Lögberg - 09.11.1916, Síða 2

2
Í.OGBERG, FIMTUDAGINN 9. NOVEMBER 1916

Feitir Menn—
Háir Menn—
Meðal
Grannir Menn—
Lágir Menn—
Menn —
VÉR SNIÐUM FOTIN A ÞA ALLA
og vér sníðum svo að fötin fara þeim vel.. .Vér látúm búa til fötin handa mönn-
um, sem eru einkennilegir í vexti, alveg eins og hinum, sem hafa vanavöxt, og
safn það af sniðum og fyrirmyndum, litum og gæðum, sem vér höfum, gerir
yður það auðvelt að fá einmitt það sem þér óskið eftir.
Verð $15, $20 til $35.00
“The Store Where Grandfather Traded”
r/t£ bluc &ro*£m
452 Main Street, Winnipeg Opp. Old Post Office

Vestan um haf.
Ni«url.
Eiga fslendingar að fara til
Ameríku?
Þess var getið hér í byrjun, aS
einn tilgangur þessa rits væri sá,
að vera nokikurskonar leiöbeining
fyrir þá, sem hefðu í hyggju að
fara til Ameríku. Hér skal nú aö
endingu nokkuö þaö dregið saman,
sem þessa spurningu áhrærir, og
leitast við að svara henni.
Auðvitað er ómögulegt að svara
henni til fullnustu, því að ávalt eru
ýmsar ástæður til stórbreytinga hjá
mönnum, sem snerta þá eina, og
enginn getur haft hugmynd um. En
ýmislegt er hægt að draga fram,
sem hjálpað getur til fyrir þá, sem
ókunnir eru.
Þeir, sem lesið hafa það, sem
hér hefir verið ritað, munu naum-
ast ganga þess duldir, að eg muni
svara spurningunni neitandi, þrátt
fyrir ýmislegt gott við landið og
lifsskilyrði þar. Og engan þarf að
draga á því, að þess betur sem land-
ið er athugað, því heimskulegri
verða Ameríkuferðirnar, nema ein-
hverjar aiveg sérstakar ástæður séu
fyrir hendi.
Fyrst má nefna það, hve afar-
ólíkt hagar til þar, á móts við það,
sem er hér heima. Veðrátta er
gagnstæð, landslag er gagnstætt og
alt næsta ólikt. Er alís ekki rétt,
eins og sumir sýnast vilja, að gera
lítið úr þessu atriði. Eg hygg að
annaðhvort verði menn þar vestra,
sem að heiman eru komnir, utan-
veltu og eins og hálfgerð viðundur,
eða þá hinsvegar, að þeir verða að
hafa svo snögg fataskifti á öllu, að
til stórskaða er. Hugsum oss full-
orðið gamalt fólk, sem eikki fær
einu sinni að éta á líkum tíma og
það hefir vanist, verður að leggja
á hylluna alt, sem j>að hefir lært af
vinnubrögðum og taka upp ný,
verður að láta aðra tala fyrir sig
undir eins og kemur út fyrir ís-
lendingabygðirnar litlu og yfideitt
í öllu taka upp nýja siðu. Þá er
veðráttan lika, auk þess hve ólik
hún er íslenzku veðráttunni, sann-
ast aö segja ákaflega kveljandi,
einkum sumarhitinn fyrir þá, sem
þurfa að vinna. — Þessi miklu um-
skifti eru að vísu engan veginn
óþolandi, en þó nógu andstæð til
jtess að enginn ætti að taka það á
sig nema fyrir einhvern töluverðan
hagnað í öðru, t. d. fjárhagslegan.
Þá má og nefna j>að að flutningur-
inn vestur er bæði dýr og erfiður.
Þeir, sem fara meö heilar fjöl-
skyldur, gætu eitthvað gert við alla
þá peninga. Alt verður að selja,
og þá oft með miklum skaða, því
að sama sem ekkert verður flutt
með. Sá, sem svo langt flytur, er
þvi í mjög svipuðum kringumstæð-
um, eins og ef aleiga hans brynr ■
illa vátrygð. Slíkt er því ekki gjör-
andi, nema einhver mikill hagnað
ur sé í aðra hönd.
Þeir, sem með Ameriku og Ame-
ríku-ferðum mæla, vitna jafnan í
það, að fjöldi manna hafi farið
snauðir frá íslandi, og nú megi
horfa á bygðirnar þar og sjá þesoa
menn orðna að stórríkum bændum.
Þetta sýni muninn á löndunum.
Hér heima hafi jæir verið á sveit,
en þarr hafi jæir á fáum árum orðið
ríkir menn.
Nokkuð er að vísu satt í iþessu,
enda dettur engum manni í hug, að
vilja halda því fram, að ólíft sé í
Ameríku. En þó er hér ýmsu til
að svara.
Eyrst og fremst er það rangt, að
allir hafi farið snauðir héðan að
heiman, þó að auðvitað hafi helzt
valist til vesturferðar jæir, sem fá-
tækir voru. En sumir fóru þó með
manna berst þar áfram í mestu fá-
tækt, þótt bændur séu og hafi eign-
arhald á jörðinni.
Ef spurt er: Eiga íslendingar að
fara til Ameríku ? þá verður að
miða við það sem nú er. Hvemig
er fyrir Islending að koma vestur
nú ? Er hann betur staddUr þar en
hér heima ? Og helzt er þá að ræða
um þá, sem efnalitlir eða efnalaus-
ir eru, því að j>eim, sem efni hafa,
eru nógir vegir færir hér og þar
og víðast, séu hyggindi með, en
engir ella, hvar sem þeir eru.
Fyrsti möguleikinn er að fá sér
vinnu. Ýmsir kunna að vilja fara
töluverð efni, voru allvel stæðir ve.f"r eil}™‘t vegia þess, að svo
bændur hér heima. Og benda má
mikið er látið af háu verkamanna
a ymsa, sem hé'r heima voru vel I k,a,uPÍþar' En l>etta er skrum °S
stæðir en urðu fátæklingar þar,
höfðu átt hæga og góða daga hér,
en urðu j>ar að vinna og strita bai'
brotnu til þess' að komast áfram, og
voru j>ó ('eðaeru) i fátækrabasli.
í annan stað er of mikið gert úr
auðlegð landa vestra. Bændur eru
þar mjög fáir rikir. Og f>eir, sem
ríkir hafa orðið, þeir hafa grætt fé
sitt á þvi, að þeir hafa verið hepnir
í jarðakaupum og braski, en mjög
fáir hafa grætt mikið á búskap sín-
um. Fjöldi hinna svokölluðu riku
bænda, eiga jarðirnar, sem þeir búa
á, og annað ekki, J>essar jarðir, seni
jæir fengu upphaflega ókeypis, og
hafa varið kröftum síntim og lífi
til þess að koma i verð. Þeir kom-
ast mjög vel af og geta auðvitað
talið sig efnaða, þvi að jarðimar
em orðnar mjög dýrar. Ástæður
þeirra eru vfirleitt mjög svipaðar
ástæðum sjálfseignarhænda hér
heima. Þó eru jarðirnar þar meira
virði, en því mætir aftur hitt, að
J>ar verða jafnvel efnabændur að
vinna baki brotnu eins og vinnu-
menn hér, og til hvers er þá alt það,
sem iþeir hafa safnað?
Það, sem mest villir menn, er
þetta, að jafnan er miðað við kjör
landnemanna, sem gátu tekið ágætis
jarðir ókeypis. Líf landnemanna
var að vtsu erfitt, og oft í.rauninni
sannnefnt hörmungalif, en það gaf
þó nokkuð í aðra hönd. “Enginn
verður óbarinn biskup,” segir mál-
tækið. Þ.gir tóku út sínar þrautir,
en eignuðust upp úr því sínar fríðu
ábýlisjarðir.
Nú er hinsvegar Jætta tækifæri
liðið hjá. Nú er j>egar búið að taka
öll þau lönd, sem litandi er við. Og
það liggur í augum uppi, að þegar
rætt er um kosti einhvers lands, ]>á
má ekki miða við það, sem einu
sinni var, og aldrei kemur aftur.
Það er jafnmikið gagn að því fyr-
ir menn, sem nú fara vestur, hvern-
ig Amerika var þegar fyrstu Land-
arnir komu þangað, eins og j>að er
fyrir oss hérna heima hvernig Is-
land vará landnámsöld.
Landnámsmennimir ýmsir fóru
fátækir að heiman, en komust þar
í efni. Svo mundi einnig vera, ef
hópur röskra og fátækra mann ■
fengi að setjast að í læztu sveitun-
um á íslandi, þótt óræktaðar væru,
og verja lífi og kröftum til þess að
koma jörðinni í lag. Mér er nær
að halda að töluvert jafnari efna-
hagur mundi þar koma, heldur en
raun er á orðin vestan hafs. Þvi
að sannleikurinn er, að fjöldi
ekkert annað. Vinnumannakaup er
þar t. d. talið h. u. b. 300 dollara,
eða um 1100 krónur, og sýnist það
allgirnilegt. En sá hængur er á,
að næstum þvi enginn bóndi vill eða
getur haft vinnumann upp á þau
kjör, og dugar þá lítt þó að jætta
kaup sé nefnt. Að minsta kosti er
ekki hugsanlegt fyrir nokkurn
mann, sem að heiman kemur, að fá
slíka vinnu, því til þess þurfa menn
að vera þaulvanir öllum búskap þar
og kunna að vinna með öllum verk-
færum og það vel. Og jafnvel þeir,
sem kunna það alt, fá J>ó ekki slika
vinnu. Af öllum J>eim stórbænd-
um, sem eg jækti, höfðu ekki meira
en 2—3 fasta vinnumenn.
En þá er önnur vinna. Talað er
um þriggja dollara kaup á dag í
þreskingu, og takast margir á loft
af slíkum fregnum. En bæði er nú
það, að ijæim, sem einu sinni hafa
verið i þreskingu, mun ekki finnast
það ofborgað fyrir slíkan ódæma
þrældóm, og svo stendur sú vinna
ekki yfir nema 15—20 daga af öllu
árinu. Vinna í sveitinn fæst þá alls
ekki nema yfir þennan stutta upp-
skerutima, og til þess að fá hana,
verða menn að kunna að vinna,
kunna að fara með hesta og verk-
færi og vera þaulæfðir í þvi, því
bændur Vilja fá eitthvað fyrir sína
peninga, sem von er.
í bæjunum er helzt að fá vinnu.
En það er hennar stórgalli, hve
stopul hún er. Næstum öll vinna
þar er eitthvað við smíðar. Og sú
vinna hættir að vetrinum, helming
ársins. Og einnig á sumrin er hún
óstöðug. Sitja þá jafnan á hakar,-
um j>eir, sem óvanir eru og ónýtir
í málinu. Og allsyfir gefur sú
vinna ekki af sér meira en einhleyp-
ir menn geta komist af með, en er
ekki nóg til að framfleyta fjöl-
skyldu nema í dýpstu fátækt.
Vinna með höndunum, daglauna-
vinna fyrir aðra, þykir ekki nóg t:l
þess að komast vel af hér heima.
En alveg það sama er með hana
vestan hafs. Og þó sá munurinn,
að þar er samkepnin enn þá meiri,
óvissan magnaðri og dýrara að lifa
þá tímana, sem vinnuleysið er. Og
það er oft býsna mikill hluti tím-
ans.
En þá er að spekúlera. Landar
hafa margir orðið stórauðugir á
þvi, t. d. í Winnipeg, eðal er það
ekki ? Erfitt er að dæma um auð-
legð braskaranna, vestan hafs og
austan. En að nokkrum mönnum
undanteknum, mun þó mjög af
auðlegð þeirra logið, ef öllu væri á
botninn hvolft. Og væri ekki
ómögulegt að stríðið með öll’m.
þeim vandræðum, sem það leiðir
yfir Canada, leiddi í ljós hið sanna
um ýmsa jæirra.
Peningar eru miklir þar í landi,
og lán liggja þar lausari fyrir en
hjá bankakrílunum hér heima, en
þau lán eru dýr, og ekki til neins
að taka þau nema menn hafi með
höndum einhver þau fyrirtæki, sem
gefa mikið af sér. En því er nú
svo farið þar, að auðmagnið er
mikið, og allskonar mögnuð félög
sölsa undir sig jafnharðan alt það,
sem verulegur ábati er í, svo að
ómögulegt er fyrir einstaklingana,
sem litið fjármagn hafa, að komast
þar að.
Auðvitað geta hagsýnir menn
haft upp úr ýmsum gróðafyrirtækj-
um í Ámeríku. En um það er ekki
heldur hér að ræða. Því að hag-
sýnir menn geta líka haft upp úr
mörgu hér heima. Spurningin er
aðeins um það, hvort fyrirtækin þar
séu svo mikið betri og auðveldari
en hér„ að það borgi sig að taka
s:g upp og breyta um, til þess ab
ná þvi.
Og ]>eirri spumingu er óhætt að
svara hiklaust neitandi. Það er svo
langt frá því, að það borgi sig að
fara héðan að heiman nú, til Ame-
ríku, í þeim tilgangi að braska, að
það mundi miklu fremur borga sig
að koma að vestan hingað heim í
jæim tilgangi. Hafa ýmsir sýnt það
í verkinu, betur en því verður með
orðum lýst. Öll gróðafyrirtæki
Landa eru eins og- bamaglingur á
móts við sjávarútveginn stóra, sem
menn hér heima hafa sett upp og
orðið stórauðugir af á fáum ámm
Yrði of langt mál, enda lítt mögu-
legt, að fara út í einstök atriði í
þessu bæði hér og í Ameríku, en
þyrfti, til j>ess að ekki sýndist talað
út í bláirtn.
Það er þó sérstaklega búskapur
inn vestra og hér, sem borinn hefir
verið saman, og leitast við að sýna
fram á, hversu margfalt betra sé
að búa þar en hér. Og þó er eng-
inn vafi á því, að einmitt þar er
reykurinn svartastur, sem vaðinn
er. Lítum fyrst á það, hvemig það
er fyrir efnalausan mann að reisa
bú hér og þar.
í eldri bygðum íslendinga, þar
sem jarðimar. em komnar í nokk-
urnveginn lag, fæst ekki land keypt
undir 50 dollumm fyrir ekruna, en
elkran er 1200 ferfaðmar. Sæmileg
bújörð má ekki vera undir 200 ekr-
um, og kostar jörðin þá 10000
dollara. Það er nú strax 37000
krónur. Og þá er ekkert fengið
annað en bletturinn sjálfur, og eft-
ir enn að fá sér öll verkfæri sem
kosta stórfé, hesta, kýr, o. s. frv.,
og er óhætt að segja að það, sem
nauðsynlega j»rf til j>ess að byrja
með, skiftiiM þúsundum dollara.
Hinsvegar e®>mögulegt að notast
við lánuð verkfæri, þó einhver góð-
gjarn náungi vildi lána þau, því að
flest störf við akuryrkju þurfa að
gerast á vissum tímum og jx>la enga
bið, svo að þá eru allir að nota sín
verkfæri. Óþarfi er nú að reikna
frekar, hvort alt þetta getur borið
sig, hvort aJkuryrkjan ber allan
þennan kostnað, því að reynslan
hefir margsvarað því, og hún er ó-
lýgnust, segja menn. Og hún hefir
sýnt það og sannað, að efnalitlir
menn, sem í slikt ráðast, komast
aldrei úr skuldum, nema ajnhver
alveg sérstök höpp, og þau pá oft-
ast sjálfum búskapnum óviðkom
andi, komi fyrir og bjargi öllu úr
súpunni.
Hér heima sýnir reynslan aftur
á móti hið gagnstæða. Fjöldi
manna hafa gert þetta, keypt jarðir
og áhöfn án þess að eiga nokkuð
annað en gott traust manna, og
eignast alt á fáum árum. Auðvitað
hafa einnig margir strandað á því,
en hinir sýna, að þetta er hægt.
En að leigja jörð, fyrst ómögu-
legt er að kaupa? Það er auðvitað
hugsanlegt að sumir gera það. En
hræddur er eg um, að það }>ættu
harðir leiguskilmálar hér heima,
sem þar tíðkast. Akrar eru þar
vestra leigðir þannig, að leiguliði
leggur alt til, hesta, verkfæri og
alla áhöfn, nema hvað jarðeigandi
leggur fram útsæði og tvinna þann,
sem hafður er til þess að binda
saman öxin, og er það hvorttveggja
smáræði til Jæss að gera. Svo hefir
leiguliði auðvitað alla vinnuna og
allan kostnað og áhyggjur, og skil-
ar svo jarðeigandanum helmingn-
um af allri uppskerunni. Hvernig
haldið þér að mönnum hér heima
litist á slíkan leigumáta á jörðum?
Bóndinn ætti að skila í leigu af
jörðinni helmningnum af afurðum
búsins, helmingi af ullinni, helm-
ingi af kjötinu, sviðunum og gær-
unum, helmingi af æðardúni og
öðrum hlunnindum, og helmíngi af
hverju yfirleitt, sem búið fram-
leiddi. Skyldi það þykja sérlega
efnilegt að byrja búskap hér heima,
sem leiguliði, upp á þessa skdmála?
Enda vissi eg til þess, að þeir, sem
reyndu að byrja þannig, höfðu sára-
lítinn arð þegar vel gekk, og auð-
vitað ekkert og minna en það þeg-
ar illa gekk. •
Hveitiræktin gefur mikinn arð.
Það eru ekki smáræðis peningar,
sem góð uppskera færir bygðunum.
Þetta er þao, sem menn sjá, og
verða því af þessu heillaðir. En
þar fylgir margur böggull skamm-
rifi. Akuryrkjan er ávalt fjarska-
lega kostnaðarsöm. Hesta verða
bændur að hafa marga, til þess að
draga plója, herfi, sláttuvélar,
b ndara o. ,. frv. En hestar eru
dýrir, bæðj'að kaupa ]>á í fyrstu og
halda þeiij við. Menn verða að
rækta stór flæmi af löndum ein
göngu ha ída þeim, og það eru dýrir
blettir. Þresking kostar ákaflega
mikið. Meðal bændur verða að
borga svo hunduðum dollara sk:ft
ir fyrir þetta eitt, að núa kornið úr
stráinu. Ýms verkfæri verður að
kaupa næstum árlega. Og mei
öllu þessu, og auðvitað ýmsu fleirn.
->em hér er ekki talið, er höggvið
rjúgt skarð í tekjurnar. Ef svo
bætist ofan á þetta stórskuldir, sem
standa þarf straum af, j>á harðnar
að.
Þannig er það nú þegar vel geng-
ur. En verst af öllu eru öll þau
óteljandi óhöpp, sem komið get 1
fyrir. Stundum kemur það fyrir,
að öll uppskeran eyðilegst á svip-
stundu, t. d. af hagli. En þó að
ekki takist nú svo hörmulega til, þá
er þó mörg búmanns raunin eftir
enn. Stundum er jörðin of blaut
lengi fram eftir. Stundum er of
þurt fyrri part sumarsins, svo að
alt skrælnar. Stundum rignir aft-
ur á móti of mikið rétt eftir að sáð
hefir verið, svo að alt “druknar”.
Stundum looma svo miklir ofsahit-
ar rétt fyrir uppskeruna, að alt
móðnast of fljótt, svo að kornið
verður rýrt. Stundum “ryðgar”
kornið í öxunum. Stundum renna
næturfrost á rétt áður en slegið er,
svo að alt verður hálf-.og alónýtt.
Stundum ganga rigningar eftir upp-
skeruna, svo að hveitið nær ekki
að þorna, en skemmist og spýrnar
í öxunum. Stundum koma snjóar
á alt saman úti á ökrunum, svo að
ekki er hægt að þreskja. Og svo
síðast af öllu getur verðið fallið
svo, að ekikert sé upp úr neinu að
hafa. Fjölda mörg fleiri smáslys
geta komið fyrir. Og óhætt er um
það, að allan tímann frá því er
snjóa leysir og það þar til komið
er selt á vetuma, er alt í stökustu
óvissu. Bændur þar vestra sögðu
mér, að hér um bil aldrei kæmi svo
ár, að hveitið slyppi alveg slysa-
laust, enda má sjá það á þessu
stutta yfirliti, að skerin eru mörg.
Hveitiræktin er nokkurskonar
happadrætti. Og það var ekki
fjarri sanni, sem einn maður sagði
við mig, er hann hafði athugað
hveitiræktina, að bændurnir yrðu
alla sína æfi að berjast um á hæl
og hnakka til þess að láta ekki akr-
ana setja sig á höfuðið.
Hugsum oss mann með 10000
dali í höndunum. Hvort er nú
betra fyrir hann að setja sig niður
fyrir vestan eða hér heima? Vestra
getur hann keypt sér jörð fyrir það
og eikkert annað. Alt hitt verður
hann að kaupa í skuld. Hann
verður samt i góðum ástðum, ef
vel gengur, en verður }>ó ávalt að
vinna baki brotnu, og má aldrei um
frjálst höfuð strjúka. Hér heima
getur hann fyrir sömu upphæð
(37000 kr.) keypt góða jörð og alla
álhöfn og haft stórt bú, og samt átt
eftit peinga til jarðabóta eða ein-
hvers. Hann er þá kominn í miklu
betri ástæður en bóndinn vestra.
Hann er frjáls og frí. Þarf ekki
að vinna nema eftir því, sem han.i
vill. Og þá getur hann auðgað
anda sinn, lesið og skemt sér. Og
hans búskapur er miklu hættuminni
og vissari, ef gætni er höfð.
Eiga íslendingar að fara til
Ameríku? Það er reynandi fyr.r
þá, sem af einhverjum ástæðum eru
strandaðir hér heima, því að breyt-
ingin getur orðið þeim til happs.
Eins fyrir j>á, sem að einhverju
sérstöku eiga að hverfa. En ann-
ars eru Ameríkuferðir heimska nú
orðið. Og væri miklu nær fyrir
Landa, sem jarðir eiga vestra og
hafa ekki eitthvað sérstakt við-
bundið, að selja þær og setjast að
hér heima. 1
HEIMSINS BEZTA
MUNNTÓBAK
Kaupmannahafnar
Hefir góðan
keim
Munntóbak sem
endist vel
Hjá öllum tóbakssölum
Hér skal nú staðar nema. Margt
er enn órætt eða of lítið rætt, en
það var heldur áldrei tilgangurinn,
að gefa neina fullkimna lýsingu.
Og þó að einhver finni hér annað
en hann hafði hugsað um Ameríku
og Landa vestra, þá verður ekki
við því gert. Hugmyndirnar hafa
margar verið rangar, og hér hefir
verið leitast við að segja kost og
löst án hlutdrægni.
Ef nokkuð verður augljóst við
náin kynni af lífi Landa, þá er það
það, að íslenzkt mál og þjóðerni
geta ekki haldist í hinu fjarlæga.
stóra laAdi, og það hefi eg viljað
láta verða augljóst af þessari bók.
íslendingar geta enga framtíð átt í
Ameríku, sem íslendingar. Það
væru jafnmikil firn eins og að
hugsa sér, að lítill, tær bergvatns-
Iækur héldi sér all leið ofan af
fjöllum og út í sjó, eftir að hann er
runninn út í stóra jökulvatns móðu.
Takmarkið.
SMASAGA..
Það gerðist í Virginiu í Banda-
ríkjunum. Þrir unglingar standa
og mæna upp á hinn háa klett
framundan. Klettinum er skift í
tvo hluti með stórri gjá, og i gjár-
botninum standa drengirnir og
horfa á þetta þverhnýpta náttúru-
verk, um þúsund fet á hæð.
Miðdegissólin sendir geisla sína
yfir láð og lög og færir yl inn í
hverja sál; en samt fer hryllingur
um ungmennin er þeir líta upp á
þetta j>ögula og kyrláta grjótvirki.
Gjár-opið þúsund fet fyrir ofan þá
sýnist þeim aðeins vera handar-
breidd.
Það skyggir snögglega fyrir
sólu og ósjálfrátt taka drengirnir
ofan, eins og þeir stæðu í námunda
við e’nhverja hærri veru. Smám-
saman hverfur þessi hryllingur úr
hjörtum þdrra, og þeir líta í kring-
um sig. Þeir sjá að aðrir hafa einn-
ig verið þar til þess að horfa upp
þenna óendanlega, tröllslega
grjótvegg. Þeir sjá hundruð af
nöfnum skorin í steininn, til minn-
is um þá er hafa komið þar.
Ný hugsun grípur hin ungu
hjörtu þeirra, og í snatri taka þeir
upp sjálfskeiðinga sína. “Það sem
maður hefir gert, það getur maður
enn gert”, eru þeirra einkunnarorð,
og fyltir með þessari göfugu hugs-
un klifra þeir upp steinvegginn til
að rita nöfn sín fyrir ofan nöfn
þeirra mörgu er hafa verið þar áð-
ur. Tveir eru ánægðir með verk
sitt, en sá þriðji hefir auðsjáanlega
gleymt, að brautin til frægðar er
ekki gulli lögð, og er hann því ekki
ánægður. Hann vildi gera eitthvað
meira, hann vildi setja takmarkið
hærra, hann vildi hafa takmarkið
svo hátt að enginn gæti náð því.
Hann sér nafn rétt fyririofan sitt;
nafn sem mun verða ferskt í minni
veraldar þegar nöfn Alexanders,
Caesars og Napoleons verða týnd
í hafi gleymskunnar. Það var nafn
George Washingtons. Hann hafði
komið þar og rist nafn sitt í kalk-
steininn, fyrir ofan öll hin. Það
var mikilsverð hugsun hjá drengn-
um að rista sitt nafn við hlið þess
mikla manns. Hann tekur fastar
um hnífinn og rrfeðan hann heldur
í litla sprungu með annari hendi,
heggur hann hald í vegg.inn fyrir
hina. Þetta er hættúleg ferð, en
viljinn að ná takmarkinu var sterk-
ur, og þegar hann hefir dregið sig
upp hæð sína, finnur hann sér til
mikillar undrunar og gleði, að hann
er kominn tveim fetum ofar en
nokkurt nafn sem hafði nokkum-
tíma verið rist í þenna mikla stein-
vegg.
Á meðan félagar hans horfa á
hann með undrun og aðdáun, ]>á
sker hann nafn sitt með stórum
stöfum í steininn.. Hnífurinn er
enn í höndum hans og kraftur í
vöðvum. Ný hugsun fyllir sálu
hans. Aftur heggur hann hald
fyrir hendurnar og aftur ristir hann
nafn sitt með stórum stöfum. En
þetta er ekki nóg. Tilfinningarlaus
fyrir tilbeiðslu félaga sinna og full-
ur af frægðar-þrá, j>okar hann sér
enn uppeftir veggnum. Hann fjar
lægist þá meir og meir. Hann rist-
ir nafn sitt með stærri og skýrari
stöfum, við hverja hæð sína.
Raddir félaga hans verða daufari
og daufari og Ioks heyrir hann ekki
orðaskil.
Loksins lýtur hann niður fyrir
sig, en aðeins stutta stund. Skelf-
ing og hræðsla gagntekur hann.
Hann grípur fastar í litla haldið í
veggnum, eirts og það væri hans
síðasta lífsvon. Hinn drungalegi
gjárbotn blasir við fyrir neðan og
hann veit að hver stund getur orðið
sín síðasta. Hann er máttlaus af
þreytu og skjálfandi af kvíða yfir
hinni hræðilegu sýn sem blasir við
honum. Litla hnífblaðið hans er
hálfeytt. IJiann aðeins heyrir óm
af hrópum félaga sinna, sem standa
hræddir og skjálfandi niðri í gjár-
botninum. Ó! hvílík stund. Líf
hans er eins og á örmjóum þræði.
Félagar hans bíða eftir endalokun-
um með tilfinningum sem frystir
blóðið í æðum Jæirra. Hann er of
hátt uppi og of veiklaður til að biðja
að láta sækja foreldra og systkini,
svo þau geti komið og horft á lífs-
hættu hans, og ef unt væri reynt að
afstýra henni. En annar félaga
hans les hugsanir hans. Hann veit
hvaða eftirlanganir koma yfir
mannssálina þegar konungur óttans
hristir sitt bitra sverð framan í
fórnardýr sitt, á hvaða stað og tíma
sem er. Sem örskot jæytist dreng-
urinn burt frá hinum ógurlega
stað og sagan er sögð við arineld
foreldranna, sem eru grunlaus um
hættu sonar síns.
Mínúturnar líða en hver mínúta
er sem heil öld. Tugir af fólki
hrúgast ofan að klettinum, sumir
ofan í gjárbotninn, en sumir standa
uppi á klettinum og horfa ofan í
hyldýpið. Allir eru hljóðir og
halda niðri í sér andanum og bíða
eftir endalokunum. Drengurinn
heyrir óm af ókunnum röddum,
bæði fyrir ofan og neðan. Hann
getur heyrt rödd föður síns, sem
hrópar í örvæntingu; “Villi! Villi!
horfðu ekki niður. Móðir þín og
systkini eru hérna og biðja fyrir
j>ér.” Villi horfði ekki niður.
Augu hans störðu til himins í von
um hjálp þaðan.
Hann tekur fast um hnífinn og
heggur eitt hald enn, og einu feti
er enn bætt við hundruðin, sem
færa hann fjær allri manlnegri
hjálp úr gjárbotninum. Hve var-
lega notar hann ekki litla hnif-
blaðið sitt! IJve nákvæmlega vel-
ur hann ektci beztu og linustu pláss-
in i þessum stóra stein-stöpli! Hve
mátulega miðlar hann ekki hinum
litlu kröftum sínum svo þeir end-
ist sem lengst. Hver lireyfing hans
er nákvæmlega vöktuð. Hver vott-
ur um þrautseigju hans er sem gim-
steinn til foreldranna og sistkyna
hans, sem horfa á hann.
Sólin er að lækka á lofti og dreng
urinn hefir bætt fimtíu fetum við
stigann óendanlega. Skamt fyrir
ofan sig sér hann slútta út dálítið
moldarbarð sem nokkur smátré uxu
á. Hann má til að taka nýja stefnu
til að komast fram hjá moldarbarð-
inu. Vonin er að dofna í brjósti
hans, en lifnar aftur þegar hann
heyrir hughreystandi óp á alla vegu.
lliann sér menn standa uppi á klett-
inum með kaðla í höndum, tilbúna
að veita honum hjálp þegar færi
gefst. En önnur fimtíu fet Verður
hann að komast áður en kaðlamir
ná til hans.
Einu sinni enn er hinu hálfeydda
hnífs'blaði stungið í klettinn.
Margir sjónaukar niðri í gjár-
botninum veita náið athygli hverju
marki er hinn tryggi og trausti
hnífur gerir. Fet eftir fet mjakast
drengurinn; hærra og hærra, nær
og nær moldarbarðinu. Aðeins
þumlungur er eftir af hnífsblaðinu.
Hann sundlar, augun stara út í
geiminn; síðasta vonin er að dleyja
í brjósti hans. Líf hans er komið
undir næsta haldinu sem hann hegg-
ur. Um leið og hann gerir síðustu
tilraunina, þá dettur hnífurinn úr
hinni smáu hendi. Eina lífsvonin
hans berst með hraða niður milli
steinveggjanna og fellur að lokum
við fætur móður hans. Ósjálfrátt
örvæntingaróp, líkt og dauða stuna
leið upp frá brjóstum áhorfenda og
ómaði í klettunum; svo var alt kyrt
og hljótt eins og gröfin. En dreng-
urinn hjálparlaus og aðfram kominn
lokar augnnum og býr sig undir
dauðann. Á meðan hann stíendur
svona nokkrar sekúndur, skjálfandi
eins og hrísla í vindi, þá berst hon-
um hljóð til eyrna ofan af Idettin-
um. Einn maðurinn sem liggur á
klettsbrúninni hefir komið auga á
axlir drengsins útundan moldar-
barðinu, og gleðióp líður frá vör-
um hans. Eins og örskot er kaðall-
inn látinn falla niður til drengsins.
Fjöldinn heldur niðri í sér andan-
um. Hönum sortnar fyrir augum
og með orðin “Guð” og “Móðir” á
vörunum er honum lyft úr hyl-
dýpinu. Hundrað menn o? konur
og börn toga í kaðalinn og hinn
meðvitundarlausi sveinn færist
liægt og hægt upp. Engin vör
bærist meðan á þessn stendur. En
þegar honum er lyft upp á kletts-
brúnina af sterkum höndum og
haldið á lofti svo fjöldinn gat séð,
þá kváðu við fagnaðaróp sem end-
urómuðu um alla klettana. Tárum
gleði og þakklætis rigndi svo að hið
stóra bjarg stóð þrumulostið. Tak-
markinu var náð, en dýrt var það.
Bergþór E. Johnson.
Vetramótt.
Hauður myrkrið hylur,
heyrist feigðar-vein;
napur norðanbylur
nístir merg og bein.
Snjór í fannir fýkur,
fellur stirðnuð eik,
kring um vötn og vikur
væla stráin bleik.
Óvæg hriðin eljar,
öskur stormsins hvín—
nú er hætt til heljar
hnígi lífsblóm mín.
Brautin fyllist fönnum,
færið þyngist ótt,
engum menskum mönnum
mér finst líft í nótt.
Eg hef vilst af vegi,
veit ei hvert eg fer;
ekkert ljós eg eygi,
enginn til mín sér.—
Úti’ á eyðihjami
ef í nótt eg dey,
faðir gæzgugjarni,
gleym mér dauðum ei.
—Sameiningin.
Smjör verðlauna
vinnendur nota
INDSOR
SMJÖR
w
BúiB til í CAÍT
Canada
TH€ CAHADIAN SALT C0., Ltd.