Lögberg - 18.03.1915, Síða 2

LÖGBEKÖ, FIMTUDAGINN 18. MARZ 1915.
Islenzk kol.
i.
TíSindi væru þaö, cf satt reyni-
ist, aS G. E. Guörnundsson kaupm.
hafi fundiö í Dufansdal kola-
lag 4J4 alin á þykt. En því mið-
ur þar.f ekki að gera ráð fyrir, aö
þetta sé rétt athugað.
Mér er talsvert kunnugt uin
kola- og surtarbrándslög á lartdi
hér, bæði að sjón og sögn. Slíkar
jarömyndanir hafa rannsakaö
Eggcrt og Bjami, Jónas Hall-
grímsson, J. F. Johnstmp, Þor-
vaklur Thoroddsen og fl. Sjálfur
hef eg skoðað slík- jaidSlög á
Austur-, Noröur- og Vesturlandi.
Er nckkuö sagt af athugunum mín-
um í yfirliti því yfir jarðfræöi Is-
land^ sem eg hefi ritaö í “Hand-
buch der regionalen Geologie”:
Flest em þau kolalög, sem eg hefi
séö, ekki hálf alin á þykt; man eg
ekki eftir nema einu sliku lagi, sem
nólgaöist álnarþykt.
Sumariö 1905 skoöaöi eg kola-
lög á Skarösströnd, og taldi svo
sem víst aö þar mundi ekki geta
orðið námugröítur aö neinu ráöi
En viti menn, 1908 var farið að
skrifa um þykk kolalög á Skarös-
ströndinni og stofnað til námu.
Þó aö eg heföi býsna litla trú á
þessu, fór eg þó um stimaríö og
skoðaði námu þessa. Og sjá,
þykkasta kolalagið var minna en
liilfrar álnar þykt.
Námugöng höföu þamá veriö'
grafin eigi all-lítil, og rrtunu þau
vera þar enn til sýnis. En þó em
í öörum stööum, og munu verða,
miklu meiri og verri menjar þess,
hvaö mönnum. er gjamt að halda,
aö þeir, sem meira vita, séu einmitt
hinir heimskari og éinfaldari.
Óskandi væri aþ (iuömundur
kaupmaöur næði þama i Dufans-
dal svo miklu af kolum, og þau
yrðu þaö góð, aö dugnaöur hans
yröi honum ekki aö fjártjóni. En
varla mun þurfa að gera ráö fyr-
ir.kolanámu þama til frambúðar,
tremur en í öörum stööum sem
rejmt hefir veriö.
II. '•
’Rannsóknir þær í jarðfræði og
stéinafræöi Islands, sem geröar
háfa veriö, tienda til þess, aö hér
á landi sé ekki námuvaenlegt. En
þÓ kann þetta aö breytast meö
frámfömm i efn^fræöí, þannig að
steinefni. sem nú’ eru ekki verð-
fnæt, geti orðið eftirsóknarverö.
Og enginn heföi um eitt skeið
haldið, að alúmíniuirn yröi losaö úr
sainböndum sínum og notaö eins
o^f nú er gert. Ivn 'ekki er ólíklegt
að alúmíníum nfiin gæti orðiö bér
mikið. Fer þörfin fy.rir það vax-
áhdi mjög.
Steinkolatand mun ísland ekki;
reynast. En hér á landi.er til það, i
sem miklu er Íætra en kolalög, i
vatnsafl, sem brevta má í rafmagnJ
Ættu þeir tímar, sem nú em, aö
ýta injög undir’framfarir í notkun
rafmagns. Má þaö merkilegt heita,
að ekki skuli menn hafa veriö fíkn- ’
ari en reynst hefir í þaö fyrir-1
komulag. að þurfa ekki annað en|
snúa snerli, til þess að hafa ljós I
<>g liita og vinnuafl. Notkun raf-;
magns bretir og lengir margs mannsl
lif, og væri óskiljanlegt með öllu, j
að framfarirnar í notkun raftuagnsj
og rafmagnsfræði skuli ekki hafa;
verið miklu meiri. ef menn vissu’
ekki. að ýmsir hinir auðugustu
menn hafa auö sinn al k'<>!um og
olíu. Þar er þröskiildurinn. Afj
því stafar hin undarl.ga kepni;
“gassíns' við rafmagnið; < g afl
]>vi er þaö, sem ekki eru komnar
rafmagnsvélar í hafskij> enn þá.
En aö tslendingum skuli nú
ekki koma til lnigar að reyna að
fá slikt í sín ski]>. og verða þarm-
ig forgöngumenn, i stað þes> að
vera, eins og vanalega. efíirbátar, i
]>ar seni íslenzkur er þessi merki-j
Ivgi hugvitsntaður um notkun raf-
magns, Hjörtur Þórðarson. Slík- j
iir maður þyrfti að vita, að ts-
lendingar muna eftir honum. þvíj
að það kynni ]>ó að verða þessari
þjóð ekki einskis virði, að snill-!
ingurinn hefði sem mesta ástæðti j
til að minnast tslands að öðru en l
því. að hann varð að fara liéðan. 1
Setjum svo að Hjörtur hefði
veríð spurður til ráða, áður en
tekiÖ var upp á annari eins fjar-
stæðn eins og að fara að nota
“gas" liér i Revkjavík. Líklega
hefði þá aldrei til þess komið. En
lnað sem því líðtir, þá er vonandi
að þessi töf á að raflýsa og raf-
hita Rcvkjavík verði sem stytst.
Helgi Péturss.
laigrétta.
Tundurskeyti og varnir
gegn beim.
Lýsing á tundur skeyturn.
Með þeim skaða sem unninn
befir verið í þessu striði með köf-
unarsnekkjum, hefir álit manna
aukist stórmikið á þessum orustu-
skútum. Til eru þeir menn, jafn-
vel meðal þeirra, sem bezt þykir
hafa vit á þesstim hlutum, er áHta
ið kafíarar muni útrýma stóru
herskipunum, og að það sé ekki
annað en kasta fé á glæ, að byggja
vigdreka þá hina stóru, sem nú
tíðkast. Einn af þeim mönnum
er Sir Percy Scott, aðmí áll og
hátt s^tur í stjórn sjómálefn t
BretlanJs. Á þingi Bandarikja
var nýlega sett nefnd til að rann-
saka þessa hluti, og fyrir henni
báru sérfræðingar í sjóvörnum, að
köfunar- og tundursnekkjur væru
ein skæðústu vopn í hemaði nú á
dögum. Þær hafa eyðilagt mleja
heila tylft 'herskipa í þessu stríði,
fyrir Bretum, Þýzkurum, Rússum
og Tyrkjum, og unnið meiri sk iða
en í öðmm sjóorustum hafði orð-
ið, að undanskildri omstunni við!
Falklands eyjar.
Vopn þáö sem köfunarsnekkjur
beita em “torpedoes”, eöa tundur-
fleygar. Brezkir sjómenn kalla þá
“tinfislca” eöa “Percy Scott”, eftir
þeim aðmirál, er mest álit hefir á
þessu vopni. Fleygurinn er eins
og vindill í laginu, um 20 feta
langur, 20 þml víöur og á þyngd
20 vættir eöa 2000 pund. Hann
er svo kænlega útbúinn meö vél-
um, aö svo má viröast sem hann
hafi mannsvit. Hann tekur köf
einsog skelpadda, stýrir sér sjálf-
ur og þýtur undir yfirborð vatns
meö 40 mílna hraöa á klukkustund.
Hann getur farið sex mílna Ieið og
á því færi getur hann eyðilagt og
sprengt í kaf stóran vígdreka.
Kólfurinn skiftist i þrjá parta.
Fremst er hólf meö sprengiefni,
200 til 300 pund á þyngd og sagt
er að Þjóðverjar hafi búiöi til
tundurkólfa meö 450 pundum af
sprengiefni í broddinum. Næst
því hólfi er í miðið annað fult af
samanþrýstu lofti og í aftasta hólf-
inu er vél sú sem knýr kólfinn
áfram, hjól sem heldur honum i
jafnvægi, stýris-vél, stýri og spaö-
ar.
Fyrir utan þessi áhöld eru ýmsar
hugvitsamlegar vélar í skeyti þessu
en einna inerkilegust er sú, sem
gætir þess að skeytiö spryngi ekld
fyrir tímann. Hún er fremst í
hroddi kólfsins og heldur föstum
pinnanum sem kveikir í tundrinu,
þartil í liæfilegan tíma.
Miöbólfið er stærst, þarsem
þrýstiloftiö er geymt, meö því eru
knúðar turbine-vélar þær, sem
kólfmn knýja gegnum sjóinn. Þær
vélar hafa 160 hesta afl, þó smá-
ar séu. Aftast allra er “gyro-
scope” eöa jafnvægisvél, svo hug-
vitsamlega gerö, aö hún heldur
loftfleygnum í réttu Jiorfi og stýr-
ii honum á flugaferð; ef fleygur-
inn geigar frá stefnu sinni, hinni
u]4>haflegu, til liægri eöa vinstri,
u]>p á við eöa niður á við, þá leiö-
réttir vélin skekkjuna, með því aö
víkja stýrinu viö, þar.gaö til réttri
stefnu er náð á ný. Um eitt þús-
und sérAtök stykki eru í hverju
skeyti. af stáli, koj>ar og látúni.
Kólfinum er skotið úr pípu,
tuttugu feta langri, en sú pípa
gengur út úr neöansjávar snekkj-
unutn miöjum, eöa frá þiljuim
tundurhága. Sú pipa er vel smurð
aö innan, svo aö fyrirstaða sé
sem minst, þegar kólfinum er
skotiö. Undir eins og Iiann kem-
ur í sjóinn, taka öll hin hugvit-
samlegu áhöld hans til starfa. vél-
arnar fara af stað, spaðamir snú-
ast og knýja skeytið meö ógnar-
hraða gegnum sjöinn, áleiðis til
skotmarks. Eftir að hann hittir,
Inerfur hann og eyöilegst í þelrri
sprengingn sem liann hefir valdiö,
hitti liann ekki markiö, 'heldur hann
áfram, ]>angað til þrýstiloftið er
alt húið, stanzar þá og veltur í
sjómim og er hættulegt tundurdufl.
Það er sagt, að heilt ár gangi til
að smíða hvert skeyti, og ekki
kostar ]>að minna en 6000 dali.
Þau herskip sem farizt hafa
fyrir tundurdiiflum í stríðinu, hafa
öll verið gömul, og ekki ætlast til
]>ess. er ]>au voru smíðuð, að þau
gætu staðið af sér tundurskeyti
neðansjávar Iváta. Það' á enn eftir
að sýna sig, hvort þau geta unniJS
á hinum nýjustu vígdrekum, meö
ölluin )>eirra vörmim, svo setn tvö-
földum stálbotni, loftheldum hólf-
nm o. s. frv. Þegar þaö kemur í
ljós, verður úr því skorið, hvort
meira má sín, neðansjávar tundur-
hátar eða vígdrekar, og eftir úrslit-
um ]>eim fer herskipasmíði fram-
tiðarinnar.
Varnir gegn timdurskeytum.
Nú sem stendur spyrja allir,
hvort vígdrekarnir nýjustu geti
varist áhlaupum tundurfleyganna.
Þeir fljótandi kastalar kosta tíu
miljónir dala og væri hlálegt ef
]>eini yrði sökt á sjávarbotn meö
óllum þeim inannslífum, sem á
þeim em, aöeins viö smástungu af
svona löguðu skeyti. Hér skulu
talin þau lielztu ráö, sem drekarn-
ir hafa til aö verja sigj fyrir hin-
um haglega geröu tundurskeytum.
Iíerskipin Alioukir, Cressy og
Hogue voru smíöuö aldamóta áriö
1900 og Formidable unt líkt leyti;
þau fórust hvert fyrir eintt timd-
urskeyti. Þar af sannaöist aðeins,
aö sá útbúnaöur, sem tíðkaöist á
herskipum um það levti, til þess
aö verjast tundurskotum, dugar
ekki nú gegn hinum nýjustu og
skæöustu skotkólfum.
í sjóflota Bandaríkja 'hafa hin-
ir nýjustu skotkólfar 300 pund af ]
tundri, en þýzkir eru sagðir að
ltafa ennþá meira, jafnvel 420
pund af tundri í sínum, en aö ]
vísu draga þeir skamt og farai
seint. Þaö er vafasamt, hvort
hinir nýjustu vigdrckar. þó ýmsar]
tundurvamir hafi í sjálfu skipinu,
geti staöist þann ógurlega áverka,
sem slikri sprengingu fylgir.
Helzta vöm sem peir hafa, ut-j
anskips, eru net úr málmi, sem
hanga á bjálkum, er út úr skipinu;
standa og umkringja þaö. langt
niður í sjó. Bilið millt súöar c g
\ nets er svo stórt, aö þegar tundriö1 j
pringur á netinu, þá vinnur spreng
I ingin ekki á stálsúð skipsins. Þaö
var um stund, aö skotkólfamir
unnu ekki á netinu, komust ekki í
gegnum þaö, en nú eru skæri sett
j framan á þá, til aö klippa netið,
og þó ótrúlegt sé, þá er þessu svo
haganlega fyrir komiö, aö1 skot-
kólfamir smjúga netin, gegnum
| raufina sem skærin klippa á þau,
! og skella á skipshliöunum. Netin
veita mikla mótstööu í sjó, þegar
j skipin eru á ferð, svo aö þau em
aðeins notuö, þegar skipin halda!
kyrru fyrir, og þau em alls ekki
höfö i flotum sumra landa, t. a. m.
Bandaríkja.
Öflugasta vöm þess flota setn í
höfnum liggur, einsog þýzki flot-
1 inn nú, er tundurduflagaröur fyr-
! ir hafnarmynnum, svo og þaö, aö
leggja bjálka viö stjóra niður i
; sjó og loka meö því höfnum fy:ir
neðansjávar snekk/um og tundur-
1 >águm. tTr þeim bjálkum hanga
I stundum málmnet, afarsterk og
hlekkjafestar á víxl, til enn frekari
! vamar gegn kafnökkvum.
Þegar omstuskrp >eggja ú
höfnum hafa þau tvennar vamir
! gegn árásum. I fyrsta lagi fylgja
þeim margir tundurbágar (destrov-
ers), fara sumir á undan en sumir
I>eggja megin viö onistuskipa
flotann. Þeirra verk er að mæta;
tundurbágum óvnianna og eyða'
}>eim eöa keyra á burt; ef nokkr- j
ir komast aö orustuskipunum, taka
þau á móti þeim meö ]>eim vöm-j
um, sem ]>au sérstaklega hafa þar.
til. og ausa á þá kúium meö hinu
sterkasta tundri, úr byssum meö 5 (
til 6 þumlunga hlaupvidd.
Það hefir sýnt sig í þessu stríöi, ■
að öruggasta vöm gegn tundur-;
j skotum, er mikill flýtir, svo og það I
I að skip séu létt i vöfum. Það sést;
greinilega, livar tundurskeyti fer
í sjó, af loftbólum, er upp af því
rísa, er þrýstiloftið fer gegnum
gufuvélamar. Af því veröur hvdt
rák í sjónum í s'óð ]>css.
í sjóorustunni við Helgoland í
haust leiö, skutu þýzkir mörgum
tundurskeytum aö hinum brezku
skipum, heitisnekkjum. tundurhág-
um og öörum léttiskipum, er öll
voru afarhraðskreiö og snör í;
snúningum. Þau vöröust öllum
tundurskotum . Þjóðverja með
þessu, að gæta vel aö skeytunum
er ]>au vom á leiöinni og víkja sér
snögglega undan þeim.
Þvi er og haldið fram, aö ein-j
mitt þetta sé I>ezta vömin gegn ^
neöansjávarhátum. Áönr eu þeir;
geta skotiö tnndurskeyti sínu meö
nokkurri nákvæmni, veröa þeir aö
reka trjónu sina upp úr sjó. til
þess aö gæta að stefnunni. Þó aö
trjóna sú sé hvorki mikil um ‘sig
né liátt upp úr sjó, þá er æfinlega
liklegt aö eftir hennt se tekiö, ef
herskipum fylgja tundurbágar,
einsog æfinlega á aö vera, og ef
vöröur er trúlega haldinn. Ef j
trjónan sést. tekur ttindurbáginn
hegar á rás með fullri ferð1 áleiö-j
is til neðansjávarhátsins til þ-ss
að renna á hann og hrjóta hann.
Með þessu móti hafa allmargar
kafsnekkjur farið forgörðum i
]>essu. striöi.
I.oks má geta þess, aö úí háa
lofti sést langt niður i sjó. Af
loftskipi má sjá ttindurbát í kafi,
þó djúpt sé á honurn, ein 50 til
httndrað' fet, ef veður er bjart og
sléttur sjór. Ekki er þess gettð
að loftskip ltafi orðið að liði enn
í þessu efni, en til eru þeir, sem
hafa þá von, að mikið liö verM aö
]>eim á siöan.
yy
Krossinn rauði“
að verki.
Sá félagsskapur er mörgtim eöa
ölltim kunnur að nafni, en starf-
semi hans og uppruni siður. T>aí>
var áriö 1859, aö orusta stóð ná-
lægt smáþorpinu Solferino á ítalíu,
milli Frakka og Austurríkismanna.
Orustuvöllitrinn var latigtir og
breiður og mannfallið mikiö. Aö
lokinni orustu lágti þar 16,000
franskir og 20,000 austurrískir,
-árir og dauöir. Lneknar komust
hvergi nærri yfir að stnna |>essum
fjölda og svo liöu dægur, aö sárir
menn lágti innan um dauöa og gátu
enga hjörg sér veitt, eöa skriöu til
aö leita hjálpar og skýlis.
Maöur nokkur frá Svisslandi,
Henrie Dunant að nafni, átti leiö
fram hjá þessum staö, á ferö sinni
og g^kst hugur viö þeim ratinum
sem hann sá uppá, tók til aö hjálpa
til að veita hinum særðu líkn og lið
og kom strax á stofn hóp sjálf-
hoða liðs til aö leita uppi hina
særðiu og hjúkra þeim. En hann
fann sárt til þess, hve ón'g og
óhönduleg sú hjálp var og gat ekki
gleymt þeim kvölum, s:m hann
varð að horfa uppá. Ár ð eftir
ritaði hann bók um það sem fyrir
hann hafði borið og lagði fram þá
spurningu: “Hvort ekki mundi
gerlegt, aö stofna t hverju v landi
Norðtirálfunnar, félög í því skyni
að leggja til hjúkrunarkonur han a
særðum á striðstímum án tillits til
hverju landi þeir heyröu til ? ’
Fortölur Mr Dunants báru þeg-
ar mikinn árangur og árið 1863
var skoðunum hans vaxið svo
fylgi í flestum löndum að þá um
haustið var fundur boöaöur í
Geneva um þetta efni. Á fundi
þeim voru samþyktir geröar, er öllj
lönd hafa gengizt undir. í sam-
þykt þeirri undirgangast þau ríki,
sem henni hafa fylgi veitt, aö viö
urkenna hlutleysi og hlifa öllum
sjúkraskýlum nálægt vígvelli, svo
og öllum umbúöum og áhöldum til
lækninga og hollustu, sjúkra.ögn-
um, sáralæknum, hjúkrunarkonum
og aðstoðarfólki þeirra, er ber á
sér merki hins rauða kross. Þetta
merki var valið af kurteysi viö
þjóöveldi Svissa, sem hefir rautt
og hvitt þjóðmerki.
Eftir að þessi samþykt var á
komin og undirski ifuð af flestöll-
um rikjum, spruttu upp félög meö
þessu markmiði i hverju því landi,
er samþyktina hafði viðtekiö.
Uppruni þeirra er margvíslegur og
nöfn sömuleiöis, þó aö oroin
"rauöur kross” sé í nöfnum þeirra
flestra. Þeir sem samþyktina
geröu í upphafi, sáu fram á, aö
hentugra væri, að' hver þjóö væri
sér nm slíkan félagsskap, heldur
en aö öll félögin væru undir einni
stjórn.
Félagsskapur “hins rauöa kross”
á Bretlandi er sprottinn upp af
samtökum sem þar í landi voru
höfö til aö líkna sárum og þjáð>-
um í stnöi milli Frakka og Prússa
1870—71. Árið 1905 voru otl
hrezk félög. sem miðuðu að sjúkra
og særöra hermanna líkn, samein-
uö undir einni alsherjar stjórn.
Rauöa kross félagiö i Japan, dtt
hiö stærsta og ötulasta sem til er,
spratt upp af liknarsamtökum er
]>ar í landi voni höfö eftir innan-
lands styrjöld árið 1877, og stofn-
að með samþykki kelsarans og til-
skipun stjómarinnar. Rauöa kross
félag Bandaríkja var stofnað iSSy
og sett á laggimar meö lögum
árið 1905.
Tilgangurinn meö stofnun þess-
?iara félaga var upphaflega sá, aö!
lina kvalir særöra manna i hemaði.
Siöan er starfsemi þeirra stunduð*
jöfnuVn höndum í stríði og friði.
Einkum hafa hin amerísku félög1
látið til sín taka aö lina þrautir á
friöartímum, af flóöum, jarö-|
“kjálftum og eldsvoöum, en þau í1
Evrópu hafa mesnnegms miötaö
starfsemi sína viö liknarstarf í
<>friöi.
Ilvert <]>essara félaga. sem mynd-
að er samkvæmt samþyktinni i
Geneva, er samansett af sjlálfboða-
liðum, er viöurkent hvert af stjóm
síns lands og heimilaö aö vinna
með heilhrigðis stjórn hersins, ef
til stríðs kemur. Hinn “rauöi
kross” er |>annig viöaukaliö viö
heilhrigöis og lækningastjóm
hersins. Hvert félag um sig velur
sér á friðartímum þá aftterð, er!
það ætlar sér að fylgja í stríöi.
f)ll safna í sjóö sinn, til þess aö
bat'a reiöuhúin sjúkrahús, sjúkra-!
hjúkmn og sáralækningar. Féö
ieggja með'Iimimir til meö árstil-
lagi eöa öðru fyrirkomulagi.
NefncI er í Geneva. kend við!
hinn Ranða kross, er stendur í
samhandi við öll félögin um víða
veröld, safnar skýrslum. reynir að
styrkja félagsskapinn. finnur um-
hætur á fyrirkomulaginu o. s. fr.
Sú nefnd hefir nú sett upp “Pris-
oners Bureau” i Geneva. meö því
markmiöi að koma fréttum af
særðtim eða handteknum hermönn-
um allra þjóða, til ástvina þdrra.
I Tm 3000 hréf fara um þá skrif- j
stofu á hverjum degi.
Þegar tvær þjóðir fara i stríð,
eða fleiri, þá er hver skyldug til
aö segja þeirri eöa þeim sem hún:
ætlar að herjast við, frá nöfnum
]>éirra félaga. sem hún hefir veltt
heimild til að aðstoða hdlbrigðis-
stjóm liers sins í hjúkrun sjúkraj
og særöra. Ratiöakross félögin
era þau helztu og í flestum löndum
}>ati einu félfVg. sem slík heimild
er vdtt.
Þegar búiö er aö gefa þessa,
skýrslu, tekur það fólk til starfa'
(hjúkrunarkonur. læknar, burðlar-
wnenn o. s. fr.J sem félagið 'hefir
ráðið nteð þeim áhöldum sem þaö
hefir á aö skipa. undir hemaöary
lögum og reglum, sem er svo aö j
skilja. aö starfsfólks hins Rauðá
kross fær sínar fyrirskipanir frá
fvrirliöum í herliöinu. Eftir þvi
sem unt er við að koma eftir þvi
sem hernaöi er háttað nú á tímuin,
eru stríöspartar skyldugir til að
vemda það fólk og h.ífa þvi. Ef
einhver af starfstoLinu fellur af
tilviljun fyrir skoti i löngu færi,
þá er svo litiö á þarrn athurð, að
ekki hafi verið unt við honunt aö
gera. En ef einhver starfsmaour
hins Rauöa kross, karl eöa ko a,
kemst á vald óvinai na, þá ber .kni
að fara með þi sem str.ðsfa ga.
Það má skipa þeijn að halda á>ram
verki sínu, undir stjórn þess sem
tekiö hefir þá hóndum. Meöan
þeir eru á valdi hans, verður ha.in
aö gjalda þeim sama kaup og ve ta
þeim sömu réttindi, i al.a staði
sem þeir höfðu í hinna liði, tg
senda verður hann þá burt. þegar
ekki er lengur þörf fyrir st rf
þeirra, með því móti sem við verö-
ur komið, og leyfa þeim aö taka
meö sér það sem þeim til heyrir.
Ef ]>eir gera eitthvað á hluia ann-
arshvors stríðspartsins, missa þeir
rétt sinn til hlífðar og verndar.
Þdr mega bera vopn og beita þeim
til varnar sér. ,
Fæst af læknum og hjúkmnar-
konum hins Rauða kross kem-
ur vitanlega á vígvöll. Þau starfa
á sjúkrahúsum tii og frá um Lnd-
in eöa bakvið fylkingar á vigvelli.
Ef svo er, eru þaðan sendir
menn til aö kanna val eftir orast-
ur og koma sárum til lækningar.
í Geneva samþyktinni er þaö tekiö
frain, að' sá sem hærri hlut ber í
orustu, skuli leita uppi særða og
vænida bæði sára og fallna frá illri
meöferð, hverri þjóð sem þeir
kunna aö tilheyra.
Líknarfélög hlutlausra landa
mega ekki gefa sig viö starfi sínu
hjá stríöandi þjóð, nema að fengnu
leyfi stjómar síns lands og heimr
ild frá öðrum stríðandi þjóðum.
Sú stríðsþjóö, sem líknarfélög h ut-
lausra landa starfar hjá, veröur aö
tilkynna þeirri sem hún á í höggi
við, aö slík líknarfélög starfi fyrir
hana, Rauöa kross félogin i Ame-
ríku hafa boðið öllum stríösþjóö-
um þjónustu sína og það t.lboð
verið þegið af þeim öllum. Allar
hjúkrunarstúlkur og læknar héðan
sendar í því skyni, starfa á spitöl-
um, aö því haldið er.
Fréttir hafa komið um það, aö
starfsmönnum hins Rauða kross
hafi veriö misboöiö í þessu stríöi,
en um sönnur á því vita menn ekki
ennþá. Hitt er vlst, aö líknarlið
þetta kemst hvergi nærri yfir þaö,
sem þaö þarf aö vinna. Æzti
maður í stjóm þessa félagsskapar
i Ameríku, Bicknell aö natnE
ferðaðist um Frakkland og Þýzka-
land í haust, og segir svo :
“Þaö verður ekki ofsögum af
þvi sagt, hversu skamt ná öll líkn-
arráð í þessu mikla stríði. Við-
fangsefnið er stærra en nokkur
kann að gera sér í hug. Um sjö
miljónir manna eru á vígvöllum og
aldrei hefir betra fæn gefist til að
sýna hversu skæð hin nýju vopn
eru mannslífum.
“Hið sanna er, að á þeim mörg
þúsund fei-mílum, sem orustur
hafa ]>egar geisað yfir, hefir ótelj-
andi fjöldi verið eftirskilinn, særð-
ur og hjálparlaus. Enginn veit
tölu ]>eirra og enginn fær liana
nokkunitíma aö vita. Meöan eg
stóö viö i Berlin fóru þaöan fimm
járnbrautarlestir á hverjum degi til
aö sækja særöa. Þeim fjölgaöi
eftir það, lestunum þeim. Berlin,
Paris og London eru að fyll’ast
tneð sárum og sjúkum hermönn-
um. Spítalar bæöi almennings og
einstakra manna, eru fullir. Op-
inberar byggingar eru nú hafðar
tii að' hýsa þá, setn komast ekki
fyrir á spítölunum, og mörg ein-
stakra manna hús eru notuö í
sama skyni.
• þ°rpum og sveitum liggja
nienn víösvegar þúsundum saman.
sem aldrd liafa hitt hjúkrunarfólk
eða lækna. Sumir skriða inn í
hús i sveitaþorpum, en enginn vdt
hve niargir liggja undir heystökk-
um, í hlé viö peningshús, eöa út á
víðavangi, eöa i skotgröfum og
meöfram götum og brautum.
Mannúðarstarf vort l>er að miða
að þvi, að Idta ]>essa uppi og líkna
þeim.
“Liknarfélög Evrópu eru ákaf-
lega vel til verka húin, en þau orka
hvergi nærri að vinna þetta starf í
}>essu stríði. Þó ekki væri annaö,
]>á fá þau ekki nógu marga lækna
og hjukrnnarmeyjar. Þau reyna
alt hvað ]>au geta. Hið brezka
líknarfélag tcólc i einu 500 manns
úr 1 Ijálpræðisliemum og sendi til
Belgiu, til þess aö bera sjúkrabör-
ur, og hjálpa til vií? hjúkrun
sjúkra og sasröra.
En við þessu má mikið gera.
Það er til fjöldi karla og kvenna,
sein reiðubúið er til að leggja fram
krafta sína í liknar skyni. Aöal-
ntriðið er að koma þeim á vett-
vang. Það kostar peninga. Her-
skarar líknarinnar þurfa að skift-
ast í fylkingar með álíka öflugri
stjórn og herskarar mannskaðans.
I’ær ]>jóðir sem í striði eiga geta
ekki gert það dns fljótt og í svo
stórum stíl, sem meö þarf. Því
þurfa hlutlaus ríki, aö láta hendur
S1 0 ’N >ETT 1882
LÖGGILT 1914
D. D. WOOD & SONS,
---------LIMITED----------
verzU með beztu tegund af
== K O L U M =
Antracite og Bituminous.
Flutt heim til yðar hvar sem er í bænum.
Vér æskjum verzlunar yðar,
SKRIFSTOFA:
904 Ross Avenue
horni Arlington
TALSÍMI:
Garry 2620
Private Exchange
EPLI! EPLI!
Þaú beztu sem til sölu eru boðin
$3.50 TUNNAN
Hér býðst bændum tækifærið til að fá þessi úrvals epli
send til næstu stöðvar við sig, með þessu lága verði.
Spy epli - - $3.50 tunnan
Baldwiii epli - - $3.40 tunnan
Greening epli - - $3.35 tunnan
þessir prízar eru F.O.B. Winnipeg
Sendið pöntun2]yðar í dag. Allar pantanir af-
greiddar þann sama dag sem þær koma.
Fullkomnar birgðir af ávöxtum, sméri, eggjum
alifuglum og nýlenduvörum fyrir borgarbúa.
GOLDEN LION STORE
585 PORTAGE AVE., - WINNIPEG
standa frárn úr ermum og vinna
kröftuglega. Rauöi krossinn í
Ameríku hefir sent 138 hjúkrunar-
konur, en þyrfti aö senda allar þær
5000. sem hann hefir yfir aö ráöa,
ef vel væri.”
Fimm mánuöir eru Iiönir, síö-
an þetta var talaö, og nú er tala
]>eirra hjúkrunarkvenna, sem
Rauði krossinn í Bandaríkjunum
liefir sent áleiðis til vettvangs,
komin upp i 150, auk 45 lælcna og
allmikilla meðala og umbúöa.
Eftir R. of Reviews.
\
Stjaroa.
Kveikt hefir nóttin kveldljósin
kvikir deplar skína,
bláa stjörnu blys feldinn
breiöir um kjöltu sina.
Líta af háu liæö fögnuös
heims til smáu bama,
þaö er sem sjái eg auga guös
í þér, litla stjama,
sem þaðan í sorgar reit
hvar sára hrannir flæöa
skoöi manna lítil-leik
sem líf hvors annars mæöa.
Huld.
blaöiö Lögrétta skýrir frá. Um
mælin eru úr ræöu hans einni oj
prentuð í dönskum hlöðum:
“Ef íslendingar vilja skilja vii
okkur, þá látum þá fá þdm vilj;
símun framgengt, en þaö hryggi
mig, íslands vegna, því land md
einum 90 þúsund íbúum getu
ekki komist af út af fyrir sig. Is
lendingar lifa í endurminning un
sina fögm frelsistíð og halda, al
hinir gömlu dagar komi aftúr; þei
gleyma þvi, hve mjög alt hefi
; breyst. En vilji þeir skilja. þ
| skulum við koma fram viö þá mé
! sama göfuglyndi og viö óskun* al
' okkur væri sýnt af öönt veldi, ser
| er stærra en viö. Viö erum sjálf
ir lítil þjóö, sem lilýtur aö óska al
] göfuglyndi og réttlætiö ráöi, en e
! viö sýnum ékki sjálfir af oss göf
uglyndi, getum viö ekki krafis
I ]>ess af ööram.”
Eldspíta.
Við þitt litla ljc>s
Ijósið tendra eg mitt.
Kviknar ljós viö ljós
sem ljósiö gefur þitt.
Sjálfs-fóm leiöslu ljúf
þá leiö burt gdslinn þinn,
þaö æösta er áttir þú
á nú lampinn minn.
Þú lagöir fram lífs þins rós
svo lýst þú gætir mér,
að lána öSram ljós,
þitt ljós i dauða er.
Huld.
Hugur Dana til Islands.
Einn af helztu skömngum til
dandstjómar i Danmörku nú a
tímum, J. C. Christensen. fcr svo-
feldum oröum um væntanlegan
vilja íslendinga, eftir því sem
$1.00 afsláttur á
tonni af kolum
Lesiá afsláttarmiðann. SeudiO hann
með pöntun yðar
Kynnist CHINOOK
Ný reyklaus kol
$9.50 tonnið
Enginn reykur. Ekkert sét
Ekkert gjall.
Agaett fyrir eldavélar og
ofna, ainnig fyrir aðrar
Kitavélar Kaust og vor.
Þetta boð vort atendur til 7. név.
embei 1914.
Pantið sem fyrst.
• J.G. HARGRAVE4C0., Ltd.
:$34 M.VIN STRREH'
I’Iione Maln 4:52-431
Klipp Or og s.(-n meC prlntun.
$1 00
Afxláttur
$1.00
Kf þér kauplð eltt tonn af
(iitnook kolum & 19.50. ytk
gildir j>essi rnlði elnn dollax,
ef einhver umboðamaður fé-
lagains skrifar undir haon.
J. O. Ilargrave A Co., Lt4.
(C>nýtur in undtrskrlftar.)
I