Lögberg - 07.09.1916, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 7. SEPTEMBER 1916.
5
meiöa broddgöltinn, heldur abeins
aS slíta af honum broddana meS
rótum.
BáSar hliðar vilja halda áfram
þangað til skriðið hefir til skara.
Með hverjum degi verður hatrið
meira. Það sem græðist við það að
fresta friðarsamningum tapast
mörgum sinnum með áframhaldi
stríðsins.
Það lítur i raun réttri út sem
ekki séu önnur ráð til þess að jafna
deilur mannanna en með tundur-
duflum og sprengikúlum.
Hvaða dóm ætli framtíðin leggi
á þetta? Dómurinn verður sá að í
allri Evrópu hafi ekki fundist einn
einasti stjórnmálamaður. Hefði
aðeins einn stjórnmálamaður sem
mikið kvað að verið i hverri hlið, þá
hefði stríðið aldrei byrjað. Ef
einn góður stjórnmálamaður hefði
verið á hvora hlið þá hefði stríðið
aldrei getað enst í ár, hvað þá leng-
ur. En eins og málurn var háttað
tóku íherforingjamir völdin í eigin
hendur úr höndum stjórnmálamann-
anna.
Þessi verður dómur framtíðar-
innar. Sá tími var þegar menn
töldu trúarbragðastríð skrælingja
merki, en skildu það ekki að þjóð-
strið voru miklu verri. Sá timi
var þegar einvígi stjórnarmeðlima
þóttu gamáldags og óhæf, en samt
skildu menn það ekki að verzlunar-
stríð báru enn þá meiri vott um
menningarleysi. |T rúarbragðastríð
eru svartur kafli í mannkynssög-
unni. Þetta heimsstríð ier þó miklu
heimskulegri sorgarleikur.
Það færi betur að þetta stríð
endaði án mikillar niðurlægingar
fyrir hvora hliðina sem er. Annars
fer sá sem ósigurinn bíður tafar-
laust að hugsa um það hvernig hann
geti hafið stríð að nýju. Og það
ættu menn að festa sér í huga að
hversu mikla niðurlægingu S'em
óvinurinn yrði að þola, þá kallar
það út af fyrir sig ekki til lífs aftur
einn einasta mann sem myrtur hefir
verið. Bvert einasta mannslíf er
einhvers virði. Allir menn eru ekkí
jafn mikils virði, en það er léleg
hugsun að þegar maður sjálfur hef-
ir mist iooo þá hafi þó óvinur
manns mist 10,000.
Hver veit nema einmitt hafi ver-
ið einhver einstaklingur sem hefði
með þjóð sinni og landi mestu
frægð og blessun og heiminum í
heild sinni? Þar á meðal getur
hafa verið iShákespeare, eða New-
ton eða Kant eða Goithe, eða
Maliere eða Pasteur eða Copemicus
eða Rubens eða Tolstoy á meðal
þessara hundruð þúsunda tuttugu
og eins árs Englendinga, Þ jóðverja,
Frakka, Pólverja, Belga og Rússa
sem fallið afa.
Hvernig getur breyting á hervall-
artakmörkun eða hertekning eins
fylkis, komið sem manngjöld fyrir
slíka menn? Vinningurinn er að
eins um stundar sakir, tapið er eilift
og óbætanlegt. Það sem vinst heyr-
ir aðeins' til einhverri þjóð, það sem
tapast heyrir til öllu mannkyninu.
Vér sjáum það á meðan striðið
stendur yfir hvernig auðæfi heims-
ins smáréna. Þangað til að síðustu
verður enginn fær um að greiða
kostnaðinn; en mannslífin sem tap-
ast, það sem allra fátækastan gerir
heiminn, það getur enginn með töl-
um talið né þvi með orðum lýst.
Það sem vér erum sjónarvottar
að er að hvíti kynflokkurinn er að
gereyða þeim yfirburðum sínum, er
hann hefir áunnnið með margra
alda starfsemi og fyrirhöfn í aug-
um hinna svörtu, rauðu og gulu
flokka.
Hvitu þjóðimar hafa fengið að-
stoð hinna til þess að brytja niður
kynbræður sína og hafið þá til
skýjanna fyrir dugnaðinn fyrir að
drepa þá hvitu.
Hvers getum vér vænst annars
en þess' að slík leigutól snúi við
blaðinu og ráðist síðar á þá sem nú
nota þá þannig?
Blöðin í stríöslöndunum hafa
skoðað það sem sérstaka skyldu sína
að æsa til enn þá meira æðis; að
vekja upp eldmóð fyrir þessu at-
hæfi. Blöðin ættu að minnast þess
að hið eyðileggjandi hatur varir
lengúr en striðið.
II.
Synd hins litblinda hlutleysis.
Eftlr Willlam Archor,
nafnkunnan enskan gagnrýnanda.
"Ávarpi” því, sem birtist hér a8
framan, eftir Dr. Brandes, var svaraS
af William Archer t opnu bréfi, sem
hann nefndi "Erkilygin”, og ftréttaSi
hann það nokkru síöar t “London
Daiiy News” meS skarplegri sennu til
hins danska innanrtkisráSherra, t
sama anda, er hann kallaSi “StrtSs-
vélin, fór hún af staS af sjálfri sér?”
fessar tvær ritgerSir eru eiginlega ein
og birtast þær hér t heilu ltki,
“Drepsótt báðu megin!” er aðal-
efnið í áskorun um frið, gefin út
af Dr. George Brandes í “Poletik-
in” í Kaupmannahöfn. Þetta er
ekki alveg óeðlileg stefna sem marg-
ir hlutlausir menn hafa tekið upp á
siðkastið. Þ'eir eru dauðþreyttir
og leiðir á stríðinu. Þ'eir hafa
gleymt því—ef þeir hafa nokkru
sinni skilið það, ihvaða orsakir
leiddu til þessa stríðs. Þeir
einblina á hinar ytri eða veraldlegu
hliðar striðsins en sjá ekki hugsjón-
irnar að baki þess, sem í veði eru.
Þeir kasta þyngri steini á banda-
menn fyrir það, að vilja ekki
fórna þessum hugsjónum, 'en mið-
ríkin fyrir það, að hafa þessar
SÖmu hugsjónir að athlægi og fót-
umtroða þær.
Þannig er það, að hlutleysið fær
á sig þýzkan blæ, sem þeir ef til
vil vita ekki af, en sem eigi áð
síður er hryggilegur. Þetta er á-
stæðan til þess, að eg hefi leiðst
til að ávarpa Dr. Brandes—
Kæri herra Brandes.
Þér hafið hirt “Ávarp” til
stríðsþjóðanna, þar sem þér skorið
á þær að snúa aftur til heilbrigðr-
ar skynsemi og semja frið. í sjálfu
sér hlýtur þess konar ávarp að fá
samhygð og lof hjá hverjum ein-
asta óspiltum manni og heilbrigt
hugsandi. Samt sem áður er þetta
ávarp vonbrigði vinum yðar og
dýrkendum—ef eg má kalla sjálf-
an mig því nafni—sökum þess að
það er eiginlega ekki til þess ætl-
að að komast að því takmarki sem
þér hafið i hyggju. Viljið þér
leyfa mér að skýra hvers vegna það
er skoðun min að það fari inn um
annað eyra manna og út um hitt?
Áreiðanlega er það ekki þess
vegna að vér viljum ekki veita yður
áheyrn. Hver er sá dómari sem
vér ættum að hlusta á með meiri
ánægju? Þér eruð mótmælalaust
mesti gagnrýnandi þessárar kyn-
slóðar og ef til vill leiðandi andi
hinna hlutlausu þjóða; að minsta
kosti hór megin hafsins.
Þér eruð ekki einungis hálærð-
ur maður, heldur lifandi sál hins
lifandi heims. Þér hafið barist
dýrðlegri baráttu fyrir hugsana
frelsi og þér hafið lýst andstygð
yðar á pólitiskri harðstjóm og gert
það í hlífðarlausum orðum. Hver
gæti sá verið sem meira hugrekki
hefði blásið oss í brjóst en þér ef
þér hefðuð fallist á málstað vorn?
Hver gæti sá verið er fram kæmí
með grundaðar og sanngjarnar að-
finningar, að vér hlustuðum á hann
með meiri virðingu en vér hljótum
að hlusta á yður?
En sannleikurinn er sá að þér
hafið hvorugt þetta gert. Þér
hafið framleitt háværa tóna í hlut-
leysissöngnum. Þér standið hlut-
laus eða afskiftalaus milli þess sem
rétt er og rangt. Mér liggur við
að segja við yður sömu orðin og
maður nokkur sem aldrei var hlut-
laus í baráttunni fyrir frelsi:
“Þekkirðu djöflana í Danta víti,
sem drápsglæðu þig í gegn um líti ?”
— Og svo vildi eg vísa yður á það
sem sagt er um hlutleysingja i
þriðju kviðu kvæðisins “Belviti”
eftir Dante.
Er það mögulegt að þér sjáið
ekki að þetta stríð, eins heimsku-
legt og voðalegt sem það kann að
vera, er samt sem áður stríð þar
sem alt snýst um rétt eða rangt?
Þáð er spuming sem ekki verð-
ur svarað eða gengið fram hjá með
því að ypta öxlum eða með því að
segja: “Þeir eru allir bófar!”
Ávarp yðar byrjar þannig:
Allar stríðsþjóðirnar hver um
sig lýsa því yfir að stríðið sem þær
eru í sé varnar strið. Þær þykjast
allar eiga hendur sínar að verja.
Þær eru allar að berjast fyrir til-
veru sinni. Morð og lygar eru
þeim öllum nauðsynleg vopn til
varnar. Bvemig í ósköpunum
stendur þá á því, ef það er satt
sem þær allar segja, að þær hafi
ekki viljað stríð, að þær fara ekki
tafarlaust að semja frið?”
Setjum sem svo minn k^eri vitr-
ingur, að þér hefðuð gert lög að
lí fsstarfi yðar í stað bókmenta og
að þér hefðuð orðið dómari. Setj-
um sem svo að tveir menn hefðu
verið látnir mæta frammi fyrir
yður þar sem hver um sig hefði
lýst því yfir að hinn hefði ráði'st á
sig og sýnt sér banatilræði; og ann-
ar þeirra hefði ómótmælanlega ver-
ið með úrið hins, peningapyngjuna
hans og vasabókina. Bef,i yður
fundist að þér gera alt það sem
skyldan bauð ef þér hefðuð sagt:
“Þeir eru sjálfsagt báðir lygarar
eða báðir með lausa skrúfu. Slepp-
ið þeim og skipið þeim að halda
friði og látið þann sem hefir hlut-
ina skila aftur t.d. úrinu, en halda
hinu af ránsfénu? Munduð þér
ekki álíta að verið gæti að annar
þeirra segði satt? Munduð þér ekki
kalla vitni og halda rannsókn ná-
kvæma og sanngjarna, Munduð
þér ekki finna neinar líkur í for-
dæmum fyrir því að sá sem virki-
lega var til viga búinn og virkilega
réðst á hinn að óvörum hafi verið
sá er leikinn byrjaði? Og munduð
þér ekki álita að þær líkur yrðu enn
þá sterkari ef þér fynduð að hann
hefði alla vasa troðfulla með skjöl-
um þar sem því væri haldið fram
að stríð væri heilög skylda, og rán
með aðaldygð mannsins?
“Bvað er sannleikur?” sagði
Pilatus i spaugi og kom fram sem
hæðnisfullur hlutleysingi. En í
þessu efni er bæði sannieikur og
lýgi, og gildi alls málsins eins og
það er nú, eins og alls striðsins er
innibundið í spurningunni: Bver
er lygarinn? Ef Þjóðverjar segja
sannleikann—ef á þá var ráðist ó-
v.iðbúna áð ósekju, þá erum vér
A U GL Ý S I N G
Manitobastjórnin og Alþýðumáladeildin
Greinarkafli eftir starfsmann alþýðumáladeildarinnar.
Illgresis auglýsingar á þreskivélinni.
Hver einasta þreskivél í Mani-
toba, sem unnið er á landi sem eig-
andi velarinnar á ekki eða sá sem
vélinni stjórnar, ætti að hafa á sig
fest eintak af 7. grein illgresislag-
anna, slík eru fyrirmæli þeirra laga.
Manitoba búnaðardeildin sendir
ókeypis spjald til allra sem æskja er
festa má á vélarnar og er sá partur
illgresis laganna þar prentaður, sem
snertir skyldur þreskjara. Útdrátt-
ur laganna um það atriði er sem hér
segir:
“1. (1) Það skal vera skylda
hvers manns, sem á að stjórna
þreskivél að hreinsa eða láta hreinsa
vélina ásamt öllum vögnum og öðr-
um áhöldum sem notuð eru í sam-
bandi við þreskinguna til þess að
illgresissæði berist ekki þangað sem
næst á að þreskja með sömu vélum.
Þessi hreinsun skal fara fram i
hvert skifti og tafarlaust eftir að
þreskt hefir verið í hverjum stað
fyrir sig.
“2. Hver sem brýtur þessi lög
skal verða sekur um sektir sem
ekki séu lægri en $25 étuttugu og
fimm dalir) og ekki hærri en $100
(liundrað dalir) og séu þær sektir
ekki borgaðar þá varðar það eins
mánaðar fangelsi.
“3. Prentað eintak af þessari
grein skal vera fest við hverja
þreskivél af eiganda eða stjórnanda
yélarinnar á meðan vélin er notuð
innan takmarka fylkisins og skal
þetta eintak látið vera þar. Brot
gegn þessu varða $10 (tíu dölum)
í hvert skifti.
“4. Ekkert trvggingargjald
(Leen) samkvæmt tryggingar lög-
unum skal vera gilt að því er eig-
anda eða stjórnanda vélar sn'ertir
nema því að eins að eintak af þessu
lagaákvæði sé fest við vélina sem
starfið hefir verið unnið með, sem
tryggingin á að vera fyrir og sem
annars gæti verið fullgilt.”
Sérliver bóndi í Manitoba ætti að
líta eftir því að þreskivélar sem unn-
ið er með á landi hans hafi þessa
laga grein á sig festa og eins það að
fyrirmælum laganna sé fylgt.
blátt áfram að drýgja glæp á glæp
ofan með því að halda áfram stríð-
inu. Og jafnvel þótt svo væri þá
væru Þ jóðverjar samt ekki með öllu
afsakanlegir. Ekkert gæti afsakað
innrás þeirra i Belgíu; ekkert gæti
hreinsað hendur þeirra af blóði
þeirrar ógæfusömu þjóðar.
En margt af öðrum atförum
þeirra mundi þá fá annað útlit.
Mikið má fyrirgefa þeim sem sak-
laus verður fyrir árás og á líf sitt
að verja; sem með öllu væri ófyrir-
gefanlegt þeini sem sjálfur hefði
ráðist á annan.
Hryðj uverk neðansjávarbátanna,
liandahófsdráp saklausra borgara;
eiturgas og fljótandi eldur eru ekki
fögur vopn né riddaralegar aðferð-
ir í stríði; en maður sem er að
brjótast um undir morðingja verð-
ur ekki harðlega dærndur þótt hann
séh til vamar gefi ónotahögg á
hættulegan stað.
En ef nú sá er fyrir neðan belti
stingur, sem svífist einskis, sem
grípur til allra illra ráða og djöful-
legra sem honum dettur í hug—ef
hann er ekki sá sem á var ráðist
heldur hinn sem á réðst; ef hann er
maðurinn sem af ásettu og yfir-
lögðu ráði reikaði út og fram-
kvæmdi morðárásina, hvaða vitnis-
burð ber hann þá? Hvemig á þá
að fara með hann? Er það heimin-
um fyrir beztu í heild sinni að hann
sé látinn sleppa óhegndur og geti
talið sjálfum sér trú um að áfloga-
stefna hans hafi hepnast að meira
eða minna leyti, þó að áflogið væru
ekki eins tilkomumikil og hann
hefði óskað eða vonað?
Og gerir góður Evrópuborgari
skyldu sína með því að vera hlut-
laus ekki emungis í verki heldur
einnig í tilfinningum og eggja á það
í nafni mannúðarinnar að ræning-
inn skuli látinn sleppa með ránsféð ?
Vér ætlum að halda áfram að berj-
ast minn kæri vitringur þrátt fynr
mótmæli yðar, af því vér trúum því
að það versta sem fyrir gæti komið
fyrir mannkynið væri sigur hinnar
takmarkalausu lýgi og hinna djöf-
ullegu manndrápsvéla, sem þessi
lýgi hefir framleitt sér til liðs.
Hér verð eg að láta staðar numið.
í systurgrein þessarar greinar reyni
eg að réttlæta orðatiltæki mitt “tak-
markalaus lýgi” og lýsa meðal ann-
ars undrun minni yfir því að Dr.
Brandes skyldi fara hörðum orðum
um Englendinga fyrir það að hafa
opnað bré'f hlutlausra landa, en
segja ekki orð um það að Þjóðverj-
ar sökkva skandinaviskum skipum
og myrða skandinaviska sjómenn.
Fór stríðsvélin af stað sjálf-
krafa?
Eg dirfðist nýlega að senna við
Dr. Brandes um litblint hlutleysi
það, sem í ljós kom í kröfu hans
um frið hvað sem það kostaði.
Samskonar sjónskekkja gerir
talsvert til þes’s að draga úr gildi
ræðu sem að öðru levti var ágæt og
eggjandi og nýl'ega var flutt í
áheyrn “framsækjandi æsku” í föð-
urlandi Dr. Brandesar af innanrík-
isráðgjafanum herra Ove Rode. Á
því bið eg engrar fyrirgefningar
þótt eg taki hér upp alllangan kafla
úr þeirri eftirtektaverðu ræðu:
Það er eins og við ennþá heyrum
hið sorglega bergmál hergöngunnar
þegar miljónir lögðu út á blóðvöll-
inn fyrir tveim árum. Og upp yfir
fótatakið og hófasparkið glymja
hrópin, ákafar staðhæfingar frá há-
um stöðum um það að enginn hafi
viljað striðið; enginn hafi sózt eft-
ir því; enginn hafi ráðist á aðra;
allir hafi verið að verja sig. Sé
þetta satt, þá er það víst að hið stál-
klædda fyrirkomulag sem veröldin
hefir skapað hefir hrifsað stjórn-
taumana úr höndum skapara sinna.
Vélin varð lifandi og kastaði
mönnum frá sér. Ógrynni af
kröftum og hugviti hafði verið eytt
kynslóð eftir kynslóð til þess að
fullkomna stálvélar og sprengiefni,
þar sem mannlegar verur voru ein-
ungis' eins og dauð, en nytsöm verk-
færi. Alstaðar var oss sagt að
þetta væri gert til þess að varðveita
frið! En góðan veðurdag í júli
1914 voru vélarnar orðnar starffær-
ar; þær voru spentar í alspennu og
þurfti ekki annað en stutt væri á
eina fjöður til þess að hjólin færu
að snúast.
Skyndilega small fjöðrin og stál-
tröllin og eldhöfin urðu lifandi og
brutust af stað. Fallbyssumar þutu
út á vígvöllinn af sjálfsdáðum og
menn fylgdu þeim á eftir eins og
dauðir vélapartar. Þegar skriðið
var einu sinni byrjað varð það ekki
stöðvað. Álfasögur margra þjóða
segja frá tveimur töfraþjóðum;
annað Jæirra getur komið álfum af
stað en hitt getur stöðvað þau. Ef
hið síðara gleymist þá er ógæfan
vis.
Mannkynið neytir nú allra ráða
til iþess að finna það orð er geti
stöðvað hatrið og eyðilagt striðið.
Um allan heim eru menn að brjóta
heilann um þetta gleymda orð. Eigi
alls fyrir löngu héldu menn að þeir
hefðu fundið það í Ameriku — en
það var ekki rétt orð.”
Þetta eru skaplegir drættir
ímynduaraflsins um það sem skeði
—eða öllu heldur það sem sagt er
að skeð hafi—á Þýzkalandi. Þegar
keisarinn segir: “Eg var ekki með
því”, þá er hann í raun og veru að
halda því fram að „vélamar hafi
lifnað og farið af stað af sjálfsdáð-
um og hafi hlaupið með hann 5
gönur. Og það er mjög líklegt að
svo hafi verið. Mjög sennilega
hefir sá timi komið yfir hann að
honum hefir fundist að alt væri
orðið honum um megn, og hann
h'efir staðið sorgbitinn og ráðalaus,
likt og Frankenstein og starað ótta-
sleginn á ófreskjuferil sinn, sem
hann réði ekkert við. En vér verð-
um að muna það að eg er hræddur
um að herra Rode hafi gleymt að
alt þetta tal um vélar og skrimsli
er aðeins skáldskapur og hugar-
burður. Fallbyssurnar fóru ekki af
stað af sjálfu sér út á vigvöllinn.
Þær voru settar af stað af fyrir-
hugugum vilja vissra manna. Ef
tli vill og ef til vill 'ekki hefir keis-
arinn verið einn þeirra—ef hann
var ekki einn þeirra þá er það að-
eins sönnun þess að hann hefir ver-
ið einskisvert illgresi. En hverjir
gem þessir menn svo hafa verið, þá
er það alveg víst að. þeir vom í
Austurríki og á Þýzkalandi og
hvergi annarsstaðar.
Getur herra Rode efast um að
! stríðsvélin í skáldsögunni hans hafi
verið sú, sem tilbúin var á Þýzka-
landi ásamt þeirri heimspeki, sem
lýsti "því yfir að hún væri bezta og
göfugasta uppfynding mannkyns-
ins?
Alveg eins og brezka þingið er
móðir allra þinga, eins er þýzka
stríðsvélin móðir allra striðsvéla.
Hún, er eða öllu iheldur var 1914
langfullkomnasta stríðsvél. Hinar
stríðsvélarnar í Evrópu vissu allir
að vom henni ófullkomnari til
augnabliks árása, þótt þær væru
neyddar til að leggja út í tilraunir
eyðileggingarinnar á móti vilja sín-
um. Jafnvel þótt ekki væru neinar
beinar sannanir fyrir því að banda-
menn óskuðu friðar, þá er það á
yfirborðinu til ótrúfegt að þeir
hefðu eggjað þýzka herskríms'lið á
móti sér. En svo em beinar sann-
anir til í stórum stíl fyrir alla sem
hafa opin augun að lesa.
Hér skal eg aðeins minnast á
þann alræmda sannleika sem herra
Rode virðist glevma, að töfraorðið
sem hleypti skrímslinu af stað var í
hverju einu einasta tilfelli mælt
fvrst af miðríkjunum; fyrst af
Austurríki og síðar á báðar hliðar
af Þýzkalandi. Og til þess að sjá
starf striðsvélarinnar þýzku þarf
herra Rode ekki annað en lita á
landabréf Evrópu eins og þýzki
ráðherrann. Alstaðar hefir hún
verið stöðvuð, en alstaðar hefir hún
sýnt voða hraða í byrjun, sem
greinilega sýnir þann ásetninginn
til þess að hertaka, sem hafði gagn-
tekið þá sem vélina fullkomnuðu.
Til þess þarf enga þjóðfélagslega
rannsókn að sannfæra oss um að
vér og feður vorir og forfeður—í
stuttu máli ^allir þátttakendur i
blindu, eigingjömu og skaðlegu
mannlegu eðli—verða að bera sinn
hluta af ábyrgðinni fyrir því að
stríð er enn þá mögulegt í heimin-
um. Engum dettur í hug að halda
því fram að sú heimska og það
seinlæti sem tafið hefir fyrir gull-
öld friðarins sé Þjóðverjum einum
að kenna. Enginn efi er heldur á
því að auðvaldssambönd mannfé-
lagsins, sem sameiginleg eru allri
Evrópu stuðla að stríði. Annars
vegar skapa þau þann flokk sem
ávalt brennur af löngun eftir nýj-
um löndum til þess að verzla í og
græða, og hins vegar veita þau nóg
af “fallbyssufóðri”.
Vér berum allir ábyrgð á stríðinu
að því leyti sem vér höfum svikist
um að lagfæra þjóðfélagsfyrir-
komulagið og ranglæti þess og upp-
ræta þá verzlunaraðferð hjá því
sem er aðalorsökin fyrir stríðinu
alment. En það sannar það ekki að
vér séum allir jafnsekir um þetta
sérstaka stríð.
Það er motmælalaust heimsku-
legt að byggja bæ úr eldfimu efni,
í stað þess að byggja hann úr efni
sem ekki brennur. En þegar ein-
hver kveikir í húsi nábúa síns og
állur bærinn brennur til kaldra kola
þá segjum vér ekki að allir borgar-
arnir séu jafn sekir um brunann.
Vér hegnum þeim manni sem virki-
lega kveikti í og byrjaði eldinn.
Dr. Brandes hefir aftur svarað
William Areher aðeins fáeinum
línum; segir hann að dæmið um sig
sem dómara og mennina sem flug-
ust á sé ágætt. “Hefði eg verið
dómarinn í þeim kringumstæðum”
segir hann, “þá hefði það verið mitt
fyrsta verk að skipa mönnunum að
hætta að fljúgast á meðan eg rann-
sakaði málið og dæmdi það. Og
það hefði verið skylda þeirra; eng-
inn óvitlaus maður héldi því fram
að þeir ættu að halda áfram á með-
an rannsóknin stæði yfir. Og af
því þetta dæmi er ágætt, krefst eg
hins sama af striðsþjóðunum og eg
mundi hafa krafist af einstaklingn-
um ; eg krefst þess að þær hætti taf-
arlaust áflogunum, láti hlutlausar
þjóðir rannsaka málið og dæma það.
Það eitt er sanngjarnt og sjálfsagt,
og þær þjóðir, hverjar,sem þær eru,
Sem ekki fallast á það hafa það á
Samvizkunni að þær séu sekar.”
fÞýtt úr “Current History” og
“New York Times”).
Þess má geta að svo mikið var
selt af þessu hefti hér i Canada að
það seldist upp svo að segja tafar-
laust og er þó selt í Öllum meiri
liáttar bókabúðum og lyfjabúðum í
landinu.
ólifnaðarhús.
Blaðið “Tribune” auglýsti á
þriðjudaginn að það vissi til að ó-
lifnaðarfiús hefðu komið upp miðja
vega mh'lli Austur Kildonan og
Transkona og skoraði á lögregluna
að hefjast handa. Árangurinn var
sá að farið var þangað eftir mið-
nætti sama kveld og voru 7 manns
handteknir, 5 konur og tveir menn.
Varþað eftir tilstilli dómsmálastjór-
ans. Konumar sem teknar voru
hétu: Della Westhall (forstöðu-
kona), Einíle Lyle, Frankie La
Claire, Victoria Shaw og Olga
Neilson; en mennimir: Young
West og Robert Wilson.
Verzlun með ungar stúlkur hér í
Winnipeg er svo að aukast að tæp-
lega er hægt að trúa. Sannleikur-
inn er sá að stúlkur 'eru hér í stór-
hættu á þeim aldri sem þær eru að
þroskast og íslenzkir foreldrar hér
em alvarlega ámintir um að hafa
heimilin svo aðlaðandi og heilbrigð
að unglingarnir kunnii þar vel við
sig og sem nnnst hætta sé á að þeir
yfirgefi föður og móður eða verði
lokkuð í burtu og leidd út í hættu.
Má vera að einhverjir álíti að
jiessli áminning sé ójxirf til íslend-
inga, en það er ekki, þess er þörf.
Nýjustu tæki
GERA OSS MÖGU-
LEGT AÐ FRAM-
LEIDA PRENTUN
SEM GERIR VIÐ-
SKIFTAVINI VORA
ANÆGÐA
The ColiMnbia Press,
Limiteci
Rook. and Couimeccial
Printcr*
Phona Gamr2l56 P.O.Bo*3172
WI«NIPBG
4
SÓLSEIN
“Vertu bara sólskinsstúlka,”,
svaraði afi hennar.
“Hvernig í dauðanum á eg að
fara að þvi, afi ? það er ómögulegt;
það er rigning,” svaraði Helga.
“Þáð gerir ekkert til,” svaraði
gamli maðurinn. “Rigningin gerir
þér ekkert til.”
“Jæja, eg skal reyna að vera
sólskinsstúlka,” svaraði Helga, en
efaðist samt um, aö þaö væri mögu-
legt. “Hvernig á eg að byrja?”
“Fyrst lærirðu sólksinsreglurn-
ar. Náðu spjaldinu þínu og skrif-
aðu þær þar.”
Helga sótti spjaldið og ritstöng-
ina og gamli maðurinn sagði henni
að skrifa.
Þegar alt gengur á móti, þá
brostu og findu betri ráð.”
Helga var undir eins farin að
brosa, það var ósköp hægt að gera
því aldrei lá illa á neinum þar sem
afi gamli var.
“Eg get ekki farið að leika hjá
henni frænku minni af þvi það er
farið að rigna, en nú get eg gert
nokkuð sem er enn þá betra”, sagði
Helga þegar hún var búin að skrifa.
“Eg get bvrjað á Iþvi að búa til af-
mæiisgjöf handa henni ömmu og þú
getur farið með það heim til henn-
ar næstu viku þegar þú ferð; viltu
gera það, afi?”
“Auðvitað get eg gert það. Það
er einmitt það sem þú átt að gera.”
“Og heldurðu að henni þætti
vænt um að fá nokkur orð skrifuð
með fallegum stöfum á spjald?”
spurði Helga.
“Eg er viss um að henni þætti
ósköp vænt um það”, svaraði gamli
maðurinn. “Og ef þú skrifar það
þá skal eg setja það i ramma.”
Og það sem Helga valdi til þess
að skrifa var þetta:
“Þegar alt gengur á móti þá
þrostu og gerðu gott úr öllu.”
Þegar eitthvað gekk illa fyrir
Helgu lftlu eftir þetta, þá tók hún
])á reglu að brosa og gera gott úr
öllu. Og það gerði henni lífið
skemtilegra og þægilegra og henni
gekk alt miklu betur.
Hún tók meira að segja eftir því
að það var síður hætt við að hún
léti vinstri skóinn á hægri fótinn ef
hún klæddi sig brosandi; og að hún
flækti hér um bil aldrei skóreim-
arnar sínar eða sleit þær eftir það.
Og eftir stuttan tíma var hún
orð'in svo vön jæssari reglu sem afi
hennar kendi henni að hún tók það
ekkert nærri sér, og hún var upp
frá þvi kölluð “Sólskinsstúlkan”.
STÖKK-DANS.
“Dans!” hljómar harpan
og hvellur er strengur,
en upp stekkur drengur
og íbygginn hlær.
'“Stanz !” kallar ÓH,
og stráknum svo hratt ’ann,
á dausinm að datt ’ann,
en dátt kímir mær.
“Hopp!” sagði ’ann Árni
og upp spyrnti’ í þakið,
svo brátt heyrðist brakið
í bita og stoð.
“Stopp!” sagði’ ’ann Grímur
og greip hann í endann
og v'ið honum vendi ’ann:
“þitt væskilsmanns-roð !”
“Mey!” sagði Rafn,
spenti Rönku um mitti:
“fyrst, kæra’, eg })ig hitti,
einn koss fæ eg nú.”
“Nei!” sagði Ranka
og rak honum á ’ann,
svo flýja varð frá ’ann:
“sko! þctta fær þú !”
BARNABLAÐ LÖGBERGS
I. AU. WINNTFF.G, 7. SEPTEMBEIl 1916 NR. 50
Saga blómanna.
Hvíta liljan.
Löngu, löngu áður en hvítir menn
komu til Norður Ameríku leið
Indiánum vel. Indíánaflokkamir
börðust ekki og áttu i engum illdeil-
um; flokkaforingjarnir sátu saman
i friði og reyktu pípur sínar.
Alls nægtir voru af fiski og veiði-
dýrum og öllu fólkinu þótti vænt
hverju um annað.
Dagarnir voru langir og hugljúf-
ir. Kveldin komu á eftir dögunum
eins og })ögul bænagjörð. Á hverju
kveldi settust Indiánarnir saman í
hópa við kofadyrnar sínar og
reýktu. Reykurinn leið í bylgjum
og hringum umhverfis þá, en þeir
töluðu um alla heima og geima,
jæir horfðu á stjörnurnar á hverju
lcveldi jægar j)ær komu hver á eft-
jr annari á bládimmu blæjunni sem
kveldguðinn breiddi yfir himininn.
Indíánarnir hvísluðu hver að öðr-
um og töluðu um að stjörnurnar
væru heimkjTini jæirra sem hefðu
farið yfir stjömubrúna frá jörðinni
yfir í land eilífðarinnar.
Eitt kveld hættu þeir að reykja.
— Þeir héldu á pípunum i höndun-
um. Kvenfólkið rak upp liljóð og
hópaði sig saman. Stjarna hafða
hrapað og numið staðar miðja
vega miHi himins og jarðar. Hún
sýndist eins og logandi eldblóm.
“Hvað er þetta! hvað er þetta!
hvað getur J)etta verið?” kölluðu
konurnar.
Þessa sömu nótt dreymdi ungan
mann drauni. Honum þótti sem
hann sæi þessa undarlegu stjömu.
Hann kallaði saman vetringana i
bænum.
“Hlustið á orð mín”, sagði hann.
“Mig dreymdi eldstjömuna, sem
við sáum í gærkveldi; hún kom nið-
ur og staðnæmdist við hliðina á mér
i svefninum. Og stjarnan varð að
stúlku, bjartri og skínandi og ynd-
islegri á að líta.
“Bróðir minn!” sagði • stjaman.
“Eg hefi séð rauða fólkið og eg
elska það. Spurðu vitringana hvaða
lögun eg þurfi að taka á mig til
jæss að fá altaf að dvelja hjá því
fólki sem eg elska.”
Vitringamir stundu allir jægar
ungi maðurinn hafði lókið máli
sinu og settist hjá eldinum sem log-
aði hjá þeim.
Stundarkorn reyktu j)eir og stein-
jxigðu niðursokknir í djúpar og há-
tíðlegar hugsanir. Loksins stóð
upp einn Jæirra, sem hafði verið svo
mörg ár í bænum að enginn mundi
eftir J>eim tíma J>egar hann var
ungur.
‘wLátum stjörnumeyna kjósa
sjálfa”, sagði hann. “Hún getur
búið í toppi furutrésins eða í hjarta
blómsins. Hún getur verið hvar
sem henni sýnist og hvar sem hún
finnur hvíld. Henni er velkomið að