Lögberg - 29.08.1917, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, MIÐVIKUDAGINN 29. ÁGÚST 1917
Géfið út hvern Fimtudag af The Col-
umbia Preis, Ltd.,Cor. William Ave. &
Sherbrook Str., Winnipeg, Man.
TALSIMI: CARRY 2156
SIG. JUL. JÓHANNESSON, Editor
J. J. VOPNI, Business Manaaer
Utanáskrift til blaðsins:
THE OOLUMBIÁ PRESS, Ltd., Bo* 3172, Winnipeg. H|an-
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LOCBERC, Box 3172 Winnipog, Man.
VERÐ BLAÐSINS: $2.00 um árið.
Hermennirnir okkar.
Hverjir eru þeir? Hvað koma þeir oss við?
Hermennirnir eru bræður vorir og félagar,
feður vorir og synir, vinir vorir og venzlamenn. —
Tæplega er til eitt einasta heimili í öllu land-
inu sem ekki horfir á autt sæti annaðhvort innan
sinna fjögra veggja eða annars staðar, er áður
hefir verið skipað manni, sem nú er hermaður.
pegar hermannafylkingamar fara eftir göt-
unum í Winnipeg bæ, þá standa menn, konur og
böm í hverjum dyrum og hverjum glugga til þess
að horfa á einhvem vin eða vandamann í fylking-
unni; einhvem sér kæran.
Og hugsaniraar hljóta þá að vera heitar og
hlýjar og margvíslegar; þá er þeim bezt lýst með
fjórum línum eftir Longfellow þegar hann skýrir
sínar eigin hugsanir þar sem hann stendur á
brúnni milli Boston og Cambridge og horfir út og
niður í djúpið, þar sem öldumar fæðast og deyja
og þrengjast í dauðategjunum á milli stoðanna og
stauranna, sem haida uppi brúnni. Hann segir:
“Sem þúsund af þjótandi bárum
er þrengjast um trjámörkuð hlið,
var hafalda hugsana minna,
sem hreif mig — eg tárfeldi vjð.”
Vinimir sem á hópinn horfa hugsa um stund-
ina þegar þessir menn eiga að fara og kveðja í síð-
asta skifti, ef til vill til þess að koma aldrei aftur,
og ef til vill með lemstraðan líkama o^lamaða sál
eftir hraustlega framgöngu og drengilega vöm.
Og hugur margra hvarflar lengra burtu —
flýgur alla leið til Englands, Frakklands, Belgíu
eða hver veit hvert.
Lítil stúlka eða lítill drenghnokki kemur auga
á föður sinn í fylkingunni, réttir út báðar hendur
breiðir út faðminn í einfeldni og sakleysi og kallar
“Pabbi!”
En heraginn er strangur — verður að vera
það. — Faðirinn heyrir ef til vill þetta hugljúfa
orð, en hann verður að halda áfram; má ef til vill
ekki líta við; en í huga hans og hjarta brennir sig
myndin af littlu stúlkunni hans eða litla drengn-
um hans enn þá dýpra en fyr.
Gömul hjón gráhærð og lotin standa hvort
við annars hlið í dyrunum á húsinu þar sem pilt-
urinn þeirra fæddist og óx upp; í dyrunum á hús-
inu sem geymir allar endurminningamar um hann;
í húsinu þar sem litlu íætumir áttu fyrstu sporin.
Pau standa þögul í dyrunum og horfa á drenginn
sinn í fylkmgunni, þar sem hann gengur við hlið
félaga sinna hraustur og hermannlegur.
Og þau fylgja honum eftir með augunum
eins lengi og ekkert hindrar útsýnið.
Og þau heyra fótatakið — bara fótatakið
hans eins — lengi, lengi. Hver veit hvað lengi ?
Og þau ryfja upp hvort fyrir öðm alt sem þau
geta munað um hann, frá því fyrsta að hann lá í
vöggu sinni og horfði út í bláinn á þennan undar-
lega og óskiljanlega heim, sem hann var fæddur
inn í.
Og þau minnast allra unaðsstundanna og
allra mörgu björtu vonanna sem við hann vom
lengdar.
Og í öðm húsi horfir eigínkonan út um glugg-
ann með barnahópinn við hlið sér, þegar fylking-
in fer fram hjá. Hún leitar með augunum í her-
manna hópnum þangað til hún sér manninn sinn,
föður barnanna sinna.
Og hún fylgir honum eftir með heilum huga,
miklu lengra en hún getur séð hann.
Og svona mætti telja lengi, og þó yrði aldrci
fulltalið.
Ástbönd og vinátta tengir og bindur hvert
einasta heimili í landinu við hermennina; á því
leikur enginn efi.
En látum vér oss eins ant um hag þeirra og
vera ber? Hefir sá hluti málsins ekki verið van-
ræktur, sem því tilheyrir að tryggja vellíðan þess-
ara manna og búa svo í haginn fyrir þá að þeir
hafi að góðu að hverfa þegar þeir koma heim
aftur?
Stríð og hernaður hefir margar hliðar; það
verður að skoðast frá fleiri sjónarmiðum en einu.
pað getur orðið skaðlegt að stækka eina hlið þess
þannig að allar hinar hverfi sjónum.
Flestar mögulegar aðferðir hafa verið til þess
hafðar að safna liði; ná sem allra flestum í herinn.
petta er gott og blessað, eins langt og það
nær. pað er eitt af þeim störfum, sem stríðin
heimta.
En frá voru sjónarmiði ríður ekki minna á
því að senda dugandi menn en marga menn. pað
er ekki mannfjöldinn einn saman sem stríðið vinst
með.
Hér með er það alls ekki gefið í skyn — pví
það væri ranglátt — að canadiskir hermenn hafi
ekki reynst vel og sýnt hreysti.
En það liggur í augum uppi að því að eins
geta hraustir menn neytt sín og beitt sér að þá
skorti ekkert, sem til þess þ^rf að vistum, vopnum
og öllum gögnum.
f þessu tilliti hefir margt farið í handaskol-
um. Hersöfnunin hefir gengið vel; hundruð þús-
unda hugrakkra manna hafa af fúsum vilja og
frjálsum huga gefið sig fram og lagt ótrauðir og
óskelfdir í hættuna; og þjóðin horfði með rétt-
mætu stolti á hinn prúða skara bama sinna.
En hversu góður sem ræðarinn er, kemur
dugnður hans og hreysti hvergi að notum, sé
hann staddur úti á reginhafi á áralausum bát og
alls lausum.
Sláttumaðurinn, hversu mikið afbragð sem
hann er, getur ekki neytt sín, ef hann hefir svikið
orf og deygan eða bitlausan ljá.
Göngumaðurinn getur ekki sýnt úthald sitt
og fráleik ef hann bila skómir svo holdið gengst
inn í bein á iljum hans.
Hermaðurinn getur ekki sýnt alla þá hreysti,
sem hann kann að hafa yfir að ráða, ef honum eru
fengin óhæf vopn í hendur eða léleg herklæði.
Vér vitum til þess að stjómarfarsleg óöld í
landi voru hefir valdið því að hermenn vorir hafa
. verið sendir út á vígvöllinn með sviknar og ónýtar
byssur, sem brugðust þeim, er mest á reið.
Vér vitum til þess að af sömu ástæðum haía
þeir orðið að bera svikna skó á fótum sér og heilsu
þeirra var þannig stofnað í hinn mesta voða, auk
þeirrar hættu sem stríðið skapaði þeim.
Vér vitum til þess að af sömu ástæðum hafa
þeim verið fengnir í hendur sviknir sjónaukar; og
vita allir sem nokkuð þekkja til hvílíkum voða
slíkt getur valdið.
Vér vitum til þess að hermennimir hafa verið
sendir út í lífshættu ferðir með höltum og farlama
hestum, ófærum í stríð fyrir elli sakir.
Vér vitum til þess að af sömu ástæðum hafa
þeir verið fengnir í hendur óhæfum yfirmönnum,
og hvað er hægt að hugsa sér alvarlegra en það.
Já, vér vitum að með öllu þessu og ótal mörgu
fleiru hefir þeim verið stofnað í lífshættu,r sem
allsendis voru óþarfar og stríðinu óviðkomandi.
En vér vitum fleira en þetta. Vér þekkjum
heimkomna menn úr stríðinu, limlesta og heilsu-
bilaða; menn sem þegar hafa lagt líf sitt í sölurnar
fyrir þjóð og land.
pessir menn voru kvaddir með alls konar
viðhöfn, fagurgala og fögrum orðum, þegar þeir
lögðu af stað í stríðið. peir voru þá kallaðir hetj-
ur og hugprúðir menn, áður en þeim hefði gefist
tækfæri til þess að sýna hugrekki.
Og þeir trúðu því að þetta væri alt af einlægni
talað; og það hefir óefað verið það.
Svo komu þeir á vígvöllinn; þá fyrst reyndi
á hreysti kappans; þá var hann kominn á hólminn.
peir stóðu þar augliti til auglitis við andstæðinga
sína og þeir mundu traustið sem til þéirra var
borið; þeir mundu hetju nöfnin, sem þeim voru
gefin og þeir strengdu þess heit að hvorki skýldi
land né þjóð né ættingjar né venzlamenn þurfa að
bera kinnroða fyrir það, að þeir hefðu hopað eða
brugðist því trausti, er þeim var sýnt.
peir gengu fram vel og vasklega með þeirri
hugsun einni að koma heim sem sigurvegarar
eða falla sem drengir. “Koma heim með skjöld-
inn eða á honum,” eins og móðirin í fornöld komst
að orði við son sinn þegar hann lagði í stríð.
Hvort sem þeir beiði líf eða hel, ásettu þeir
sér að koma þannig fram að landi þeirra og
þjóð mætti fremur verða það til sóma en vanvirðu
að þeir hefðu lifað. »
En þeir særðust og urðu að gefast upp; þeir
voru fluttir heim ósjálfbjarga eða limlestir.
Á járnbrautinni mættu þeim að eins fáir
vinir; faðir eða móðir, unnusta eða eiginkona,
bróðir eða systir.
Fögnuður þessara fáu vina var fullkominn
og viðtökumar ástsamlegar, en nú var viðhöfninn
ekki eins almenn, dýrðin ekki eins útbreidd; nú
heyrðust ekki eins mörg lofsorðin.
Einmitt nú þegar hermaðurinn hafði sýnt
hreysti sína og hugrekki; einmitt nú þegar hann
var búinn að fórna sjálfum sér; einmitt nú þegar
hann hafði framkvæmt það verulega, sem hon-
um var hrósað fyrir að hafa í hyggju; já, einmitt
nú var þjóðin hans þögul og landið hans kalt.
Dæmi svipuð þessu eru ekki fá bæði hér í bæ
og víðar.
Að líkindum er þetta að nokkru leyti af hugs-
unarleysi; en hverju sem um það er að kenna,
þá er þess brýn þörf að hér sé vel og fljótt í
tauma tekið.
Hermennimir okkar eiga sannarlega heimt-
ing á því að þeim sé látið líða vel þegar þeir koma
heim úr þeim hörmungum, sem þeir hafa orðið
að þola.
Vér eigum hér aðallega við hina fötluðu og
limlestu menn, sem fjölgar daglega vor á meðal.
pegar hraustur og heilbrigður maður á bezta
aldri er tekinn frá heimili sínu, þar sem hann hefir
verið fyrirvinna og hefir getað átt glæsilega fram-
tíð fyrir höndum; þegar hann er tekinn og sendur
í aðra heimsálfu til þess að leggja líf og limi,
heilsu og vellíðan í hættu, þá má það sannarlega
ekki minna vera en að hann eigi vísa þá meðferð
þegar heim kemur aftur, ef hann lifir en fatlast,
að líf hans þurfi ekki að verða döpur áhyggjunótt
eða þung þrautaganga.
pað er aðallega stjóm landsins, sem á að sjá
um þessa hlið málsins. Stjórnin á að fara þannig
að í þessu efni að þessir bræður vorir geti átt
eins bærilega daga og unt er, og skyldulið þeirra
þurfi ekki að líða auka þrautir vegna þess að
fyrirvinnan hafi fatlast í stríði fyrir ríkið, en
þetta sama ríki sé svo hugsunarlaust og svo van-
þakklátt að það gefi því litlar eða engar gætur.
Maðurinn, sem tekinn er frá heimili sinu og
sendur í stríðið hvort sem hann fer sem sjálfboði
eða undir herskyldulögum, á að geta kvatt konu
sína og böm án þess að þurfa að bera áhyggjur
fyrir framtíð þeirra.
Maðurinn sem leggur fram heilsu sína og
krafta, lætur ef til vill limi sína, á að geta kvatt
land sitt og þjóð, sem hann fer að berjast fyrir,
með fullri vissu um það að vel sé við hann gert.
petta hefir stjórnin vanrækt. petta hefir
hún svikist um að tryggja honum. Gæðingar
stjóraarinnar, sem veitt er atvinna hættulaus og
hæg, fá að launum $5 til $50 á dag og sunmir
hærra, en hinir, sem sendir eru út í lífshættuna fá
ekki nema rúman dal, sem ekki er nú orðinn nema
50 centa virði, samanborið vic það sem var fyrir
4 árum.
Enn fremur skal það tekið fram að dreng-
lyndir menn, sem til þess em fúsir og færir, ættu
að sjá um að ekki þynnist fylkingar canadiskra
manna.
En svo er önnur hlið á þessu máli. pað sem
hér hefir verið bent á, heyrir til hinu opinbera.
Stjómin hefir í mörgu tilliti vanrækt skyldur
sínar við hermennina; látum oss vona að eitthvað
af þeim glapparskotum verði bætt; látum oss
vona að pólitíski leiknrinn verði ekki framvegis
eins og dimmur og draugslegur skuggi á vegi her-
mannanna okkar, bæði hér á landi og á vígvellin-
um í Evrópu. Látum oss vona að samvizka þeirra
vakni, sem að slíku eru valdir. Látum oss vona
að höltu og óhæfu hestamir, sviknu skómir,
sviknu sjónaukamir og sviknu byssumar standi
vorum pólitísku skálkum svo fyrir hugskotssjón-
um að samvizka þeirra fái hvorki frið né ró fyr
en þeir hafa bætt ráð sitt.
Látum oss vona að stjómin taki svo í taumana
hér eftir, þótt hún hafi vanrækt það hingað til,
að ekkert verði ógert látið, sem sanngjamt telst
til þess að vel og sæmilega sé farið með her-
mennina bæði í stríðinu og á eftir.
Hin hliðin á málinu snertir oss sjálfa; fólkið
sjálft; félög og einstaklingar geta mikið gert her-
mönnum til sældarauka.
Hermannalífið í skotgröfunum er hörmunga-
líf, eins og gefur að skilja. Við því verður ekki
gert; hjá því verður ekki komist; það út af fyrir
sig er engum að kenna.
Vér höfum fengið og séð fnörg bréf frá fyrstu
hendi, þar sem hermanna lífinu er lýst og oss
rennur til rifja að lesa sum þeirra.
Enginn getur lesið sum þeirra án þess að
vikna og án þess að óska þess að eitthvað væri
hægt að gera til þess að senda ljós og yl inn í
skotgrafirnar til þeirra sem þar hýma.
]?egar austur er komið eru flestir staddir
fjarri sínum í framandi landi. J?eir einir sem
sjálfir hafa reynt eitthvað líkt því, geta getið
nærri þeim tómleika sem grípur hugi manna á
tómstundunum þegar þannig stendur á.
Erfitt er að lýsa þeim fögnuði sem hlýtur að
fylgja hverju bréfi og hverju skeyti, sem að
heiman berst til þeirra manna.
Ef vér gætum fengið sannar og trúar hugar-
myndir þeirra þegar þeir eru að opna bréfin og
böglana, ef vér gerðum oss öll grein fyrir þeim
auknu kröftum, sem drengimir finna til þegar
slíkar kveðjur koma að heiman, þá væru bréfin
enn fleiri, sem vér skrifum og sendum, þótt þau
væntanlega séu mörg.
þegar þú lætur bréf í póstkassann til vinar
þíns eða vandamanns sem dvelur austur á vígvöll-
inum, þá ertu að senda honum sólargeisla frá sá’.
þinni.
Eftir því sem hann er bjartari og hlýrri, eftir
því veitir hann meiri styrk og hefir meiri áhrif.
pað að vita og fá sönnun fyrir því að munað
sé eftir sér af þeim sem maður ann í fjarlægð,
það er sæla sem fátt jafnast við.
Hugsið yður eftirvæntingu drengjanna þegar
von er á pósti. Hugsið yður sólskin fagnaðarins
sem leikur um andlit þeirra þegar bréf eða sending
kemur til þeirra að heiman, og hugsið yður ský
og skugga vonbrigðanna, sem breiðast yfir ásjónu
þeirra og hugarfar þegar þeim finst að vinirnir
hafi gleymt þeim.
Hversu oft menn lesa bréfin sín þar eystra
— sömu bréfin — það veit enginn nema þeir sjálf-
ir — ekki einu sinni þeir sjálfir; það er oftar en
svo.
“Hvert bréf sem þú færð er partur'af sál þess
er það skrifar og sendir,” segir fom griskur
málsháttur.
Sé sá málsháttur nokkvu sinni sannur, þá ov
hann það í þessu tilfelli. Sannur maður getur
lifað svo að segja heilum samvistum við vin sinn
fyrir bréfaskriftir þótt þúsundir mílna séu á milli.
peir sem bréfin lesa finna hendumar, sem
þau skrifuðu strjúkast sér um enni og vanga.
peir heyra hvíslað orðum sem bréfum er ekki trú-
andi fyrir, en sem þau flytja samt öðrum ósýnileg
en þeim sem þau eru stíluð til.
pess má vænta að enginn gleymi því né láti
það hjá líða að rita sem oftast ástvinum sínum og
vandamönnum í stríðinu.
Já, þess ætti að mega vænta, en þó er það
hryggilegur sannleikur að sagan á nokkra sorgar-
drætti — ef til vill miklu fleiri en nokkur veit
um — sem af því hafa leitt að vinir hafa van-
rækt þessa sjálfsögðu skyldu.
En svo er einn þáttur þessa máls. pótt allir
vinir muni eftir því að skrifa þeim, sem þeir eiga
kæra á vígvöllunum; þótt engin gleymska né drátt-
ur né hirðuleysi eigi sér stað meðal ástvina, þá em
til menn í hópi drengjanna—því miður—sem eiga
engan sérstakan vin.
petta lætur ef til vill einkennilega í eyrum, en
það er satt. f landi sem menn eru dagsdaglega
að flytja inn í frá öllum löndum heimsins er altaf
eitthvað af fólki sem er einmana og á engan að;
enga vini.
pað eru ef til vill ekki margir íslendingar í
þeim sporum, en þeir munu vera til. f stóra ís-
lenzka hópnum sem fór austur með 223. herdeild-
inni eða 197. eða 108. hafa áreiðanlega verið menn
sem hér voru f jarri öllum sinna; áttu enga vini,
ekkert heimili, hvergi höfði sínu að að halla. pað
eru þessir menn, sem ekki má gleyma, og félögin
—eða einstakir menn—sem vita um þá, ættu að
gera sitt bezta til þess að þeir finni að ekki séu
þeir öllum gleymdir.
pað væri illa farið ef þeir menn, sem þannig
er ástatt fýrir, féllu í stríði fyrir þjóð vora og
land með vísuna skáldsins á vörum sér:
“Enginn grætur íslending, i
einan sér og dáinn;
þegar alt er komið í kring
kyssir torfa náinn”.
íslendingar, látið ykkur ekki nægja að margir
landar fari í stríðið; það er lofsvert að vinna fyrir
því máli sem menn hafa trú á, lofsvert að leggja
fram líf sitt og limi fyrir það mál sem J?eir eru
sannfærðir um að sé þjóð sinni og landi til heilla
og það er skylda allra þeirra sem eftir em að
gera sitt ítrasta til þess að létta slíkum mönnum
sporin.
Jóla -sendingar
Um jólin hvarflar hugur vor til fjarlægra
vina. Um jólin vilja allir gleðja þá, sem þeim eru
kærir.
Jólin eru hátíð gleðinnar, vináttumerkjanna,
kærleikans og gjafanna.
pegar vinir vorir eru staddir í fjarlægð þarf
að hafa tímann fyrir sér til þess að þau merki sem
vér sendum þeim um það að þeir séu ekki gleymd-
ir, komist til þeirra í tæka tíð.
Aldrei höfum vér átt eins marga vini í fjar-
lægð og nú og aldrei í eins mikilli fjarlægð.
pað er talsverður tími til jólanna enn; hátt á
þriðja mánuð, en sá timi er í nánd sem heimtar
það að hugsað sé fyrir sendingum til hinna mörgu
fjarlægu vina.
Vel hefir verið að því unnið að undanfömu að
gleðja piltana í skotgröfunum, á vígvöllunum og
hvar annarsstaðar sem þeir kunna að vera eða
verða staddir um jólin.

!
THE DÖMÍnTÖMBÁTk
SIR EDMUND B. OSLER, M.P, W. D. MATTHEWS,
Pre8ÍcIent Vice-President
Hagsýni hjálpar til að vinna f tríðið
Byrjið sparisjóðs reikning og bætið við hann reglulega
Notre Dtune Branch—W. M. HAMH/TON, Manager.
Selkirk Branch—M. S. BURCKR, Manafvr.
!
t

NORTHERN CROWN BANK
Höfuðatóll löggiltur $6,000,000 HöfuSstólI gr.iadur $ 1.431,200
Varasjóðu.....$ 848,554
(ormaður...............Capt. WM. ROBENSON
Vice-President - JAS. H. ASHDOWN
Sir D. C. CAMERON, K.C.M.G. W. R. BAWIiF
E. F. HCTCHINGS, V. McTAVTSH CAMPBEIjIj, JOHN STOVKl,
Allskonar bankastörf afgreidd. Vér byrjum reikninga vlC elnstakilnga
eða félög og sanngjarnlr skilmálar veittir. Avisanir seldar tll hvaöa
staCar sem er á Islandi. Sérstakur gaumur geflnn sparisjðBsinnlögum,
sem byrja má meC 1 dollar. Rentur lagöar viB á hverjum 6 mánuöum.
T" C. THORSTEIN9SON, Ráðsmaður
Cor. Williaan Ave. og Sherbrooke St„ - Winnipeg. Man.

Hjálparfélag 223. herdeildar-
innar hefir tekið sér það fyrir
hendur að gera alt sem í þess
valdi stendur til þess að safna
gjöfum og glaðningum handa
ölh.im þeim er með þeirri deild
xóru.
Félagið þarf á allmiklum fram-
lögum að halda í þessu skvni og
hafa íslenzku og skandinavisku
blöðin lofast til að veita mót-
töku því er menn kynnu að vilja
láta af hendi rakna í þessu skyni.
Ákveðið er að hverjum þeim
er með deildinni fór verði send-
ur lítill kassi með gjöfum fyrir
jólin, og ríður á að sendingam-
ar komist í tíma.
pað að fá þessar sendingar
einmitt um jólin eða rétt fyrir
þau eykur og margfaldar gildi
þeirra. Tilfinningar vor allra
eru þannig að það eru ekki ein-
ungis gjafimar sjálfar, heldur
hitt hvenær þær koma og frá
hverjum þær eru.
fslendingar! þér sem eitthvað
viljið láta af hendi rakna til þess
að gleðja piltana, sendið það til
Lögbergs og verður því þaðan
komið til féhirðis hjálparfélags-
ins.
Gleymið því ekki að tíminn
líður fljótt, munið eftir því að
þegar jólin koma þá eykur það
yðar eigin gleði og frið að hafa
það á meðvitundinni að einhverj-
ir—-helzt allir—íslenzku dreng-
irnir hafi meðtekið sendingar að
heiman.
Bréf frá Alberta
Þar eð vinur minn! ritstj. Hkr.
gat ekki léð eftirfylgjandi línum rúm
biS eg háttvirtan ritstjóra Lögbergs
að birta Jjær í sínu heiðraða blaði. —
Markerville, 26. júlí 19J7.
Héðan er fátt að frétta. Tíðin
hefir snúið ýmsu að. Vorið fram
um næstliðinn mánuð heldur kalt og
votviðrasamt, en engin náttúrleg hlý-
indi, heldur kalsaveður að jafnaði.
sem hnekti gróðurframförum, bæði
á grasi og lágu akurleiídi, sem lengi
var of vott. Sáningu var víða seint
lokið sökum vætunnar; sumir akrar
urðu ekki sánir, fyr en um miðjan
júní, þá brá til meiri hlýinda og
þurka, svo öllu fór vel fram; það
sem af er þessum mánuði, hafa v'erið
stöðugir þurkar, og suma daga mikl-
ir hitar—um 90 stig og yfir. Alt er
orðið þurt, og haldist þurkurinn og
hitarnir, án þess að regn falli, e,-
ökrum á háu landi hætta búin. Gra-.
vöxtur er orðinn vel í meðallagi, og
akrar uxu vel til skamms tíma. Hey-
vinnu byrjuðu þeir fyrstu um miðjan
þenna mánuð, en nú munu allir byrj-
aðir.
Heilsufar og líðan alment er hér
í góðu meðallagi. öndvert í þessum
mánuði andaðist hér aldurhnigin
kona, Ólöf Benedictsdkttir, kona Jóns
Nordals, Jóhannessonar, sem hefir
búið skamt frá MarkerviIIe síðan um
næstliðin aldamót. Hún var ættuð úr
Höfðahverfi í Þingeyjarsýslu, fædd
1849.
Stofnað er til og undirbúið all-
mikið hátíðahald á Markerville 2.
ágúst; á líklega að vera þjóðminn-
ingardagur að vanda. Séð hefi eg
dagskrá og kom mér í hug: “Raustin
er Jakobs raust, en hendurnar eru
Esau hendur”.
Hér i Innisfail kjördæmi féllu
kosningar til fylkisþings í Alberta
þannig: að gamli þingmaðurinn, sem
telur sig afturhaldsmann, féll fyrir
manni, sem fylgir framsóknarflokkn-
um, herra D. J. Morkeberg, smjör-
gjörðarmanni hér á Markerville, hef-
ir hann verið hér við það starf nær
20 ár; danskur að ætterni þó fæstum
Dönum sé likur í sjón né reynd, dá-
vel skynsamur maður, talsvert ment-
aður, stiltur og stefnufatsur, er því
liklegur til þjóðþrifa, ef ofmetnaður
og síngirni villa ei um hann, sem og
svo marga aðra, sem fást við stjórn-
mál; nálega allir íslendingar hér
studdu hann við kosningarnar, konur
sem karlar. Afturhaldsmanna hér,
gætir lítið á þessu þingi; lítur enda
út fyrir, að dagar þess flokks séu
taldir hér í Caanda, og væri það ekki
að ósekju, því lengi mtin canadiska
þjóðin mega gjalda glópsku og gjör-
ræðis núverandi stjórnar; þetta mun
nú þykja mikið sagt, en hvað var
það, að beita gjörræðisvaldi og lofa
500 þús. herliða hér frá Canada ? og
jietta gjörði einn maður, án þess að
gefa þjóðinni minsta tækifæri til af-
skifta þessa m'ög svo þýðingarmikla
máls; engu líkara en hann þættist
eiga þjóðina með húð og hári.
Canada er ungt land og mannfátt,
samanborið við þörfina; hér er mik-
ið verk að vinna og líka til mikils að
vinna; á þessum voða tímum er
þörfin brýn, að framleiða sem mest,
en það er ljóst, að framleiðslan
hvílir á vinnukraftinum. Þjóðinni er
sagt, hún er ámint um það, að fram-
Ieiða sem allra mest, og gæta fyrir-
hyggj u sem mest, og það er gott og
nauðsynlegt, en um leið, er rýrður
vinnukrafturinn og sendur til vígvall-
ar, stór hluti af beztu starfskröftum
þjóðarinnar, og ekki nóg með það,
heldur verður seinni villan argari
hinni fyrri, að lögleiða herskvldu í
Canada, til böls og tjóns fyrir alda
og óborna. Eins er um öll fjármál
í sambandi við stríðið, þau hafa farið
i handaskolum. Slíkir eru v'orir
stjórnendur. — Enginn heiðvirður
maðúr ætti að ljá sig til, að skjóta
skildi yfir slíkt athæfi, það er þýð-
ingarlaust, skyggnir sem óskygnir sjá
ósómann. Mér finst vikublöðin okk-
ar í Winnipeg gera ofmikið veður út
af þessum stjórnmálum, lesendurnir
eru litlu nær, t. d. alt þjarkið og þref-
ið um kosningarnar í Saskatchewan.
Það voru býsn; það fylki er talið að
sé meðal þeirra fylkja, sem lengst eru
komin á framfaraveginum og heyrt
hefi eg og lesið, að sú stjórn væri
vinsæl og þjóðholl, enda sýndust kosn-
inga úrslitin sanna það. Heimskr.
hefir löngum lagt sig í bleyti fyrir
afturhaldsflokkinn, og núverandi rit-
stjóri hennar virðist ætla að halda
því frarn; en svo er ekkert nema
sjálfsagt og drengilegt að halda því
fram, sem rétt og ráðvandlega er
gjört, þó með velsæmi og kurteisi,
en unna um leið, rttótstöðumönnunum
sannmælis, fyrir það, sem þeir gjöra
vel; fyrir skömmu var það geifið í
skyn, um Sir Wilfrid Laurier, að
hann væri ekki heill og sannur lands
og þjóðar vinur; þetta fanst mér
hvorki rétt né drengilegt; það er á
margra vitund og sagan v'ottar það,
að hann er hinn vitrasti og mesti
stjórnmála maður, sem Canada á Og
hefir átt, máske síðan Sir McDonald
leið. Það er skaði mikill, að rit-
stjórarnir okkar, skuli eiga í erjum út
af þessum stjórnmálum, báðir eru
þeir góðir drengir, að því er eg hygg,
en stjórnmálín eru oft svo reifð, að
ilt er um þau að deila, án þess það
valdi persónulegum kulda og hnipp-
ingum, en þá er oft hætt við, að
sannleikurinn og sanngirnin fari á
hæli.
Vinur minrl, O. T. Johnson, hefir
nú um sinn stjótnað Hkr.; hefi eg
verið að Ieiða athygli að, hvernig
starf það færi honum úr hendi. Eng-
inn efi er á, að blaðið hefir að ýmsu
tekið umbótum, frá því sem áður var.
Stýll og orðfæri, er að jafnaði svo,
að óþarfi er út á að setja. Fréttir
frá styrjöldinni eru vel sagðar, án
þess þó, að viðhöfð sé óþarfa mælgi
og orðaleikur. íslenzkt þjóðerni og
móðurmál okkar hefir hann—ritst.—-
í heiðri og mun hlúa að því í fram-
tíðinni; hann er þar meðal þeirra
sem fremstir standa meðal hinna
ungu hér innfæddu tslendinga; má
vænta að hann verði einn af þeim,
sem standa á verði um íslenzka tungu
og þjóðerni. Almennu fréttirnar eru
helzt til litlar, mættu vera fleiri, en
þá minna um stjórnmál og stríðsmál
en stundum hefir verið.
Það er Hkr. mikið liapp að séra F.
J. Bergmann hefir nú um sinn ritað
tölvv’ert fyrir hana, alt skemtilega rit-
að og fræðandi. Þá er ritgjörð “Um
iselnzk mannanöfn” einkar vel saman,
og sýnir hve höfundurinn er vel
heima í forn-íslenzum bókmentum;
hún er eitt af því allra merkasta, sem
Hkr. hefir haft meðferðis, nú lengi.
Stjórnmálin spilla fyrir Hkr.; um
þau virðist mér og fleirum vera mælt
meir en í meðalhófi; stjórnarathafn-
irnar eru óhreinni en svo, að neinn
ritstjóri ætti að veðsetja virðingu
sina með þvi að mæla þeim bót. Það
er stórt þjóðarböl í þessu lýðfrjálsa
landi að vilji og velferð þjóðarinnar
skuli fyrir borð borið af valdhöfun-
um, sem sýnast grundvalla stjórnar-
störfin á ofmetnaði, síngirni og valda-
fýkn. Lítil von, að afleiðingarnar
séu happadrjúgar.
Mér þykir vænt um bæði blöðin,
en óska að þau geti orðið til gagns
og sóma Vestur-íslendingum, og það
geta þau'Jjví að eins að þau gæti
hófs og forðist flokka ofstæki, sem
veldur dcilum og eykur úlfúð og
kala. Eg þekki ritstj. Hkr. frá því
hann var ungur drengur og eg er í
engum efa um, að hann er góður
drengur í eðli sínu, vona því og óska,