Lögberg - 11.04.1918, Blaðsíða 1

SPIERS-PARNELL BAKING CO.
• ábyrgjast yður
fulla vigt, beztu vörur fyr-
ir lœgsta verð sem verið
getur. REYNIÐ ÞA!
TALSÍMI: Garry 2346 - WINNIPEG
Þetta pláss er til sölu
Talsímið
Garrv 416 eða 41T
Bandaríkin.
Senator Poindexter frá Wash-
ington ber frarn frumvarp í Sen-
atinu, sem’eftirfarandi er partur
úr: Hver sá, sem með orðum
eða í verki gjörir sig sekan í því
að veita pjóverjum að málum í
þessu stríði, eða með orðum eða
gjörðum reynir til þess að draga
úr framkvæmdum þessarar þjóð-
ar í því, skal sæta 20 ára fang-
elsi og $10,000 fé sektum. petta
$2.20 í Chicago, sumir halda að
Wilson-menn synji þessum lög-
um staðfestingar.
Leikkonan Maggie Mitchell er
ný dáin í New York, 82 ára
gömul.
Aðgæzluleysi olli stór tjóni
i Jersey borg, þegar verkamað-
ur einn henti frá sér enda af
vindling í vörugeymsluhúsi
Bandaríkja stjórnarinnar þar í
borg, kviknaði í því, og það
frumvarp hefir hlotið, einróma! brann til kaldra kola. Skaðinn
stuðmng þingnefndarmnar, seml— i..-_ ^ .»•.
um slík frumvörp fjalla.
Fréttir frá Washington segja
Lodge senator frá Massachu-
setts hefir farið þungum .orðum
að Leo J. Trachtenberg, Austur-1 um það> gem hann nefnir ófyrir-
rikismaður, sem í oktobei var,gefanlegan sióðaskap hermála-
yikið ur stjornarstöðu sökum;nefndar Bandaríkjanna með til-
þess hve mikið hann helt taum i búning á fluffvélum. Hann seg-
p.ioðverja i striðinu, hefir nu | ir> að j staðinn fyrir að hafa
komiðserinn a nefnd þa, er hef- 12(000 flugvélar tilbúnar 1. iúlí
ir með höndum þyðingar a skjöl- 191g verði þær að eins 37> sem
um af ensku og a tungumal fullgerðar verði.
þeirra þjóða er Bandaríkin hafa
einhver viðskifti við. Verkefni Dr. Karl Muck, formaður
Frachtenberg var að þýða á Symphony orchestra (hljóðfæra-
pólsku. pegar uppvíst varð hver flokksins) frá Boston, hefir verið
þessi maður var, var málið tekið tekinn fastur fyrir brot á þegn-
af stjórninni til yfirvegunar; sú hollustu.
rannsókn stendur nú yfir. 1 ,
! Sera Clarence H. Waldom fra
Hefshöfðingi Persing hefir- Burlington, hefir verið dæmdur
ráðið frá því að láta Bandaríkja í 15 ára fangelsi fyrir mótstöðu
hermenn, sem í stríðinu eru, taka, sína gegn herskyldu, og sínar ó-
þátt í kosningum, sem fram
kunna að fara í Bandaríkjunum
á meðan stríðið stendur yfir,
segir að ekki sé auðfundin nein
aðferð til þess að taka atkvæði
þeirra manna, sem í stríðinu eru
svo vel fari.
f senati Bandaríkjanna hefir
það verið samþykt með 49 at-
kvæðum á móti 18, að verð á
beztu tegund hveitis í Banda-
ríkjunum fyrir árið 1918 skuli
vera $2.50 fyrir hvern mælir.
Áður hafði Wilson forseti ákveð-
ið að hveitiverðið skyldi vera
þegnhollu friðarprédikanir.
ísland.
Eftirfylgjandi greinarkorn,
stendur í Björgvinjar kveldblað-
inu, 24. jan síðastl.:
“Samgöngur við ísland hafa
verið harla slitróttar í vetur, af
völdum kafbáta hemaðarins,
meira en tveir mánuðir hafa lið-
ið, án þess að nokkurt skip gengi
á milli landanna, en nú er nýkom-
ið gufuskip frá íslandi og með
þvi komu nokkrir farþegjar og
Stefán Jónsson
sem féll á Frakklandi 4. marz s.
k, var elzti sonur Tryggva Jónas-
sonar og konu hans Margrétar
Kristjánsdóttur, sem um mörg
ár hafa átt heima í Selkirk.
Tryggvi er pingeyjingur, en
Margrét er Skagfirsk. j
Stefán sál. var fæddur á Hró-
piundarstöðum á Árskósströnd
i Eyjafirði. Hann var 28 ára að
aldri og kom til þessa lands með
toreldrum sínum, þá þriggja ára
settust þau að í Argyle-bygð
°g áttu þar heima um tíma.
Handverk Stefáns sál. var að
setja gufuhitun í hús (Steam-
fitting) átti hann heima í Winni-
Pog um nokkur ár, þar sem hann
laerði þessa atvinnu. Einnig
vann hann hjá W. S. & L. W. Ry.
(Conductor) og var hann í þjón-
usstu þess félags þegar hann
mnritaðist í herinn. í Selkirk
var hann í bandinu í 108. her-
deildinni og um tíma á Englandi.
Stefán var tvígiftur, fyrri
kona hans, sem hann giftist
1913, var Ingólfína Magnúsdótt-
ir, Jónssonar, Eiríkssonar frá
Lundi í Nýja íslandi. Kona
Magnúsar var Ingibjörg Jóns-
dóttir Sanders ,nú í Kandahar,
( Sask. pessa konu misti Stefán
eftir fjögra mápaða sambúð.
Seinni konu sinni giftist hann
1915, hún heitir Frances Irene,
einkadóttir Mr. og Mrs. Allen
Steven^ í Selkirk. Eina dóttir
átti hann með þeirri konu og var
hún fyrir stuttu fædd, þegar
hann lagði á stað á orustuvöllinn
Hann fór héðan 12.' sept. 1916
með 108 herdeildinni, sem kend
var við Selkirk, en Col. Bradbury
stýrði. Á Englandi var hann
færður í 43. deilina, Cameron
Highlanders, sem þá var á för-
um til Frakklands. í skotgraf-
irnar fór hann 4. marz ^917 og
féll 4. marz 1918.
Stefán sál. var velkyntur.
Hann tók mikinn þátt í öllum
skemtunum, enda mesti gleði-
maður, hann var hneigður fyrir
söng og hafði mestu unun af að
vera þar með. Honum tókst að
safna í kringum sig morgum
vinum, sem nú hryggjast við'
fráfall hans.
Nánustu ættingjar hans eru:
foreldrar hans ogitveir bræður,
Ólafur og Jónas, og ein systir,
Mrs. R. J. Lyons, (maður henn-
ar er nú á Frakklandi) og svo
ekkjan og litla dóttirin, sem nú
syrgja elskaðan eiginmann og
föður.
þó nokkuð af fréttum.
Á meðal farþegjanna voru
fimm sænskir námafræðingar,
sem unnið hafa að rannsókn
kolanámanna á íslandi og haft
umsjón með vinnu í námunum 1
Patreksfjarðar-hlíðum. Námur
þessar liggja utarlega með firð-
inum, og er aðsigling þangað
hvergi nærri góð.
Dansk- íslenzkt hlutafélag á
námurnar. Búið er að grafa
um 50 metra inn í fjallið,
og batna kolin æ því meir, er inn-
ar dregur. Alls hafa unnin verið
í vetur úr náinum þessum 600
smálestir, er seldar hafa verið á
100 krónur, hver um sig.
Veturinn á íslandi hefir verið
með lang harðasta móti. Jafn-
vel í byrj un september mánaðar,
hlóð niður fannkyngi og frostið
steig upp í 25 gráður. Storma-
samt hefir verið með afbrigðum
og ísalög næsta mikil. Slys hafa
orðið alltíð á sjónum, farist f jöldi
smábáta og stærri fiskiskipa,
þar á meðal all-mörg norsk, bæði
gufuskip og seglskip.
ísland mun vera fult eins vel
byrgt með vistir, og nokkuð
hinna Norðurlanda ríkjanna, ef
ekki betur. Lögákveðin úthlut-
un matvæla á íslandi mun ekki
eiga sér stað; en aftur á móti er
feikilega þröngt í búi, að því er
snertir steinolíu og kol. —
Samgöngur ísldndinga við um-
heiminn hafa verið mjög tak-
markaðar, nema helzt við Banda-
ríkin, þar sem þeir nú gera svo
að segja alla verzlun sína.”
Úr bréfi frá Reykjavík.
í janúar-lokin.
Nú er alveg nýkominn mjög
mikill póstur frá Englandi, um
350 póstpokar. pað mun mest-
ur póstur, sem hingað hefir kom-
ið í einu — og flutti enskt skip
(vopnað kaupfar) hann.
Nú er alt annað en álitlegt að
byrja búskap. Verður sjálfsagt
alt mjög dýrt, sem til þess þarf
fyrst um sinn, þótt raunar sé erf-
itt að spá um ókomna hluti. Er
raunar margt á hverfandi hveli
nú. Getur hér á voru landi vald-
ið mikið um, veturinn er nú
stendur yfir. Hann er regluleg-
ur fimbulvetur. Má heita að
harðindi hafi verið síðan í 1.
réttum. Og í des. var víða hag-
laust með öllu af áfrerum. En
um jólin gerði þýðu um land alt
og kom jörð upp. Aftur voru þá
illviðri svo hennar varð ekki full
not. Og strax eftir nýárið gerði
frosthörkur miklar; meiri en
en þekst hafa hér á landi, a. m.
k. síðan 1881—82. Brunagadd-
ur dag eftir dag, 25 gr. á C. mest
hér. En á Grímsstöðum 36 gr.
Um 30 í Borgarfirðinum. Mikil
frost! Nú síðustu dagana miklu
vægara hér syðra, lítið frost, en
nyðra frost og^hörkur ætíð. Haf-
ís er fyrir öllu Norðurl. og eitt-
hvað talsvert á Vestur- og Aust-
fjörðum einnig. ísbirnir hafa
gengið á land og verið skotnir,
einir 6—8.
Eg kom hingað til Reykjavík-
ur snemma í þ. m. og hefi því
haft það gott í kuldunum. En
kuldalegt hefir víða verið. Kulda-
legt í mörgum afdala kotbænum.
Og einnig hér víða í höfuðborg-
inni. Svo örðugt að fá kol og
þau dýr, 50 kr. skp. Og myrkt
einnig. Gasið í ólagi. Engin
götuljós og ekkert gas í búðum,
veitingahúsum né opinberum
samkomuhúsym. pað er því
hálf myrkt hér. — Eg kom til
i Hafnaf jarðar í gærkv. og var þar
munur að sjá. öll hús uppljómuð
af rafmagni. Eg fór með pilti
til Hafnarfjarðar og Bessastaða.
Gengum yfir Skerjafjörð innan
við Skildinganes. Við gistum á
Bessastöðum að Jóni porb. Hann
býr þar og mun gera það vel.
En enga kindina á hann enn.
Jörðin kostaði yfir 50 þús. og
varð hann að borga frá í fyrra
vor til nýárs um 8 þús. kr. í vexti,
afborganir og til reksturs bús-
ins. En jörðin og búið stóð vel
fyrir því. Samt hafði hann að
eins 9 kýr í sumar og 6 í vetur.
En mjólkin er í verði núna (48
aur. pott. hér) og alt sem jarð-
irnar gefa af sér hér umhverfis.
Taða er nú a. m .k. seld á 15 aura
pd. o. s. frv. — Jón bóndi er góð-
ur heim að sækja og veit þó hver
hann er. pað er kostur, en getur
farið lengr0- Eg segi það ekki
um Jón. — Lítið er nú orðið eft-
ir af fornri frægð eða ófrægð
Bessastaða. Tómar stofur og
tóm kirkja. Tómleiki yfir staðn-
um, sem minnir á að einhvern-
tíma hafi þar ríkt meira líf. —
Nú búa að eins 4 menn í hinu
stóra skólahúsi.
\Stjórnmálunum ætla eg að
víkja að “fyrir rest”. Eg er að
verða heilmikill “politíkus”. pó
get eg ekkert sagt þér markvert
— og veit þó flest sem gerist að
tjaldabaki. pú sérð sennilega
blöð að heiman. pú veist því
deili á “Hvítu hersveitinni”,
“þríveldissamb.” Jón porl., Sv.
Bj. og Bj. Kr. standa fyrir því.
En þessu var aldrei um Álftanes
spáð; en svona fór það samt, að
þessi þrenning vinnur saman í
stjórnm., aðall. undir bæjarstj.k.
fyrst, en á svo að verða lands-
mála félag. Fél. þeirra heitir
“Sjálfstjórn” o&er Magnús dýri
form. pað eru jafnaðarm. og
“Tímans” menn, sem þeim er
meinilla við. Og þeir hafa sam-
einað 'þessa gömlu féndur. —
“Tíminn” vex að útbreiðslu og
áhrifum. Tryggvi er ritstj. og
er Tím. all-góður. Tímans flokks,
mun gæta mikið við næstu kosn-
ingar. Eru margir ötulir menn
í hans liði.
Vakning-
flí
Frú Stefanía Guðmundsdóttir
á 25 ára leikara-afmæli.
1
1
1
i!
i í
m
Á björtustu stund þeirri’ er árdegið á
flaut elfur í gull-ljósastraumum.
— Lífið þeim sætasta blundi brá,
og blóðrjóð stóð Áróra Röðli hjá,
rétt vöknuð af vorsins draumum.
Á sumarmorgni með silfurtár —
sól byrgir þokan og strauma;
hún bylgjast sem ylgja á bökkum ár,
því blæviðrið stígur — sem andvarpan sár
eftir nætur dulráðnu drauma.
Nóttin tálhvílu einungis á
þeim æskunnar hálfvökudraumum.--------------------------
pað blakta hjá elfinni blaðkom smá,
en blöðin í hjúfrandi daggperlum gljá,
sem titrandi tárastraumum.
Og elfurin streymir með stiltum nið,
en straumþunga jöfnum, í hafið.
Blöðunum tárgu hún tekur við,
táldraumum nætur og hylliboðs frið,
og þá er alt gleymt og grafið.
Jón Runólfsson.
llllll]l!lllfflilllffi!lllll!llil!MI!l!lllllllllll!l!]IIIIIBIII!!l!l'lÍ5lÍíííillÍl!ÍIÍ!5

“Morgunblaðið” í Reykjavík,
flytur eftirfarandi ummæli,
hinnar ágætu leikkonu á tuttug-
asta og fimta leikara-afmæli
hennar:
“Eg byrjaði að leika þegar eg
var 16 ára, 30. jan. 1893 og síðan
hefi eg alls leikið 77 hlutverk.
Hafði þá að eins séð leikið:
“Hrekkjapör Scapins — í pakk-
húsi á Seyðisfirði, “Víkingana á
Hálogalandi” hér í Reykjavík og
smáleiki í Mentaskólanum.
Lék fyrst Hortenza í smáleik,
sem “Betzy” hét, lét og sama
kveld Kristínu í “Á þriðja sal”.
Var leikið í G. T.-húsinu. Betri
sæti seld á 65 aura og helmingur
allra tekna gekk til G. T.-hússins.
— Sama vetur leikið “Frúin
sefur”. Lék þar aðalhlutverkið.
peir, sem leika enn af þeim
sem léku með mér þá eru: Stef-
án Runólfsson, sem aðallega stóð
fyrir leikunum og Friðfinnur
Guðjónsson. Stefán hafði eitt-
hvað fengist við leika áður og
Friðfinnur leikið smá hlutverk á
Akureyri, en lék hér í fyrsta sinn
sama kvöld og eg.
ólafur Rósinkranz var leið-
beinari og á eg honum mikið að
þakka og ekki sízt fyrir hve pann lífgjafarmátt á list og snild
mikla aherzlu hann lagði a að að létt verður skapið og stundin
talað væri skírt. mild
Leiktjöld voru ein stofa og j eitt kvðld getur hlýdöggvað
búningar fengnir að láni, þari hvarminn
sem bezt gekk og fóru þeir sumir j og vliað oss inst inn j barminn.
miðlungi vel.
Á næstu árum lék eg ýms hlut- Qg þokk fyrlr stundirnar — þar
verk. Meðal þeirra “Valbæjar-j var blýtt
gæsina , Trínu í stofufangelsi , og þbkk fyrir útsýnið nýtt og vítt
sem eg mun hafa leikið yfir 60, með sólina á vorheiði
því sjálf hafði eg enga vissu fyr-
ir að geta það, en Bjarni sagði:
“Eg er viss um það”. Hvort það
hafi verið rétí ber mér ekki að
dæma um. En eg er Bjarna
innilega þakklát fyrir Mögdu og
með tilliti til þessa hefi eg valið
að leika Mögdu þenna dag.
önnnur stærri hlutverk, sem
eg hefi leikið:
Jóhanna í “Æfintýri á göngu-
för”, Emma í “Drengurinn
minn”, Nóra í “Esmeralda”, Ida
í “Ungu hjónin”, frú Tjælde í
“Gjaldþrotið”, Nóra í “Brúðu-
heimilið”, Gervaise í “Gildran”,
Margariete Gautier í “Kamelíu-
frúin”, Áslaug í “Nýársnóttin”,
frú Stackmann í “pjóðníðingur-
inn”, Ásta í Dal í “Skugga-
sveinn”, Ljót í “Bóndinn á
Hrauni”, Toinette í “ímyndunar-
veikin”, Ulrikka í “Kinnarhvols-
systur”, Elisabet Munk í “Álf-
hól”, Clara Volkhardt í “Um
háttatíma”, Guðný í “Lénharði
fógeta”, Steinunn í “Galdra
Loftur”, Guðrún í “Syndir ann-
ara”, frú Tomkins í “ókunni
maðurinn”, Hekla í “Konungs-
glíman”.
Um kristnihald eftir 1850.
smnum; í síðasta sinn á Akur-I
eyri, sama dag og eg frétti lát
Kristjáns porgrímssonar, og
varð mér þá að orði: “Nú, eg
leik þá Trínu í síðasta sinn í
kvöld”.
Minnisstæðast er mér þegar
eg lék “Hjartslátt Emilíu” í
fyrsta sinn. Ákveðið var að leika
hann eftir viku. Vegna notkun-
ar hússins, var að eins hægt að
æfa einn dag á leiksviðinu. peg-
ar að því kom, var eg ein á leik-
sviðinu, því það er eintal, og all-
ir leikendumir stóðu fyrir neðan j
og horfðu á mig og toguðu með|
augunum hverja setningu út úr
mér. Eg hafði verið, var, og er
enn, að nokkri* leyti svo feimin,
að mér hefir verið lítt mögulegt1
að leika á æfingum og í þetta;
sinn var mér það með öllu ó-
mögulegt. Og í stað þess að æfa
leikinn hvað eftir annað þetta
kvöld, komst eg einu sinni í gegn
um hann — tók svo steinþegj-
andi sjalið mitt, fór heim, hátt-
aði og breiddi upp yfir höfuð og
fanst þá að öll þessi augu veita
mér eftirför. Næsta dag lék eg
“Hjartsláttinn” fyrir troðfullu
húsi með sönnum hjartslætti, e(i
óvíst tel eg að eg hafi leikið hann
öðru sinni betur. — En þetta
vildi eg ekki láta segja mér að
gera nú.
v Annars hefir það verið undan-
tekningarlaust, að eg hafi liðið
af feimni og kvíða fyrir hverju
hlutverki, þangað til eg er kom-
in inn og búin að segja fyrstu
setninguna, þá hefi eg í flestum
tilfellum ekki vitað af neinum
óviðkomandi í kringum mig.
Fyrsta alvarlega hlutverkið
var Magda 1902. pað var Bjarni
Jónsson frá Vogi, sem fékk migi
til að byrja á því vanda verki. I
Mér hefir oft dottið í hug: En J
að maðurinn skyldi þora þetta,
i og ljós yfir landnámi
synu
þínu.
porsteinn Erlingsson skáld,
orti vísur þessar kveld eitt, er
hann hafði verið á leikhúsinu og
séð leik frú Stefaníu, sendi hann
henni erindin, en eigi voru þau
birt á prenti fyr en frú Guðrún
ekkja porsteins, leyfði “ísafold”
að koma með þau í dagsljósið á
þessum tuttugu og fimm ára
heiðursdegi frúarinnar.
pér talið um að eg vildi senda
yður endurminningar frá æsku-
árum um kristnihaldið. Endur-
minningar á eg talsverðar, alt
frá 1850 að minsta kosti og þang-
að til eg fór í skóla, en þær ná að
eins til fárra safnaða í Fljótsdal,
Fellum og Völlum. Kirkjurækn-
in margfalt meiri en nú, á hverj-
um færum helgum degi messað;
voru það viss heimili, sem aldrei
létu sig vanta, þau helzt, sem
voru nálægt kirkjustaðnum, ella
hefði án efa sjaldnar verið pré-
dikað. Undantekningarlítið voru
allir fermdir, einu sinni til altaris
á ári, frá nokkrum heimilum
tvisvar, haust og vor. Ytri trú-
rækni var áreiðanlega meiri en
nú, en siðferði manna yfirleitt
miklu verra. Ofdrykkjan og
dýrkun Bakkusar spilti ávöxtum
trúarinnar.
Fólkið var þá yfirleitt marg-
falt óupplýstara en nú í öllum
fræðigreinum, nema barnalær-
dóminum og sjálfri biblíunni,
sem margir lásu rækilega, og var
slíkur lestur skoðaður sem sálu-
hjálparatriði út af fyrir sig, líkt
og tíðar kirkjugöngur og altaris-
göngur. “Synd og náð” hvort-
tveggja viðurkent, og svo syndg-
uðu menn “í krafti upp á náð-
ina” með drykkjuskap og laus-
læti. Sem sagt; ofdrykkjunni
var þá um flest ílt að kenna. út-
reiðar og slark á helgum dögum,
eilíft ráp út og inn undir sjálfri
guðsþjónustunni, einkum karl-
mannanna til að “snapsa sig”
undir kirkjuveggnum, ennfrem-
ur illur munnsöfnuður, blót og
formælingar, deilur og rysking-
ar og klám.
Margir voru kallaðir, “fáir út-
valdir”, já að eins sárfáir. Sem
betur fór voru til einstöku menn,
sem sköruðu fram úr í trú og
siðgæðum og voru yfir höfuð á-
gætis menn; en þeirra gætti alt
of lítið innan um f jöldann.
V
A
TIL
Frú Stefaníu Guðmundsdóttir
* LEIKKONU
Fagnandi heilsa þér hollvinir góðir,
hyllir og dáir þig Reykjavík öll,
vakandi þjóðlistar vordís og móðir,
viljinn þig flytur á gullstóli’ í höll. —
Höll, er í sóldraumum hugsjón vor eygir,
hvorfþakta, gullroðna, samboðna þér,
höll, er skal reist, þegar fauskarnir feigir:
fulltrúar volæðis, bæra’ ekki’ á sér.
pröngt er og fábreytt hér sýninga-sviðið,
samir ei framtíðar-draumanna borg,
þar sem þú fyrir oss fram hefir liðið
fögur sem drotning í gleði og sorg. —
Látið oss hlægja og látið oss gráta,
látið oss finna til breyzkleika mánns,
látið oss sígildi listanna játa,
ljósengla birt oss við svifléttan dans.
pökk fyrir snildina’ í svipbrigðum, svörum,
sumaryl hlýjan um vetrarkvöld byrst,
þökk fyrir bráðleiftrin, brosin á vörum,
brennandi áhuga’ á torgætri list!
Hugurinn byggir sér skrautsali skýja,
skapraun þótt valdi, hve kóngslund er hálf.
Ó, að vér lifðum að leikhúsið nýja
listinni’ og þjóðinni vígðir þú sjálf!
Guðm. Guðmundsson.
A
Ræður prestanna voru mest
þur trúarmælgi, sem hin óupp-
lýsta alþýða að vísu, virti nokk-
urs, en skildi lítið í. Bamaupp-
fræðing prestanna skildist mér
ganga meira út á það að vekja
trúartilfinningar, en glæða skiln-
inginn. óskaplegt táraflóð hjá
bömunum undir fermingunni,
en þau tár þornuðu fljótt. Eins
var við altarisgönguna, þá þótti
jafnvel eiga við að menn sæjust
gráta. pá var og flestra siður
að neyta lítils matar á undan
altarisgöngum.
Bænrækni var miklu meiri þá
en nú, en að eins utan að lærðar
bænir, sem menn þuldu. Flestir
voru þá lesandi eins og nú, en
lestrarlagið hjá flestum hefði
hneyxlað nú á tímum; allsháttar
tilgjörð, seimur og tafs, einkum
þegar guðs orð var lesið. Aftur
var miklu áheyrilegra, er menn
lásu sögur eða einhvern verald-
legan fróðleik.
Eg tek það upp aftur: Drykkju
skapurinn og þár næst fáfræðin
og svo ilt eftirdæmi hinna eldri,
spiltu mjög góðum ávöxtum af
hinum tíðu kirkjuferðum og alt-
arisgöngum. Lestur auk barna-
lærdóms var hið eina sem kent
var. Landafræði, náttúrusaga,
mannkynssaga vissi almenning-
ur varla hvað var. Auðvitað
voru hér fáeinar heiðarlegar
undantekningar.
Eg gæti sagt margfalt meira
um þetta efni. En þessi uppryfj-
un er mér að sumu leyti ógeð-
feld; gallarnir voru vissulega
margir á kirkju og trúarlífi
gamla fólkins. Tímamir og ald-
arhátturinn þá og nú á öilum
sviðum lífsins, það er alt svo ó-
líkt, að mér virðist næsta erfitt
ef ekki ómögulegt, að gjöra þar
á nokkum samanburð svo í lagi
sé. '
pað er orðin hrein gjörbreyt-
ing á skoðunum manna og hátt-
um, kenningum o. s. frv., frá þvi
sem áður var. Að menn neiti nú
sannleika hins opinberaða orðs,
er ekki svo alment. Flestir kann-
ast við að menn hafi þar leynd-
ardóm fyrir sér og ganga því
ekki í beint berhögg við trúar-
brögðin, en efinn á því, hvað sé
sannleikur (innri efablendnin)
er þvt meiri. Sitt kennir hver,
og talar vel fyrir máli sínu, og
svo veit fólkið ekki, hverju á að
trúa. petta var gamla fólkið,
kynslóðin sem lifði í ungdæmi
mínu, laust við; þar átti engin
efablendni sér stað; hitt mátti
heldur segja, að trúin væri dauð,
dauð án verkanna, köld játning
með vörunum, sem oft varð að
beinni hræsni og skinhelgi.
Nýja guðfræðin, hvað sem um
hana er að segja að öðm leyti,
hefir áreiðanlega ruglað trúar-
meðvitund almennings og sann-
leiks sannfæringu; þarf sjálf-
sagt langt að bíða eftir fastri
niðurstöðu eða óbifanlegri fót-
festu um það, hver hafi réttast
að mæla eða hvað sé sannleikur.
Athvarf flestra, þegar á hólm-
inn kemur, þykist eg þó sann-
færður um, að sé hið ei'lífa hellu
bjarg, Jesús Kristur, og lengi
mega þeir vera að, þangað til
þeim tekst að slíta alt samband
sálnanna á tímum neyðar og
þrengingar við mannkynsfrels-
arann, og það er mín von, að
lengi muni lifa í kolunum trúar-
sæðið, sem beztu sálmaskáldin
okkar hafa sáð í hjörtun. Ung-
lingurinn lærir nú yfirleitt miklu
fleiri sálma en áður átti sér stað,
og “Qvo est imbuta recens serva-
bit odorem testa diu”. (“Smekk-
ur sá sem kemst í ker, keiminn
lengi eftir ber”.
Guttormur Vigfússon.
—Bjarmi.
Mrs. Sigríður D. Jónasson.
pótt æfisól þín sigi skjótt
að svölum vér
þú áttir frægð, þú ásta nauzt,
þú elskaðir.
Vor skaði var hve skjótt þú
hlýddir skapadóm —
en sæl þú varst að sjá þín aldrei
sölna blóm.
í margra brjósti máluð verður
myndin þín.
Farðu vel frá firnum lífsins.
fi*ænka mín.
R. .1. Davidson.