Lögberg - 08.03.1917, Blaðsíða 1

wMmé
W/NN/Pec‘5 PPfM/fP /AUHD/>y,
56-59 Pearl St.
Tals. Garry 3885
Foriieti, R. J. BARKER
RáðsmaSur, S. D BROWN
30. ARGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, FÍMTUDAGINN 8. MARZ 1917
NÚMER 10
Leynisamningar Þjóð-
verja við Mexico-stjórn
liaö komst upp í vikunni sem leiS
að ÞjóSverjar höíöu gert leyniuppá-
stungu um þaö a'ð Mexicomenn og
Japanar verði við því búnir aö rátS-
ast á Bandaríkin, ef þau segi Þýzka-
landi stríð á hendur. Dr. Zimmer-
niann utanríkisráðherra Þjóðverja
hóf þessar málaleitanir, hafði hann
Bernstorff sendiherra að milligöngu-
tnanni. Bernstorff vakti síðan máls
á því við þýzka ráðherrann von
Eckhardt í borginni Mexico, en hann
átti að fara með samnignstilraunir til
Garranza. Ef Mexicomenn gengju
inn á þetta áttu þeir að fá Japana til
þes^að segja skilið við bandamenn og
segja Bandaríkjunum stríð á hendur
i félagi við Mexico, um leið og
Bandaríkin segðu Þjóðverjum stríð á
hendur. Fyrir þetta átti Mexico að
fá fjárstyrk hjá Þjóðverjum og hljóta
i sinn hlut að enduðu striðinu ríkin
Arizona, Texas og Nýju Mexico.
Þannig voru fréttirnar sagðar í
blöðunum og lýsti forseti Bandaríkj-
anna því yfir að þær væru sannar.
Hvernig þessir leynisamningar hafa
komist á loft vita menn ekki.
Garranza neitar því að nokkrir samn-
ingar af þessu tagi hafi átt sér stað
og Japanar sömuleiðis, en Dr. Zirtim-
ermann ber ekki á móti. Kveður hann
þess konar samninga alls ekki að
neinu ósanngjarna. Þetta hafi aðeins
verið ákveðið ef svo skyldi fara að
Bandarikin segðu Þjóðverjum stríð
á hendur, en þá væri sjálfsagt fyrir
þá að gera alt mögulegt til þess að
verja hendur sínar.
Þegar þetta leynibrask komst í há-
mæli var uppi fótur og fit á öllum í
Bandaríkjunum og þótti mörgum vera
farið að skyggja í lofti.
Forsetinn fór fram á það við þing-
ið að það veitti honum rétt til þess
að leyfa kaupskipum að hafa með sér
fallbyssur til varnar gegn neðansjáv-
arbátum. Maður reis upp í öldunga-
deildinni sem La Follette heitir og er
fulltrúi frá ríkinu Michigan. Hann
setti sig eindregið upp á móti því að
veita forsetanum þetta vald. Kvað
hann Bandaríkin hafa verið hlutdræg
í stríðinu frá byrjun. Bretar hafi
bannað þeim að senda verzlunarskip
sín til Þjóðverja og þeir hafi beygt
sig undir það, svo þegar Þjóðverjar
banna þeim að senda kaupskip til
Bretlands, þá séu þeir siðferðislega
jafnskyldir til þess að beygja sig und-
ir það, ef þeir vilji ekki teljast hlut-
drægir. Hélt þessi maður uppi þing-
inu í 24 klukkutíma með 12 manns
með sér; en að þeim tíma liðnum
varð að slíta þingi samkvæmt lögum.
Drap hann þannig málið og var illur
kurr í þinginu. Forsetinn kvað La
Folette hafa beitt þeirri aðferð, sem
gerði stjórn Bandaríkjanna hjálpar-
lausa og að athlægi í augum alls
heims.
Halda margir því fram að forset-
inn verði að taka völdin sér i hendur
þegar þannig standi á og ákveða
samkvæmt eigin skoðun.
Yfir höfuð að tala er stór partur
leiðandi manna í Bandaríkjunum sem
krefst striðs tafarlaust og er þeirra
fremstur og ákveðnastur Roosevelt
fyrverandi forseti.
Aðrir segja strið vera það helvíti,
sem stjórnin sé skyld að forða þjóð-
inni frá. Helztur þeirra er Bryani
F.inn þeirra leiðandi manna, sem ham-
ast af aiefli á móti því að í stríð sé
farið er Landi vor Gunnar Björnsson
ritstjóri “Minneota Mascot”.
Ríkisstjóri Canada.
ásamt konu sinni hefir verið á ferð
hér um vesturlandið að undanförnu.
Hann var í Winnipeg vikuna sem
leið ; var hann bæði gestur þingsins og
bæjarstjórnarinnar. í fyrradag fór
hann til Brand°n og nokkrir ráðherr-
anna með honum.
Verður aukaþing kallað
í Bandaríkjum?
Málalok.
Eldur í Kenora.
Eldur kom upp i Kenora á fimtu-
daginn og frann þar til kaldra kola
Zion Meþodista kirkjan og stórhýsi,
sem Vereker nefndist. Skaðinn af
eldinum er talinn $135.000. Eldurinn
kom upp i báðum bvggingunum á
sama tíma.
Stjórnin sér um rétt kvenna.
Norrisstjórnin veitti $50,000 í vik-
unni sem leið til þess að standast
kostnað við skrásetningu í fylkinu,
ef svo kynni að fara að sambands-
kosningar kæmu í ár. Það eru lög
að samfandskosningpr verða að fara
fram þannig að atkvæði séu greidd
eftir fylkiskjörskránum séu þær ekki
ársgamlar. F.f fylkið hefir aftur á samþykt ; einu hljóði. Þafi var skýrt
moti vanrækt að láta semja skrar
innan árs áður. en kosningar fara
fram, getur samvandsstjórnin látið
búa til nýjar kjörskrár; var búist við
að ef svo færi gæti það komið fyrir
að konur yrðu ekki skrásettar. Til
þess að koma í veg fyrir þau rang-
indi var ákveðið að semja nýjar
skrár undir umsjón fylkisstjórnarí
innar ef kosningar kynnu að verða.
Fyrstu atkvæði kvenna í Manitoba
verða því við sambandskosningar.
Bændum hjálpað.
Manitobastjórnin hefir samþykt að
lána hændum í fylkinu peninga til
þess að þeir geti keypt gott útsæði
í vor. Stjórnin segir það áríðandi að
einungis bezta útsæði sé liaft og verða
peningarnir lánaðir sveitafélögunum.
Hæsta upphæð sem sveitafélag getur
fengið eru $30,000 og er rentan ekki
nema 5%k Þessir peningar eiga að
borgast aftur fyrir 30. Nóvember,—
Um fjórða part úr miljón áætlar
stjórnin að varið mtini til þessa þarfa
fyrirtækis.
Mannfall frá Winnipeg.
Fleiri menn hafa fallið í stríðinu
frá Winnipeg þá tvo mánuði, sem af
eru þessu ári, en féllu á fimnt mánuð-
um í fyrra. í janúar í fvrra féllu 58,
en i janúar i ár 331; í febrúar í fyrra
65, en í febrúar í ár 268.
Konum veittur réttur.
Samkvæmt sveitarstjórnar og bæj-
arstjórnar lögum í Manitoba, höfðu
konur ekki rétt til atkvæðis og em-
bætta í sveitum né bæjum þrátt fyrir
það, j>ótt þeim hefði verið veittur sá
réttur í fylkismálum.
F.itt af framkvæmdum þingsins í
’ár var að veita konum þessi réttindi.
Dr. J. W. Armstrong fylkisritari og
sveitamálaráðherra bar fram frum-
varp á mánudaginn, sem breytir lög-
Unum þannig, að konur i öllu fvlkinu
hafi fullan rétt til kosninga og kjör-
gengis i sveitum og bæjum. Nær
|tetta eins til Winnipeg sem ananra
staða og geta konur því verið í bæj-
arráðsstöðu, yfirráðsstööu og bæjar-
stjórastöðu. — í Manitoba eru kon,ur
með þessu að fullu og öllu komnar að
sama rétti og karlmenn.
Tveir stórir deila.
Séra W. J. Hindley, sem er her-
prestur í 190 herdeildinni, lýsti því yf
ir afdráttarlaust á stólnum á sunnu-
daginn, að herskylda yrði kornin hér
á innan 60 daga. Kveðst hann hafa
heimildir fyrir.þeirri staðhæfingu frá
stjórninni.
Sir E. Kemp hermálaráðherra i
Ottawa kveður Hindley enga heimiid
hafa haft til þessara staðhæfinga.
Stjórnin krefst réttar fólksins.
Norris forsætisráðherra í Manitoba
bar upp frumvarp í þinginu á mánu-
daginn þess efnis, að krafist sé af
sambandsstjörninni að hún afhend'
Maiiitobafylki öll þau skólalönd, sem
þvi ineð réttu beri. Frumvarpið var
þinginu, að Manitoba hefði að eins
fen'gið $30,000 fyrir lönd, sem séld
hefðu verið, en ætti heimting á
$60,000; helmingurinn hefði aldrei
verið greiddur.
pinghússbvggingin heldur
áfram.
Á mánudaginn voru þiilghússbygg-
ingarnar veittar McDiarmid félaginu
fyrír $1,185,681. Að meðtöldum raf-
virum, hitun og fleiru, vetður alt
verkið $2,000,000. Thomas H. John-
son verkamálaráðherra áskildi sér rétt
til að krefjast þess, að verkinu yrði
hætt á meðan stæði á sáningu og upp-
skeru, ef þörf krefði. Verður að lík-
indum haldið áfrarn nteð bvgginguna
tafarlaust.
Það er talið víst, að forseti Banda-
ríkjanna muni kalla saman aukaþing
o að segja tafarlaust til þess að
koma í framkvæmd frumvarpi því sem
LaFollette lét daga upp á aðaíþingi.
Borden dæmdur í ensku blaði.
Blaðið “Nation” í Lundúnaborg,
sem af ölltim er talið bæði áreiðanlegt
og gætið, flutti nýlega langa grein
um stjórnarfarið í Canada: ‘Borden
stjórnin hefir mjög litlar vonir, um
það að verða endurkosin.” segir
blaðið. “Rannsóknirnar reka hver
aðra t Canada, sent sanna fjárdrátt
fyrverandi ráðherra og framkvæntdar-
manna þeirra. Fjármálamenn lands-
ins láta sér fátt um finnast um dug-
leysi sambandsstjórnarinnar; sem
lýsir sér þar í öllum efnum. Sir Sam
itefir verið rekinn af félögum stnum
og það liggur í augum uppi að fieiri
verða að fara innan skantms. Borden
forsætisráðherra er tilkomuminstur
rllra ráherranna og léttvægastur, þó
vera megi að hann sé frekari mann-
kostum gæddur en ltinir. Hann er
eimiig vitgramnstitr alira ráðherr-
anna. En þjóð í ffýju landi vill hafa
ti'breytingu jafnvel i stjórnmálum.
Ef það er satt að Laurier tsiórnin
hafi verið spilt, þá er það og satt, að
hún geðjaðist fólkinu og var frant-
kv.emdarsöm. Borden sticrnin er
spiltari og ofbýðttr mönnttm með
framkvæmdarleysi og bjálfaskap t at-
höfnum sínunt. Sú stjórn liggur nú
fyrir dauðans dyrttm af margskonar
uppdráttarsýki.
Borden er hér sem fulltrúi cana-
disku þjóðarinnar, þótt það sé á vit-
und fólks að hann og stjórn hans sé
alls-ekki fulltrúar hennar í orðsitts
rétta skilningi.” — Svona Hta þeir á
mállið á Englandi.
Enda þótt það sé líkast því, að bera
í bakkafullann lækinn, að þrátta við
ritstj. Lögbergs — eða reyndar hvaða
ritstjóra sem er — þá get eg ekki
látið síðasta greinarstúf hans þegj-
andi fram hjá mér fara.
Ritstjórar ertt setn sé á tvennan hátt
betur settir en þeir sem stæla við þá,
hvað sem málefnunttm líður. Þeir
geta altaf haft síðasta orðið, og þeir
geta grafið greinar andstæðinga sinna
úti í garðshorni blaðanna, þar sem
fáum eða engum dettur til hugar að
skygnast utn, en að því búnu hengt sín
eigin andans afkvæmi í mitt sálu-
hliðið, f«r sem eðlilega allra augu
hljóta að hvíla á þeim. Þurfa þeir og
því síður að vanda torfið, sem þeir
eru færri, er séð hafa það er því er
ætlað að þekja.
Það er þvi ekki af því að ritstj.
hafi nokkuð hrakið, nokkur ný gögn
framborið, að eg tek mér penna í
Bezt að sér í tónlistar-reglunum ís-
lenzkra tónskálda er vafalaust Svein-
björn Sveinbjörnsson. Hann hefir
samið mörg snotur Sönglög, en að eins
eitt mikilfenglegt (“Ó, guð vors
lands”J; hann hefir því miður orðið
fyrir alt óf sterkum áhrifunt af enskri
hljómlist. Bretum er margt betur
gefið en sönglagasntíði, eins og al-
kunnugt er. Af íslenzkum tónskáld-
um lízt mér einna bezt á þá Árna
Thorsteisson og Sigfús Einarsson.
Árni hefir lítið lært, en hann er nátt-
úraður fyrir söng og gæddur mikilli
smekkvísi. Hefir hann samið mörg
falleg lög og sum mjög einkennileg.
og sjaldan hefir honum orðið skyssa
á. Sigfús er ef til vill frumlegri.
Sum hin fyrri log hans voru reyndar
allgölluð ft. d. fánasöngur hansj, en
hann hefir fært sig uþp á skaftið.
Hann er nú vel að sér í sönglistar-
reglunum, og þá sjaldan honum verð-
ur nú skyssa á, er það meira að kenna
löngun til að vera frumlegur, en van-
þekkingu. “Alþýðulög” hans — bæði
hin frumsömdu og þau sem eru
steypt upp úr gömlu brotasilfri — eru
hönd, heldur af því, að honum hefir
enn einu sinni þóknast, að snúa úr TT “nr ,T
„„ w: f]est gullfalleg og með einkenmlegum
blæ, sem er rammíslenzkur. En einn-
Kínum boðið í ófriðinn.
Randamenn hafa boðið Kisverjum
að koma i ófriðinn þeirra megin
gegn því að þeir fái eignir og verzl-
unar hhmnindi þegar stríðinu sé lok-
ið. Forseti þeirra er tr-egur til, —
margir liggja honunt á hálsi fyrir.
Merkur maður látinn.
Sir T. W. Taylor fyrrum háyfir-
dómari í Manitoba lézt í Hamilton í
Ontario 2. marz. Hann varð bráð-
kvaddur. Hann hætt i dómsmála-
störfum 1903 og varði æfi sinni eftir
það til kirkjulegra starfa og siðbóta.
0r ræðu Wilsons
Ræða Bandaríkjaforsetans i þing-
inu 5. marz var að mörgu leyti merki-
leg. Aðaldrættimir úr ræðunni eru
þessir.
1. Að allar þjóðir liljóti að láta
sér jafnant um frið í öllum heimi og
stjórnarfarslega staðfestu frjálsra
þjóða, og allar þjóðir beri jafnmikla
ábyrgð á því að friður komist á og
haldist.
2. Að aðalskilyrði varanlegs og
sanngjarns friðar sé viðurkenningin
fyrir jafnrétti allra þjóða i ölluni
efnum, sem snerti rétt og réttindi.
3. Að friður geti ekki réttilega né
örugglega bygst á þeim grundvelli að
þjóðafélagi sé haldið í skefjum af
öðru þjóða saniþandi með vopnum og
hnefarétti.
4. Að allar stjórnir hljóti öll rétt-
lát völd frá þeim sem stjórnað er og
að ekkert annað stjórnarfyrirkomu-
lag eigi að viðurkennast af heilbrigðri
skynsemi.
5. Að höfin eigi að vera jafn
frjáls og örugg til umferða og tiota
allra þjóða samkvæmt reglum og
sameiginleguni samþyktum af öllum
og eftir því sem hægt er með jöfnum
skilyrðum fyrir alla.
6. Að herbúnaður þjóða skuli tak-
markast samkvæmt eðlilegri afstöðu
þjóðanna.
7. Að hvenær sem það kemst upp
að einhver sé valdur að uppreist gegn
öðru ríki, sktili það ríki sem sá hinn
sami er í bæla uppreistina niðtm
Ein svívirðan enn.
Maður sem A. J. Gerarcl heitir og
fyrrum var verkfræðingur fyrir
Roblinstjórnina sór það fyrir rétti
26. febr. að hann hefði verið rekinn
frá stáfi sínu fyrir þá sök að hann
neitaði að samþykkja og undirrita
reikning upp á $18,724.17 til manns
er R. P. Manning heitir og vann að
vatnsveitingaverkum fyrir stjórnina.
Þessir reikningar voru falsaðir, eftir
því sem Gerard segir. Átti að fá
Gerard til þess að samþykkja þessa
reikninga til þess að jjannig mætti
fóðra gerðir stjórnarinnar þegar hún
tæki þetta fé frá fólkinu.
Kosningar í Saskatchewan.
Fylkiskosningar í SaskatcheWan
hafa verið ákveðnar 25. júní í sumar.
Samþykt var á þinginu áður cn því
var slitið. að krefjast þess af sam-
bandsstjórninni að hún fengi fvlkinu
fuill umráð yfir þeim löndum og arð-
berandi eignum, sem því bera.
------------------------
Nýr þjófnaður,
Búnaðarskólarannsókninni er loks-
ins lokið. Komst lögmaðtir stjórnar
innar, Hugli Phillips, að þeirri niður-
stöðu, að þar hafi verið hnuplað á
fjórða hundrað þúsund dollara úr
fjárhirzlu fylkisins. Hafði Kellv og
félag hans verið valdir að þeim
fjárdrætti, og segir Phillips að ómögu-
legt sé annað en að embættismenn
stjórnarinnar hafi verið þar í vitorði
með.
277 fundnir sekir.
Síðan i júnímánuði i fyrra hafa
277 manns verið fundnir sekir um
brot gegn vinbannslögtmum. Eftir
því sem menn hafa brotið oftar hefir
hegningin verið höfð harðari, og eru
afleiðingarnar þær að brotunum
fækkar daglega.
liðamótunum dæmi það, er eg bætti
við fyrir skoðun minni á uppruna
orðsins verslun. Eg sagði nefnilega
að orðið víking hefði orðið til á sama
hátt (gaf piracy sem skýring á milli
sviga, en ekki sem aðalorðið, eins og
hanrl vill láta lita útj,‘eins og versl-
un er kornið af ver, eins er víking
sprottið af vík. Þetta hefði nú hver
maður átt að skilja. En ritstj. var
“ekki hér til þess að sannfærast”, eins
og haft er eftir einttm kennara hans
á íslandi. Annars virðist honmu hætta
of mjög til að blanda saman mál-
fræðislegum uppruna orða og algengri
þýðingu þeirra, sem oft er býsna ólíkt,
en slíkt hendir vanalega aðeins ómál-
fróða menn.
Um alt og beygingu þess orðs
nenni eg varla að þrátta. Ritstj. hef
ir ekki sýnilega hrakið neitt af um-
mælum mínum enn. En fyrst hann
er svo hárviss í huga sínum, að eg
hafi á röngtt að standa, þá ætti hon-
um að vera innan handar, að sýna
einhver gögn fyrir því að alt eigi að
rita með einu l i nefnif. en tveimur í
eignarfalli. Dæmið hans er líka býsna
vafasamt, þótt það láti vel í eyra, því
rótin í alt er al, eins og áðnr var sagt,
ett rót hins orðsins er auðsjáanlega
hall,. Þarf ekki lenera að leita en í
samsctt orð af báðttuV'rótum að fornu
og nýju: —• Hífaðir, a/þjóð, a/mætti,
a/dauða, og svo aftur: /ta//mæla, hall-
flevttur, /ta//æri, Hallgríniur, o.s.frv.
Skrítin er sú rökfærsla, að það sé
nægileg ástæða til fordæntingar, ef
einhver orðmynd er ekki tiðkuð, eins
og t. d. hvör fyrir hver og hvor. Það
er álíka og sagt væri nú, að það sé
“nægilegt til þess að fordæma” al-
þjóðafrið, að ófriðarþjóðirnar ekki
vilja sinna friðarumleitunum nú setn
stendur.
Eitthvað getur nú sjálfsagt verið
til í því, að menn geti haft “siðferðis-
legt Ieyfi” til |>ess, að benda á sömu
gallana hjá öðrum og menn vita á
sjálfum sér. En óneitanlega minna
prentvillu og málvillu aðfinslur ritstj.
Lögbergs á setningarnar um bjálkann
og flísina og fleira sem haft er eftir
siðameistaranum, er hann og blað
hans þvkist hafa að fyrirmynd.
Glsli lónsson.
SVEINN ARNASON
INGIBJÖRG BJÖRNSDÓTTIR
Hljómlistardómur
Grein sú sem hér birtist er skrifuð
af dönskttm háskólakennara á íslandi,
og kont út i síðasta hefti Iðunnar.
Greinin er þess eðlis að hljómfræð
ingar vorir hér í álfu gætu haft gott
af að lesa hana. — Ritstj.
Fagrar listir hafa hingað til ekki
átt upp á pallborðið hér á íslandi,
það er heldur engin furða hjá svo
fámennri þjóð, dreifðri um eins víð-
lend svæði og bygðir íslands eru
Listin krefst þéttbýlis, bæjarfélaga,
ef húti á að þroskast. Svo er einnig
um hljómlistina. Um margar aldir lá
hún hér niðri, var að eins stunduð i
kirkjum eftir veikunt mætti og eins í
heimahúsum. Um hljóðfæri var fátt
að eins mjög fábreytileg hljóðfæri
svo sem langspilið og tvistrengja-
fiðlati tslenzka. Söngurinn hefir
helzt verið iðkaður, enda hafa verið
ágætir Jaddmenn með íslendingum
um allar aldir. íslenzku þjóðlögin
eru að rnörgu leyti einkennileg og
hafa tnikla sögulega þýðingu, en þau
eitt ertt ekki nógu traustur grttndvöll
ur undir hljómlistarlífi t nútíðar
skilningi. Á 19. öld hefir hljómlistin
þó tekið allmiklum fratnförum á Is-
landi. Betri og fttllkomnari hljóðfæri
eru orðin algeng, svo sem stofuorgan-
ið. Betra hefði þó verið, hefðu menn
alment tekið upp fiðluna*, eg lteld, að
það sé að vissu leyti stofuorganinu að
kenna, að mörg hinna nýrri tslenzku
sönglaga eru svo stirð og þunglama-
leg. en hins vegar Harðangursfiðl-
unni að þakka, að norsk hljómlist er
svo liðug og spriklandi af fjöri.
Allviða ertt stofnaðar söngsveitir, —
aftur á móti er fátt um hljóðfæra-
flokka —; i kaupstöðunum ertt hljórn-
lei-kar alltíðir, og þjóðin hefir þegar
eignast álitlegt safn innlendra söng\-a.
Uæstir hinna ílenzku tónskálda hafa
þó hlotið neina hljómlistar-mentun.
ig mörg önnttr Iög hans ertt göð og
gild.
Af liinum .tónskáldum íslands ber
mest á Jóni Laxdal. Hefir hann bæði
ort heilmikið af sönglögum, og hafa
eigi allfá þeirra unnið sér hvlli þjóð-
arinnar, enda eru þau oft hljómþýð
og farið vel með raddsetninguna. Eg
skal t.d. nefna “Sólskríkjan”, “Rís
heil, þú sól”, “Drottinn, sem veittir
frægð og heill til forna” og “Til þrí-
lita fánans”.
Nú hefir hann gefið út allstórt
sönglagasafn, er hefir inni að halda
tvo söngflokka við kvæði eftir Guð-
mund Guðmundsson skáld: “Helga in
fagra" og “Gunnar á Hlíðarenda”.
Hinn fyrri er flokkur einsöngva
fyrir ttndir-sóprana (mczzo soprano)
með undirspili á “Harmonium eða
Piano". Helga er að segja frá lífi
sinu frá hinum fyrstu satnfundum við
Gttnnlaug alt að andláti sinu. Nokkur
þessara laga eru all-lagleg, einkum
“Þráin” (III) og “Hólmgangan” (V),
sem er mest flug í, en yfirleitt eru
þau heldttr ómerkileg og all-Iangdreg-
in. Sumstaðar á lagið ekki sem bezt
við efnið, svo ber t.d. “Heimasætan”
(I) keint af danslagi.
Hinn síðari flokkur “Gunnar á
Hlíðarenda” er ýmist fyrir einsöng,
tvísöng, karlakór eða einsöng með
undirsöng og með ttndirspili á
“Harntonittm eða Piano”. Einnig hér
er hægt að tína til einstök falleg lög
eða falleg söngstef (motiver), svo
sem "Fögur er Hliðin” fþó hér sé
raddfærslan frá 11.—12. deildar ekki
sent beztj (I), “Bergljót” ýlIIJ, “Víg
Gunnars" /'VIIIJ og “Gunnar kveður
í haugnum” (alleinkennilegt lagj
(Ix). En hin ertt annaðhvort dauf
eða eiga illa við efnið. svo er t. d. “f
víking" fllj fjörugt og allhermann-
legt lag, en það er hreinasta göngu-
lag, og á það ekki sem bezt við, þar
sem hér er að ræða unt sjóorustu.
Og púið (itndirsöngurinn nteð lokuð
um munnij er líkastur bumbuslætti/'!J
“Gunnar og Njáll (VI) er ltkara tví-
söngslagi úr “Gluntarne” en alvarlegu
samtali hetjunnar frá Hlíðarenda og
vitringsins á Bergþórshvoli. Það
bætir ekki úr skák að láta Njál eiga
granna tenórrödd, það dregur úr allri
alvörtinni; enda fer það í bága við
almennar listarreglur.
Heildinni er einnig ábótavant,
samhengi laganna virðist Htið og
“dramatiskt” fhtg vantar allviða.
Tónskáldið virðist hér hafa færst
heldur ntikið í fang. Til þess að
semja svona stóra lagasntið þarf eigi
Htilla hæfileika og leikni í hljómlist
ar-reglum, sent tónskáldið virðist ekki
ltafa til að bera, þó hann annars sé
náttúraður fyrir söng og hafi santið
allntörg falleg sntálög. Þetta sýnir
og það, að tónskáldið hefir búið þessi
lög til sérstaklega fyrir stofuorgan.
Þetta hljóðfæri er alt of þunglanta-
legt við þess konar lög, einkum lög
síðara flokksins. Það er einniitt ekki
rétt. að “fleiri en þeir. sent sungið
geta, eiga hægt nteð að hafa gagn af
þeim, ef þeir kunna að leika á hljóð-
færi". Það eru árciðanlega fæstir er
geta haft gagn af lagi svo sem “1
viking” með 5(!J nótnastrengi í einu.
Þó að stofuorganið sé mjög algengt
hér á landi, er lítil ástæða til að búa
til fyrir það lög. sem eru ekki við
hæfi alþýðu; eins vel mætti búa þau
til fyrir hörpu eða lútu, liefðu þær
verið algengar hér. Auðvitað á or-
kestur bezt við þess konar lög, en þó
má einnig nota piano sent úrbót, en
ekki stofuorgan, að minsta kosti ekki
eitt út af fyrir sig.
Holger Wiehe.
Óheyrt gjörræði
Sú saga kornst upp í vikunni sem
leið að dómsmálastjórinn í Canada
hefði skrifað Manitobastjórninni í
vetur og ætlað að taka frant fyrir
hendur hennar í dómsmálum fvlkis-
ins.
Þannig er mál með vexti að til
skamms tima hefir það verið venja
að kalla 48 manns til þess að velja
úr kviðdómendur. Lögmaður verj-
anda í máli hefir leyfi til að neita 12,
Allir Vestur-íslendingai' kannast
við Árna Sveinsson bónda í Argyle-
bygð. Mynd sú, er hér birtist, er af
foreldrum hans, merkishjónunum
Sveini Árnasyni og Ingibjörgu
Björnsdóttur.
Faðir Sveins hét Árni, Árnason,
er allan sinn búskap bjó á Tungu í
Fáskrúðsfirði í Suðurmúlasýslu á
Austurlandi. Kona Árna hét Ingi-
björg. Þau áttu þrjá syni: Einar,
Sigurð og Svein; og tvær dætur:
Ingibjörgu og Guðlaugu.
Tunga er stór bær og byrjuðtt þeir
bræður búskap þar að föður sínum
látnum, því þeir erfðtt jörðina eftir
hann. Þeir Sveinn og Einar reistu
sér þar bæ, er þeir nefndu Tttngu-
hól; var sá bær bæði á fögrum stað
og vel til hans vandað eftir þvi sem
>á gerðist.
Árið 1845 kvæntist Sveinn Ingi-
björgu Björnsdóttur, ættaðri úr
Skriðdal. Anna móðir Ingibjargar
var dóttir Hallgríms, sem Iengst af
bjó á Stóra Sandfelli. Sveini grædd-
ist brátt fé, því hann var dugnaðar
og ráðdeildar ntaður hinn mesti; og
voru þau hjónin samhent og starf-
söm með afbrigðunt. Bjó hann skuld-
lausu búi, er blómgaðist ár frá ári.
Keypti jörðina Kirkjuból í sömu
sveit af ekkju séra Ólafs Indriðason-
ar prests að Kolfreyjustað; flutti sig
þangað og bjó þar um nokkurra ára
skeið. Vestur hingað fluttist hann
árið 1887; voru tvö börn þeirra hjóna
komin á undan þeim: Árni nú bóndi í
Argyle og Úlfheiðttr kona Jóns Sig-
valdasonar, dáin fyrir nokkrum ár-
um; en með þeim fluttust vestur:
Kjartan, sem nú er í Edinburg; Sig-
björn, dáinn; Guðlaug, dáin; Guð-
finna og Anna. Tvö börn þeirra
dóu ung heima: Sigurbjörg og Einar.
Þati Sveinn og Ingibjörg ólu upp tvo
pilta: Jakob Guðmundsson og Björn
Sigurðsson; er sá síðarnefndi bóndi
í Nýja Islandi, en hinn dö heima á.
íslandi, þ& fulItlCa maíur.
Ingibjörg koan Sveins dó árið 1897,
en liann 1908. Þau voru lengst æf-
innar, eftir að vestur kom hjá önnu
Mýrdal dóttur sinni, og alt af fylgdi
þeim dugnaðurinn og starfsemin til
dauðadags.
og svarar það því til, sem kallað er
að ryðja kviðinn á Islandi. Þá eru
eftir 36 og af þeim eru valdir hinir
12 kviðdómendur.
Nú hafa mál komið fyrir t seinni
tíð þess eðlis að fleiri hafa\verið
kærðir en einn og allir rannsakaðir
senn. Hver þeirra um sig hefir
leyfi til þess að hafa lögmann og
hefir hver lögniaður leyfi til að ryðja
12 úr kviði.
Þetta getur leitt til vandræða.
Setjum svo að fjórir menn séu kærðir
og allir mæti saman; hver hefir sinn
lögmann og þeir geta allir neytt rétt-
ar síns eða rutt 12 manns hver; það
eru 48. Alls eru þeir ekki nenta 48,
sem kallaðir voru, og verðuf þá eng
inn eftir.
Til þess að koma í veg fyrir slíkt
var í fyrra samþykt að kalla mætti
eins marga til kviðdóms og vera vildi
og velja úr þeim 12 manns. í ráð-
herramálunum í fyrra voru tilnefndir
100.
En dómsmálastjórinn skrifar stjórn-
inni og fer fram á það að þesstt sé
breytt aftur og ekki kallaðir nerna 48.
eins og áður var. Lýsir hann þvi
meira að segja yfir að hann hafi vald
til að banna hina regluna og gefur
þannig í skyn hótun um gjörræði.
Hudson dómsmálastjóri gaf góð
svör og gild og kvaðst mundu fara
sínu fram og taka hverju sem að
höndunt bæri.
En nvt er að athuga ástæðuna fyrir
þessu tiltæki. Ekki er það gert að á-
stæðulausu. Eitthvað eða einhver er
það sem dómsmálastjórinn i Ottawa
ber fyrir brjósti. Þetta er alveg ó-
vanaleg aðferð; Ottawastjórnin lætur
fylkisstjórnirnar venjulega sjálfráð-
ar um löggjöf þá, sem þær sant-
þykkja, enda er það sjálfsagt. Hér
er gripið til sérstakra og alveg ó-
venjulegra ráða; gripið fram t gjörð-
ir fylkisstjómarinnar. Var það af
því dómsmálastjóranum t Ottawa væri
svo sérlega ant um heiður Manitoba-
stjórnarinnar að ltann héldi að þetta
yrði henni til vanvirðu og vildi koma
í veg fyrir það? Svari þeir já, sem
geta með góðri samvizku.
Svo litla skýringu mætti gefa sem
sýndi hvar fiskur liggur úndir steini.
Ráðherramálin eiga að koma fyrir
sumar eða vor; þeir eru þrír og
verða allir látnir mæta saman, þeir
hafa sinn lögmanninn hver; allir lög-
mennirnir hver um sig geta rutt 12
manns úr kviði eða 36 alls. Ef ekki
er nema 48 um að velja, alls, þá ertt
aðeins 12 eftir og yrði stjórnin þá að
gera sig ánægða með þá alla, hvernig
sern þeir værtt. Með öðrum orðum
ráðherralögntennirnir gætu kastað 36,
en stjórnarlögmaðurinn engum; eða
nteð öðrum orðunt ráðherra lögmenn-
irnir geta ráðið algerlega hverjir af
þessum 48 skuþ skipa dóminn, en
stjórnin hefði ekkert vald yfir því.
Allir hljóta að sjá hvað af slíku mætti
leiða — þessi skýring nægir.
ísland.
Hagskýrslur, sem þaðan kontu á
þriðjudaginn, gefnar út í nóvember
1916, bera það með sér, sem hér
segir:
Árið 1915 fóru fram 604 hjóna-
vígslur, og er það ntiklu nteira
en næsta ár á undan; hefir aldrei áð-
ur farið yfir 500. Þetta er hakkað
góðri Hðan fólks yfirleitt þrátt fyrir
dýrtíð.
Árið 1915 fæddust 2,458 börn lif-
andi; þar af 1,240 sveinar og 1,198
meyjat. Það er rúmum 100 fleira
en árinu áður; heldur virðist fæð-
ingttnt fara fækkandi við fólksfjölda
þótt það sé lítið.
Árið 1915 dóu 1,372 manns.
Mannfjöldi á íslandi 1. Janúar
1916 var 89,598.
Skýrslur um vesturflutninga milli
1912 og 1916 sýna að árið 1912 fluttu
vestur 716, árið 1913 216, árið 1914
143 og 1916 7; með öðrum orðum:
vesturfultningar eru santa sem hættir
sent stendur. Að líkindum á áfriður-
inti nokkurn þátt í því, eins og fram
er tekið í skvrslunum.
Margt er fróðlegt í skýrslum þess-
um, sem ef til vill verður birt síðar.
The Tear
Krom the Icelandic by Kristjan Jonsson.
Translated by R. Fjeldsted.
O gracious spring where healing flows,
Thou shining silvery tear,
That bringest balm in weary woes
And soothest pang and fear.
O visit still these orbs, I pray,
That tender grace I need.
Thou takest mortals’ tears away,
Though sore the heart may bleed.
A holy light shines in my heart,
When dews fall—sorrow born;
God counts the buming tears that start;
I trust and cease to mourn.
—Minneota Mascot.