Lögberg - 05.04.1917, Blaðsíða 2

LÖGBERG, EIMTUDAGINN 5. APRÍL 1917
UPPFRŒÐSLU GATAN MÁ NÚ HEITA RÁÐIN
Nýja aflið í hverjum skóla og á hverju heimili.
Að fljúga til nœstu stjörnu á 40 miljón
árum, er vegur sem enginn getur mælt.
Þetta er eitt af hinum merkilegu uppeldis og mentaatriðum sem þekkingar-
bókin frœðir um.
ÖIIu svarað sem barn vill fá að vita
Er steinninn lifandi?
Hafa jurtimar sjón?
Hvers vegna dreymir fólk ?
Af hverju eru tárin sölt?
Af hverju kemur bergmálið?
Af hverju suða hunangsflugumar?
Af hverju súmar mjólk?
Til hvers em augnabrýmar?
Af hverju er hafið aldrei kyrt?
Hvar hefir vindurinn upptök sín?
Af hverju sjáum við ekki í myrkri?
Hvaðan koma hugsanimar?
Iívað hindrar stjömumar frá >ví að detta?
Hversu mikið veiztu um það
sem fyrir þig kemur daglega?
Sendið með pósti eyðublað sem er tekið úr BOOK OF
KNOWLEDGE og þið fáið það aftur með svari
The Book of Knowledge
Alfrœðisbók hunanna. lCTþús, mentandi myndir. 350 litmyndir. Fullkomin skrá.
Sendið eyðublöð til þess að þér fáið ókeypis upplýsingabók
með myndum; í henni eru ljós og skýr svör við þeim spumingum,
sem að ofan em nefndar. pessi ókeypis bók sýnir þér hvemig
hin mikilsverðasta heimsþekking þrýstist á heilann og minni bam-
anna, þegar þeim er sýnt og kent með góðum myndum. pessi fría
bók hefir inni að halda þær myndir, sem hér segir um eftirfar-
andi málefni: Lifandi blóm sjávarins, upphafsmynd í þremur
litum. Framfarir heimsins og eðli hans. Byrjun stórrar brúar.
Hinn nýi vagn heimsins. Hin mikla verksmiðja niðri í ánni. Með-
fram Panama skurðinum. Hin miklu undraverk eyrans. Skrítin
dýr, sem éta maura og fleira.
THE GROUIER SOCIETY
♦07 TRI8UNE BUILDING, WINNIPEG Tals. Main 4322
The Free Coupon
The Giolier Society,
407 Tribune Bldg., Wínnipeg, Man
Piease mail descriptive book, "The Chiid and the Book of
Knowledge,” explaining the use and meaning of the work, and
containing clear and simple answeí-s to all the above questions.
Name
(Log. 3-'17)
F lóaáveitan.
r^uidsstjórnin skipaði 16. febr.
1916 samkv. þingsályktunartillögu
alþingis 1915 nefnd þriggja manna
til þess aS rannsaka Flóaáveitumálið.
Voru þeir skipaðir í nefndina: Jón
Þorláksson landsverkfr., formaður
nefndarirmar, Gísli Sveinsson yfir-
dómslögra og Sigurður Sigurðsson
búnaðarráðunautur.
Nefnd þessi hefir nýverið lokið
störfum stnum og send stjómarráð-
inu allítarlegt og fróðlegt álit. Höf-
tmi vér haft tækifæri til þess að
kynnast þvt og skal hér getið stutt-
lega aðalefnis þess.
Rr fyrst sagt ágrip af sögu áveitu-|8.
málsins og lýsinv fyrirhugaðrar
áv'eitu. Fyrir 38—40 árum mun í
fyrsta sinn hafa komið fram opinber
málaleitun um áveitu á Flóann. Að
tilhlutun sýslunefndar Árnessýslu og
Búnaðarfélagsins hafa mögulei-kar
6.
9.
l, 50 .............. kr. 60,000
b. Gröftur á 207,400 ten,-
m. í moldar- og mýr-
arjaðri á 0,45 .....— 93,320
c. Gröftur og hleðsla á
245,100 ten.m. í mold-
ar og mýrarjarðv'egi
0,70 ............... —171,570
Dýpkun og lögtrn á
Hróarslijtltslæk á 13,-
000 m lengd ........... — 5,000
Umbúningur um skurða-
mót og þrep ............— 0,000
Flóðgátt við Hvítá .... —16,000
13 stærri og minni stýfl-
ur í skurðina ......... —20,000
5 vatnsbrýr úr járn-
bentri steinsteypu .... — 1,700
24 trébrýr á hliðarveg-
um .................... _ 4,380
Verkstjórn og óviss út-
gjöld rúm 15% ..........— 61,526
mann, er segi fyrir um notkun vatns-
ins og framkvæmd víðhaldsíns. Jarð-
eigendum skal skylt, að gera nægi-
lega flóðgarða. á jörðum sínum gegn
!4 tillagi úr landssjóði, Vííji ein-
hverjir jarðeigendur á áveitusvæðinu
eigi taka þatt í aveitunni, heimilast
landssjoði að taka jörðina eígnar-
námi.
Versti óvinur Bretlands
(Úr tímariti
íslandsj.
Verkfærðitigafélags
Þeir sofa.
Arthur Mee sfcrifar langa og harð-
orða gre.n í bíaðið “London Daily
Chrontcle’ um þá stjómmála menn
'gangast að áfengisgerðin haldi
afram að eyðileggja feður þjóðar-
Honutn farast orð á þessa
þessir sömu óvinir allar vistir þióð
arinnar einu sinni á hverjum 12 dög
um.
Tími er til þesss kominn að þess
óvinur, brennivíns framléiðslan, sé af
dögum ráðinn. Tími er til þesr
fcominn að vér fyrirverðum oss fyrir
það að taka brauðið frá börnunttm og
búa til úr því eitur. Það er tími ti)
þess kominn að v'ér hættum að‘ láta
hermennina drekka sykurlaust te
sökum þess að brennivínsgerðarmenn-
imir hafa sykrið til eiturgerðar.
Eyðilegging vista er glæpsamleg
altaf, en hún er landráð á þessum
tímum. Sá sem eyðileggur þan.iig
vistir vorar nú berst ekki fyrir oss
heldur á móti oss og með óvinum
vorum.
Vér eigum bráðum von á að heyra
mikið um það sagt, hvað vér eigum
að leggja á oss með sparnaði. For-
sætisráðherranum vteri eins gott 16
Utast um og skoða hvernig alt er í
raun og veru; og ef hann gerði það.
þá sæi hann að brennivínið eyðilegg-
ur vor á meðal alt það, sem nú er
mest þörf á og lífsnauðsyn.
Hugsum um flutningsrúmið; að
spara fæðu er að spara flutningsriim,
segir forsætisráðherrann; flutnings-
rúm er líf vort og skortur þess dauði
vor. En vér höfum eyðilagt tvö
hundruð miljón teningsfet af flutn-
ingsrúmi rneð því að flytja brennivín.
Allar geymslustöðvar, gufulestir og
vörurhús eru fylt brennivini í stærri
stíl, en verið hefir í síðastliðin 30 ár.
Svo mikið er nú geymt af því að
ekki er hægt að drekka alt fyr en
1920, þótt vel væri að v'erið.
Hvernig stendur á því að þegar oss
liggur lífið á að fá flutningsrúm fyr-
ir nauðsynjar á skipum vorum, er
verið að flytja á þeim brennivín til
ársins 1921?
Eða þá jámbrautirnar. Oss er
sagt að vér eigum að ferðast sem
allra minst; rúmið á jámbrautarlest-
unum er oss lífsspursmál, segir for-
sætisráðherrann, og skortur þess, er
dauði vor. ^ En það er nokkuð seint
að fara fyrst að tala um þetta nú,
segir hann enn fremur, þó betra sé
seint en aldrei; v'ér höfum fundið
það út að járnbrautarlestirnar eru
mikilsverðar hervélar og járnbraut-
írnar eitt aðalatriðið. Þjóðin þarf
bæði á gufuvélum og vögmwn að
halda í sambandi við stríðið. En sé
þetta satt—sem enginn efar—hvem-
ig stendur þá á því að hundmð járn-
brautarlesta hlaðnar brennivíni eru
ferð tnn Iandið fram og aftur
hverri v'ikti ? Hvernig stendur á ‘
HEIMSINS BEZTA
MUNNTÓBAK
Kaupmannahafnar
Hefir góðan
keim
Munntóbak sem
endist vel
Hjá ölium tóbakssölum
Manitobastjórnin og AI þýðumáladeildin
Greinarkafli eftir starfsmann alþýðumáladeildarinnar.
Meðferð á fylfullum tiryasum áður en
þær kasta.
Otdráttur úr rlti Manitobastjörnar-
innar eftir C. D. McGilvrey, M.D.V
búnaSarskóla Manitoba.
a
á
|)VÍ
__________ aP brennívínsdjöfullinn. hefir verið
sem prédika sparsemi, en Iáta það bó ,átinn nota huntlTuð þúsund iárn-
viðe-antrast —;------«- . fú brautariestír síðan stríðið byrjaði.
sem hver ttm síg flutti 200 smálestir?
Þá mættí íhuga peningaaflið. Að
hugsa sér alíar þessar eggjanir og
Samtals kr. 450,000
Áætlunin er miðuð við verð á efnt
þessarar áveitu verið rannsakaðir af I °& vinnu, sem var fyrir stríðið. Með
ýnrsttm og voru lengi skiftar skoðanir I)v' °kki þykir Iíklegt að sama
um, hvort bæri að nota til áveitunnar j fátst hér eftir, hefir nefndin
vatn tir Hvítá eða Þverá. Loks 1906 ráö. íy,UT' aC, kostnaðuritin muni
réð Búnaðarfélagið 'danskan verk-|vc a ru ’ ° ® l)us' kr'
fræðing Karl Thalbitzer — v'ar ekki I . t>á fer a ettir kaf,i ur íjárhags-
völ á neinum íslenzkum verkfræðing 'vr,r oniu ag áveitunnar, og loks
° I r nttmrorn 4-t I I
þá —• til
mælíngar í Flóanum og áætlun um
neimim imcu&auui vtiMtccuiue j * .. .
K K . \ trumvarp td laga um aveitu á Flóann.
)ess að gera nauðsynlegarí . .
V írðist nefndinni eindregið að
verkið sé framkvæmt á kostnað jarð-
eigerada þeirra, er hlttt eiga að máli
en þeim sé veittur styrkur af hálfu
hins opinbera, ámóta og títt er að
væita til annara verklegra framfara-
fvrjrtækja, sem líkleg þykja til að
kostnað verksins. Var hann við þær
mælingar tyo sumur, 1906 og 1910 og
komst að þeirri niðurstöðu að bezt
ínundi að taka Hvítá til áveitu á Fló-
ann, en Þjórsá á Skeiðin. Landið í
Flóanum, sem vatn úr Hvítá geturlauka veltu og arð í landinu og þar
uáðst yfir mældist 169,5 fer kílómetr- mcð einnig. tekjur fandssjóðs af toll-
ar. Gert var ráð fyrir, að til áveitu I um sköttum”. ÍSnnur aðferð, sem
yrði tekið upp vatn, er níbmi nálægt haldið hefir verið fram af ýmsum
0,109 mmm á sek. fyrir hvern fer l’yhir nefndinni miður heppileg, sú
km; það verða samtaLs 18,6 mmm á a®verkifi se..Unnifl 4 kostnaS ,auds-
t >. .. . t ' I er fai k»stnaS sinn endur-
sek. Þetta vatnsmeirn samsvarar hvi r ., . « . , . , * *
u f gTeiddan mcð eignaretti a sptldum af
Ao ait aveitttsv'æðið i Floanum fyltist ' .* ^ v
„ „ ... . , „0 aveitulandi. sem siðar verði notað
meo 0,32 m djupu vatm a 32 solar- fyrjr nýbýfi
hrinirum. Ætlast er tíi að áveitan * * ........
. JL. .. * . . * * ..J Nefndin hyggur að mjog óvíða
se floðveita eða uppistaða og að veitt muí,fju ,lægjur íátnar (inotaSar svo
verði á svæðið í manuðunum maí og 1K)kkru nemi með núverandi b la -
júní. Áætlaði Talbitzer kostnaðinn fjökla og búskaparlagi og alls ekki
000 þús. krónur. Árin 1914 og 1915 ef samgöngur batna svo. að járn
voru enn gerðar mælingar í Flóanum brautarsamband fáist við Reykjavík,
af Jóni 1L ísleifssyni verkfr. undir|<'IK,a kernur grasið smámsarnan og 1>á
umsjón Jóns Þorlákssonar lands-1 hægast að stækka búin jafnóðum og
verkfr. Var síðar gerð ný áætlun j áveituengið ræktast. Ekki telur
ttm tilhogitn áv'eitunnar og kostnað ne n<,in ,le,<,ur v’st> a® ,aUfhð hækki
við verkið. Er hún í aðalatriðum |SV?. ' v?r 1 ve8'na áveitunnar, að
miklu meira nemi en aveitukostnað-
inum. Sk rslur, er Búnaðarfélagið er
nýlega farið að safna, um árangur
staðaftötum og gera þar flóðgátt úr af áveitum, benda fremur til þess að
|>ær tilgatur um arangur ávefttmnar,
Enginn flokkur manna í þessu
landi er eins skeytingarlaus um at~
vírmu sína og framtíð eins og fiski
nterm við Winnipegvatn — hina auð
ugustu gullnámu í Manitobafylki.
fiskimenn ætla í framtíð að draga
auð úr djúpi þessarar dýrmætu námu
þá mega þeir ekki sofa svefni hins
kærulausa, því hin gráðugu auðfélög
vaka yfir hverju tækifæri að
J)röngva kosti fiskimanna, og þeim
hefir orðið vel ágengt, sérstaklega
síðan 1911. Þarf ekki nema að líta
á breytingar þær, sem gerðar hafa
Verið á fiskilögunum. í>ær breyt
mgar hafa verið hinum svo kölluðu
Fiskifélögum” í vel. Og ef fiski
menn láta Jxitta afskiftalaust, verður
J)ess ekki langt að bíða að sambands-
stjómin íeyfr haustveiði norður að
“Dog head” og máske lengra. En
fari félögin að stunda haustveiði,
verður Jjað tií þess að vetrarveiðin
eyðilegst fyr eða síðar. En vetrar-
v'eiðin verður alt af arðsömust, því
fvrir utanaðkomandi áhrif — sam-
kq>ni kaupmanna frá Bandaríkjunum
verða ”Féfögin” neydd til að borga
viðunainjdi verð fyrir fisk. Ef ekki
þessi:
Vatnið á að taka úr Hvítá á Brúna- I
steinsteypu. Aðalskurðurinn er 15,7
m að botnbreidd og hallinn á 2200 m
næst ánni 1 : 2000, en eykst úr því
og verðtir 1 : 750 til 1 : 900. fÞað er
4—5 sinnum meira vatnsmegn en í
Elliðaánum við Reykjavík þegar þær
eru í meðallagi vatnsmiklarj. Á-
veitusvíeðið mældist nú 151,5 fer km.
Eru áveituskurðimir ekki niður-
grafnir nema að nokkru Ieyti, en að
öðm Jeyti myndaðir af görðum með-
fram þeim; er þá auðveldara að ná
vatninu út úr þeim. Jafnframt ert>
:iætlaðir þversktiröir cftir því sem
þurfa þykir og fylgja þeir víða
vatnsrásum þeim, sem fyrir eru.
Kostnaðaráætlun sú, sem gerð var
um verkið 1915, er þannig:
1. Skurðir.
a. Gröftur á 40,000 ten.m.
í lausri hraunklöpp á
sem stundum -hafa verið látnar í ljósi
hafi verið á ónógri reynzlu bygðar.
í lagafrumvarpinu er gert ráð
fyrir, að stofraað v'erði áveitufélag
meðal jarðeigenda á áveitusvæðinu.
er með aðstoð landstjómarinnar ktmi
verkinu í framkvæmd. Stofnkostnað-
ur greiðist að % úr landssjóði en að
H af jarðeigendum; veitist lands-
sjóði heiemild til þess að ábyrgjast Um
lán, er áveitufélagið taki til verksins,
væru Jjessir aðkomnu kaupmcnn, væri
fiskimaðurimt þræll vetur og sumar.
‘Því skyldu fiskimenn ekki leyta á
náðir sambandsstjómarinnar enn á
ný? Að vísu vom fiskimenn ekki
Ijænheyrðtr 1915, en þá synd verðum
við fiskimenn að reikna G. H. Brad-
bury þingmanni vorttm til skuldír,
þareð ekki er sjáanlegt að hann hafi
á nokkum hátt reynt að koma óskum
fiskimanna í framkvæmd.
Nú ættu fibkimenn að Ieiu til
fiskimálaráðgjafans og fara fram á
að:
1. Haustveiði verði ekki leyfð
fyrir norðan “Hverfisteinsnes”
(GrirKfstone Pt.J.
2. Að yfirumsjónarmanni fiski-
mála í Selkirk sé vikið frá. fFtski-
menn ættu að krefjast að það starf
sé veitt íslendingj.
^’egar eru liðin svo að segja þrjú
ar siðan stríðið hófst og sá trmi er
kommn að J)jóðin, sem skammast sín
niður i hrugu, er farin að segja við
stjomenduma: “Gætið vðar herrar
goðir! Þetta getur ekki gengið
léngur; þ,ð verðið að taka í taum-
ana, þið verðið að hrinda vínguðin-
um af stóli
annars neyðumst við til
Jjess að taka til okkar'ráða.
Sir Dougilas Haig er vongóður-
harm veit hvílíkan mannafla og vista-
iippsprettn hann hefir að baki sér.
íann horfir á hina hugrökku menu
og hagsynu yfir á Frakklandi og
hann fyHist andagift við það að kynn-
ast þeim. En hvemig er högum hátt-
ao heima hjá oss?
Liðni tíminn er liðinn með ölhim
smitnr hreystiverkum og öllum sín-
um yfrrsjonum; sorgir og sæla fnr-
tiðarinnar ciga sér stað í sögunni hér
f. r _ SetIum sem svo að vér höfum
evF? ^ V°rt ,>ez'a °g grán™'
ekki það sem gengið er. En hvemie
er oss fanð á þeim tima sein yfírL
stendur? Vér þurfum á að halda
mestir kroftum sem nokkurn tíma hef-
ir verið þörf á hjá nokkurri þjóð á
nokkurn old. Ef vér eigum að hljóta
sigur verðttm yér að borga það með
otohilegum grua manna. En sigra
verðum yér hvað sem það kostar. Sá
wttur sogt, vorrar sem nú er dag-
lega .skraður á Frakklandi og ann-
arsstaðar a vigvóllum er blettlaus og
hreinn. En hvað er að segja um
““ sen’ e’gum að vera anu
í
nn.
h<?ima ? Vér
ar fýlkisarmurinn í liðinu.
Sagan íeggur óefað þann dónr
oss að ver séum vitskcrtir, en ntj er-
Um ver />ó me« ölhtm mjalTa -
en er það ekki brjálæðismerkf að
þc^r hættur og hörmungar ógna oss
a jna v’egn utan að frá og vér horf
umst í augu við skort og htrngur,
að^evfi't' brennivinsmönmrm
að eyðdeggja fæðti og vistir ríkisins
«nu smni á hverjum hálf„m mánuði?
Eg hefi skrifað nýja bók um sigur
og osigur, og er þar ýmisjegt, sem
brenriivinssalamir ætfctu að lesa og
Taera. Þar sjást þeir dagar markaðir.
sem hrennivínssölum er leyft aÖ
eyðileggja fæðu og vistir 46,000,000
manna, sem liðu af vistaskort
Þessi bók eða þetta almanak sýnir
iþað einnig að þessir vistaeyðendur
eru látnir ræna lífsfcrafti þjóðar, sem
áskoranir tiT fólksins um það að spara
cent og dafí, þegar $2,250,000,000
Gyö þúsund, tvö htmdruð og fimtíu
miljónj hefir verið eytt í brennivín
og cins mikítr eða meínt il þess að
vinna á móti áhrifum þess og afleið
ingum. Hefðum vér fetað í spor
Rússa þegar stríðið höfst og afnumið
brennivínssöluna, þá hefðum vér
safnað og grætfc $500,000,000 (fi mm
hundruð miljónum) til striðsins.
Tími er til þess kominn að þctta
alt hverfi úr sögunni; tímí er til þess
að þingmennimir sjálfir hætti að
drekka og að allir kraftar vorir
heima fyrir séu hagkvæmlega og
skynsamlega notaðir, á þessttm tím-
tim.
Tvenns konar heriið er það sem
g-etur sigrað Þjóðverja. í>að er her
Jteirr manna, sem nú erti á vigvell-
ínttm og leggja lífið í sölumar vor
vegna og það er her þeirra manna,
sem heima lifá við allsnægtír og
fxegindi. Það er ekki herinn á
Frakklandi, sem bregst; fómfýsi
Iteirra manan er of kunn tií þess, að
það megi ske, sagði forsættsráðhérr-
aran nýlega og vér erum honttm bar
samdóma.
Tíi
!”• a® ”U er.að ber,ast fyrir tilveru sinni.’
til sé starfrækt aDstjórninni og fiski-
mönnum borgað lægst 5 cent pd.
4. Að stjórnin byggi og starf-
ræki “kælihús” fCold Bfcorage) með-
fram suðurvatninu (a.6 Gimli,
Hnausa, MikIey?J í þarfir fiskimanna
haustv'ertíðina.
Að fiskimenn megi veiða í
en fái veð í jörðum áveitusvæðisins, l)rJu net til heimilis þarfa.
þó þaruiig að laust sé til frjálsra af-, Verði stjórnin ekki við þessusm
nota jarðeigenda sem sv'arar 3-5.' kröfum, ættu fiskimenn að krefjast
hlutum virðingarverðs hverrar jarð- l>ess að sambandsstjómin afhendi
ar. Stjóm áveitufélagsins jarfnar fylkisstjórninni umsjá fiskimála.
niður áveitukostnaðinn á einstakar Það væri stór hagur fyrir fiskimenn
jarðir og hefir eftirlit með viðhaldi að þurfa aðeins til Winnipeg til að
og umsjá áveitunnar, er henni hefir standa fyrir málum sínum í sam-
verið komið á, en gert er ráð fyrir bandi við fiskiveiðar.
að hún skipi sérstakan umsjónar- A. E. Isfeld.
rerknaður er allur sá timi, sem stríðíð
hefir staðið yfir, hafa brennivíns-
mennimir eyðilagt fæðu. sem nægt
hefði til þess að fæða alla þjóðina i
halft ár.
Þetta eru vistir, sem kastað hefir
verið burt, ekki til einskis, heldur til
J>ess að hjálpa óvinum vorum. Vér
höfum notað þessa fæðu til þess að
búa til úr henni eitur og eyðileo'o'ia
með því krafta vora.
Ef betur er að gætt sést það að
allan stríðstímann, meðan sulturinn
hefir Iegið ognandi við dyr vorar,
hafa brennivínesmnnimir eyðilagt
heils dags fæðu fyrir þjóðina á
hv’erri viku að meðaltali og nú, þeg-
ar allra alvarlegast lítur út eyðilegg i
inn er til þess kominn að eitt-
hvað sé farið að léggja í söíumir
heima fyrir. Tími er til þess kominn
að stjófcnin, sem ekki hefir veigrað
sér við að skipa mönntim að leggja
fram líf sitt, veigri sér ekki við því
fremur að hætta við eitthv'að af óhófi
og mtvnaði. Vér krefjumst þess að
nllfr séu látnir leggja eitthvað í söl-
urnar. Vér krefjúmst þess að stjórn-
in gangi beint framan að þeitn. sem
á þennan hátt hafa svikið þióðina
segi þcim að frelsi sé meira virði
en munaður, að bráuð sé meira virði
en brermivin og að það verði efcki
liðið lengur að frelsi vom og lífi sé
stoínað í hættu fyrir eitttrdrykk og
annan munað.
('LausIega þýtt úr Tribune}.
MeSgöng-utíml hryssa eru ellefu
mánuSir; en sumar hryssur hafa yfir
tvær til þrjár vikur.
Folald sem kastaS er tveimur ti:
þremur vikum fyrir tlma, er oft
veikburSa og óhraust.
Á meSan hryssurnar ganga meS
getur ýmislegt komiS fyrir, sem hafl
þaS f för meS sér aS þær láti fylinu
ÞaS aS hryssa láti fyli þýSir aS húr
kasti áSur en afkvæmi hennar er
orSiS nógu þroskaS til þess aS get.a
lifaS sjálfstæSu lifi.
Hryssa getur látiS fylí annáShvort
af slysum eSa einhverri veiki, sem or
sakast af gerlum. Slys sem þaS hafa
f för meS sér eru margs konar. pau
geta orsakast af slæmu veSri, úregiu
legum árstíSum, visssri tegund af lykt,
eins og t. d. af nýju blóSi. AJt þetta
er álitiS stuSla aS þvf aS hryssa
láti fyli. Slæmt fóBur, sérstakle a
rakt hey eSa skemt af myglu eSa
rySi eSa sóti er mjög skaSelgt. Bein
meiSsli, svo sem högg eSa árekstur
á holi8,J eSa of mikil áreynsla, sér-
staklega eftir langa hvlld eru oft or-
sakir þess aS hryssa láti fyli. Pungar
byrSar sem valda mikilii áreynslu
ætti ávalt aS forSast. Sllkt er ekki
einungis Ifklegt til þess aS hryssa láti
fylinu, heldur getur þaS orSiS til þess
aS breyta Iegu þess þannig aS fæSing-
in verSi miklu erfiSari og getur það
haft alvarlegar afleiSingar bæSi fyrir
hryssuna og folaldiS.
pegar illa er fariS meS fylfullftr
htyssur, þeim gefiS lltiS eSa lélegt
fóSur eSa þær vanræktar og illa hlrt-
ar, er þeim hætt viS aS láta fylinu.
Samt er þaS alv«g eins hættulect í
þesssu tilfelli að fara of vel meC þær;
gefa þeim of mikiS fóSur og æsandi,
án þess aS þær hafi nóga hreyfingu.
Stundum láta hryssur fylinu vegna
sjúkdóma, sem hafa áhrif 4 allan
rfkamann; sérstaklega eru þaS gerla-
sjúkdðmar, eins og t. d. innflúenza og
gula.
PaS er einnig álitiS aS ýms veikindí
f hestunum orsaki þaS aS hryssumai
látl fyli.
FæSa sem fylfullum hryseusm er
gefin ætti aS vera kjamgóS, auSmelt
og þannig aS hún ekki valdi hæ Ma-
I'eysi. Skemt og slæmt fóSur, eSa
fýrfrferSarmikiS og nærlngar.ttlS,
grðfgert og harSmelt ætti aS forCast.
Pegar hryssurnar eru offullar og
hafa ekki hægSir er hætt vlS aS þaí*
valdi áreynslu, sem leiBi þaS af sér
a» þær láti fylinu. Um aB gera aP
hryssumar séu I sem eSlilégustu ásig-
ko-mulagi og líkast því sem þær eru
þegar þær eru útl f haga.
Hryssurnar ættu aS hafa nóga
hreyfingu og leysandi fóður, ©ða þær
ættu áS vera úti f haga ef gras er nóg.
Þegar hryssur eiga aS kasta áður en
hagi er kominn er gott aS gefa þeim
mjölhrat (bran), sem er mjög levs-
andi; sömuleiSis eru rófur góðar.
Þegar aS því kemur a» hryssa 4
að kasta, ætU hún aS fá kjarnbetra
fóður og fyrirferSamlnna; ætU hún þá
aS fá hér um bil sex pund a dag af
blönduðu mjöli; helmingliin 6r höfr-
um og helminginn af hrati (brani)
með dálitiu af salU. HeyfS ætti aS
skera svo þaS sé smátt, gefa miklÍ af
hrati og láta hryssuna hafa nóga
hreyfingu. Sé þaS gert þá ætti
hryssan aS vera viS góSa heilsu.
Ágætt er aS láta fylfuliar hryseur
vinna hægt og gætilega, miklu betra
en aS láta þær vera iðjulausar, þri
iSjuleysi veiklar bæSi hryssujna og
folaldiS og hætt er vIS aS hryssunni
gangi ver þegar hún kastar. Séi-
staklega rfSur á aS hrysspr séu lá:n-
ar hafa nóga hreyfingo.
ÞaS er mjög algengt aS fylfullar
hryssur fá bjúg sfSari part vetrarins
Og 4 vorin, ef þær hafa haft litla
hreyfingujer sá bjúgur bæðl á fótum
og kviSi. Byrjar þetta venjulega neS-
arlega 4 afturfótunum og færist upp
eftir hægt og hægt; seinna ból ,a
stundum framleggimir og færist svo
bólgan aftur eftir kviSnum alla leiS
aftur aS júgri. petta verður oft svo
alvariegt aS hryssuraar eiga erfitt
með aS hreyfa sig; samt sem áðtír er
ÞaS sjaldan hættulegt og má ná bólg-
unni burt meS þvf aS )úta hryssuna
hafa hreyfingu og nudda þá parta soi.i
bðlgan er f eða baSa þ& með vatni.
Hryssan ættí aS hafa breyfíngu á
hverjum einasta degl þegar hún hef-
ir bjúg, og hana talsvert mikla.
Bjúgbólgan hverfur altaf fám dögum
eftir aS hryssan hefir kaetaS.
Ekki ættf aS gefa fylfullum hryas-
um mlkiS af fsköldn vatni aS tfrekka,
né heldtír fóður sem, er hélaS, Þvf
fóstriS er afar viSkvæmt fyrir kulda
þegar fæSan eða drykkurinn kemur
ofián í mæSuraar.
Ahrifin verSa þannig a# föst-IS
brýzt um og veldur þaS samdrætfí f
vöðvunum f mðSurHflnu, sem ko . a
Þvf tll leiðar a'B hryasan fcetur fyllnu.
Venjulega ætti ekkl a» nota meSul
v'ið fylfullar hryssur nema þvl að elns
aS þess sé nauðsyn vi» einhverjam
sjúkdö'mi. TTm fram alt verSur aS
fara mjög varíega aS þrt aS gefá fyi -
fullum hryssum hægSameSol. Hafi
hryssan ekki hægðir er wnikln betra
aS leiðrétta það me» fæSlnu; gefa t. d.
hrat (bran) og hör (Hnseed).
Stundum haCa fylfnliar bryssur
magakrampa; sé það aðelns 1 smáum
stll, dugar venjulega að hato.
bakstra vIB kvlSInn og hoIIB
sprauta inn t endaþarmtnn voljru
vatni, en forSast ætti sterk meðul ef
komist verður af 4n þelrra.
heita
og aS
Dominion.
Gjafir til 223. deildarinaar
Frá Deer Point, Winnipegosis:
Guðm. Guðmundsson..........$10.00
John CoIIin.................... 2.00
Gttðjón Goodman.................50
Th. Gíslason..............
O. Ögmundsson /...........
B. Árnason................
G. Árnason................
Th. Oliver................
S. Oliver................... j oö
K. Oliver....................... 50
Ari Guðmundson................ 1.00
Thorsteinn Johnson............. .50
Friðrik Johnson................ .25
Látinn er að heimili sínu, Hvamrni
við Islendingafljót, þ. 17. ma.rz s, I.
Jón bóndi Jónsson 58 ára gamalí.
Jón dó af afleiðingum af slysum,. sem
hann varð fyrir kveldið áður. Var
hann á heimleið úr kaupstað og
fætdist hestur hans og skaðaðist hann
svo stórkostlega að hann lézt eftir
nokkrar klukkustundir. Jón var
Húnvetningur að ætt, fæddttr í
Kirkjuhvammi á Vatnsnesi. Var
faðir hans Jón Jónsson. Til Vestur-
heims fluttist Jón fyrir 28 árum, fór
þa undir eins til íslendingafljóts og
bjó þar jafnan síðan. Hann lættir
eftir sig sjö dætur, sex fulltíða og
giftar, en eina heima i föðurgarði nál.
17 ára. Jarðarför Jóns fór fram frá
kirkju Braðrasafnaðar við IsJend-^
ingafljót ]). 27. marz Margt vina og
nágranna þar viðstatt Jarðstmginn
af séra Jóhanni Bjamasvrti.
1.00
.50
.50
.25
.50
John Collin Jr.
Vinkona .. . .t..
I. Stefánson .. ..
Stefán Stefánson
.50
.50
.50
•g0
Samtals
$20.50
Tals. Garry 3462 A. Fred, Stjórnandi
The British Fur Co.
Flytur inn og framleiðir ágætar loðskinnavörur bæði fyrir konur
og menn, loðskinns- eða eltiskinnsfóðruð föt. Föt búin til eftir máli.
LOÐSKINNA FÖT GEYMD ÓKEYPIS
Allar viðgerðir frá $10.00 og þar yfir hafa innifalda geymslu
og ábyrgð. Aljar breytingar gerðar sem óskað er. Pantanir nýrra
fata afgreiddar tafarlaust fyrir kegsta verð og aðeins lítil niðrborgun
tekin fyrir verk gerð í vor.
ÖLL NÝJASTA TÝZKA.
72 Princes* St. - Winnipeg, Man.
/