Lögberg - 24.06.1915, Qupperneq 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 24. JÚNt 1915.
&
Landnám í Reykjavík
og þeir sem þar bjuggu íyrst.
Island er hiö eina land' á jaröar-
hnettinum, sem menn hafa glögg-
ar upplýsingar um, hvernig fyrst
bygöist af mönnum ; en Reykjavík
var fyrsti bærinn, sem bygöur var
hér á landi, og er upphaf Reykja-
víkur því merkilegra. Tildrögin
til þess aö Ingólfur Arnarson flutti
til Islands voru, svo sem kunnugt
er, ölteiti og ástamál og vígaíerli,
er af þeim leiddu.
Eftir því sem alment er taliö
var þaö vorið 877 að Ingólfur tók
sér bústað í Reykjavík, þar sem
öndvegissúlur hans nöföu á land
komið; segir svo í Landnámu, að
þær hafi enn verið til í Reykjavík,
þá er hún var rituð á 12. eða 13.
öld.
Ingólfui nam land alt milli
Ölfusár og Hvalfjaröar, en siðan
gaf hann öðrum land það, er ligg-
ur fyrir sunnan Hraunholtslækj og
fyrir norðan Úlfarsá, sem nú er
kölluö' Korpólstaðaá; hefir hann
þá átt eftir land Seltjarnamess-
hrepps og suðurhluta Mosfells-
sveitar, ásamt lítilli sneið af
Garðahreppi.
Svo er að sjá, sem eigi hafi þótt
sem álitlegastur bústaður í Reykja-
vik, því Karli vildi eigi þar vera
og hafði þau orð um: “til ílls fór-
um vér um góð néruö, er vér skul-
um byggja útnes þetta’’. Eni Ing-
ólfur var trúmaður mikill; áður
en hann réðst alfarinn til Islands
hafði hann leitaö sér frétta um
forlög sin og fréttin vísað honum
þangað; í þrjú ár samfleitt lét
hann leita að öndvegissúlum sín-
um og vildi eigi neinstaðar taka
sér fastan bústaö, meðan eigi var
vonlaust um að þær fyndust; hann
mun þess vegna örugglega hafa
trúað því, að öndvegissúlurnar
hafi fyrir æðri tilhlutun borið þar
að bandi, er honum væri heilla-
vænlegast að setja bústað sinn.
Kringum Reykjavík ‘hafa að
vísu aldrei verið þvilíkar gras-
lendur sem fyrir austan Heliis-
heiði, en beitiland hefir verið þar
gott, því að á landnámstíð hafa
viðast verið hrísmóar og kjarr-
skógar þar sem nú eru nertr miel-
ar og auð holt; auk þess var þar
■ góðl aflavon af sjó; en þess utan
hafði bústaður Ingólfs sérstök
hlunnindi við laxveiðina í EHiða-
ánum og eggverin í eyjunum;
gæði þessi eru svo mikil, að ætla
mætti jafnvel, að Ingólfur hefði
eftir því valið bústað sinn; en
sagan um leitina að öndvegissúl-
unum er svo glögg og stendur í
]>vi sambandi við aðra atburði, að
það verður með engu móti rengt,
að þær hafi komið að landi í
Reykjavík og að það hafi verið
það, sem réði því aö Ingólfur
settist þar að. Að vísu getur ver-
ið að mönnumi þyki undárlegt að
öndvegissúlurnar skyldu. bera að
landi svo langt þaðan sem Ingólf-
ur tók land, en til þess má þó leiða
eðlileg rök; fyrst er þa'ö, a<5 sunn-
an við landið liggur straumur
vestur eftir; ennfremur er þess að
geta, að svo er sagt, að Ingólfur
og Hjörleifur félagi hans hafi
haft samflot þar til þeir sáu ís-
land, en þá skildi með þeim;
Hjörleifur tók land austur við
Hjörleifshöfða, en þess er þó
getið, að hann var áður kominn
vestur fyrir landið; af þessu má
ráða, að Ingólfur hafi einnig
hrakist langa leið austur eftir,
eftir að hann kastaði öndvegis-
súlunum fyrir borð. Þá er Ing-
ólfur áður var á Austfjörðum
virtist honum landið betra suður
en norður og þess vegna var
ástæða fyrir hann að stýra nokk-
uð sunnarlega; getur því vel ver-
ið að þeir fóstbræður hafi verið
komnir vestur fyrir Reykjanes,
er þeir komu í landsýn, en fengið
svo nnikið vestanveður. Meðan
verið er að leita að öndvegissúl-
unum færir Ingólfur sig ár frá ári
vestur eftir og bendir það til þess,
að hann hafi átt visa von á þeim
fyrir vestan sig. Þórður skeggi
bjó fyrst austur í Lóni og er því
líklegt, að hann hafi komið að
landi þar nálægt, en seinna frétti
hann til öndvegissúlna sinna suð-
ur i Leiruvogi og flutti þá suður
í Mosfellssveit; hér virðist því
líkt standa á eins og með öndveg-
issúlur Ingúlfs.
Ingólfur gaf bústað sínum
nafnið Reykjavík; vik sú, er bær-
inn dregur nafn af, er eflaust vík-
in milli Laugarness og Efferseyj-
ar og reykur sá, sem víkin er kend
við, mttn vera reykurinn af laug-
unum (Ttverunum) hjá Laugar-
nesi. I kyrru veðri er reykur þessi
nokkuð mikill og á landnánnstið
hefir hverinn ef til vill verið heit-
ari en nú; þess má og geta, að
norðan við hann eru ntenjar eftir
mjög mikinn hver, sem þar hefir
verið áður fyrri, og getur verið, að
hann hafi eigi verið kólnaður á
landnámstíð. Þegar komið er of-
an frá Elliðaánum, litlu norðar en
vegurinn liggur nú, þá ber reyk-
urinn yfir víkina og því var eðli-
legt, að Ingólfur kendi víkina við
reyk þenna, því fremur sem hon-
urn mun hafa þótt hverareykur
merkileg sjón. Örnefni kend við
reyk eru ntjög alntenn hér á landi,
en það eg veit til, eru örnefni
þessi að eins þar sem hverareykir
eni eða hafa verið í nánd. Norð-
vestan á Effersey er nes sem heitir
Reykjanes; nafnið er gamalt og
kveðst Geir kaupmaður Zoega
hafa heyrt ummæli um, aö; þar
hafi verið laug sent sjór er nú
genginn yfir; hafi svo verið, að
hverareykur hafi bæði verið aust-
an og vestan við vikina, þá var
því eðliiegra -að Ingólfur kendi
hana við reykinn.
Um 1860 safnaði Sigurður mal-
ari Guðmundsson munnmælum
um, livar hinn forni Reykjavíkur-
bær hefði verið; önnur munnntæl-
in voru þau, að bær Ingólfs heföi
veriö á Amarhóli, en þetta getur
ómögulega verið rétt, meölal ann-
ars af þeirri ástæðu, að Amarhóll
var og hafði verið framan úr
öldum önnur jörð en Reykjavík.
Munnmæli þessi eru varla gömul
og ekki hefir Eggert Ólafsson,
sem marga vetur dvaldi í Viðey,
heyrt þau; annars mundi hann
hafa getiö þess; en hann hefir
þvert á rnóti sagt. aö iðnaðarstofn-
arirnar hafi verið reistar þar serri
Iagöi “hinn fyrsti landnámsmað-
ur helgar höfuðtóftir’’ (Kvæði
Eggerts Ólafssonar bls. 83). Lík-
lega hafa mtinnmæli þessi mynd-
ast af ]>vi, að menn hafa tekið of
bókstaflega orð Landnámu, að
Ingólfur “tók sér bústað þar sent
öndvegissúlur hans höfðu á larid
komið”, en það var * vtð Arnar-
hol”. önnur munnmæli voru
liöfð eftir vinnukonu, sem var svo
gömul að hún átti lteima t Effers-
ey, þegar verzlunarhúsin voru þar
(fyrir 1780); ‘hún hafði sagt, að
hinn gauili Reykjavikurbær hefði
verið þar sem “gamli klúbburinn”
seinna var bygður, þar sem nú er
útbygging suður úr húsi Hjálp-
ræðishersins. Unt 1880 fann Dr.
Kr. Kálund á háskólabókasafninu
í Kaupmannahöfn uppdijátt yfir
Reykjavík og nágrenni hennar,
gerðan af dönskum rnanni, er
dvaldi á Reykjavíkurhöfn sumar-
ið 1715; þótt uppdráttur þessi sé
ófullkominn, sýnir hann þó glögg-
lega, að bœrinn var þá vestur af
gantla kirkjugarðinum. (Kálund:
Hist. topogr. Beskrivelse af Is-
land II. bls. 400). Líklegt er þó
aði sögn vinnukonunnar sé að því
levti rétt, að á seinni hluta 18.
aldar hafi bær verið þar sem hún
segir, er nefndur háfi verið
Reykjavikurbær • en hann hefir
þá verið fluttur þangað, eftir að
hús iðnaðarstofnananna 1752
höfðu verið reist þar semi Reykja-
vikurbærinn áður var.
Viðvíkjandi því hvar bær
Ingólfs hafi staðið tná geta þess,
að í byrjun 18. aldar var Reykja-
xíkurbær ásamt fjósi og heygarði
vestur af gamla kirkjugarðinum;
hefir þar því verið vestan við Að-
alstræti sunnanvert milli Túngötu
og Bröttugötu; norðar hefir hann
eigi getað1 verið, því að þar ofan-
til var langt fram á 19. öld stór-
grýtisurð, er Einar Hákonarson
battari lét sprengja og ryðja, og
að likindum hefir urðin upphaf-
lega náð alla leið niður að Aðal-
stneti. því að eigi var þar hús
bygt fyr en eftir 1788, þótt saman
hangandi húsaröð væri þá komin
þar bæði fyrir norðan og sunnan.
Suð'ur fyrir Túngötu hefir bærinn
ekki getað náð, meðal annars af
því, að á hinum ágæta uppdrættí
af Reykjavík 1801, sern Dr. Ká-
lund hefir látið .prenta í Hist.
topogr. Beskrivelse af Island I. 12,
er eigi annað að sjá, en að þar
hafi verið óhreifð jörð. Það eru
heldur engar líkur til að bærinn
liafi nokkurntíma staðið annars-
staðar; stóra torfbæi nteð mörg-
um misgömlum húsum er erfitt að
flytja úr stað, enda mun fágætt
hafa verið, að gera slíkt hér á
lamli á fyrri tímum; þegar grafið
hefir verið vestan við Aðalstræti
sunnanvert hefir það komið í ljós,
að þar em miklar veggjamoldir;
venjulegt var og að kirkjur og
kirkjugarðar væru rétt vtð bætnn,
en enginn vottur hefir fundist um,
að kirkjugarður hafi verið hér
fyrrum nokkursstaðar annarsstað-
ar en þar sem hann var, þangað til
hann 1837 var fluttur suðtar fyrir
Hólavöll. Nafnið Austurvöllur
um þann völl, er lá austur frá
kirkjugarðinum, var og því að eins
eðlilegt, að hann lægi einnig aust
ttr frá bænum. Fyrir stórbýli,
eins og Reykjavík jafnan var, var
áríðandi að vera í nánd við gott
og áreiðanlegt vatnsból; en i nánd
við Reykjavík er lítið um sltk
vatnsból; í jarðabók Árna Magn-
ússortar er þess getið sem galla
bæði á sumum hjáleigunum og á
1 jörðtmum Seli og Amarhóli, að
1 |>ar þrjóti vatn; að vísu voru upp-
! sprettur á nokkrum stöðum með-
fratn tjöminni, en sá gaMi var á
þeim fíestum, að tjömin gat flætt
yfir þær; brunnurinn austan við
Aðalstræti var um langt skeið
helzta vatnsból Reykjavíkur og sé
Iiann frá fomöld þá hefir bœrinn
eflaust jafnan verið i nánd við
hann, en hætt er við að hann hafi
eigi verið grafinn fyr eni iðnaðar-
stofnanirnar voru settar á fót
1752. að minsta kosti hefir vatnið
aldrei náð þar upp í yfirborðið;
eina uppsprettan, sem aldrei þraut
og altaf var hægt að komast að,
var uppsprettan ‘hjá húsinu Suð-
urgötu nr. 11, og þangað var eigi
langt að sækja vatn frá Aðalstræti
sunnanverðu fum 150 tn.) en ó-
hentugt hefði verið, að bærinn
hefði verið lengra frá vatnsból-
inu; það! er eigi ólíklegt, að Suð-
urgata hafi upphaflega verið stíg-
ur frá eldhúsdyrum suður að
uppsprettunni, en Aðalstræti hafi
þá verið gata frá bæjardyrum
(hlaðinu) norður að sjónum, og
að þaðan stafi það, að þær stand-
ast eigi á.
Þess er getið aö lngólfur gerði
skála á Skálafelli, stuttu eftir að
hann var sestur að í Reykjavík;
það Skálafell mun vera Skálafell
austanvert við Svínaskarð, en eigi
Skálafell norö'anvert við Lága-
skarð, svo sem getið hefir verið
til; til þess bendir það, að þaðan
sá reyki við Ölvesvatn (Þingvalla-
vatn); það blasir við úr fellinu
fyrir ofan Stardal, en frá Skála-
felli við Lágaskarð mun vatnið
ekki siást og þess utan er það
Skálafellið niikið lægra frá
Reykjavik en hitt. Hafi skála-
gerðin, sem líklegt er, staðið í
sambandi við selstöðu, pa var hún
vel.sett i nánd við Stardal, því að
þar er grösugt og landkostir góð-
ir á sumrum. Af búskap Ingólfs
fara annars engar sögur; eyjarnar
Akurey og Engey hafa eflaust
fengið nöfn sín þegan á dögum
Ingólfs, og benda þau til þess, að
Ingólfttr hafi haft kornakur í
annari eynni en engjar í hinni;
Viðey dregur ef til vill nafn sitt
af því, að ‘hún hefir verið skógi
vaxin en ekki af rekavið, og get-
ur þá verið að Ingólfur liafi haft
þar sógarhögg. Á miðri 18. öld
var til ömefnið “Ingólfsnaust”
fyrir ofan Grófina, sem nú er
kölluð, fyrir vestan Bryggjuhúsiðl,
og mun þar frá upphafi hafa ver-
ið skipsuppsátur.
Ingólfur hefir eflaust ekki látið
á löngu líða áður en hann bygði
hof og hefir hann þá sennilega
bygt það í Reykjavik; jafnframt
mun hann og hafa tekið upp goð-!
orð og varla getur hjá þvi farið,;
að þegar á dögum lngólfs hafi j
verið farið að halda þing til að |
dæma mál manna, en hvergi er !
getið um, hvar það þing hefir!
verið haldið; x Reykjavík heitaj
sem kunnugt er "Þingholt”; hvaðai
þing þau eru kend við vita menn
eigi, en vel má vera að nafnið sé
frá dögum Ingólfs og sé dregið
af þingi, sem þá hafi verið haldið
þar; seint á 18. öld stóð þar að
visu þinghús Seltjarnarneshrepps,
en ef holtin hefðu nafn eftir því,
mundu þau fremur hafa verið
nefnd “Þinghúsholt”; holtin
niundu einnig áður hafa haft eitt-
hvert annað ákveðið nafn, semi
einhverjar endunninningar mundu
vera til um.
Eftir því sem ráða má af Flóa-
mannasögu, hefir Ingólfur verið
nokkuð innan við1 þrítugt, er hann
reisti bú í Reykjavík; kona hans
hét Hallveig Fróðadóttir; sonur
þeirra var Þorsteinn, er höfðýigi
varð eftir föður sinn. önnur börn
Ingólfs eru eigi nefnd, því það
sent segir i Kjalnesingasögu, að
Helgi bjóla hafi átt Þómýju dótt-
ur Ingólfs, er eigi að marka, því
sagan er öll svo óáreiðanlegur 1
samsetningur. Það er þo mjög
líklegt, að Ingólfur hafi átt að
minsta kosti eina dóttur, og má
ráða það af því er segir í Njáls-1
sögu, að um miðbik 10. áldar haíi
Engey og Laugarnes verið eign
Þórarins í Laugardal Ragabróður
og Glúms bróður hans; þeir bræð-
ur bjuggu á Yarmalæk í Borgar-
firði; Engey og Laugarnes voru
sameign þeirra bræðra eins og
föðurleifð þeirra Varmilækur; er
því liklegt að ]>ær jarðir tvær hafi
einnig yerið erfðafé þeirra; en sé
svo þá er mjög liklegt,, að ntóðir
þeirra bræðra, en kona Olafs
hjalta á Varmalæk hafi verið dótt-
ir Ingólfs og kemur það vel heim
við aldur þeirra; á hinn bóginn er
óskiljanlegQ að nefnd'ar jarðir
hefðu getað verið gengnar svo
fljótt úr eign Reykvíkinga til
borgfirskra manna öðru vísi en
að erfðum.
Eftir því sem ráða má af Egils-
sögu sigldi Ingólfur til Noregs
sama sumarið sem hann settist að
í Reykjavík; sagði nann góða
landkosti á Islandi og varð mönn-
um í Noregi tíðrætt um þetta efni.
Eftir hvötum Ingólfs korri Skalla-
grimur vinur ‘hans hingað til lands
árið eftir, en Ketill hængur, vinur
Skallagrims, fór hingað þegar
sama sumarið sem Ingólfur kom
til Noregs. Innan fárra ára kom
svo hver landnámsmaðurinn eftir
annan: mun það fyrst hafa verið
helzta hvötin fyrir þá, hve vel
Ingólfur hefir látið af landinu og
hinum nýja bústað sínum. Með-
al landnámsmanna voru fjölda
margir er áður höfðu átt bólfestu
fyrir vestan haf; einn hinn fyrsti
þeirra er vér ‘höfum sögur af a'ð
kæmi hingað til lands, var Helgi
bjóla, sonur Ketils Flatnefs; hann
kom beint til Reykjavíkur og var
hjá Ingólfi hinn fyrsta vetur, áð-
ur en hann fór að búa á Kjalar-
nesi; litlu síðar komu til Islands
að hans dæmi og að ætla má eftir
hans hvötum ættmenn hans fjölda-
margir.
Ingólfur er þannig eigi að eins
sá maður, er fyrstur tók sér
vanalegan bústað hér á landi,
heldur mun hann og eiga mikinn
þátt í, að landið varð svo fljótt
numið og bygt.
Ingólfur hefir lifað fram urn
900, því það var með hans ráði að
Þórður skeggi tók sér bústað í
Mosfellssveit og getur það varla
hafa verið fyr en um aldamótin;
gamall maður hefir .Ingólfur þó
eigi orðið, því hér umi bil 908 er
talað um Kjalarnesþing, sem Þor-
steinn sonur hans s'etti á stofn.
Það sem frá Ingólfi er sagt ber
alt vott um, að hann hefir verið
ágætur maður, vitur og kjarkmik-
ill, trúrækinn, viníastur, réttsýnu
og friðsamur.
borstcinn Ingólfsson tók vid
goðorði eftir föður sinn; um hanti
er þess getið, að hann setti Kjal-
arnesþing, áður en alþingi var
sett; í einu ‘handriti Landnámu
(Melabók) segir að hann hafi sttt
þing í Krossnesi -og getur verið,
að það sé rétt. Eins og áður er
getið, tel eg liklegt að farið hafi
verið að lialda þing þegar á dög-
um Ingólfs í Reykjavík, en það-
hefir verið fáment og lítið kveðíð
að þvi, meðan mestur hluti at
landnámi Ingólfs var óbygður, en
þegar Þorsteinn var tekmn við og.
bygðin farin að aukast, má ætla
að hentugra hafi þótt að færa
þingstaðinn. Nú stendur svo á,
að i Krossanesi við Elliðavatn eru
rústir af fornum búðum og unt-
merki er benda til, að þar hafi
einhvern tíma þingstaður verið!;
getur því vel verið að það sé rétt
sem Melabók segir, að Þorsteinn
Ingólfsson hafi sett þar þing, en
síðar hefir hann flutt þingstaðinni
upp á Kjalarnes (Leiðvöll). Bryn-
jólfur Jónsson hefir getið þess til, | samtíðarmenn þeirra, en
að þingið hafi verið sett á Kjal-|menn á landinu munu umi
amesi, af því að
hafi viljað- sækja
verið getur og að það! hafi verið
tilefni til flutningsins, að menn
sem bjuggu sunnanvert við Faxa-
flóa hafi óskað að geta sótt þingið
alla leið sjóveg.
Þegar það komst til tals að
mynda eitt riki úr öllum goðorð-
um landsins, þá hlaut það mál
mest að taka til goðorðsmann-
anna, því að' við þá breytingu urðu
þeir að sleppa nokkru af valdi
sínu; nú er það merkilegt að yið
setningu alþingis er að eins getið
um tvo menn, er að því hafi unn-
ið, en hvorugur þeirra var meðal
hann viljað láta sem minst á sér
bera við undirbúninginn undir
þaö, til þess að aðrir goðorðs-
menn skyldu ekki halda að hann
hefði i huga að ná yfirráðum yfir
þeim; að slík tortrygni hafi verið
til, má ráða af því, að goðarnir
skyldu ganga fram hjá Þorsteini
við lögsögumannskosningu, nema
hann hafi sjálfur skorast undan
því, að vera kosinn, en það gat
hann einnig hafa gert til þess að
eyða tortryggni goðanna. Sé
þessu þannig varið, þá verður
skiljanlegra að eigi er tilnefndur
neinn af valdamönnum landsins,
er hlut hafi átt að því að alþingi
var sett og landið varð eitt ríki.
Af því að alþingisstaöurinn var i
Kjalarnesþingi þá lá það undir
Reykjavíkurgoðann að helga al-
þingi og var hann þvi kallaður
allsherjargoði.
Konu Þorsteins þekkjum vér
eigi. en sonur 'hans var Þorkell
máni og dóttur átti hann, er Þór-
hildur hét; í Sturlungu er frá
henni rakin ætt til Skarðs-Snorra
og frá honum má svo rekja ættir
til vorra daga. Þorsteinn mun
vera fæddur um það léVti er Is-
land bygðist, en hve lengi hann
hefir lifað er ókunnugt.
Þorkell máni tók við mannafor-
ræði eftir föður sinn; hann var
lögsögumaður eftir Þórarinn
Ragabróður í 15 ár til þess er
hann dó 984, og með því að hann
var jafnframt allsherjargoði, þá
hafði hann þannig á hendi hvort-
tveggja þau störf, er á þeim tirna
fylgdi mest virðing hér á landi.
Um Þorkel niána segir Landnáma
að hann hafi lifað svo hreinlega,
sem þeir kristnir menfa er bezt
voru siðaðir, og að hann hafi í
banasótt sinni látið bera sig í sól-
argeisla og falið sig á hendur þe’im
guði, sem sólina hefði skapað;
getur verið að endurminningin um
það vantraust, er þessi ágæti og
mikilsvirti maður hafði á hinum
heiðnu goðum, hafi átt eigi litinn
þátt í að greiða gðtu kristindóms-
ins, sem farið var að boða um það
leyti er hann féll frá.
Þessir þrír feðgar Ingólfur,
Þorsteinn og Þorkell voru aldrei
riðnir við neinar óeirðir eða víga
ferli hér á landi óg koma því
minna við sögur en suynir aðrir
engir
þeirra
Kaupið ELDSPlTUR eins og þér
munduð kaupa aðrar nauðsynja-
vörur—með tilliti til hagnaðar.
Þegar þér kaupið Eddy’s Eldspítur
já fáið þér fullan kassa af áreiðan-
egu kveikiefni.
' Biðjið um
EDDY'S “SILENT PARLOR”
ELDSPlTUR
landsins, hvorki Úlf- haft á hendi; eigi er heldur kunn-
höfðingja
ljótur, er lögin kvað upp, né
Grímur geitskór fóstbróðir hans,
er fór um alt landið áður alþingi
var sett; liklegt er að feröalag
Gríms liafi verið til þess að fá
menn til að fallast á 'hið fyrirhug-
aða ráö, en ekki til að leita að
hentugum þingstað; til þcss hefði
hann ekki þurft áð “kanna” Aust-
firði eða Vestfirði, því að þeir
voru svo afskektir að ekki gat
verið umtalsmál að setja allsherj
arþingstaðinn þar. Þótt þess sé
eigi getið, liljótá þó einhverjir eða
einhver af goðunum, sem mikið
átti undir sér, að hafa verið því
máli fylgjandi frá upphafi, að
landið sameinaðist í eitt allsherj-
arríki; slíkir hlutir verða ekki eins
og af sjálfu sér; oftast verður
þeim eigi framgengt nema með
“járni og blóði”, en hér kemst al-
þingi á með friði og samkomulagi.
Af goöunum sem uppi voru um
020 er enginn líklegri til að hafa
átt mestan þátt í þessu en Þör-
steinn Ingólfsson, og ætla má að
það hafi jafnvel verið hann, sem
fengið hefir Úlfljót til aö semija
frumvarp til allsherjarlaga; að
minsta kosti er lítt hugsanlegt, aö
Úlfljótur hefði farið að takast
það á hendur, nema hann vissi
fyrirfram einhverja af höfðingj-
um landsins þessu fylgjandi. Eitt
atvik sýnir og, að Þorsteinn hefir
stutt að setningu alþingis að
minsta kosti flestum frernur. I
Islendingabók segir, að maður, er
land átti í Bláskógutn, hafi orðið
sekur og að land hans liafi orðð
allsherjarfé, en það gat þaö ekki
orðiö meðan ekkert allsherjarríki
var til, nema sem gjöf.; meðan
hvert goöorð var ríki fyrir sig
hlaut sektarfé, að því leyti sem
það ekki féll til sakaraðila, að
falla til Þorsteins og þingmanna
hans, þar eð Bláskógar voru í
Kjalarnesþingi. Þorsteinn Ingólfs-
son hefir þvi hlotið að gefa land
þetta i Bláskógum til ]>ess alþingi
yrði sett þar. Að öðru leyti er
sennilegt, að þar sem Þórsteini
var áhugamál að fá rnyndað eítt
allsherjarríki á Islandi, þá hafi
Borgfirðingar j daga hafa verið»taldir fremri þelm
Kjalarnesþing; I að virðingu ; sem höfuðból þeirra
mátti Reykjavík heita helzti stað-
ur landsins meir en hundrað
fyrstu árin eftir að landið bygðist.
Eftir fráfall Þorkels mána misti
ætt Ingólfs innan skamms það álit,
er hún hafði áður haft; sonur
Þorkels hét Þormóður^ hann er
kallaður vitur maður og var alls-
herjargoði, þegar kristni vaf lög-
tekin, en þá gætir hans þó eigi að
neinu, svo að sögur fari af; son-
ur Þormóðar er nefndúr Hamall,
faðir Márs, Þormóðar og Torfa;
en eigi er getið utn, hvar hver
þeirra bjó eða hver goðorðið hafi
SEGID EKKI
•‘EG GET EIÍKI BORGAÐ TAXXI.ÆKXI NÚ.”
Vér vitum, aS nú gengur ekki alt a8 6skum og erfitt er að eignast
skildinga. Ef til vill, er oss þaS fyrir beztu. það kennir oss, sem
verðum atS vinna fyrir hverju centi, aS meta gildi peninga.
MINNIST þess, að dalur sparaður er dalur unninn.
MINNIST þess einnig, a8 TENNIJR eru oft meira virSi en peningar.
HEILBRIGÐI er fyrsta spor til hamingju. p vl verSið þér að vernda
TENNURNAR — Nú er tíniinn—liér cr staðurinn U1 að láta gera við
tennur yðar.
Mikill sparnaður á vönduðu tannverki
EINSTAKAR TENNUR S5.00 HVER BESTA 22 KAR. GUI.I,
$5.00, 22 KARAT GUIiI/TENNUR
Verð vort ávalt óbreytt. Mörg hundruð manns nota sér hið lága verð.
HVERS VEGNA EKKI pti ?
Fara yðar tilbúnu tennur vel?
eða ganga þær iðulega úr skorðum? Ef þær gera það, flnnlð þá tann-
lækna, sem geta gert vel vlð tennur yBar fyrir vægt verð.
EG sinni yður sjálfur—NoUð fimtán ára reynslu vora við tannlæknlngar
$8.00 HVALBEIN OPIÐ A KVÖUDUM
DR. ZF“ S O N ö
McGREEVT BLOCK, PORTAGE AVE. Telefónn M. 699. Uppl yfir
Grand Trunk farbréfa skrifstofu. •
í sjálfu fljótinu er mikið
veitt af sjóbirting; það -sem
veiðist neðantil í ánni er hinn
bezti mannamatur, en undir foss-
unum, 1400 mílur frá sjó, er fisk-
urinn orðinn svo dreginn og hor-
aður, að jafnvel ekki Indiánar
leggja hann sér til munns, og ekki sonilr
gefa þeir hann hundum, nema
engan annan fislý sé að fá. Ann-
ar fiskur er líka mikið veiddur í
ánni, er allir kalla þar “Herring”
(síld), eins til tveggja punda
a
ur í öllum
veiddur.
vötnunum og mjkið
meira stýrimannaprófi, en 2 með
hinu minna. Yélstjórapróf tóku
sjö.
Af Langanesi er skrifað: “5.
nóv. s. 1. vildi það sorglega slys til,
að 22. ára piltur, Jón Daníelsson,
merkisbóndans Daníels
Jónssonar á Eiði hér á nesinu,
druknaði í bæjartjöminm þar
Eiðsvatni. Jón sál. var ágætis-
piltur, mjög vel látinn og útlit
fyrir að hann yrði heimili sínu og
sveit mikil stoð. Á síðastliðnu
þungur. likur laxinum i útliti og
bragð. Hvitfiskur er algengast- v0.n hann steinsteypuhús
ugt um, hverjir bjuggu í Reykja-
vík eftir lok 10. aldar, og við sögu
landsins kemur hún eigi aftur fyi
en mörg hundruð' árum síðar.
Eiríkur Briem.
Ónotað land í Canada.
(Framh. frá 2. bls.).
þeir halda vandlega leyndum sín-
um athöfnum.
Vcióiskapur.
Mikið er um villidýr i þessum
miklu óbygðum, moose og cari-
bou einkanlega. Hreindýrin koma
að norðan frá öræfunum á haust-
1n til skógajaðra og verða jafnan
nokkur eftir og flækjast í skógun-
um. Fjallakind (mountain sheep)
var nokkuð almenn, en hittist nú
orðið sjaldan, því að höfuðið ]>ótti
gersemi til prýði og ket ]>eirrar
skepnu, er hin bezta villibráð sem
menn þekkja. Bjarndýr eru al-
menn, wolverine, lvn.x og önnur
rándýr með dýrum skinnurrf, en af
hinum smærri dýrum er beaver,
mink, otur, marten, ermine, al-
gengust, svo og vitanlega tóur og
úlfar. Af fuglum: rjúpur, endur,
gæsir o. s. frv. Við áamót eru
víða afarmikil fuglaver vor og
haust, af gæsum, og álftum og
öndunt, svo að varla hafa ferða-
menn værð fyrir kvaki þeirra, ef
þeir hafa náttað þar nærri.
Fiskur gengur í allar kvíslar
Mackenzie f.ljóts, einkum sá sil-
ungur, sem nefnist “grayling”. í
nálega hverju vatni er fiskveiði
mikil, hvítfiskur, vatnasilungur og
aðrir fiskar sem hér veiðast i
vötnum. 1 Þrælavatni eru þeir
svo stórir. að undrum sætir, sil-
ungur er þar vanalega tveir fjórð-
ungar á þyngd, 40 punda eru ekki
óalgengir og komið hefir það fyr-
ir, að sögn, að hálfvættar silxmgul*
hafi veiðst þar. Laxtegund (in-
connu) veiðist í sumum vötnum,
og í Mackenzie ánni frá ósi til
fossa. Sá fiskur er frá átta til
þrjátíu pund á þyngd.
Frá Islandi.
Reykjavík 25. maí.
Látinn er hér á Landakots-
spítala Guðlaugur Vigfússon
prests á Hjaltastað, unglingspiltur
og efnilegur. — dó aðfaranótt
hvítasunnudags úr berklaveiki.
Reykjavík 24 ,maí.
22. maí andaðist Metta Kristin
Ólafsdóttir. kona Ólafs Runólfs-
sonár bókhaldara.
Asmundur Guðmundsson cand.
theol. er ráðinn aðstóðarprestur
séra Sigurðar prófasts Gunnars-
sonar í Stykkishólmi. Hann fer
vestur þangað bráðlega, en vígslu
tekur hann ekki fyr en á presta-
stefnunni (synodusj.
Reykjavík 18. maí.
Góða gjöf hefir ekkjufrú Rann-
veig Egilsson i Hafnarfirði gefið
Þjóðmenjasafninu. Það var
olíunláluð mynd. af ættföður henn-
ar. Bjarna riddara Sigurðssyni
(Sívertsen) og riddarakrossi hans,
er sagöur er hinn fvrsti, er gefinn
hefir verið nokkrum hérlendúm
manni. Hefir fornmenjavörður
tjáð oss að sér leiki hugur á að ná
fleiri gripum til minja um þann
mann, því að hann var merkur
fyrir margra hluta sakir.
Látin er frú María Kristín
Finsen póstmeistara, en móðir Vil-
hjálms ritstjóra og þeirra syst
kyna.
I bréfi frá Skagafiföi rituðu 7.
maí, segir svo: “Tíðin var góð
hér í vetur, eins og þú hefir frétt,
og hrossin hafa bjargast vel af úti,
því allur fjöldinn hefir ekki í hús
komið. Þó varð margt/af trippa-
dóti hálfmagurt og furðu' kvið
laus í svo jarðsælum vetri. — —
Af heyjunum er það að segja, að
þau eru búin að eyðileggja bæði
nnig og skepnumar. Eg minnist
ekki, að eg liafi nokkumtíma á
æfinni átt jafn vond og skemd
hey, því það var ekki nóg með
það, hvað illa þau vom verkuð,
þegar þau voru látin í tóftimar,
heldur skemdust þau þar á eftir,
urðtt öll grtitmygluö og jaínvel
fúin af drepi. Eg hefi mokað
þessu i skepnumar, og reyndi ekki
til að spara neitt, því heyið var
talsvert mikið, fyrir ekki fleiri
skepnur.------Ær eru keyptar hér
í vor á 35 kr. stykkið. Ein kýr
var boðin fram. í hana voru
boðnar 205 kr„ en þótti of lítið,
svo hún gekk inn aftur.”
—Visir.
Re^kjavík 12. maí.
Burtfararprófi á stýrimanna-
skólanum var lokið þann 30. apríl
stórt og að jarðabótum hafði hann
mikið unnið. Sveit okkar á þar á
bak að sjá einutíf af sínum efrnleg-
ustu mönnum.”
Reykjavík 19. maí.
Fjalla-Eyvindur var, eins og'áð-
ur hefir verið um getið^ nýlega
sýndur í Berlin og honum þar
afar vel tekið. 2400 rnanns hafði
verið þar við sýninguna fyrsta
kveldið, Jóh. Sigurjónsson, sem þá
var þar staddur, varð hvað eftir
annað að koma fram á leiksviðið
til þess að þakka fyrir lófaklappið.
Blöðin luku einróma lofi á leik-
inn og sögðu, að “frá okkar gamla.
ágæta landi væri nú kominn nýr
maður, sem verður væri þess, að
honum væri veitt eftirtekt.”
Jóhann Eyjólfsson alþingism.
frá Sveinatungu er nú fluttur að
Brautarholti á ^Cjalamesi og
keypti hann jörðina siðastl. vetur.
Hafis er nú sagður mskill fyrir
norðan land. Gufuskipið “Stral-
sund”, sem héðan fór siðastliðinn
miðvikudag og ætlaði til Sigltt-
fjaröar, snéri aftur nálægt Ilomi,
hitti þar fyrir ís, og kom hingað í
gær. Hrafl af ís er inni á Eyja-
firði, en þó skipgengt þar. —
Morgunblaðið segir í gær þá fregn
frá Seyðisfirði, að selveiðaskip
hafi komið inn þangað 15. maí og
sagt mikinn ís alla leið frá Jan
Mayen til Langaness.
Aflabrögð hafa verið mjög góð
undanfarna vertíð. Botnvörpung-
arnir afla altaf mjög vel. Nú að
síðustu hafa ]>eir verið fyrir sttnn-
an og austan land, alt að Hvalbak.
Þar er nú einnig að veiðttm nokk-
uð af enskum botnvörpungum, og
ensk herskip ertt þar á sveimi. —
Héðan úr bænum hefir nú verið
haldið út 15 þilskipum, þar af 12
frá Duusverzlun, 2 frá P. J.
Thorsteinsson og 1 frá Th. Thor
steinsson. Afli á þilskipin hefir
yfirleitt verið mjög góður. Hæst
er eitt af skipum Duusverzlunar,
“Valtýr”, með 49^ þúsund, 40
þús. og þar yfir hafa þrjú önnur.
“Ása”, sem áður hefir verið hæst,
hefir nú .^8 þú$.
Frá Eskifirði er símað 15. maí:
“Hér em hreinviðri og næturfrost,
gróðurlaust og fiskilaust. en góð
skepnuhöld ’og gott heilsufar.”
98 ára gamall maðttr andaðist
13. þ. m. á Hamri i Mýrasýslu,
Þorgeir Finnsson aö nafni, fædd-
ur 8. maí 1817.
— í smáþorpi í Qttebec fylki
heyrði tnaðtir ógang í hænsnahúsi
sínu, eftir miðnættið, gekk út að
glugga og hleypti tveim skotum
þangað. Yið síðara skotið hevrði
hann vein, og sást þá að þetta var
Hann dó af
og útskrifuðust 20 menn með hinu blóðrás undir morguninn.