Lögberg - 08.04.1915, Blaðsíða 1

Peningar fyrir Bœkur.
Yér viljum kaupa fyrir peninga út i hönd: Tolstoy’s
Works, Kipling’s Works, , Ridpath’s history, Book of
Knowledge, Science and Health, bækur um Canada
og úrvals bækur.—Vér seljum þessar bækur: Dick-
ens, 15 vols., $1.75; Wilkie Collins, 30 vols., $7.50;
Balzac, 7 vols, $1.98: Dumas, 26 vols., $7.50; Bul.
Lytton, 12 vols., $1.98; Mark Twain, 25 vols., $9.98;
Hopkinson Smith, 10 vols., $2.95; Lord’s Beacon
Llghts, 15 vois., $12.50; Irving, 10 vols., $2.46. o. fl.—
Allir velkomnir aSS skoða. “Ye Olde Book Shop”, 263
Notre Dame Ave. gegnt Grace Church. Ph. G. 3118.
“G0TT AÐ
B0RÐA.”
GetiÖ þér talíð kjúklingana áður en þeir skrlöa
úr eggjunum? KomiS og sjáiS páskabyrgSir vorar
1 gluggunum. Vér höfum reykt kjöt og fisk. Sér-
stök kjörkaup fyrir föstudaginn langa og páska.
Mest af hlnu bezta fyrir mlnst.
FORT GARRY MARKET C0„ Limited
330-436 Qarry #t. Phone M. 9200
28. ARGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 8. APRlL 1915
NÚMER 15
KONUNGLEG RANNSOKN-
ARNEFND FYRIRSKIPUD
Liberal þingmenn lýsa
I sökum við fylkisstjóra
R0BLIN KNOÐUR TIL AÐ LÁTA UNDAN
SIH DOI GI.AS CAMEKON.
Fylki.wstjóri í Manitoba.
Eftir að hafa fengið tilkynning iim málavexti frá liberal fylkisþlngmiinn-
niii, kvadtli liann Koblin á fund winn og gerði honiun tvo kosti, aS wögn,
setja konunglega rannsóknar nefnd eða þola dóni kjósenda.
Fréttir af styrjöldinni.
T>au tíSindi hafa gerzt 1 sogu
fylkis vors undanfama viku, sem
öllum góðum borgurum má vera
fagnaðarefui. Meðferð stjómar-
innar á þinghússbyggingunni verð-
ur lögð utidir rannsókn óvilhallra
manna.
Það sem gerzt hefir í málinu, er
sem skemst að segja þetta: Eftir
að fjárlaganefnd hafði lokið störf-
um sínum lagði meiri hluti hennar
það til við þingið, áð samþykkja
gerðir stjórnarinnar í þinghús
byggingar málinu. Þess þarf ekki
áð geta, að meiri hlutinn voru allir
þeir sem stjómin hafði sett í
nefndina: Coldwell, Foley, Mc-
Lean, Qrok, Ray (úr eyðimörk-
inni) og Sveinn T'horvaldson. Þeir
tveir fyrstnefndu svæimt rann-
sóknar tilraunir einsog þeir gáttt,
meö atkvæðum hinna. Minni-
hluti nefndarinnar: Johnson,
Hudson. Dixon og Thornton leit-
uðu upplýsinga einsog þeim var
unt, fyrir 'hinum. Þéir lögðu fram
aðra tillögu til þingsályktunar, er
birt var i síðasta blaði. Ryrjuðu
vtmræður á þriðjudags kveld og
talaði Montague fyrstur af hendi
stjórnarinnar, með venjulegu orða-
skrauti, siðati Hudson af minni
hluta tiefndarinnar og sagði fram
| sakir af hennar hálfu með still-
; ingu og höfðu rök hans því tneiri
j áhrif. sem þau voru stillilegar
j flutt og- orðuö. Aðrir minnihluta
I nefndarmenn töluðu, Dixon mest
Herför í lofti.
liretar sendu nýlega loftskip sin
til Belgiu, að spilla loftskipa-
stöðvum þýzkra þar. A tvéim
stöðum gerðu hin brezku loftskip
stór spjöll, eyddu loftskipai skjálla^
þeirra einurn, svo og verkstæðum!
nálægt Antwerp, þarsem þýzkir
smíðuðu neðansjávar báta. Fjöm-
tíu þýzkir verkamenn fórast þar
og 63 særðust, en smíðastöðin
brann til kaldra kola.
Þýzkir hafa sent loftskip til
Calais og Dunkirk, en ekki varð
skaði að þeim. Þar á móti varð
þýzkur flugmaður þretn börnum.
að bana í Vilier, sem er þorp 1
Alsace. i valdi Frakka.
Skipatjón.
Ennþá haJda Þjóðverjar upp-'
teknum hætti. að elta og reyna að j
týna kaupförum sem sækja til
Englands eða flytja varning það-!
an, og verða skip hhitlausra landa!
fyrir þvi, ekki síður en brezk. \
Bæði norsk og sænsk og hollenzk
skip hafa orðið fyrir barðinu á!
kafförum þeirra. ])ó að glögglega
sýni þjóðerni sitt með fánum og
j)ví að mála nafn síns heimalands
á skipshliðina. Frá }>ví er sagt,
að þýzkur loftfari flaug yfir skip
eitt norskt á Xorðursjó og hleypti
niður á ]>að, ekki sprengikúlumi,
E. J. DIXON.
Annar þiiiKnuiðui' iiiiðboi'S'ai'innar,
niaSur ófælinn <>r orðfær, leitaði fast
ú wtjornlna í fjárlaaanefml og á þingi
<>t af iniwfeilum á Uaup" jalili verka-
inanna er að |>ini>'bnwlnu unnii.
heklur járnskeytum, 500 að tölu,
sem stungust og stóðu upp á end-
ann i þilfari skipsins, en hásetar
björguðust með þvi að fela sig
niðri í skipinu. Mannbjörg verð-
ur af vel flestum skipurn er þ zk-
ir sökkva, en þó kemur fyrir, að
menn farast, er tundurskeyti er
skotiö á skipin. — Kaffara þýzk-
an, einn hinn skæðasta hremdu
Bretar fyrir skömmu, kallaðan
U 29, og alls ‘hafai þeir eyðilagt
sex neðansjávar gamma fyrir
þýzkum. Fitt skip eyðilögðu
þýzkir fyrir ítölum nýlega og urðu
þe'ir ókvíeða við, svo að herlið
verðttr að gæta þýzkra manna }>ar
i landi, fyrir ákafa lýðsins. Á
einu skipi sem ])ýzkir söktu var
matbjörg til nauðstaddra á Canar-
isktt eyjunum, og eru þeir illa
staddir eftir og mjög grantir
þýzkum.
/ Dardanella sundi
gerist lítiö að, svo menn viti. eti
þó munu bandamenn ' hafa skotið
liði á land, ]x) ekki sé sagt hvar né
hvað rnikið það sé. Svo er aö sjá,
sem þeir bíði enn meira liðs og
linni sókn á meðan. Sa-gt er, að
eitt herskip Breta liafi stramdað
inni í eða við sundið; það hét
Lord Nelson. 16.500 tons að stærð,
j bygt 1906. hið va.ndaðasta skip.
Ský drcgur upp á Balkan.
j Stór sveit Búlgara réðist inn á
| Serbiu eittn daginn og tók til að
j drepa það lið, sem fyrir ltenni
I varð. Serltar gerðu liðl í móti og
ráku Itana á flótta eftir harða hríð.
Um 120 rnanns féliu af hvorum
' tveggja. I\étt á eftir réðust
j Búlgarar inn á Cirikkja lönd og
j gerðu hin sömu skil, en voru
I hraktir þaðan jafti'harðan. Af
j ]>essu þykjast menn skilja, að
| grunt sé á því g'óða milli ]>essara
nágranna. Aður en til Balkatt-
striðsins kom 1912, gerðu Serbar
og Búlgarar samband gcgn Tyrkj-
j um, og sömdu að skifta með sér
Macedoniu og Albaniu til helm-
inga. skyldu Serbar hafa hið síð-
amefnda og Ad'riahafs strönd,
Búlgarar mestan hlitta Macedoniu.
Siðan voru Grikkir teknir í sam-
bandið pg skyldu hafal vænar
sneiðar sunnan af báðttúi þessum
löndum. Að striðinu loknu höfðu
Búlgarar lagt undiir sig Þrakiu
/Framh. á 5. bls.J
'I'HOS. II. JOllNSON,
þiii^niaður fyrir fjölmennasta kjör-
clæini fylkisius. lag:ði sig' liart frani í
fjárlaganefncl á |a*ssii |iingi.
unt gífurleg hrot á (ákvæðum um
verkalaun, sem átt hefðu sér stað
meðan á byggingunni stóð, Thorn-
ton um íjármálabrögö í þvt sant-
bandi. Norris herti þá á, sagði
ágrip af sakargiftum og lýsti þýð-
ingu þeirra og lagði fast að stjóm-
inni. að láta ýtarlega rannsókn
ganga í málinu. Honum svaraði
, stjómarformaðurinn Roblin. kvað
! enga ástæðu vera til, úr ]>ví ekki
I hefði verið boritt ])jófnaðarsök á
j néinn ráðherrann. Þá stóð upp T.
iil. Jolmson og talaði afar snarp-
! lega 11111 hríð. \'ar ]>á langt liðið
] fram yfir miðnætti og með þvi að
j þingfundur hafði staðið allan dag-
inn, varð ]>að að samningi, að
fundi skyldi fresta til næsta morg-
uns og Mr. Johnson þá halda
ifram ræðu sinn'i.
inu áður. Hermenn höfðu haldið
vörð á pöllunum. Þeir hurfu, þeg-
ar þrengslin fóru að aukast þar.
Fólkið lét vilja sinn í ljósi, með
og móti þvi sent talað var, án ofsa
en þó frýjulaust og með fullri
>ykkju. Þegar Mr. Jolmson ætl-
aði að byrja ræðu sína, stóð stjórn-
ar formaðurinn upp og bað um
fundarhlé til nóns, kvað það í efni
vera, sem hann þyrfti að ráðgast
um Við fylkisstjórann.
Ráðið sem dugði.
Þennan satna morgun höfðu all-
ir liberal þingmenn sent fylkis-
stjóranum, Sir Douglas Cameron
eftirfylgjasdi bænarskúá;
“Undirritaðiit þingmenn á lög-
gjafarþingi Manitoba fylkis, hans
hátignar trúti stjórnar andstæðing-
ar, leyfa sér hérmeð virðingarfylst
að snúa sér til yðar og láta þetta
í ljósi:
Að á þessu Manitoba fylkis
þingi var fjárlaga nefnd falið að
rannsaka ýmisleg atriði viðvíkj-
andi bvggitigu hins nýja þinghúss
fylkisitts;
Að tneöan á nefndri rannsókn
stóð var umræddri netnd bannað
að kveðja vitni, en vitnisburðir
þeirra voru nauðsynlegir til að
ljúka rannsókn málsins;
Að merkilegum vitnum var leyft
að tæra sig und'an vitniskvöð
nefndarinnar, eftir nð kunnugt
var orðið að vitnisburfnr þetrra
væru nuaðsynlegir;
Að vegna þess að nefndin bægði
oss frá að færa fram nauðsynleg
sönnunargögn, þá var ómögulegt
að komast að þvi tneð nákvæmni,
hversu vfirgripsmikil óregla hefir
átt sér stað í sambandi við bygg-
ingu hússins, né hve mikið tjón
fylkið hefir af því beðiö né heldur
tekið til. ’liver ábyrgð skuii sæta
fyrir þessi óskil;
Að á grundvelli þessarar tak-
mörkuðu rannsóknar sem haidin
var. hefir Mr. A. B. Hudson,
þingmaður fyrir Sttður Winnipeg,
þingsætið A, lýst því skýlaust á
þinginu, að þatt sönnunar gögn
sem fratn komu fyrir nefndinni
ásamt þeitn staðreyndu atriðum
setn komið ltafa fram á sjálfu
þinginu, hafi sýnt það vislega, að
meir en $800,000. hafi verið ‘hafð-
ir at' fylkissjóði ranglega, af því
fé sem ]>egar hefir|Verið til bygg-
ingarinnar lagt;
Að af þessu er alvarlegt hneyxli
hér a loft kotnið, er sónti fylkisins
liggur við að sé tafarlaust ýtarlega
rannsakað og án 'hlutdirægni í öll-
um atriðum til þess að kornast að
sannleikanum, liver sem hann kann
að vera og hver setn í hlut kann
að eiga;
Undirritaðir eru inniiega sann-
færðir um, að ef ekki er g'crð ráð-
stöfun til að ltakla slika rannsókn,
])á verði fylkið fyrir alvarlegtm
lialla og hnekki. og að sterk ó-
ánægja muni ttpp koma meðal al-
mennings, og þvi biðja þeir vður
að slíta ekki þinginu fyr en riáffi-
stöfun er gerð til að setja konung-
lega nefnd Jtriggja dómara úr
King s Bench. til löglegrar rann-
sóknar á ölhtm atriðum viðvíkj-
andi hyggingu hins umrædda liúss
ast hefði ráðlegast verið að setýa
nefnd, til að giera út um málið,
fresta þingfumfum um stund og
koma saman á ný til að ihuga
skýrslu þeirrar nefndar. En um
það skal nú ekki deila. Eg get
þess aftur, að mér er ákvörðun
stjómarinnar geðfeld.”
tnngi slitið.
Nú tók forseti til dagskráarinn-
ar og bauð nú T, H. Johnson að
halda áfratn ræðu sinni, en hann
afþakkaði, með þvt að tilefni
hennar væri nú burtu fallið.
Skömmu siðar kom fylkisstjórinn
nieð sinni fylgd, las þingsiita ræðu
sína eins og venja er til. í henni
var þess getið, að konungleg rann-
sóknar nefnd skyldi skipuð og
þingið kvatt saman til að íhuga
niðurstöðu hennar, ef tilefni væri
til.
Þannig lyktaði þessu sögulega
þingi, með þvi að stjómin var
knúð tll að setja dómaranefnd til
að rannsaka þetta stórinæli.
Hvað þeim fór á milli
Svo er sagt, að fylkisstjórinn
ha.fi stuðst við áskoranir frá gild-
um borgurttm fylkisins, er hafa
fylt flokk conservativa, er hann
kvaddi Sir Rodmond Roblin á
fund sinn, er áréttað höfðu í kyr-
þey kæra hinna liberölu þing-
manna. Talað er það líka, að
fylkisstjórinn hafi sagt honum
skýrt og skorinort, að hann gæti
ekki leitt hjá sér þær alVarlegu
kærur, sem fram væm bomar á
þingi, með þeirri þykkju sem upp
væri komin hjá almenningi. Enn-
fremur herma blöð þann orðróm,
að fylkisstjóri liafi átt að segja
rannsóknina nauðsyntega vegna
sóma fylkisins.
T. C. NÖRRIS,
Forsprakki liberala á fylkisþingi.
Iluiin lmr fmiii iií 11 wakargiftir á þíngi, á liendur stjórninni, og krafSistl
óliáðrar lannwókiiar. E11 er wtjórnin neitaði, Kckk liann fyrir fylkiwwtjóin.
tjáði lionum málavcxti og hafðl witt frani.
A. B. Hudson—South Winnipeg, A.
J. W. Armstrong—-Gladstone.
W. L. Parrish—South. Wpg., B.
W. H. Sims—Swan River.
R. S. Thornton—Deloraine.
Geo. Clingan—Virden.
Thos. B. Molloy—Carillon.
1 fundarhlé.
Roblin hafði neitað kröfu and-
stæðinga sinna um óháða ratin-
sókn, þó að þeir, fulltrúar meiri
hluta kjósenda í fylkinu, bæru
fram kæru i heyranda hljóði um
alvarlegar misfellur í meðferð
fylkisfjár og þar af leiðandi fjár-
tjón fyrir fylkið. Þeim hafði
verið bægt frá að rannsaka miálið
til fullnustu, eigi að síður þóttust
þeir hafa komist að' stórkostlegum
glundroða, ofborgunum og óreglu.
Þeir áttu vist, að íylgismetm
stjórnarinnar mundu kveða niður
kröfur þeirra og kæntr. Þeir tóku
því það ráðið, sem eftir var og
kvöddu æðsta umboðsmantt þjóð-
arvaldsins innan þessa tylkis, til
að skerast í leikinn. Þeir báðu ekki
um neina ivilnun sér til handa,
heldur aðeins um óháða rannsókn
málsins, er þeir álitu nauðs)rnlega
eftir málavöxtum.
Hvað gerist næst? spurði hver
annan, er stjórnin var gengin af
þingi. Hvað fer þeim á milli,
fvlkisstjóranum og formanni
stjómarinnar ? Hvað verður ef
Roblin stendur við neitun sína urn
konunglega rannsóknar nefnd?
Skyldi karlinn láta kúgast? Þaö
var alment álitið, að hann væri
og þartil sú nefnd hefir látið
FundarfalL
Hér sannaðist að “niargt getur
hrevzt a einni nóttu" . Þegar þing-
ið kom santan kl. ra á fimtudags
morguninn voru áheyrenda pallar
troðfullir, menn voru komnir til
að hlusta á framhaldið af ræðu
M r. Johnson’s. bjuggust við að
heyra eitthvað mergjað. Það var
kontið kapp í fólkið útaf ]>essu
máli og einkum vegna þess að
stjórnin hafði neitaö að skjóta J>ví
undir óvilhallra manna dóm, fyrir
mtinn stjómarformannsins, kveld-
j þinginu skýrslu um niðurstöðu sína
! í té.”
Þessi hænarskrá var undirrituð
af öllum liberal þingmönnum. 21
að tölu, en þeir eru þessir:
Nafn þing;m. Kjiird.
T. c. Norrls—Lansdowne.
V. Winkler—Morden-Rhineland.
J. B. Baird—Mountain.
T. H. Johnson—Centre Winnipeg', A.
Geo. A. Grlerson—Minnedosa.
J, W. Breakey—Glenwood.
D. C. McDonald—Russell.
F. J. Dixon—-Centre Wínnipeg, P.
John Wi'dtams—Arthur.
J. H. McConnell—Hamiota.
Geo. H. Maleolm—Birtle.
John Graham—Norfolk.
1>. A. Rosí.—St. Clements.
K. A. McPherson—Port. la Prairie.
V. 11. HFDSOX,
|iinginaðiir fjTÍr S„ Wiiinipog.
wög'iiiiuiðiir ininni liluta fJárlaKanefnd-
ar, Ij'wti því í heyranda liljóði, að yfir
HOO.OOO dalir 1101*011 farið forg'iirðnm
aí fo fylklwlns, or fylkisreikningar
tolja útborgaða til Þinglníswhysgiiigai'.
kominn milli steins og sleggju.
Ef hann neitaði samþykkis síns
til óháðrar rannsóknar, mundi
fylkisstjóri rjúfa þing og skjóta
málintt til úrskurðar kjósendanna.
Hann væri í þann varnla kominti,
sem Þorkell hákur forðum daga,
annaðhvort kjósa komtnglega
rannsóknaraefnd eða þola dóm
kjósenda. áíeð þessum og þvíltk
um umræðtmi biðu menn óþreyjtt-
fullir eftir þvi að þingfundur
vrði settur á ný. Undir nónið var
hver smuga full á áreyrenda pöll-
um og göngttm þinghússins. Allir
vildu vera viðstaddir sögulokin.
Roblin segir til hvorn kostinn
hann tekur.
Nu var fundi skotið á einsog til
stóð; en er allir voru til sæta
kontnir, stóð formaður stjórnar
ittnar á fætur og mælti á þessa
leið ;
“í umræðunum í gærkveldi útaf
áliti fjárlaga nefndar og rannsókn
hennar á atriðum viðvíkjandi
byggingu þiugliússins, lýsti eg því,
að milli þinga skyldi stjómin rann-
saka til fullnustu framferði allra
starfsmanna í því efni.
Sömuleiðis gat eg ]>ess, að ef
stjómar andstæöingár vildtt kveða
upp kærtt meö því efni og formi,
er gæfu stjóminni fullgilt tilefni
61 að gera þær ráðstafanir en
]>ær sem eg nú nefndi, þá mun<li
hún verða tekin til vfirvegunar.
Eftir að eg gat þessa, hafa
stjórnar andstæðingar undirritað
skjal til hins virðttlega fylkisstjóra,
]>ess efnis, að eg álít að það beri
að taka til greina einsog eg hefi
lofað. i
Eftir ttrtiráði hins virðulega fvlk-
isstjóra hefir stjómin ákveðið að
setja kotumglega rannsóknarnefnd
í þvi skvni sem fyr er getið.”
Norris svarar.
Þessu svaraði forsprakki
liberala, T. C. Norris, stuttlega
á þessa leið: “Það er óþarfi
fyrir mig að geta þess að
mér fellur vfirlýsing hins hátt-
virta herra vel i geð. Að setja
konunglega rannsóknar nefnd til
j að rannsaka ]>essi efni er beint
samkvæmt ]>ví setu vér álitum
nauðsynlegt vera. En eg vildi
geta um tvenn atriði, seni máli
frain- skifta- Þegar kemur til að ákvarða
' hverjir skuli sitja i nefndinni, er
eg fús til að bjóða mína aðstoð og
samvinnu og sömuleiðis til þess að
marka svið nefndarinnar. Líkleg-
Hvaðanœfa.
— Lögreglan í Munich hefir
farið þess á leit við foreldra, að
hætta að láta börn ganga í ein-
kennishúningi og banna þeim að
læra eftinnynd af jámkrossinum.
im hermenn orðnir þreyttir á að
taka kveðjnm bama, en það fylgir
einkennisbúningfi bamanna, að
]>egar þau eru komin í 'hann,
heilsa þau hverjum hemtanni er
þau mæta.
— Hermála deildiin hefir tilkynt
að lieræfingum verði 'haldið áfram
sumarlangt í Válcartier, Petaw-
awa, Niagara, Barriefield, Sewell
og einhversstaðar í British Col-
nntbia.
— í London bjóðast konur
þúsundum santan til að takast á
ltendur karlmannastörf, ef þeir
vilji fara í herinn. Stjómin
veitir kvenfólki óspart atvinnu
við störf er karmennn hafa
áður haft á hendi er
hún mú því við koma. Stjómin
hvetur öll jámbrautafélög til að
. taka eins tnargar konur og þeim er
unt í þjónustti lýna, ef þau með því
m<>ti geti komið verkamönnum
sínum til að ganga í herinn.
— Sagt er að Samuel G.
M,aritz, einn ]>eirra er stóð fyrir
Búauppreisninni í síðast liðnuni
óktóber mánuði, ltafi sloppið úr
varðhahli og flúið til upplands
Afriku. Verða þeir er þátt tóku
í uppreisninni að líkindum ekki
dæmdir dauðasekir.
— Rússastjórn. hefir skipað svo
fyrir að framvegis skuli Przemysl
vera stafað Pennysle. Þetta er
fagnaðarefni öllum ]>eim er stríðs-
fréttir lesa.
— Járnbrautar verkamenn á Jr-
lamli krefjast' kauphækkunar, en
jámbrautareigendur neita. Er bú-
ist við að verkamenn leggi niður
vinnu, ef eigendur láta ekki tm lan
siga.
— Fvrsta apríl gerðist sú ný-
lunda á Þýzkalandi. að öllum
klukkum var flýtt um eina klukku-
stund. Telst bagfræðtngum svo til,
að með þessu móti Sparist $5.000,-
000 viröi af steinolíu yfir sumar-
njmuðina. — Þeir hafa ráð undir
hverju rifi og klóra i bakkann
meðan unt er.
— Þrjátíu brjóstlíkneski af
Vilhjálmi keisara hafa fundist hjá
þýzkum myndhöggvara í Paris.
Er haldið. a? hinn stórláti keisari
hafi ætlað að prýða höfuðborg
Frakklands með þessurn líkneskj-
ttm, ef homitn hefði auðnast að
halda sigri hrósandi úr för ánni.