Lögberg - 17.06.1915, Side 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 17. JÚNl 1915

Framburður
Hob. Hugh Amstrong, fyrverandi
fjármála ráðgjafa fylkisins,
fyrir rannsóknarnefnd.
Ýmsir af lesendum blaös vors,
einkum þeir, sem fjarri búa borg-
inni og eiga ekki kost á dagblöS-
um, hafa lýst þvi, aö þeir vildu
gjarnan hafa nákvæmar fregnir
af því sem fram fer fyrir hinni
konunglegu rannsóknarnefnd. Því
skal birtur, svo sem sýnishorn af
því, sem fram fer i réttarhöldun-
um, framburSur Hon. Ilugh Arm-
strongs, ásamt spurningum sem
fyrir hann voru lagöar. Pess má
geta aS hann var greiSari í svör-
um, en hinir ráSherrarnir sem fyr-
ir rétti hafa veriS-
Mr. Armstrong svaraSi Mr. C.
P. Wilson K. C., þeim mála-
færslumanni, sem spurSi hann,
á þá leiS, aS hann hefSi lit-
iS haft aS sýsla meö byggingu
þinghússins. RáSgjafi opinberra
verka var vanur aS bera upp viss-
ar tillögur á ráSaneytis fundum
og þær voru saiftþyktar án veru-
legrar aSgæzlu eSa íhugunar. Sá
vani hefSi viS gengist, aS útkljá
málin eftir tillögum þess ráSgjafa,
er þau heyrSu undir, án þess hin-
ir athuguSu þau nokkuS vand-
lega. Því hefSi vitniS ekki grun-
aS, aS ekki væri alt með feldu, fyr
en liberalar tóku til aS rannsaka
máliS á þingi. En þegar sönnun-
argögn komu fram í þeirri rann-
sókn, þótti honum máliS svo grun-
samlegt, aS hann komst á þá
skoöun, aS nákvæm rannsókn ætti
fram að fara, annaShvort meS
þingnefnd eSa fyrir konunglegri
rannsóknamefnd.
Fullkomna sönnun fyrir ofborg-
unum til Keliys, hefði vitnið feng-
ið, eftir þingslit. Þá hefði Cold-
well sagt sér aS Kelly væri nú
farinn ofan af því, aS hann hefSi
lagt til svo mikiS' efni i stöplana,
sem til tekiS 'hefSi verið í skýrsl-"
um hans, er hann sótti um borgun
fyrir það verk, er hann þóttist
vera búinn aS g^ra, en mundi
byggja kröfu um, aS halda öllu
því sem honum hefSi verið borg-
að, á bréfi nokkru dags. 20. sept.
1913, er fór fram á, að stjómin
hefSi samþykt, að! hann fengi á-
kveSna upphæS fyrir stöplagerð-
ina. TalaS var þá, aS Kelly hefSi
verið ofborgaSir 250 þús. dalir
fyrir stöplana.
Armstrong var spurSur, hvað
til kom. að! hann sagSi ekki af sér
embætti, er hann fékk vissu fyrir
öllu þessu, og svaraöi, að sér hefSi
ekki veriS um aS yfirgefa félaga
sína. Hann kannaSist við, er hann
var spurður, aS hver ráðgjafi bæri
ábyrgS af verkum félaga sinna.
“Hafið þér nokkurntima heyrt
embættisbræSur yöar skýra þaS,
að tilboS Kellys var ekki afhent
fyr en daginn eftir, aö tilboða
tíminn var út mnninn ?’’
,‘Nei.”
“Spurðuð þér nokkurn tíma
eftir því?”
“Nei.”
“Af hverju ekki ?”
“Það efni heyrði undir deild
opinberra verka.”
AðspurSur, hvort hann áliti þaS
ekki ósanngjarnt að einum con-
tractor væri veitt sú ívilnun fram
yfir aSra, svaraöi hann aö hann
áliti, að þeir ættu allir að standa
jafnt að vígi.
“Þér kannist við stjómarskipu-
lega ábyrgS af gerðum emhættis-
bræðra ySar, inntuS þó aldrei eft-
ir skýringu á þessu grunsamltega
atriSi?”
Vitninu var sýnd samþykt ráða-
neytisins á samning'i Kellys og
kannaöist viS, aö liafa veriS við-
staddur, þegar hún var gerð,
spurður síSar, um orðatiltækið í
samþyktinni: “viss ‘prime costs’
undanskilin til frekari íhugunar.”
Ilann kvaS ‘prime costs’ yfir-
leitt merkja vist verk, sem gera
þyrfti. er ekki væri unt aS ákveða
í svipinn, hvaS kosta mundu, og í
umræddu tilf^lli væri ráSherra op-
inberra verka ætlaS, aS gera út um
þau siöar.
“Þér vitiö, að þetta atriSi er
orðiö þýðingarmikiS. Vitið þér
ekk‘, að samningur var lagSur
fram á þingi, er á stóö, aS ‘prime
costs’ hefSi veriS slept, en afleiS-
ingin af þvi hefði veriö, að con-
tractorinn hefSi $417,000 hagnað
umfram þaS sem í byggingasamn-
ingi hans væri til tekið?.
“Eg man þaS ekki vel,” sagði
vitnið. “Mér skilst aS ráöherra
opinberra verka hafi neitaS, aS
hann hafi ætlast til að slíkt stæði
í samningnum.”
“Já, hann fór með dylgjur um
það, að liberalar hefSti skotiS þe-s-
ari setningu inn í skjaliö.”
Mr. Armstrong kvaSst ekki
muna vel, hvaö ráögjafinn heföi
sagt, ^n hugsaöi, að hann heföi
haldiö því fram, aS oröin hefðu
ekki staöiS í samningnum upp-
haflegai
Hér gat yfirdómarinn þess, út-
af mótbáru frá Mr‘. Andrews, aö
fSin “omit prime costs” merktu,
aö contractarinn fengi $417,000
dali útborgaöa ofan á þá upphæS,
sem tiltekin væri í samningi 'hans,
og hefði þann hagnaS aukreitis.
“Voruð þér á þeim ráSgjafa
iundi, þarsem rætt var um, hver
afskifti byggingameistarinn Simon
skyldi hafa af eftirliti meS bygg-
ingunni?” VitniS svaraöi, að’
hann hefSi veriS viðstaddur og
kvað sér hafa skilist sVo, sem þar
hefði ráSiö veriö, aS Horwood
hefSi það eftirlit.
“Og Mr. Simon haföi á móti
því ?”
Ekki kvaSst vitniS vita þaS.
Mr. Wilson, málafærslumaöur-
inn, las upp úr dagbók Mr.
Simons kafla svo hljóðandi: “Júu
24. 1913. ÁkveSiS aöí færa fram-
vegg hússins 350 fet frá Broad-
way. Eftirlit rætt. NiSurstaSan
varð, aS samkvæmt samningum
minum við þá hefði eg engan rétt
til eftirlits, en vitanlegt væri, aö
ef eg kæröi mig um, og tæki eftir
einhverju röngu, þá hefði eg sama
rétt og hver annar borgari, tll að
vekja eftirtekt stjómarinnar á því.
Stjórnin kvaS samning minn taka
þetta skýrlega fram.” j
Vitnið’ kvaSst • hafa vitaö, aö
Horwood var ætlaS aS hafa eftir-
lit, en ekki heföi sér verið kunn-
ugt um, aS Mr. Simon heföi átt
aS bolast algerlega út.
“HvaSa ástæða gæti veriS fyrir
því að taka eftirlit af þeim manni,
sem gerði áætlun um byggingu
hússins ?”
“Ekki veit eg þaö, nema áform-
að sé, að bregða útaf þeirri áætl-
un,” svaraði vitniS. Hann kvað
ráöherra opinberra verka hafa
ráöið þvi, en sjálfur hefði hann
ekki veriö spurSur ráða um þaS.
Mr. Wilson kvaö þaö ekki koma
Iieim við dagbók Mr. Simsons, er
segir-að ráSgjafarnir Roblin, Cold-
well, Armstrong, Bemier svo og
Horwood hefðu verið viðstaddir,
þegar þaS var afráöið, aö eftirlit-
iö væri tekið af Simon.
" Mr- Armstrong kvaðst engan
Wtt hafa átt í umræðum um þaO
mál, þó að iiann léti svo búið
standa án mótmæla. Vitniö kann-
aðist við, aS sú væri venjan, að
sá by ggi ngameistari, sem geröi
aætlun, hefði eftirlit með fram-
kvæmd hennar, sömuleiðis, að
Horwood hefði veriö falið eftir-
litið, eftir að sú breyting var gerð
á áætlun. að hafa ‘caissons’ í stað-
ínn fyrir 'piles' í undirstöðu.
knnfremur kannaðist vitniö viS að
Mr Simon væri stór vel metinn
niaöur 1 smni stétt og hefði að
oðru leyti agætt orð á sér — eigi
Vi siður hefði eftirlitiö verið tek-
iS af honum og fengið í hendur
Horwood, og þarmeð að heimila
meö vottorði sínu útborganir til
contractarans smátt og smátt.
Mr. Wilson kvað sér skiljast að
stjornin heföi gengið fast eftir að
taka vold af j\fr. Simon, í þv; er
aö byggmgunni laut.
1 itniö kvaöst lita svo á, aS Mr.
Sirnon hefði ekki verið valdalaus,
jafnvel þó aö Horwood tteiði eft-
irlitiö.
N ú inti Mr. Wilsom vitni'Ö eft-
ir, hvort þessi breyting á eftirlít
mu hefði verið gerS til þess að
spara fylkinu fé. að Mr. Simson
vandosaður við eftirlitið, — til aö
spara fylkinu þá 23 þús dali, sem
hann átti að fá fyrir það, sam
kvæmt samningi.
VitniS svaraöi því ekki beint,
kvaðst vita, að það atriöi heföi
komiS til umræSu og vera mætti,
að þaö væri ein ástæðan til þess
að Horwood var fengið eftirlitið.
Mr- Wilson benti á, aS vitniS
liefði sagt skömmu áðair, að Hor
wood hefði veriS falið eftirlitið,
vegna þess að brm-ting var gerð á
stöplunum, ákve^íð aS hafa “cais-
sons” í staðinn fyrir “piles”, og
spurSi síðan: — “Hvernig farið
þér að skýra allar þessar skýrslur
verkfræðinga, er komu fram fimm
mánuðum eftir aS breytingin var
ákveSin, og brúkaSar sem ástæður
fyrir þessari breytingu, sem gerS
var löngu áður en skýrslurnar
voru gefnar?”
“Mér skilst,” svaraöi vitnið, “aö1
breytingamar hafi veriS ráðnar,
áður en álits skýrslur Brydone-
Jacks og Shacklands voru gefnar.
I'lg þykist vita að þær skýrslur
hafi verið fengnar til að komast
aö raun um kostnaðinn.
Nú tók Mr. Wilson annað at-
riði fyrir. Hann las erindi frá
Mr. Simon um það, að tryggrar
ábyrgöar bæri aS krefjast af
Kelly & Sons, svo aö auSvelt væri,
aS ganga aS skaSabótum, ef bygg-
ingasamningurinn væri ekki skil-
víslega haldinn. — Vitnið hafði
ekki heyrt neitt um slíka ábyrgð,
en þóttist vita aö hún fyrir fynd-
ist. Hann játaöi það' ráðlegt, að
hafa slíka ábyrgð frá góðu ábyrgð-
arfélagi eða áreiöanlegum ábyrgö-
armönnum. Hann hafði heyrt, að
undir ábyrgöarskjali Kellys til
stjórtiarinnar, stæSi enginn nema
Kelly & Sons. Hann var spurð-
ur hvort þaS væri í nokkurn staöl
betra, en undirskrift þeirra undir
byggingasamninginn og kvaöst
vitnið hugsa ekki, nema ef svo
væri aS Kelly & Sons ættu eignir
fyrir utan félagssjóð sinn.
“Finst ySur þaS ekki trábrigCi-
legt, að breytt var frá þeirri al-
gildu reglu, aö hafa trausta
ábyrgSarmenn ?”
“ÞaS virSist fremur undartegt
(extraordinary)” svaraði vitniS.
Engti haldið eftir.
Vitniö var spuröur, hvort það
væri ekki vanalegt, aö 15% væri
haldið eftir af umsanúnm borgun,
þartil verki væri lokiS, til trygg-
ingar fyrir vanhöldnum samningi.
Vitnið kannaðist viS, aS svo væri.
Þá spurði Mr. Wilson vitniS: —
“Þér vitiö að samningur var gerS-
ur um 445,000 daia borgun fyrir
stál í norðurarm hússins. Er yS-
ur kunnugt, aS sá samningur er
þannig orðaSur, aS Kelly fær þær
445 þúsundir án þess nokkru sé
haldið eftir af þeirri upphæð, til
tryg&ingar?”
Mr. Armstrong kvaösf hafa Ies-
ið það í framkomnum málskjölum..
Hann kannaöist einnig viS’, aS
hann heföi engra spurninga spurt
um þetta og gæti enga aSra skýr-
ingu gefiS því viövíkjandi, nema
þá sem Horwood gaf fyrir þing-
nefnd, að tryggingar mætti finna
með öðru<-móti. Honum var sýnt
fram á, aS skýring Horwoods ætti
ekki viS þaS atriði, sem nú væri
spurt um, heldur það', aS Kelly &
Sons væru útborgaSar stórar upp-
hæöir, umfram þaS sem búiS var
aö vinná fyrir. En vitnið kunni
ekki að segja, hvaö stjórninni
heföi gengið til, aö oröa samning-
inn á þessa leiS1. Heldur ekki
hafSi liann spurst eftir skýringum
á því, aS stórar peninga upphæöir
voru borgaSar áður en búiS var
aS vinna til þeirra, þó vitað heföi
Iiann af, aS það átti sér staö.
Um stöplagerðina bar Mr. Arnt-
strong þaö, að hann vissi ekki til,
aö öðruvísi hefði veriö um samið
við Kelly, en aö hann léti sntíSa
þá fyrir þa upphæð sem efni og
vinna kostaSi og hafa 10 per cent
af þeirri upphæð í úmakslaun.
Dr. Montague hefði lýst því í
þingræðu í séptember 1914, aS
þetta væri svo um samiö og vitnið
kvaS sér ekki hafa veriS skýrt frá,
aö annaS væri í samningum. Sér
væri ókunnugt um það aS ööru
leyti en því sem fram væfi komiö
fyrir reikningslaga nefnd.
Eg hugsa að,þ‘ér vitiS meira
um þaS efni, en fram kom fyrir
þeirri nefnd?” — "Nei”, svaraði
vitniS.
“Eg hefi ástæöu til aö álíta, að
þér vitið meira.”
,. vera a® þér getiS mint mig
á, svaraði Armstrong.
“ VissuS þér nokkurntíma af
því. aö Kelly þóttist hafa sent
bref tlags. 20. sept, 1913, mes
tilboði um aS smiða stöplana fvrir
$800,000?” y
"Mr. Cohhvell eða jjr. Monta-
gue sög'Su mér aS KeUy uppá-
stæSi, að hann hefSi bréf frá
hygginga ráðunaut fylkisins þar-
sem hann viðurkendt, aö samið
hefSi verið um stöplasmiöiS fyrir
vissa upphæS.”
IlvaS gat Kelly grætt á þessu,
ef samið haföi veriS um að smiöa
stöplana fyrir vissa borgun á
kúbik yardið, og búiö' var að
boiga fyrir stöplana samkvæmt
því ?” '
“Eg býst ekki viö, að Kelly hafi
staðrð neitt betur aS vígi meö
þessu.”
“Hvað kotn þá til að hann
hampaði þessu bréfi og heimtaSi
horgun samkvæmt þvi?” — “ÞaS
veit eg ekki.”
“Og það kom ekki til umræðu?”
— “Nei.”
“Eg þykist vita, að yður var
kunnugt, áður en stjórnin sagöi at
sér, aö Kelly hélt því ekki lengur
fram, að alt það efni væri í stöpl-
uuuin. sem áður var uppástaðið?”
“Svo var mér sagt. —Eg vil aS
þer skiljiS, aS eg dreg ekkert und-
kænti nokkurntima til táls, hve
nukiö vantaöi á, aö stöplar
væju gerðir eftir samningi.”
“Ef svo væri, að Kelly he
'errð borgaðir peningar af fyll
sjoöt, sent hann átti ekki tilkall
mUniS l)er í>á, aS upphæö þei
peninga hefði verið nefnd?”
“Eg held aö
að Kelly hafj
$250,000, fyrir
“Þér vissuö,
minst hafi veriS á,
veriS ofborgaÖír
stöplageröina.”
að skirteini voru
framlög^, eins og venja er til, um
það, aS alt efni hefði veriS lagt til
stöplanna, sem vera átti og aö út-
borganir fóru fram samkvæmt
þeitn skírteinum ?” “Eg hugsa, aS
skírteini um þaS hafi komiö fram.
“Yður skildist svo, meðan þing-
nefnd rannsakaöi máliS, aS alt hiS
tiltekna efni heföi veriS lagt til
stöplanna?” — “Já.”
“Þér fenguð að vita skömmu á
eftir, að þetta var ósatt, og aS
Kelly kannaöist viö, að hann hefSi
ekki lagt í þá svo mikið ?” — “Já.”
“HvaS varð yður fyrir að
gera?” — “Ekkert.”
“Datt yöur ekki i hug, aS þaö
væri skylda yöar aö segja laittiu
embættinu?” — “Mér kom þaS til
hugar.” ,
“Kom þaö ySur til aS segja
lausu?” — “Nei.”
“Yöur kom þaS til hugar, en
létuð ekkert af því verða. Hvaö
kom yöur til aS hætta viSi?” —
“ÞaS var af nærgætni viS embætt-
isbræður mína.”
“Ef þér hefSuS gert eftir því,
sem yður líkaði bezt, þá hefðuö
þér sagt af yður embætti?” —
“Ekki segi eg þaö.”
“Mér skilst þér viljiS hafa það
hinsvegar, aö þér hafiS gert eins
og þeim líkaði bezt, er þér sögöuð
yöur ekki frá embætti?” — “Jseja,
stjórnin virtist vera í vanda stödd,
og maður vill ekki gjaman skilj-
ast viö vini sína, þegar svo stend-
ur á.”
“Þaö er svo; þér álítiö aS þér
ættuö, af trygð, aö hanga í skút-
unni, þó aö hún væri aö fara í
kaf?” (HláturJ — “Já, ef þér
viljiS oröa þaS svo.”
“Er þaS satt?” — “Eg vil lofa
yöur aö orSa það svo.”
“Er sanngjamt aS orða þaö
svo?” — “Kann vera.”
“Hvernig munduö þér vilja
orða þaS?” Vitnið svaraði meS
því, aS forsvara ráðaneytið, og
lýsa þeirri skoð'un sinni, aS em-
bættisbræöur sinir hefðu alls ekki
haft þann tilgang, aS koma óheið-
arlega fram gagnvart fylkisbúum.
“Eg hélt það væri ekki skylda mín
aS segja af mér, heldur áleit eg
hæfilegt “to see the thing
through.”
“HvaS meiniö þér meö þessu?
Þér vissuö um ásetmng minn, uð
rannsaka þetta efni til hlítar —
það sem athugavert var viS stöpla-
smiSiö —, þegar þessi rannsókn
var hafin ? — “Þaö hetSi gert
hvorki til né frá, hvort eg sagöi
af mér, eða ekki.
Ekki spurður að því.
\ oruð þér því fylgjandi, aö
setja konunglega rannsóknar-
nefnd?" — Eg var aldr^i spurður
eftir skoöun minni umi það, hvort
hún væri æskileg eöa ekki.
“HvaSa skoðun höföuS þér um
þaS?” — Mér fanst aS svo mikil
gögn hefðu komiS fram fyrir
reikningslaga nefnd, aö vel heföi
mátt setja sérstaka þingnefnd eöa
rannsóknar nefnd.
“Þér létuö þaö ekki í ljósi við
embættisbræður ySar?” — “Nei.”
“Þér sögðuö ekki til þeirrar
skoSunar, þegar til atkvæöa-
greiöslu kom á þingi?” — “Nei.”
“Það heföi komsð embættis-
bræðrum yöar mjög illa, ef þér
heföuS sagt skoSun yöar?” —
“Já.”
“Eg var aö reyna aS sanna, að
það sem áskilið var, heföi ekki
verið lagt í verkið. Hver var af-
staöa stjórnarinnar i þvi efni, áð-
ur en þessi nefnd tók til starfa?”
— “Eg heyröi það aldrei nefnt.”
“Atti stjórnin þá skirteini í fór-
um sínum, sem sannaS hefðu mál-
stað minn á augabragði ?” — “Það
veit eg ekki.”
“Þér vissuö, að Kelly kannaöist
viS, að minna var lagt til stöpl-
anna, en borgað var fyrir?” —
“Svo var mér sagt.”
“Þér vissuö, aö eg var aö reyna
að sanna þaö, aS eg var aö reyna1
aS ná í skilríki til aö sanna þaö,!
aS Kelly var aS berja mig af
höndum sér og dró að sér lögmenn
aö austan til þess. Þér vitiö, aö
stjórnin hafði það í fórum sínum,
sem sannaö hefSi mitt mál þegar i
staS?” — “Eg hafði ekkert, í mín-
um fórum.”
“Þér vissnð af því?” — “Mér
hafSi veriS tjáð, að Kelly viður-
kendi, aö ekki heföi alt veriö lagt
í stöplana, sem fyrst var haldiö
fram.”
Einst yöur ekki, aS stjórnin
væri skyldug til, aö segja mér frá
því, og aöstoöa mig í baráttu
minni fyrir fylkið, i staö þess að
hjálpa Mr. Kelly?”
\rið þessari spumingu kom ekk-
ert svar.
“Félag Kellys fékk peninga
borgaöa, sem þaö átti ekkert til-
kall til. Yar þaö ekki skylda
stjórnarinnar, að gera alt sem í
hennar valdi stóö, til þess aö ná
þeim peningum aftur?” — “Þaö
virðist svo.”
“Hvaöa ráðstafanir geröi
stjórnin til þess?” — “Eg veit
ekki um neina.”
“Var ekki stjórnin, meö þögn
sinni aö reyna aö hjálpa Mr.
Kelly, er hún hélt skilríkjum ti!
baka?” — “Eg get ekki sagt um
þaö.”
“Gat nokkur efi leikiö á, uð
Kelly stóð á því, í byrjun þessar-
ar rannsóknar, aö alt sem borgaö
heföi verið fyrir, hefði verið lagt
i stöplana?” — “Því var haldiö
fram fyrir reiknings laga nefnd.”
“Og fyrir þessari nefnd?” —
“Eg get ekki sagt um þaö, fyrir
víst.”
“Var hann ekki aö reyna aS
sanna þaö, og er þaö ekki auSlséð
af þvi, aS lögmaður hans skaut
sér undan þessari nefnd, til þess
aS komast hjá, að leggja fram
skjöl?” — "Eg man ekki til aö
eg hafi dregið neina ályktun af
því.”
“Eru ekki málavextir þannig,
aö þér og embættisbræöpr yðar
stóöuö með Kelly og sögSuS ekki
neitt, meðan Kelly var aö reyna aö
sanna þaö satt vera, sem þér viss-
uð vera ósatt?” — “ÞaS lítur svo
út.”
“Og ef það hefði tekizt, þá
heföi fylkiö tapaö stórfé?” —
“Satt er þaö.”
“Getiö þér gefiS ástæðu fyrir
aö þér þögöuS, er svona stóö á?”
— “Eg get skýrt það, hvernig eg
stóð aS málum, sem meSlimur
ráðaneysisins, og eftir að stjómin
fór frá, með því, aS eg efaðist al-
drei um, aö embættisbræður mínir
vildu gera rétt, og ennfremur, að
eg hef aldrei haft nein afskifti af
Kelly eöa hans samningum, í
nokkurn máta, þaS er sú eina af-
sökun, sem eg get gefiS fyrir þvi, j
aö eg þagSi.
“Er það • nokkuS annað, Mr.
Armstrong, sem þér vomö smeik-
ir um, aS kynni aö komast upp?”
— “Nei.”
Vitnið var síðan spurt ýtarlega
um kosningasjóö conservativa,
kvaöst vitnið hafa: grunaö, aS
Kelly hefði lagt drjúgan skerf í
hann, vegna þess, hve mikiS hon-
um heföi veriS borgaS umfram
þaS sem hann átti, vissi þó ekki
um sjóðinn og mutndi ekki, hve
mikiS kosning hans sjálfs hafði
kostað, gat lieldur ekki gefið
neina skýringu á því,. aS þau sex
conservativu þingmannsefni, sem
keptu til þingmensku í Winnipeg
viS síöustu kosningar, höfðu ekki
kostað neinu til kosningabaráttu
sinnar. VitniS trúði öllu sem
fram kom fyrir reiknings laga
nefnd viSvíkjandi því sem sagt
var af stjórnarinnar liendi, við-
víkjandi Salt, en kannaöist viö,
aS þegar á leiö, ^iefði ekki veriS
laust viö, að svo liti út, sem ekki
væri óskaö eftir nærveru hans, en
ef þaS efni hefSi veriö rætt á
ráöaneytis fundi þá hefSi hann
ekki veriö viðstaddur.
_ VitniS var* spurt, hvisrt hann
heföi ekki undrast, hversu stórar
upphæöir Kelly vom borgaðar, en
kvaðst ekki hafa gætt þess. Þó
kannaðist hann við, aö skrifstoíu-
stjórinn í fjármáladeildinni,
Pholemy, hefSi leitt athygli hans
aS þvi.
“Þér sáuö af skýrslu skrifstofu-
stjórans, aS fyrir undirstöSu þing-
hússins, sem samkvæmt samningn-
um átti aö kosta 64 þús. dali, vom
borgaðir $844,000. Unciruöust
j>ér ekki þetta?” — “Mér þótti í
sannieika upphæöin mikil.”
“Lásuö ])ér skýrslu skrifstofu-
stjórans?” — “Já.”
“Hvað tókuö þér til bragðs?” —i
“Ekki neitt. Eg hafði enga ástæðu J
til aö gruna, aS nokkuS rangtl
væri á seyöi.”
“Nú vitiö þér fyrir víst, uö
borgaS var fyrir verk sem ekki
var unnið?” — “Eg hef lesið þaS
i málsskjölunum.”
“GátuS þér ekki séö þá strax,
aö verkiö var óunniö?” Þessu
svaraSi vitniö svo, aö hann heföi
reitt sig á opinberra verka ráð-
gjafann.
“Vitið þér nú, aS stöplarnir
voru borgaöir aS fullu 20. júní
1914, rétt fyrir kosninguna?” —
“Eg vissi þaS ekki þá,” svaraði
Mr. Armstrong.
“Þér vitið nú, aö enguí var
haldiö eftir af borguninni, þó aö
samningar tiltaki aö 15% eigi aö
haldast eftir, þartil verkinu er
lokiö?” — “Ef þér segið svo, þá
trúi eg þvi.”
“Þér vitiö nú, aö þaS var óhæfi-
legt aö borga þetta 20. júní 1914?”
— “Já,” svaraði vitniö.
Hann upplýsti svo er hann var j
aS spurður, aö hann hefði fengiS j
megnan grun um aS ekki væri alt!
tneS feldu er hann las þaS sem,
fram fór fyrir reiknings laga
nefnd, síöar heföi Coldwell sagt
sér, aS minna væri í stöplana lagt,
en borgað hefði veriS fyrir.
Loks var Armstrong spurður,
hvort hann væri reiðubúinn aS
láta skoða skjöl sín og reikninga, |
til þess að hægt væri aS fá staS-
festingu á þeirri yfirlýsingu hans,
aö hann hefði engan peninga
hagnaö haft af þessum aSgerðum.
Mr. Armstrong svaraði: “Já,
allar, sem þessu viö koma.”
Mr. Wilson: “Viö skulum láta
yöur vita seinna, ef þess þarf viS.”
Bréf frá Þýzkalandi.
Eftirfylgjandi bréf er ritaö af
séra Jóni Sveinssyni, katólskum
presti og vel metnum rithöfundi, til
dr. Jóns Þorkelssonar i Reykjavík
og þýtt á islenzku af honum. Tekiö
eftir “Vísi”.
“....Eg dvel hér í Rínárdalnum,
umhorfinn 6000—7000 feta háum
fjöllum á alla vegu. Beint út úr
glugganum hjá mér sé eg langt inn
i Svissaraland hinum megin Rínar,
EDDY'S ELDSPÍTUR eru og hafa
verið í meira en sextíu ár hinar
beztu og vönduðustu og allir hugs-
andi rnenn nota þær og engar
aörar en
Eddy’s Eldspítur
SEGID EKKI
“EG GET EKKI BORGAÐ TANNLÆKNI NÚ."
Vér vitum, aS nú gengur ekki alt aS óskum og erfitt er aS elgnast
skildinga. Ef til viH, er oss þaS fyrir beztu. |>aS kennir oss, sem
verSum aS vinna fyrir hverju centi, aS meta gildi peninga.
MINNIST þess, aS dalur sparaSur er dalur unninn.
MINNIST þess einnig, aS TENNUR eru oft meira virSi en peningar.
HEHjBHIGÐI er fyrsta spor til hamingju. pví verSiS þér aS vernda
TENNURNAR — Nú er tímlnn—hér er staðurinn til að láta gera vlð
tennur yðar.
Mikill sparnaður á Yönduðu tannverki
EINSTAKAR TENNUR $5.00 HVER BESTA 22 IvAIt. nTTT.T.*
$5.00, 22 KARAT GULJ/TENNUR
Verð vort ávalt óbreytt. Mörg liundruð manns nota sér liið lága verð.
HVERS VEGNA EKKI pti ?
Fara yðar tilbúnu.tennur vel?
eSa ganga þær iSulega úr skorBum? Ef þær gera þaS, finniS þá tann-
lækna, sem geta gert vel viS tennur ySar fyrir vægt verð.
EG sinni yður sjálfur—Notlð fimtán éra reynslu vora vtð tannlæknlngar
$8.00 HVAUBEIN OPIB A KA'ÖI.DUM
DE. IE> -A-13R SONÖ
McGREEVY BI.OCK, PORTAGE AVE. Telefónn M. 699. Uppl yfir
Grand Trunk farbréfa skrifstofu.
sem fellur fáa kilometra frá húsi
því, sem eg bý í, út í BoSnarsjó.
Fyrir fám vikum feröaSist eg langt
inn í Svissaraland, alt aS Rínar-
botnum. Þar er þetta nafnfræga
fljót svo lítiS sem lækur einn, aö
ekki þurfti nema raft yfir ána til aS
komast á yfir um hana. Rínarbrú
hjá Kolni kostaöi meira en 50 millí-
ónir marka. Svona er munurinn
fljótsins oröinn mikill þar. En nú
v'ar þaS um styrjöldina, sem eg ætl-
aöi nokkuS aS tala. Þó ao þaS megi
þykja firnum sæta, þó heyrum viö
hingaS margoft mjög glögt fallbyssu
þrumurnar frá Elsass. Þykir okk-
ur líklegt, að þaS sé frá hinum
miklu fallbyssubáknum hjá Belfort.
AS öSru leyit verðum viö ófriöarins
varir á alt annan hátt, en þaö er á
þessa lund: Allir vopnfærir menn
eru héðan horfnir. Eftir eru aB eins
konur, börn og gamalmenni. Varla
sjást aörir menn en konur einar
starfa aö jarö- og akuryrkju. Fyrir
vögnum ganga nær einvöröungu
naut og kýr, því aö nær allir hestar
hafa héSan veriö teknir í herinn.
MikiS er hér af hermönnum, en
flest eru þaö sárir menn eöa sjúkir.
Er þeim hjúkraö hér, hvar sem staö-
ur vinst til. Hús okkar eru jafnan
full af sárum mönnum. MeSal þeirra
eru margt ungir menn, 19 vetra og
þar um bil. 1 gær gekk eg um
sjúkrastofurnar og átti tal viS þá
hina sáru menn er lágu þar rúmfast-
ir. Eru flestir af þeim, sem hjá
okkur liggja núna, æskumenn einir.
Þegar þeir eru spurðir um heilsufar
sitt, * sýná þeir manni þegjandi
gegnskotna handleggi á sér, fætur
eöa brjóst. Setja'þeir metnaS í þaö
aS sýna manni sár sín, hvar kúlan
hafi komiö í þá og út Sumir þeirra
geyma kúlur þær svo sem enar mestu
gersemar, er náöst hafa út úr lík-
ama þeirra, og þykir þeim mikiS í
þaS variS aS sýna þær þeim, sem
sem koma aö vitja um þá. Sutnir
af þessum mönnum eru mjög aö-
fram komnir, bæöi af sárum og
kulda, því aö flestir af þeim særöu
mönnuni, sem eru hér, hafa veriS í
hinum miklu orustum i Karpatafjöll
um, og eru þaöan komnir; hafa þeir
oröið þar aS búa viö ís og frost og
margra stiga gaddhörku. Þeir hafa
því oft skotsár i gegn um hendur og'
jafnframt frostbólgu. ViS gerum
hér alt þeim til línkindar, sem hægt
er. En þegar þeim er batnaö, verða
þeir aö fara í styrjöldina af nýju,
og þaSan skilar þeim ekki öllum
aftur. — Auk særöra liðsmanna eru
hér og margir hermenn heilir, sem
settir eru til þess aö gæta pieð al-
væpni allra stiga og vega hér um-
hverfis héraSiö. ÞaS sætir firnum,
hv'e mjög menn óttast hér njósnar-
menn, enda er þaö ekki ástæðulaust.
Þegar viS erum hér á gangi, stööva
varSmennirnir okkur oft, og rann-
saka á okkur heimildir. Og éltir
þessu er stöðugt haröara og harðara
gengiö. Eg hefi sjálfur komist í
mesta bobba núna nýlega. Allir út-
lendingar verða nú aö sýna vega-
bréf og gera skil fyrir því, hvaöan
þeir séu; annars eiga þeir á hættu,
aö þeir verði haföir í haldi á einum
staö eSa öSrum. Eg liaföi ekki ann-
að.hjá mér til þess, aö sýna heimild
á'mér, en skírnarvottorö frá séra
ÞórSi á Ytri-Reistará í Hörgárdal,
sem eg fékk 1870, þegar eg fór frá
Islandi. ÞaS er á íslenzku, sem
enginn skilur, og óstimplaS. Eg
sneri mér þá til Jóns Krabbe, í
Kaupmannahöfn, og baö hann um
vottorö um þjóöerni mitt á þjóö-
verska tungu. Þegar þaS var feng-
iö, varö eg aö senda þaö til sendi-
herra Dana í Vínarborg, og láta því
fylgJÁ þa8> sem Þeir kalla “person-
albeschreibung”, eSa- Iýsing á sjálf-
um mér. Og nú bíS eg eftir svari
þaðan um þetta. Ekki veit eg
hvernig því reiðir af. Er þetta
bæSi til þess aS hlæja aö og ekki.
Svona er um alla útlenda menn.
Hversdagslega verðum viö styrj-
aldarinnar varir í daglegu matar-
hæfi. Er alt mjög sparaS, einkum
brauS. En um alt slíkt verS eg aS
vera oröfár; annars kenist þetta
bréf ekki til yðar. Sapienti sat
(nóg þeim, er skilur). Það má ekki
skrifa hvaö sem vill. Þér getið
engar fullkomnar fregnir fengið um
þvílík efni á meðan styrjöldin stend-
ur yfir. ÞaS verður , aS þegja um
margt. Sumir halda, að viS eigunt
eftir aS lifa eitthvaS svipaS þeim
islenzku “píningarvetrum”. Alt er
á hjóli, og enginn fær fyrir endann
séð, hvernig þessu muni kvölda.
Fjöldi er fallinn í styrjöldinni af
hinum rosknari skólapiltum frá
kollegíinu (skólanumj okkar, hátt á
annað hundraS, eftir því, sem eg
framast veit. Eg hefi heimsókt
mörg hundruö særöa frakkneska
menn i Wúrtemberg og hlynt aS
þeim. Var þaS fyrir mig merkilegt
og eftirtektarvert í alla staöi.”
Prófin í brunamálunum,
Þeim hefir veriö haldið áfram,
teknir fyrir fleiri slökkviliösmenn og
svo fólk af Hótel Reykjavík. Fátt
hefir komið fram í þessum prófuni,
þaS er markvert megi teljast. Þó
má nefna tvent.
ÞaS er fram komið i prófunum,
aS slökkviliðsstjóri hefir, ekki all-
löngu eítir þaS er hann kom á bruna
stöövarnar, skipaS tveim mönnum að
fara og vekja brunakallara tvo, í
Austur- og Vesturbænum, til þess aS
ná saman varaslökkviliöinu, en ekki
mundi hann eöa vissi glögglega,
hverjir þessir tveir menn voru. Ann-
ar þeirra var ÞórSur Geirsson næt-
urvörður, og fór hann vestur eftir
og vakti Bjarna Pétursson blikk-
smiö, og þeytti hann svo lúöurinn í
Vesturhænum. Hins vegar verður
þess ekki vart, aS neitt hafi hrifið
skipunin um liSsafnað í Austurbæn-
um, nema hvaS Bjarni fór þangaö,
er hann haföi lokiö göngu sinni aS
vestan.
Um það ber vitnum satnan, aS um
herbergi þaS, er eldsins varö fyrst
Vart í, nr. 28, hafi enginn umgangur
veriö, annar en sá,’ aS stúlka innan
frá HéSinshöfSa, er hjálpaöi til við
frammistööu um nóttina, Valgeröur
GuSmundsdóttir aö nafni, geymdi
þar hatt sinn og kápu. En ný var
svo ástatt um herbergiö, aö þar var
ekkert ljós inni, en gasljós í gang-
inum beint fram undan dyrunum,
sem lýsti inn, ef opnaS var. Gas-
pípa lá inn í herbergiö, en enginn
lampi á. Og nú ber stúlka sú, er
áöur var nefnd, þaS fyrir réttinum,
aö hún hafi tekið þessi föt sín kl. 3
(þaö er aö segja, rétt áöur en brun-
ans varö vartj, og hvorki þá né
endranær farið þar meö neitt ljós,
ekki einu sinni kveykt á eldspýtu.—
Fer þá aö verSa litt skiljanlegt,
hvernig eldurinn heföi átt aö koma
upp í þessu herbergi.—Vísir.