Lögberg - 24.05.1917, Blaðsíða 4

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 24. MAí 1917
'£ o q b e i g
Gefið út hvern Fimtudag af The Col-
umbia Pre$s, Ltd.,Cor. William Ave. &
Sherbrook Str., Winnijjeg, Man.
TALSIMI: CARRY 2156
SIG. JUL. JÓHANNESSON, Editor
J. J. VOPNI, Business Manager
Lltanáskrift til blaðsins:
THE COLUV(BIA PRESS, Ltd., Box 3172. Winnipeg, MaR-
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LOCBERC, Box 3172 Winnipeg, Ma"-
VERÐ BLAÐSINS: $2 00 um árið.
Framsókn og afturhald.
Frá alda öðli hefir það verið þannig að fram-
þrá og framsókn allra þeirra afla í heiminum, sem
ekki hafa verið ánægðir með fornan þrældóm, hef-
ir átt við ramman reip að draga.
Fyrst og fremst hefir það verið þannig frá
ómunatíð að hnefarétturinn, afturhaldið og auð-
valdið hefir haft í hendi sinni lög og fangelsí til
þess að ógna með þeim er svo djarfir gerðust að
andmæla nokkurri óhæfu eða yfirgangi.
“Löginn og hnefinn” er það sem harðstjórnar-
og afturhaldsblöðin hafa jafnan veifað og flaggað
með.
“Ef þú ekki þegir við öllu” segja þau við al-
þýðuna og talsmenn hennar, “þá höfum vér lögin,
sem banna málfrelsi og ritfrelsi og opna þér fang-
elsisdyrnar! pér er betra að hafa þig í skefjum.
Eða ef ekki er hægt að koma því sem sagt
hefir verið undir lögin, þá má þó að minsta kosti
hóta “hnefanum” ef ekki er þagað við allri kúgun.
En vilji nú svo til að einhver sé sá gapi að
hlýða ekki hnefarétti Herkúlesar né lagarétti
Nerós, þá er þó altaf eitt ráðið eftir, og það er að
reyna að telja fólkinu trú um að það séu æsingar
að segja nokkuð á móti heilagri stjóminni og
blöðum hennar; það séu æsingar að skýra frá því
þegar hundruð miljóna sé stolið úr ríkisfjárhirzl-
unni; það séu æsingar að segja fólkinu að það
eigi sjálft einhvem rétt til þess að hafa hönd í
bagga með eigin stjórn í eigin landi.
Og æsingar er voðalegt orð. Sókrates var
kærður fyrir æsingar; Galilei var kærður fyrir
æsingar; Lloyd George núverandi forsætisráðherra
Breta varð að flýja í dularklæðum sökum þess að
hann var kærður um æsingar; Jón Sigurðsson var
hrakyrktur á mannamótum fyrir æsingar. Krist-
ur var kærður og líflátinn fyrir æsingar; Tolstoj
var kærður fyrir æsingar.
Já, þegar þess er gætt hverjir aðallega hafa
verið nefndir æsingamenn á sínum tíma, þá er
það býsna prúður hópur.
En Heródes og Pílatus em enn þá lifandi til
þess að verða vinir við dómsborðið þegar um það
er að ræða að halda fólkinu blindu fyrir hinum
afskaplegu stjórnarfarsglæpum, sem nú em að
gerast; og í vináttu sinni koma þeir sér saman
um það að öruggasta ráðið muni að reyna að telja
fólkinu sjálfu trú um að þeir, sem séu að reka
nefið inn í gerðir stjómarinnar séu æsingamenn.
Lesið mannkynssöguna, íslendingar! Takið
vel eftir því hverjir það em, sem hafa verið kall-
aðir æsingamenn og veitið því jafnframt athygli
hverjir það hafa verið, sem beitt hafa “lögunum”
og “hnefaréttinum” við æsingamennina.
Lögbergi hefir borist saga eins æsingamanns-
ins í heiminum, það er Leo Tolstoj, og birtist hún
1 næsta blaði. par skýrist þetta mál vel. Á þá
sögu viljum vér benda séra Friðriki Bergmann og
hinum ritstjóra Heimskringlu.
Smáblöð.
pegar Heimskringla flutti skammir um blaðið
“Literary Digest” í hitteð fyrra, sagði hún að það
væri smáblað. prátt fyrir það þó það sé vikublað
sex sinnum eins stórt og Heimskringla.
Nú segir ritstjóri Heimskringlu eða sá sem
skrifar fyrir hann að “Jack Cannuch” sé “smá-
blað”, þótt það einnig sé miklu stærra en Heims-
kringla sjálf.
Að Jack Cannuck sé ómerkilegt blað, það er
satt; þó það sé skárra en afturhaldbslöðin í Winni-
peg “Saturday Post” og “Telegram”.
Ritstjórinn er reiður yfir því að vér vildum
ekki láta það viðgangast átölulaust að enskt blað
og útbreitt flutti æruleysis skammir um íslend-
inga. Honum finst sjálfsagt að taka því með
þökkum — líklega viðurkenan það heilagan sann-
leika.
Hvað mundu forfeður vorir hafa sagt gegn
slíkri kenningu? Vér minnumst þess aldrei að
þeir létu flytja um sig níð, án þess að senda það
heim aftur í einhverri mynd.
Lögberg er íslenzkt blað — hefir aldrei flutt
brósgreinar um ísl. fyrir það að skammast sín
fyrir þjóðerni sitt, eins og heimskringla hefir gert.
Lögberg hefir ávalt gert sér það að reglu að láta
fslendinga vita hvað um þá er sagt — gott eða ilt,
og mun halda því fram þrátt fyrir “lög” og
hnefa” Heimsk.
pá minnist Heimsk. á “Dagskrá” sál. og telur
henni það til ógildis að hún hafi verið lítil.
Já, hún var lítil. En lestu stefnu hennar,
ólafur Tryggvason og lestu stefnu hinna íslenzku
blaðanan á sama tíma.
pá voru þau bæði á móti kvenréttindum, á móti
vínbanni, beinni löggjöf o. s. frv. En litla Dag-
skrá þorði að halda öllu þessu fram, þrátt fyrir
“hnefann og lögin”.
Og hvað skeði; stóru blöðin hafa snúist og
tekið upp stefnu Dagskrár litlu. pau fylgja nú
því sem þau fordæmdu þá og kölluðu æsingar.
Svona breytast tímarnir.
Og Stephan G., sem ekki orti án þess að af
því væri kálfa lykt og kúa, þegar hann var þó
búinn að yrkja sín beztu og mestu kvæði, var
talinn svo mikill æsingamaður 1902 að haft var
í heitingum að setja hann í fangelsi; en um sama
leyti var því lýst yfir af sumum mönnum að ljóð
hans og hann sjálfur væri í flestu lítill.
En hvað skeður? Alveg eins ag stóru blöðin
hafa tekið upp stefnu litlu Dagskrár sál. þannig
vildu nú þeir sem svívirtu Stephan og smánuðu
sjálfir geta hafið sig feti hærra en þeir standa í
raun og veru á því að hlaða undir sig vináttu
Stephans.
Já, tímarnir breytast og mennirnir með.
Kosningarnar í Saskatchewan.
ii.
í síðasta blaði var sýnt fram á þá fátæma
fávizku, sem lýsti sér í Heimskringlu í sambandi
við stefnuskrá afturhaldsflokksins í Saskat-
chewan.
par var sýnt fram á það að þær ákvarðanir,
sem atkvæðamestar voru í stefnuskrá þeirra, eru
ekkert annað en yfirlýsing um að þeir ætli að gera
það, sem framsóknarflokkurinn hefir þegar gert.
Framsóknarflokkurinn hefir þegar sett á vín-
bann og afturhaldsmenn lýsa því yfir að þeir vilji
það líka. Framsóknarmenn hafa komið á kven-
réttindum og afturhaldsmenn segjast vera með
þeim.
En það er fleira, sem afturhaldsmenn hafa
tekið eftir hinum. peir eru þeim sammála í her-
manna málinu, sammála í vegabóta málinu, sam-
dóma í talsíma málinu; yfir höfuð hafa aftur-
haldsmenn í stefnuskrá sinni fallist á svo að segja
alt, sem framsóknarmenn höfðu áður samþykt á
þingi sínu og fylkinu heyrði til eingöngu.
Stefnuskrá og framkvæmdir framsóknar-
flokksins fylgdust þannig með þörfum og kröfum
tímans og þjóðarinnar og afturhaldsmenn þora
ekki annað en stofna til þings og samþykkja bók-
staflega stefnuskrá hinna, aðeins með lítilfjör-
legri orðabreytingu.
petta er sama aðferðin, sem reynd var af aft-
urhaldsliðinu í Manitoba 1915, þegar stóra þingið
var haldið í Wininpeg, sem er óefað eitthvert
einkennilegasta flokksþing í stjórnmálasögu lands-
ins.
pá var James Aikins, auðkýfinga lögmaður
fenginn til þess að safna undir vængi sér hinum
dreifðu brotum afturhaldsliðsins í Manitoba og á
því þingi var það samþykt að snúa við, ekki ein-
ugnis einu blaði í bókinni, heldur svo að segja
hverju einasta þeirra spjaldanna á milli.
Flokkurinn hafði barist með “lögum og hnef-
um”, eins og Heimskringtó komst að orði á móti
kvenréttindum. pað mál hafði afturhaldið aldrei
talið annað en æsingar. Nú var því blaði snúið
við og kvenréttindi samþykt.
Flokkurinn hafði talið það æsingamönnum ein-
* um samboðið að fylgja vínbanni. Nú var því
blaði snúið við og framsóknarstefnan og “æsinga-
krafan” skrifuð þar.
Svona var haldið áfram í gegn um alla fram-
sóknarstefnuna; hún var svo að segja samþykt
lið fyrir lið.
Og til hvers var þetta gert ? Til þess að reyna
að blekkja kjósenduma.
Meira að segja svo langt var farið að flokkur-
inn skammaðist sín fyrir nafnið og kallaði sig ekki
lengur afturhaldsflokkinn, heldur framsóknar-
afturhalds- óháða flokkinn.
En fólkið var ekki blint; það þekt gamla ræn-
ingjan í stolnu fötunum nýju og það rak hann út,
þótti hann hafa aðhafst nóg og treysti hvorki
iðrun né yfirbót.
Nú kemur afturhalds flokkurinn í Saskat-
chewan og ætlar sér að leika sama leikinn; skifta
um föt og fara í framsóknarbúning.
En framsóknargerfi á afturhaldsverum fer
eins illa og risaföt á draug eða sauðargæra á úlfi.
pjóðin getur aldrei treyst því að fá kröfum
sínum framgengt hjá auðvaldi né afturhaldi; hún
verður að skerpa svo sína andlegu sjón að hún sjái
í gegn um sandskýin, sem upp er þyriað til þess að
blinda hana.
Hér í landi er stjómmálum einkennilega farið
nú sem stendur. pó það sé ilt er það eigi að síður
sannleikur að Austur- og Vestur Canada eigá í
baráttu hvort gegn öðru.
Austur frá er auðvald og einokunar andi —
afturhald. Vestra eru bændur og verkamenn í
meiri hluta. par er framsóknarandi og umbóta.
Austur Canada er eins og þröngsýnn harð-
stjóri, sem sér ekki nema eigin hag og vill hafa
Heimskringlu lagið — beita “lögvaldi og hnefa-
rétti”.
Vestur Canada er eins og frjálslyndur og víð-
sýnn, ungur maður, sem krefst jafnréttis fyrir
alla og alt.
petta hlýtur að Ieiða af sér kapp og deilur.
pótt Vestur Canada búinn mæti því að hann sé
kallaður æsingamaður þegar hann krefst frelsis í
verzlun og öðru, þá gefur hann sig ekkert að því.
Hann fer sínu fram ; holar og molar stein aftur-
haldsins með orðum og ritum og kröfum, þangað
til hann fær sínu framgengt.
Og svo þegar skoðuð er afstaða stjómmála-
flokkanna, þá sést það glögt að afturhaldið hefir
fylkt sér með stefnu Austur Canada, en fram-
sóknin með Vesturlandinu.
pað er verzlunarfrelsi, sem Vesturlandið
heimtar; verzlunareinokun, sem Austur Canada
krefst. pað er líka verzlunarfrelsi, sem fram-
sóknarmenn heimta, en sektir við því að verzla
með eigin afurðir, sem afturhaldið fylgir.
Og það er ekki af tilviljun að þessu er þannig
varið. pað er ekki af tilviljun að afturhaldsflokk-
urinn er þrællyndur og stendur í vegi allra fram-
fara. Nafnið sjálft bendir á það að svo hlýtur að
vera.
Einkenni hverrar skepnu fyrir sig mótast alt-
af í huga manns þegar nafn hennar er nefnt;
uglan minnir mann á myrkur; tígrisdýrið á grimd
o. s. frv. pað er eins með afturhaldsflokkinn.
pað felst í nafninu hver sé stefna hans — Og
þess vegna vildi flokkurinn breiða yfir nafnið á
þinginu 1915.
Nú er ekki einungis baráttan milli Austur og
Vestur Canada; afturhaldsins eytsra og framsókn-
arinnar vestra, heldur stendur einnig yfir barátta
um það hversu miklu fylkin eigi að ráða og hversu
mikið sambandsstjórnin taki til sín af þeim völd-
um, sem fylkjunum beri að hafa í raun og veru.
Um þetta er aðalbaráttan að verða nú. Aftur-
haldið vill svifta fylkin sem mestu og draga völdin
hendur sambandsstjómarinnar; framsóknarmenn
vilja láta fylkin hafa sem mest einstaklingsfrelsi;
vilja gefa þeim vald til þess að ráða málum sínum
sem mest.
Eins og allir vita hafa fylkin ekki umráð yfir
landsnytjum, hvert innan sinna takmarka. Saskat-
rhewan t. d. ræður ekki yfir timburlöndum, nám-
um, fiskiveiðum eða öðrum landsnytjum í Saskat-
chewan, heldur verður að fara austur til Ottawa
við hvert smáræði í sambandi við öll þessi atriði.
Meira að segja löggjöfin er svo ófrjáls að hún
bannar fylkjunum umráð jrfir þeirra eigin skóla-
löndum.
pessu ranglæti vill framsóknarflokkurinn
breyta. Hann krefst þess að fylkið fái full umráð
á námum og skógum og fiskiveiðum og öðrum
landsnytjum innan takmarka fylkisins, og er það
svo sanngjamt að enginn getur móti mælt nema
miðalda afturhald.
Annað mál, sem vandræðum veldur hér í landi,
sökum þess hversu lítið vald fylkin hafa er vín-
sölubanns málið. Vesturfylkin öll hafa þegar
samþykt eins fullkomin bannlög og stjómarskráin
leyfir, en sambandslögin, sem nú eru í höndum
afturhaldsins neita fylkjunum um þann rétt að
banna flutning og tilbúning áfengis.
Af þessu leiðir það að bannlögin hér vestra
verða að tiltölulega litlu haldi, þar sem harðstjórn-
ar og afturhaldshöndin greiðir eitrinu leið í stór-
straumum yfir vínbannsfylkin.
Framsóknarflokkurinn í Saskatchewan krefst
þess að fylkin fái heimild til þess að banna tilbún-
ing og flutning áfengis ekki síður en sölu innan
fylkjanna. Á móti þessu berst afturhaldið, eins
og öllu öðru frelsi.
Annað vandamál er hér á dagskrá, sem hlýtur
að valda mikilli óánægju.
Vesturfylkin hafa samþykt atkvæðisrétt
kvenna;, en nú ætlar afturhalds liðið í Canada að
neita þeim um rétt til atkvæðisgreiðslu í sam-
bandsmálum. Svo langt ganga þeir þar eystra að
þeir hafa á orði að semja sérstök lög í þeim eina
tilgangi að útiloka konur frá pólitískum áhrifum.
petta er atriði, sem framsóknarflokkurinn í
Saskatchewan berst á móti. Hann vill fá því
framgengt að konum sé veittur réttur í sambands-
málum jafnt sem í fylkismálum.
pessu berjast hinir á móti af alefli.
Frá voru sjónarmiði eru því þau atriði, sem
hér greinir, nægilega stórvæg til þess að fylkja
mönnum einhuga undir merki framsóknarmanna
við næstu kosningar.
1. Framsóknarmenn heimta rétt fylkisins
yfir þess eigin landsnytjum, en afturhaldið neitar.
2. Framsóknarmenn krefjast þess að fylkis-
búar fái sjálfir að ráða því hvort áfengiseitur er
flutt þangað inn eða búið þar til; en afturhaldið
neitar.
3. Framsóknarmenn krefjast þess að konum
sé veittur réttur í sambandsmálum, en afturhaldið
neitar.
Um þetta verður barist við kosningamar í
næsta mánuði meðal annars.
í næsta blaði verður skýrt frá talþráða- og
járnbrauta og komhlöðumálum fylkisins.
Til þess að skýra betur stefnur flokkanna og
framkvæmdir má geta þess hér að á meðan aftur-
haldsmenn voru við völd í Canada til 1896 var
fylkjunum bannað að ráða sjálfum yfir kjörskrám
sínum. pegar framsóknarflokkurinn kom til
valda var því breytt og sambandsstjórnin veitti
fylkjunum þann rétt. Nú er í ráði að afturhaldio
taki þennan rétt frá fylkjunum aftur, aðeins til
þess að svifta konur atkvæði. Og segi nokkur að
þetta sé sambandsmál, sem ekki megi blanda við
fylkismál, þá biðjum vér þann hinn sama að lesa
pólitísku söguna í Canada og þá getur hann sann-
færst um að sömu mennimir ráða æfinlega fylkis-
málum í sama flokki og þeir sem sambandsmál-
um ráða.
Minnist þess hvemig Haultain sveik kjósendu •
sína og alla Saskatchewan-búa 1911, eftir boði aft-
urhaldsflokksins i Ottawa.
par er spegillinn, þar er sönnunin. Af því
afturhaldið situr að völdum í Ottawa er hættulegt
að koma afturhaldinu til valda í Saskatchewan,
því skylt er skeggið hökunni.
Vor.
Jörðin vorsins hlýju hrifna
Hýr er yfir þér að lifna
Geisli af gróðrarsvip.
Af þér hafinn
Hjama-klafinn
Er og losað um þig frosið vetrar-gaddsins grip.
Hvemig leið þér annars áður?
Innibyrgðri í vetrar dranga,
Niðurreirðri af þrengd og þunga,
Meðan ekkert gróið getur,
Geispa að öllum vonum setur.
Varð þér ekki alt að banni ?
Eins og þreyttum kvæðamanni
Sem að ellin sezt er að,
Sviftur hljómum.
Huga tómum
Tekur í hönd sér bók og blað
Ort ei getur
Að honum setur
Vetur inann að.
Stephan G. Stephansson.
8. maí 1917.
REGNDAGURINN.
Kftir H. W. UnKfellow.
Rigning er á qg dimt og dapurt
í dag, og stórviðri æst og napurt;
samt bergfléttan vefst að veggsins mold,
en visnuð laufin drífa á fold,
og það er kalt, og dimt og dapurt.
Líf mitt er kalt og dimt og dapurt;
það dynur stórviðri’ og regn svo napurt;
með hjartað á moldum þess umliðna’ eg er,
en æskuvonimar deyja frá mér
nú hrönnum, og lífið er dimt og dapurt.
Haf hljótt, mín sál! pótt sorgir þjaki,
því sólin ljómar að skýja baki,
og allir menn regndag eiga sinn,
og allir menn skilt við harminn þinn,
og sjálfsagt stundum sé dimt og dapurt.
Jón Runólfsson.
Sökum prentvillu, sem var í kvæðinu er það nú
prentað aftur. — Ritstj.
X++-H"M"f++l,+,lrH*+ +++++++++++++++++++++++++++++++++*
X
t
t
+
I
I
+-
«{•
THE DOMINION BANK
SIR EDMUND B. OsLER. M.P.
Prcsident
W. D. MATTHEWS.
Vice-President
Hagsýni hjálpar til að vinna stríðið
+ Byrjið sparisjóðs reikning og bætið við kann reglulega
•í-
+
+■
+
+•
+
•+
+
Notro Dame Branch—W. M. HAMXLTON, Mansgw.
Selklrk Branch—M. S. BORGER, Mana«er.
K+++++-Í-++++++-+-+++++•+-{-++++•++++++++++++++++++>. 4.+ f.+^x
+•
t
+
+•
+
+•
+
+•
+
+•
+
+•
+
+•

NORTHERN CROWN BANK
HöfuSitóll löggiltu:- $6,000,000
Varasjóðu. .
Höfuðstóll graiddur $1,431,200
. $ 715.600
Vara-formaðnr.................... - Capt. WM. ROBENSON
Sir n. C. CAMERON, K.C.VÍ.G. J. H. ASHDOWN, W. R. BAWLF
E. F. HUTCHINGS, A. MeTAVISII CAMPBELL, JOHN STOVKIj
Allskonar bankastörf afgreldd. Vér byrjum relknlnga vlð einstakltnga
eöa félög og sanngjarnir skilmAIar velttir. Avlsanlr seldar tll hvaða
staðar sera er á íslandl. Sérstakur gaumur geflnn sparisjóSsinnlögum,
sem byrja má meS 1 dollar. Rentur lagSar vlS á hverjum 6 mánuSum.
T* E. THORSTEIN3SON, Ráðsmsður
Cor. William Ave. og Sherbrooke St., - Winnipeg, Man.
+Yií#i-i«si,?é5:r'é'i"r»-vrrtíí:rtj\:r?éí
iéiriráirriéi"réftr»l|r'éi'.r?»\ir7éirvéirr78iitairrrtii:r;»-
Manitobastjórnin og Alþýðumáladeildin
Greinarkafli eftir starfsmann alþýðumáladeildarinnar.
ALGENGIR SJÚKDÓMAR f F0LÖLDUM.
páS sem hér fer á eftir er tekiS úr
flugriti sem heitir “Algengir sjökdóm-
ar í folöldum” skrifaS af C. D. Mc-
Gilwray, M. D. V. kennara í dýralækn-
ingu viS búnaSarháskðlann í Mani-
toba. FlugritiS sem er prentaS á
ensku talar einnig um fleiri sjúkdóma
í folöldum en þá sem hér eru taldir.
Eintak af þessu flugriti fæst með þvt
aS skrifa “The Publication Branch
Manitoba Department of Agriculture
Winnipeg.”
I>egar folaldið fæSist er í innýfium
þess saur, sem "Maconium” heitir.
þessi saur veröur að komast burt áður
en foldaldið getur haft reglulegar
hægSir. Náttúran sér svo um aS þessi
saur komist burt úr innýflum þess.
Pegar falaldiS fyrst nærist á móðúr-
mjóikinni. í henni er efni sem "Col-
ostum” nefnist og er leysandi. Ef svo
vili til aS þetta leysandi efni í móSur-
mjólkinni nægir ekki til þess aS foi-
aldið losni við upphaflega saurinn og
þaS þannig veikist af hægðarleysi,
þá er hætt vlS aS þaS drepist innan
skamms eSa aS mirjsta kosti aS ÞaS
veikist hættulego. þetta á sér oft staS
meS folöld sem fæSast aS vetrinum og
snemma að vorinu og sérstaklega þeg-
ar hryssan móSir folaldsins hefir ver-
iS alin á þurri fæSu og látin vinpa
m'ikla erfiSisvinnu, eSa þegar hún hef-
ir haft mikiS yfir og mjólkin hefir
runniS úr júgrinu. pá getur fyrsta
mjólkin orSiS öSruvísi en hún á aS
vera — ekki eins leysandi og til þess
þess þarf aS folaldlS hafl fljótar og-
góSar hægSir.
Sjúktlómseinkenni af þessnm ástJ*‘ðum.
pegar folaldiS er veikt af þessu, þá
má taka eftir því aS einum eSa
tveim dögum eftir aS hryssan kastar
verður folaldiS dauft og utan við sig:
þaS heldur uppi taglinu og rembist
en hefir engar hægSir. það sést einn-
ig á því aS þvi ltSur illa og hefir iSra-
kvalir, en síðar þenst holdið út og bólgn
ar. Ef því batnar ekki bráSlega, þá
versnar því smám saman; æSin slær
fljótt. andardrátturinn verSur tlSur
og folaldið getur fengiS yfirliS og ÞaS
nístir stöSugt tönnum af þrautum.
VTarúð og lækning.
Til þess aS koma I veg fyrir þenna
sjúkdóm og lækna hann, ef hann ber
aS höndum, ætti aS losa í burt hinn
harSa saur “Maeoium” ef í hann
næst meS fingrunum eða meS vír-
lykkju sléttri og hréinni. Eftir það
ætti að sprauta inn í endaþarminn
hrárri hörollu eSa volgu sápuvatni
meS togleBur sprautu. Ef varlega er
fariS meS Innsprautingamar má endur
taka þær annanhvorn klukkutíma eSa
jafnvel á hverjum klukkutíma. petta
gerir saurganginn sléttan oghálan og
sleipan, getur folaldiS þannig auSveld-
ar losnað vlð saurinn en ella. Til þess
að flýta fyrir má gefa folaldinu 2—3
únsur af laxerollu; skal láta olíuna
renna hægt og varlega upp I folaldiS.
Sem varúS og til þess aS þetta komi
ekki aftur fyrir, ef hægt er, ætti aS
láta hryssuna hafa leysandi fæðu um
meðgöngu tínmnn, en ekkert sem vald-
ið geti hægSarleysi, þegar um þær
hryssur er aS ræSa sem haft hafa yfir
og mist mjölk, ætti aS gæta vel að fol-
aldinu fyrstu dagana og ef það hefir
ekki reglulegar hægðir ætti að gefa
því lítinn skamt af laxerollu og sprauta
inn í þaS nokkrum únsum af volgu
sápuvatni. Nægir þetta all oftast.
Alt af ætti einnig að gæta þess að
hryssan fái hentuga fæðu, þvt slíkt
hefir áhrif á mjólkina og hún aftur á
folaldið annaðhvort til þess að gera
hægðir þess tregar eSa lausar. pegar
þvl hryssan er alin á þurri fæSu; ætti
að hætta því og gefa henni hratgraut
(bran), eða ef árstími er hentugur aS
láta hrj-ssuna vera úti i haga og hafa
grænt gras til beitar.
Magaveiki í folöldmn.
NiSurgangur eSa magaveiki i fol-
öldum orsakar oft dauSa þeirra þegar
þau eru ung, jafnvel oftar en nokkuð
annaö. pau sýkjast oft af þessu fáum
dögum eftir áS hryssan kastar, án þess
aS hægt sé aS vita um nokkra orsök.
MeSal þess sem orsakar þetta er það
að of lengi liði á milli þess að foialdiS
fái að sjúga. Er það oft þannig þegar
hryssum er unnið og folaldiS fær að
eins aS sjúga kvelds og morguns og
um hádegið. Er þá folaldiS orSiS
svangt og sýgur mikiS og mjög ákaft.
Onnur ástæSa getur veriS áS folaldið
sjúgi hryssuna eftir aS henni hefir
veriS unniS til þreytu eða á meSan
hún er of heit; eru þá spenarnir fullir
af mjólk, sem hefir i sér úrgangsefni
líkamans, sem eru mjög óholl.
þegar folaldiS er fætt á annari
mjólk en móSurmjóIk, þá er því elnnlg
hætt við þessu. SömuieiSis getur þaS
komið af of miklum leysandi meðul-
um eSa fæSu.
Mjólk hryssunnar verSur éinnig
misjöfn eftir þeirri fæðu, sem hún
hefir. Snögg breyting frá einni fæSu-
tegund til annarar getur valdiS breyt-
ingu á mjólkinni, sem gerir meltingu
folaldsins óreglulega.
Einnig er vm*sIeKt annaS, sem
valdiS getur þessum sjúkdómi, t. d. ef
folaldiS verður kalt eSa það biotnar;
óheilnæmt hesthús, sérstaklega þar
sem gólfið er blautt eða óhreint vegna
skorts á rennum.
Loksins eru gerlar, sem valdið geta
þessari veiki. Getur þá folaldiS drep-
ist alt I einu af magaveiki.
Sjúkdóms einkenni.
þegar folaldið hefir magaveiki getur
veikin byrjað meS hægSatregðu, en svo
byrjar magaveikin. Fyrst eru hægS-
irnar linar og sltmkendar meS megn-
um óþef. Saurinn er um alla röfuna
og lendarnar og getur skepnan orSiS
svo veik aS hægSirnar renni sem vatn.
þá tapar folaldið mætti og holið
verður afar viðkvæmt. Verði ekkl að
gert getur þetta leitt til bana á tveim-
ur eða þremur dögum.
Lækning og sóttvörn.
Til þess aS verjast veikinni þarf aS
gæta þess, sem áður hefir verið sagt.
þess þarf að gæta aS folaldinu verSi
ekki kalt eSa það blautt. Hesthúsið
þarf áS hafa þurt og lekalaust og vel
breitt undir folaldiS.
þegar folaldinu er gefin kúamjólk
ætti aS blanda hana meS einum þriSja
KIRKJUÞING.
Samkvæmt því, sem auglýst hefir verið í “Sameining-
unni”, verður kirkjuþingið í ár haldið í Minneota. pað byrj-
ar fimtudaginn 14. júní. Lagt verður af stað frá Winnipeg
með Great Northem jámbrautinni kl. 5 síðdegis 12. júní.
Fargjald frá Winnipeg er um 12 doll. Sérstakur svefnvagn
flytur kirkjuþingsmenn alla leið til Marshall og þurfa þeir,
sem taka sér fari í þeim vagni aldrei að skifta um lest á leið-
inni. Aukaborgun fyrir þau hlunnindi er $2—$2.50. J?eir sem
vildu tryggja sér rúm í þeim vagni ættu að gera aðvart um
það nokkru fyrirfram—helzt sem fyrst. í því efni má snúa
sér til J. J. Vopna. Búist er við að marga fýsi að fara þessa
skemtilegu ferð.