Lögberg - 18.05.1916, Blaðsíða 2

2
LÖGBEEG, FIMTUDAGINN 18. MAI 1916.
Saga New York.
fFramh.)
ÞaS sem Bretar voru stoltari af
og vegsömuöu meira en alt annaö
jaröneskt á þessum tímum, var hin
enska stjórnarskrá fThe English
Constitution), sem varö þeim mun
dýrölegri sem lengra leið. Þegar
þaÖ var athugað hversu margar
kynslóðir höfðu barist og fórnfært
sér fyrir hinar seinteknu réttarbæt-
ur, í mörg hundruð ár, á móti hinu
svartasta og samvizkulausasta
flokksvaldi hér á jöröu—einveldis
samsteypu konungs og kirkju.
Fyrsta stjórnarbót Englendinga
var “The Magna Carta’’, sem bar-
ónarnir þvinguöu John konung til
þess aö samþykkja 1215: “(The
Great Carter”, eins og þau lög hafa
veriö kölluö. Næsta stjórnarbót
fThe Petition of Rights), bænar
skrá samþykt 1628. Eftír það
hafði konungur ekki vald til þess
aö leggja á (auka)skatt, nema með
almennri atkvæðagreiðslu. Þriöja
stjórnarbótin (“The Habeas Cor-
pus”, lögin 1670, þar sem einstak-
lings ‘frelsið vann allmikinn sigur
bæöi heima fyrir og í nýlendum
Breta. Fjórða stjórnarbótin (The
Bill of RightsJ) 1689, samþykt
þegar William og Mary tóku viö
konungdómi. Þá var enn takmark-
að einvaldið með lagasamþykt 1700
(The Act of Settlement). Fleiri
réttarbætur tilheyra þessu tímabili,
en þessar munu vanalega vera tald-
ar með þeim markverðustu og þýð-
ingarmestu í hinni brezku stjórnar-
skrá. “Háir og lágir hafa sömu
réttindi” sögöu New York búar,
þessi lög eru brot á móti stjórnar-
skrá ríkisins (unconstitutional). Ef
stjórnin heföi vald til þess aö leggja
á þannig lagaða skatta, gæti hún
bætt viö nýum sköttum þar til allar
eignir manna væru teknar. Viö
mótmælum, viö beygjum okkur
ekki undir nein þrældóms einokun-
arlög, sem við vitum aö bræöur
okkar og samborgarar í heimaland-
inu aldrei mundu samþykkja.”
Nú var almennur fundur kallað-
ur að 115 Broadway, í hinu forna
og sögufræða “De Lancey House”.
Er þar minnismerki með langri á-
ritun: “Hér á þessum stað var hin
víðfræga samþykt undirskrifuð á
móti frímerkjalögunum('The Stamp
Act), 31. október 1765. (Erected
by the Holland Society of New
York.” Á þessum fundi var sam-
þykt gerö, aö engar vörur skyldu
keyptar frá Englandi, allar pantan-
ir voru eyöilagðar ig afturkallaðar.
Enskir kaupmenn “vöknuðu
upp af vondum draum”. Þeir urðu
þess alt í einu áskynja að mikil og
arðberandi verzlun var töpuð. New
York búar neituöu sér um margt,
sem þeir höfðu áður keypt, unnu
sinn eigin fatnaö, konur sem karl-
ar klæddust gróf-gerðum heimatil-
búnum fatnaði. Athugull stjóm-
málamaður hafði séð þaö að Ame-
rika varð að hafa sömu réttindi og
heimalandið eða að öðrum kosti
yröi sambandinu slitið, til mikillar
óhamingju fyrir England. George
III. var ekki stjórnvitringur fnot
a statesman) fremur en ráðgjafar
hans, þeir geystust áfram blindandi
þar til ríkið gliðnaði í sundur—þar
til sambandinu var slitið.
Þegar hinn ákveðni dagur nálægð-
ist og framfylgja átti frimerkja-
lögunum, voru New York búar al-
búnir og einráðnir í því að gera
uppreistt Þeim var það öllum
ljóst að eitthvað óvanalegt var í
vændum, andrúmsloftið var gjör-
breytt, rétt eins og búast mætti við
eldgosi eða sprengingu, rétt eins og
þegar “himininn yfir hamförum
býr”. Þessu var líka þannig variö,
sprengingar- og eldkveikjuefnið
var tilbúið, aðeins eftir að gefa
merkið fyrir sprengingu, sem mundi
algerlega breyta og eyðileggja þá-
verandi stjómarfyrirkomulag í
New York og noröur Ameríku.
Fyrst sú brimalda sem þama reis
eftir þessa sprengingu og þrumu-
veöur sem fylgdi, er enn þá ekki
brotnuð við ströndina. Hún dregur
sinn tilveruþrótt frá þeim öflum
sem lifa og þroskast og sigra.
Það vom tveir stjórnmálaflokk-
ar í New York, “The Royalists” eða
“Tories”—ihaldsmenn—sem fylgdu
konungi ‘í blindni’ að hvaða málum
sem var, og “The Wigs”* eða
“rebels”—uppreistarmenn (“Insur-
gent. “Shall man from Natures
sanction stray. A rebel to her
rightful sway”), sem ráðnir voru í
því að veita mótstöðu til þess síð-
asta, hvað sem eigin hagsmunum
liði, fórna öllu fyrir sannfæringu,
frelsi og framtið, á móti harðstjórn
og lagaleysi (“tyranny”) konungs
og stjómar. Deilur milli þessara
flokka voru svo bitrar að því verð-
ur ekki með orðum lýst. Níðkveð-
lingar (“scurrilous verses”), prent-
aðir bæklingar, dylgjur og hótanir
var dagleg iðja, (“The veru stones
•) Andstseðinga-frelsisvinir með
sömu skoðanir, og sá flokkur Skota,
sem "marched" til Edinborgar 1648 til
að mótmæla konungi og “the Duke of
Hamilton, and hence a name “Whigs”,
was given to the party opposed to the
court. “We hope in God”.
seemed to breath defiance rebellion
treason resistance to tyrants”).
Fangelsi og dauðahegning á gálg-
anum (“death on the scaffold”),
eignir manna gerðar upptækar.
Þannig voru helztu umræðuefni
New York búa á þessum dögum.
En ástandið var vitanlega það sama
í hinum öðrum nýlendum Breta í
Ameríku, einsog í New York. Að
síðustu var þjóðfundur (colonial
congress) boðaður í ráðhúsi New
York í október 1765. Eftir tillögu
hins mælska frelsisvinar James
Ottis frá Massachusetts.
Voru mál þessi rækilega rædd og
rannsökuð og tvær þýðingarmiklar
samþyktir gerðar. Ávarp til kon-
ungs og yfirlýsing um borgaraleg
réttindi (“Dectoration of Rights”)
i nýlendum Breta í Ameríku. Jafn-
framt var unnið að því af mesta
kappi og með almennum samtökum,
að framfylgja þeirri samþykt sem
áður var gerð, að kaupa enga vöru
frá Englandi. Frelsisriddaramir
strengdu þess heit að neyta ekki
neinna áfengra drykkja og klæðast
sauðskinnum (sheepskins). Gerð-
ust nú margir sögulegir viöburðir.
Skipið “Edwards”, “bearing the
stamped pai er (kom með frí-
merkin, kom til New York
frá Englandi 23. október. Næsta
morgun hafði þessi auglýsing verið
fest upp á mörgum götuhornum
f“Written in bold, free liand”):
PRO PATRICA
“Hinn fyrsti maður sem útbýtir
eða notar hina stimpluðu pappíra,
ábyrgist afleiðingamar, sjálfan sig
og sitt heimili. We Dare! fviö
ögrum). Vox Populi.
Frelsisriddamarir höfðu ekki
veriö aðgerðarlausir þessa nótt.
Skatta-innheimtumaður stjórnar-
innar Oliver frá Massachusetts var
hengdur (in effigyj í Boston. 500
vopnaðir menn tóku Jared Ingersoll,
á flótta til Hartford (þar sem hann
treysti vemd yfirvaldanna), fóru
með hann til Wethersfeild, hræddu
hann þar til þess að segja af sér
fresign) og hrópa “frelsi réttlæti
þrisvar sinnum” (og kasta hattin-
um sínum upp í loftið um leið.
Flestallir embættismenn Englend-
inga (stamp collectors), voru þann-
ig neyddir til að flýja, eða að öðr-
um kosti ganga í lið með frelsis-
vinum. Auglýsing sú sem áður er
getið hafði þær afleiðingar í New
York, að McEvers skattainnheimtu-
maður neitaði að taka á móti frí-
merkjunum, “enginn' vildi snerta
hina hötuðu pappira” (no one
would touch the detested papers),
svo nýlendustjóri Colden lét aö síö-
ustu fat last in despair) flytja þá
til virkisins þar til x. nóvember.
Til þess að gefa lesandanum
greinilega hugmynd um hina næstu
viðburði, mun heppilegast að lýsa
með fám orðum hinu sögufræga
leiksviði og um leið nokkrum af
hinum helztu þátttakendum í hinum
fjölbreytta og þýðingarmikla sjón-
leik.
Hverjir voru þessir frelsisriddar ?
ar (Sons of Liberty)*). í fyrst-
unni var myndað leynifélag af
nokkrum frelsis og framfara vin-
um í New York, en á örstuttum
tima útbreiddist félagsskapur þessi
þar til að deiklir voru myndaðar í
hverjum bæ og þorpi í öllum ný-
Iendum Breta í Ameriku. Fundar-
staður í New York í gegn um hina
löngu og erfiðu baráttu, var bæjar-
ráðsgarðurinn f“The Peoples Ovent
or Sacred Hill”J. Helztu foringj-
ar i New York voru: Jonh Lamb,
fæddur í New York, Isaac Lears
kaupmaöur, einn sá djarfasti og
mesti ákafamaður af þeim ölltjm.
Alexander McDougall, fæddur á
vSkotl., varð siðar yfirfor. í sam-
bandshernum; John Marin Scott,
frægur lögmaður, og Marinus
Willett, sem verið hafði í bardaga
viö Lake George meö Abrcambic
siðar yfirforingi, (og borgarstjóri
i New York 1807) ; Delancey dóm-
ari (of the Kings Bencli), Robert
Livingstone, frægur lögmaöur og
siðar kunnur sem einn af þeim,
sem skrifaði undir stjórnarskrá
Bandaríkjanna; Peter T. Curtenius,
og fljótlega bættust við tveir hinir
áhrifamestu, þótt báðir væru þá
unglingar í skóla, Alexander Ham-
ilton og John Jay, sem síðar varð
yfirdómari Bandaríkjanna.
í hvert skifti sem ný ófrelsisalda
var i aðsigi — nýir skattar — komu
þessir menn saman á hinum áður-
greinda stað og héldu gagnorðar,
rökstuddar mótmælaræður. Er það
í frásagnir fært, hversu vel og
skipulega þessir fundir fóru fram
og hversu margir snjallir frum-
•) Sons of Liberty (synir frelslsins*.
Freisisriddarar, er ekki góC þýóing. En
eg efast um a5 það sé nokkurt orð til
i íslenzku mli, sem betur skýrir hugs-
unarhátt og einkunnarorS ”of the
Liberty Boys” i New York: “Freedom
or Death”. Riddari eða að vera ridd-
aralegur, táknar ekki^ elnungis “horse-
man” með burtstöng, heldur einnig
þann sem er djarfur, frjáls. "kann ekki
að hræðast”.
Riddaralegur dettur manni í hug
þegar maður les I kvæði Jónasar:
"Gunnar vildi heidur biða hel, en horf-
inn vera fóstur jarðar ströndum”.
"Högni lækka vill ei voð þótt vindur
stækki og fylli gnoð”. — DJarfur ridd-
aralegur. Leggja út á Bifröst heldur
en að lækka seglin—hopa á hæli.
herjar—sem þroskuöust við hverja
þraut—voru tilbúnir aö svara tím-
aus kröfum. (Meetmgs were
adressed by men singularly well
fitted for the responsibility thrust
upon them).
Nokkrir helztu menn Breta í New
York: Nýlendustjóri Henry Moore
(ekki kominn til New York þegar
frímerkjalögin áttu að ganga í g ldi,
útnefndur stuttu áðurj þá áttræöur,
óbifanlegur (of the stounchest
loyalty) konungsmaður, haröur og
ósveigjanlegur og þekti ekki aðra
leið til aö stjórna en kú.gun og vald.
Þá voru yfirherforingjar Breta í
Ameríku Thomas Gage og Thomas
James, var sá síðartaldi mjög óvin-
sæll fyrir stærilæti og hrokafullar
hótanir; Myles Cooper forseti
Columbia háskólans (then Kings
College) ; John Andill póstmeistari;
Daniel Horsmanden yfirdómari;
William Bayard herforingi. 31.
október var nefndur síðasti dagur
frelsisins fthe last day of Iiberty).
Það er þakkað ungum bóndasyni
E. Carther, sem nýkominn var til
New York, að til eru sagnir af því
sem fram fór næstu daga. Hann
var eldheitur frelsisvinur og skrif-
aði foreldrum sinum nokkurskonar
dagbók af hinum sögulegu viðburð-
um.
Bæjarstjóri James hafði sagt að
hann gæti bælt niður alla uppreist-
armenn í New York með 500 her-
mönnum.
Fyrsti nóvember rann upp, frels-
isriddaramir með fylktu liði gengu
í gegn um bæinn. Þegar þeir komu
að virkishliðinu ögruðu þeir her-
foringjanum að skjóta á þá (they
dared the commander to fire upon
them). Herforingi Gage tók þessu
öllu með stillingu, honum var það
fyllilega ljóst að þeir höfðu Iang-
flesta bæjarbúa á móti sér.
ÚR ENDURMINNINGUM ÆVIN-
TÝRAMANNS.
FRASÖGN SJÁLFS HANS.
Eftir Jón Ólafsson.
Undir eins og eg gat hangið á
hestbaki, fékk eg að fara með föður
mínum oftast-nær hvert sem hann
fór að sumarlagi. Á 7. árinu fékk
eg að fara með honum í kaupstað
til Eskifjarðar; riðum við Staðar-
skarð og inn að Berunesi og vorum
settir þar yfir Reyðarfjörðinn inn
i Raupstað. Að eg fékk að fara
þessa ferð svona ungur, átti eg að
þakka Þorvaldi móðurbróður min-
um. Hann var söðlasmiður og
haföi búið til og gefið mér reiðfæri
um vorið. Það var dýna stoppuð,
skinnfóðruð að ofan, ístöð lítil voru
á henni og ólar ofan á dýnunni, sem
spentu um lærin á mér og héldu
mér svo föstum, að eg gat bókstaf-
lega ekki dottið af baki. Pabbi vildi
fyrst teyma undir mér, en við það
var nú ekki komandi. Eg reið
rauðum hesti, sem eg átti sjálfur;
hafði eg svo oft reynt mig á hon-
um berbakt, að hann var orðinn al-
veg vanur taumhaldi minu, enda
var eins og blessuð skepnan hefði
vit fyrir okkur báðum.
Einu sinni man eg eftir að faðir
minn var sóttur til að skíra bam í
Vík, sem er sunnan við fjörðinn
andspænis Kolfreyjustað, en lítið
eitt innar. Stinningskaldi var á
noröan svo að hvítfreyddi á sjón-
um. Þá vildi eg fá að fara með,
en fékk það ekki, en fylgdi föður
minum ofan að bátnum. Hann
sagðist koma aftur eftir 1—2
klukkutíma og sætti eg mig við það
og hélt heimleiðis. Á leiðinni heim
datt mér þaö alt i einu í hug, aö svo
hvast væri, aö hætt gæti verið við
aö báturinn færist. Þetta var nátt-
úrlega ekki annað en fávizka mín;
enginn minsti háske á ferðum. En
þetta hafði nú bitið sig fast i mig
og eg þóttist vita með vissu, að
þetta væri orsök til þess aö faðir
minn hefði ekki viljað lofa mér meö
sér. En hitt var þó heldur, að faö-
ir minn hafði óttast, að mér yröi
kalt, einkum á heimleiðinni, er
berja varð á móti vindi. Eg fór
ekki heim, heldur upp á hraun,
settist þar og hafði ekki augun af
bátnum þangað til liann var kominn
yfir fjörðinn, og alla tíð var eg sár-
grátandi á meðan. Þegar báturinn
var kominn yfir um, hætti eg að
skæla, en sat kyrr á klettinum óra-
langa tíð, að mér fanst, þangað til
eg sá bátinn koma að sunnan aftur.
Róður gekk nú seint, bátnum hoss-
aði upp og niður og lá við að hverfa
mér sjónum stundum á milli ald-
anna. En þarna sat eg af og til
skælandi með öndina í hálsinum og
skjálfandi af kulda, alt þangað til
báturinn Ienti í höfninni og eg gat
hlaupið ofan eftir á móti föður
mínum og upp um hálsinn á honum.
Hann sá, aö eg var allur út grátinn
og skjálfandi og varð alveg hissa,
þegar hann heyrði, að eg hafði al-
drei farið heim, en setið á klettin-
um alla tiö; en það var víst hátt á
3. klukkustund. Hann tók m:g í
fangiö og bar mig heim og lét mig
strax fara niður í rúm og Iét flóa
handa mér mjólk. Ekki fékk eg
að fara á fætur aftur þann dag, en
ekki varð mér hið minsta meint af
þessu.
Mér er minnisstæður veturinn og
vorið 1859. Þá voru hafþök af ísi
fyrir öllu austurlandi og frost-
grimdir miklar, svo aö firði lagði
út fyrir yztu annes, en þar tók haf-
ísinn viö og spenti um alt austur-
land. Þá fóru menn úr Fáskrúðs-
firði kaupstaðarferðir með æki á
ísnum út fyrir Vattarnestanga og
inn á Eskifjörð. Lagísinn á firð-
inum var svo sléttur að fært var á
skautum þvers og engilangs um all-
an fjörðinn. Faðir minn fór á
skautum í húsvitjunarferð um vet-
urinn og fékk eg að fara með hon-
um. Veður var gott og fórum við
fyrsta daginn inn í fjarðarbotn, og
gengum þaðan inn dalinn og inn að
dölum til afa mins. Fékk eg þá að
vera þar nokkra daga meðan faðir
minn húsvitjaði, fyrst á bæjunum
fyrir innan fjörðinn, og síðan hélt
hann á skautum út f jöröinn og hús-
vitjaði á bæjunum beggja megin
fjarðar; kom svo aftur eftir nokkra
daga og sótti mig. Þá fylgdi afi
minn okkur á hestum út að fjarð-
arbotni, en þaðan héldum við heim-
leiðis á skautum. Þetta þótti mér
ákaflega skemtileg för.
Um vorið þegar hafísinn var að
fara og ísinn á firðinum var orðinn
svo meyr, að ekki þótti fært yfir,
bar svo við, að maður kom ríðandi
innan fyrir fjörðinn og hafði hálf-
uppgefið hestinn. Hann fór svo
mikinn, af því að hann var að sækja
föður minn til lækninga til manns
í Hvammi, sem er næst yzti bær
sunnan megin við fjörðinn. Faðir
minn þóttist ráða af lýsingunni, að
hér mundi vera bráður háske á
ferðum og að hver klukkustundin
gæti, ef til vill, riðið á lífi mannsins'.
Það er bæði illur vegur og langur
hringinn í kringum allan fjöröinn,
én ísinn töldu allir bráðófæran, því
að hann var orðinn eins og þykt
krap og ekkert líkt því mannheldur
á að stíga. Faðir minn sagði sendi-
manninum að hvíla sig og hestinn
og fara svo í hægðum sínum inn
fyrir fjörðinn aftur. Sjálfur tók
hann skíði og fór á þeim yfir að
Hvammi, og mátti þá sjá ísinn dúa
undir skíðunum eins og krapinn
gengi í öldum. Faðir minn var ekki
margar mínútur yfir fjörðinn, en
kom í tæka tíð að bjarga mannin-
um. En þetta var glæfra-ferð, og
ekki vildi faðir minn fara sömu leið
heimleiðis aftur, heldur fékk hest
til að ríða heimleiðis yfir fjörðinn.
Þótt undarlegt væri, var eg ekkert
verulega hræddur um fööur minn
í þetta sinn, enda stóð ekki á löngu
frá því að hann fór og þar til hann
sást koma heill á land hinu megin.
Ein af ííiinningum mínum frá
þessum æskudögum er það, þegar
eg fékk að sitja yfir ám. Eg hefi
frá öndverðu og alt til þessa dags
verið sá óglöggvasti maður á að
þekkja skepnur. Sex kýr voru á
bænum, en engar tvær samlitar
nema tvær svarthúfóttar, en af því
að önnur var hornótt, en hin kollótt,
þekti eg þær að, ef eg sá á hausana.
Hestana þekti eg líka nokkurnveg-
inn að, enda var einn brúnblésóttur,
annar brúnskjóttur, þriðji jarpur,
en þrír voru rauðir; einn var al-
rauður með hvíta stjömu í enni;
annar alrauður, en ljósskjóttur á
fótum; hann var ungur og átti eg
hann; þriðja var rauðblesótt meri.
Sokka minn þekti eg á löppunum,
Trausta á hvitu stjörnunni í enninu,
og merina þekti eg frá hinum, ef
eg sá blesuna framan í henni; ann-
ars þekti eg ekki hest frá meri,
nema með grandgæfilegri skoðun.
Kvíaæmar voru um 70; af þeim
vom 4 dökkgráar en tvaer svartar.
Þrjár af þeim dökkgráu og önnur
sú svarta voru eignaðar mér, en
engar þessar mislitu ær þekti eg
svo, að eg gæti sagt, hverjar voru
mínar fjórar af þessum sex.
Eg var fyrst látinn sitja yfir með
unglingspilti, komnum yfir ferm-
ingu, og átti hann að venja mig við
en síðan skyldi eg sitja yfir einn
með stelpukrakka, sem var enn
yngri en eg. Alt gekk vel meðan
eg sat yfir ásamt piltinum; eg var
ósporlatur að hlaupa fyrir og þess
á milli höfðum við okkur ýmislegt
til skemtunar. T. d. bygðum við
okkur smalakofa úr grjóti, létum
veggina ganga saman að ofan og
þoktum með hellum og mosa og
bárum smásteina á ofan. Hann
var ekki stærri en svo, að við gátum
rétt aðeins setið þar inni tveir einir
réttum beinum.
Um þessar mundir sátum við yf-
ir úti og uppi í Staðarheiði, rétt úti
undir Hakakletti. Hann er framt
að 2000 feta hár, og er ekkert sér-
lega örðugt fyrir fullorðinn mann
að ganga upp á hann. Þangað
komst eg upp, þótt ungur væri, og
man eg eftir að mér þótti útsjónm
mikilfengleg. Veður var bjart og
sá langt til hafs„ á að gizka 15
danskar mílur; ræð eg það af því,
að eg sá Iengst úti í hafi eins1 og
þéttan skóg af frönskum fiskidugg-
um. en eitthvað 15 mílur beint
austur frá landi er langt grynni frá
norðri til suðurs og eru þar alvana
mið Frakka, og hefi eg oftar en
einu sinni siglt þar í gegn um flota
þeirra, er eg fór á milli landa.
Halakletturinn er þverbeinar kletta-
raðir fyrir neðan; en þar niður af
snarbrattar skriður ofan í sjó. Úr
heiðinni, þar sem við vorum, mátti
ganga rákina yfir í Vattamess-land.
Svo var hún þó tæp, að ekki gátu
tveir gengið samsíða, og ef fótur
skrikaöi, þá var ekki annað en
hrapa niður fyrir klettinn og eitt-
hvað ofan eftir skriðunum, og væri
það hvers manns bani. Rákina
þorði eg aldrei að ganga og ekki
heldur pilturinn, sem með mér var;
en það vissi eg þó, að Páll bróðir
minn hafði gengið rákina og einir
tveir eða þrír aðrir, sem eg hafði
heyrt getið um.
Við sátum yfir á klettahjalla,
sem heitir Grenishjalli og héldum
fénu í Hvamminum inni frá Hjall-
anum. Stundum vildi það rása út
fyrir hjallann, en við gættum þess
að láta það ekki fara of langt aust-
ur yftir, því að þá hefði einhver
óþægöarrollan verið vís til að rása
út sandrákina undir Halakletti, en
þá leið treysti hvorugur okkar sér
á eftir þeim. Heiðin þarna út frá
er rétt uppi undir fjallsbrún, og
vildu ærnar stundum rása upp á
brúnir, en þangað var örstutt og
greiðfært. Heiðin er sunnan i f jall-
inu og er grösug, en frambrúnin á
henni myndast af snarbröttu kletta-
belti, en þar fyrir neðan ýmist
skriður eða meira eða minna gróin
brött brekka alt ofan undir sjó. ÖIl
klettabelti á austfjörðum eru hæst
yzt við sjó, en svo ská-hallar þeim
inn eftir. Niöur gegn um þessi
klettabelti voru sumstaðar sprung-
ur eða'gjótur, snarbrattar og oft
lausagrjót á botninum. Sumar
voru greiðfærar upp og niður, aör-
ar torfærar eða illfærar. Varla var
nokkur sú gjóta, sem eg rynni ekki
upp og niður eins og köttur. Var
ég stundum á ótrúlega skömmum
tíma kominn ofan úr heiði og þvert
niður að sjó og svo beint upp i
heiði aftur.
Svona gekk nú nokkra daga alt
vel og slysalaust. En svo átti eg
að fara að spara piltinn, sem meö
mér var, og átti eg þá að fara að
hafa með mér stelpukrakka, yngri
en eg var. Við rákum féð út í
heiðina og lofuðum ánum að dreifa
sér á beit. Þegar okkur þótti þær
rása of langt í einhverja átt, fórum
við fyrir þær, en vöruðumst þó að
hnappsitja þær. Um kvöldiö, er
heim skyldi hakla, taldi eg ærnar,
og fanst þá vanta 5; sá eg þær uppi
undir fjallsbrúninni og sótti þær.
Þegar við komum heim á kvia-ból
og höfðum kvíað ærnar, komu
mjaltakonurnar og urðu þess fljótt
varar, að þar voru 7 geldkindur í
hópnum. Kom það þá upp úr túrn-
um að 7 ærnar vantaði. Eg stóð
fast á því að eg hefði komið með
féð alt með réttri tölu. En hitt varð
nú bert, að eg þekti ekki kvíá frá
sauð, hvað þá geldri á.
Næsta dag var fjósamaðurinn
látinn fara með mér í hjásetuna;
hann var gamall maður og nærri
blindur; við sátum yfir um daginn
og þegar kindurnar rásuðu eitthvað,
sagði karlinn við mig: “Sjóna þú;
eg skal sækja”. Þetta var nú eig-
inlega öfugt við það sem með
þurfti; eg var ólatur til að hlaupa
fyrir og sækja. Til þess þurfti eg
ekki hjálpar meö. En karlinn heföi
heldur átt aö vera betur fær en eg
um að “sjóna”; eg sá að vísu, þeg-
ar kindur höfðu rásað úr hópnum,
en af því að geldkindur voni líka
í fjallinu, þá hefði eg þurft að
þekkja þær frá kvíám, því að þær
gátu vel hlaupið aman við. Einar
gamli sótti nú alt sem eg “sjónaði”.
Afleiðingin varð, að um kveldið
komum við ekki öllu fénu i kvíarn-
ar; það var orðið svo margt; því að
við höfðum meðferðis ekki aðeins
allar kvíærnar með tölu, heldur og
yfir 20 geldf jár með. Það þótti nú
auðséð, að við Einar gamli dygðum
ekki til þessa starfa og varð að
taka aftur til yfirsetunnar unglings-
piltinn, sem verið hafði með mér
fyrstu dagana, og varð hann að
sitja yfir um sumarið. Hann þurfti
min auðvitað ekki meö, svo að eg
fór aðeins með honum í yfirsetuna
að gamni mínu, þegar gott var veð-
ur.
Til nestis í hjásetunni höfðum
við venjulega harðfisk, smjör, kjöt
KAUPMANNAHAFNAR
Vér ábyrgj-
umst það a<
vera algjörleg
hreint, og þa<
bezta tóbak
heimi.
M U N N T Ó B A K
Ljúffengt og
endingar gott
af því það er
búið til úr safa-
mikluenmildu
tóbakslaufi.
og flatbrauð og svo hvor okkar litla
“spennu” með skyrhræringi og
mjólk, og tíndum við okkur venju-
lega ber út í spónamatinn. Spóna-
matur er líka alment kallaður
“vökvun” fyrir austan. Spennan
var lítill stampur með tveimur eyr-
um; var skarðið mjórra ööru megin
°g gengu rendurnar þar inn í skoru
á eyranu, en hitt skarðið á lokinu
var mátulegt utan um hitt eyrað,
og var gat á eyranu, sem trépinna
svo var stungið í gegn um og gekk
hann inn yfir lokið. Á lokinu miðju
var handarhald til að halda á spenn-
unni. Eftir því sem eg gizka á,
mun spennan hafa verið um 8 þuml.
á hæð, botninn um 4)4 þuml. aö
þvermáli, en að ofan mun víddin
hafa verið um 6 þuml. — Þegar
fólk þurfti að hafa mat með sér á
engjar, hafði hver maður venju-
lega. slíka spennu undir vökvun
sina. Hornspónn var hafður í
skeiðar stað með hverri spennu.
Það var siður í þá daga, að hver
maður á heimilinu átti sinn spón.
Framan af sumri var setiö yfir
ánum í heiðinni. Siðan voru þær
hafðar út með sjó á undirlendinu
neðan við Staðarheiði; oftast á
Læknum svokallaða, milli Staðar-
skriða og Hafnarnesskriða; stöku
sinnum fáa daga á landsendanum,
sem er fyrir innan Staðarskriður,
en utan Skálavík. (Frh.).
Islenzkt námsfólk
Skólaprófin eru nýlega afstaðin
hér í fylkinu og hafa allmargir ís-
lendingar tekið próf við ýmsa skóla.
Sumir þeirra hafa skarað langt
fram úr og áunnið þannig Islend-
ingum heiöur og sjálfum sér virð-
ingu. Má þar allra fremstan telja
Stefán Guttormsson, hinn alkunna
námsmann, sem nú hefir fengið tvo
heiöurspeninga úr gulli við sama
prófið.
Prófin hafa farið eins og hér
segir.
VERÐLAUN.
Stefán Guttormsson.
1. Heiðurspening úr gulli sem
háskólinn veitir.
2. Heiðurspening úr gulli
(Joseph Doupe Gold Medal)
fyrir hæstu einkunnir saman-
lagðar þriðja og fjórða árs.
Einar Skafel.
önnur verðlaun í stærðfræði
þriðja árs, $100.
Jón S. Arnason.
Fyrstu verðlaun í lækninganámi
annars árs $80.
Próf í fögrum listum (Arts).
Fyrsta ár. Einkunnir.
r. Árni Eggertsson (þrjár
greinar eftirj............III.
2. Valgerður Sigurðsson .. .. II.
3. Valentinus Valgarðsson (em
grein eftir)................H.
4. Anna Westman................H.
Annað ár. Eink.
1. Francis V. Carson (ein grein
eftir)................ ..II
2. Einar Long..................II
3. Frank Frederickson.........II
Tveir hinir síðasttöldu tóku próf
um jólin í vetur, gengu svo í herinn
og fá fult ár án frekara prófs.
Þriðja ár. Eink.
1. Ásta Austmann.........IB
2. Einar Skafel................IA
Fjórða ár. Eink.
i.Jórunn Hinriksson............IA
2. O. jT’ Anderson tók próf í þrem-
ur greinum (rafmagnsfræði, seg-
ulfræði, ljóss- og hitavísindum).
Lceknisfrœði.
Annað ár. Eink.
1. Jón S. Árnason............IA
2. Kristján Ba.ckmann........II
Lœknisfræði.
Annað ár. Eink.
1. Jón S. Árnason............IA
2. Kristján Backmann.........II
3. Thorbjörn Thorlaksson .. .. IB
4. Steinn O. Thompson (tók próf
í tveimur greinum aðeins) IA
Þriðja ár. Eink.
1. Sigurgeir Bardal..........I-B
Fimta ár. Eink.
1. Sveinn E. Björnsson .. ... .IB
Verkfræði.
Annað ár. Eink.
1. Bernhart Ingimundarson ... II
2. Ágúst Oddleifsson (ein greiw
eftirj . . . ................IB
Fjórða ár. Eink.
1. Stefán Guttormsson.........IA
Francis O. Carson er íslenzk að
móðurinni, sem er Björg systir
Árna Andersonar og þeirra syst-
kina.
Jórunn Hinriksson (í förgum
listum), Stefán Guttormsson (í
verkfræði) og Sveinn E. Björnsson
(\ læknisfræði) voru einu nemend-
urnir sem útskrifuðust.
Eftir því sem vér vitum bezt,
hefir aðeins einn íslendingur fallið
alveg við prófin.
Það er eftirtektavert og sorglegt
hversu miklu færri Landar hafa
stundað nám við háskólann en að
undanförnu.
Svo er að sjá sem áðaleinkunnir
þeirra sem próf hafa tekið í fögr-
um listum séu heldur lægri en í
meðallagi að meðaltali. Aftur á
móti eru einkunnir þeirra sem próf
hafa tekið í verkfræði og læknis-
fræði hærri en í meðallagi.
Fyrir upplýsingar í sambandi við
prófin erum vér sérlega þakklátir
Jóni S. Árnasyni.
Ný skipun.
Ruthan herforingi hefir gefið út
þá yfirlýsingu að engri herdeild í
10. herhéraöinu veröi leyft að fara
til Hughes herstöðvanna í sumar
nema því aðeins að hún hafi að
minsta kosti 600 manns.
Skorar hann fastlega á allar
deildir að gera sitt ítrasta til þess
að ná þessari tölu sem allra fyrst.
Þær deildir sem ekki gera það verða
ef til vill sameinaðar öðrum deild-
um, sem eins stendur á fyrir.
Með þvi að fimm deildir eru þeg-
ar í Winnipeg, þarf 1000 manns
enn þá, til þess að þær fái allar að
fara tii Hughes herstöðvanna, sam-
kvæmt þessari reglu. Yfir 6000
nýrra manna þarf alls til þess að
fylla Winnipeg deildirnar.
Það er talið æskilegt að Skandi-
navar gengju svo ört í herinn að
þeirra deild verði ekki eftirbátur
annara og þurfi ekki að sameinast
neinni annari.

|U»
ij Smyrjið brauð barnanna
!íi
iii
!il
*il
IP
l N íf I
jpWARDSBURQ
A IPWH
°orn syr^
með “Crown Brand” kom
sýrópi.
Hafið það út á ‘morgungraut- !i)
inn þeirra. j
Það er svo ódýrt — og holt — j
og lostætt.
i
'!!
HJÁ ÖLLUM MATVÖRUSÖLUM
í 2, 5, 10 og 20 punda dósum.

!!íaiíii:!i!!!i!!!iil!'!ii:.'i!i|liiiii!!!:i!!!il!!!'iij!!i!!!!llii!l!i!i!!!i