Lögberg - 11.04.1918, Blaðsíða 2

s
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 11. APRfL Í918
* Hugleiðingar
og tillögur til örygðar út af
heimsstríðinu.
Fyrirlestur fluttur af séra ófeigi
Vigfússyni, presti í Fellsmúla.
Alstaðar um allan þenna heim,
fyllir nú heimsstríðið flestra
manna hugi margvíslegum hug-
leiðingum og flestra hjörtu óum-
ræðilegum tilfinningum, og vita-
skuld, þó helzt þeirra mörgu
þjóða og ótal manna, sem hafa
sætt og búa nú undir sárustu og
þyngstu álögum og afleiðingum
þessarar ódæma styrjaldar. Og
til vor berast margar fregnir um
ýmsar ráðagerðir og ráðstafanir
flestra þjóða til að bjarga sér,
sem bezt, bæði nú, mitt í hörm-
ungum og nauðum stríðsins, og
því næst, þegar því lýkur, sem
flestir eru nú farnir mjög að
biðja og vona að verða megi
bráðum. petta sýnir manndóm,
ráðdeild og fyrirhyggju þessara
þjóða, og að þeir hafa þó enn
þrótt og þrek og líka rétt og
möguleika til að lifa og rétta við
aftur.
pað mun líka verða talið eðli-
legt, manndómlegt og lífvænlegt
að einnig við hér hugsum eitt-
hvað og finnum til, ráðgerum og
reynum eitthvað að framkvæma,
til varúðar og varnar oss, meðan
þessi ósköp standa, og til við-
halds oss og viðréttingar, þegar
þeim linnir, og allur heimurinn
verður eftir sig, á erfitt upp-
dráttar og hlýtur að verða nokk-
uð lengi að ná sér.
pað fyrsta, sem vér, í sam-
bandi við þenna ófrið, munum
hugsa og finna til, er það, að
hingað til höfum vér verið í ró
og næði, óáreittir og óttalausir,
fyrir utan þenna heljar hildar-
leik, og mikið fremur yfirleitt
grætt efnalega á honum en tap-
að; að þúsundanna dauði og
nauðir, harmar og efnahrun,
hafa orðið oss að brauði og auði,
stundlegri velgengni og upp-
byggingu. 0g þá komumst vér.
varla heldur hjá því, að ef vér
annars erum menn, sem finna og
kunna að meta, hvað að þeim
snýr, að hugleiða, finna til og
bera saman, hversu óumræðilega
mikið betra vér höfum átt og
eigum enn, heldur en flestar aðr-
þjóðir í heiminum nú, einkum þó
styrjaldarlandaþjóðirnar mörgu
En hvernig verður þetta borið
saman? Munurinn er svo ósegj-
anlega margur og mikill. Vér
skulum hugsa oss, að vér hefð-
um verið miklu nær styrjöldinni,
og helzt lent í henni sjálfir. pá
væri nú smáborgirnar okkar bók-
staflega hrundar og löndin vor
auð, niðurtroðin og sundurtætt,
ef vér hefðum reynt að verja oss
nokkuð eða hindra óvinina, þá
væri líka mörg bændabýlip vor
þekku brotin, bæld og brend,
konur og meyjar svívirtar, og
fjöldinn allur á vergangi við von-
arvöl, þeirra sem stórbændur og
stóreignamenn kallast meðal vor.
pá væru fénaðarhjarðir vorar
hernumdar, brytjaðar niður og
uppetnar af hungruðum óvinum,
og einnig flest önnur matvæli
vor, fatnaður, og eigulegir mun-
ir í fórum vorum, væru frá oss
tekin, og flestu væri þá ruplað og
rænt eftir því, sem þörf eða
girnd óvinaliðsins krefðist; og
margur væri þá meðal vor myrt-
ur og lemstraður. Svo skyldum
vér hafa haft herskyldu. pá
væru synir vorir frumvaxta ým
ist fallnir, örkömlaðir eða her-
teknir; þá væri víðast önnur
hvor, og sumstaðar hver einasta
kona ekkja, og annaðhvort eða
hvert einasta barn föðurlaust,
unnustur unnustum sviftar, vin-
ur vini, og langflestir væru þó
munaðarlausir og ósjálfbjarga,
húsviltir, naktir, kaldir, hungr-
aðir- horaðir, sóttnæmir og ólíf-
vænir og yrðu þá annaðhvort að
deyja í ýtrustu eymd og volæði,
eða þá að lifa sultarlífi á neyðar-
brauði óvinanáðar, ellegar á að-
sendri björg af skomum skamti
frá fjarlægum erlendum vinum
og velgerðamönnum. Ofan á
þetta alt og innan um það mundi
bætast sífeldur dauðans ótti og
kvíði um nýjar og nýjar skelf-
ingar og hræðilegar tiltektir frá
óvinahendi. Og svo allur sökn-
uður og harmur allra eftir alla
ástvinina mistu, heiftar- og
hefndarhyggjan brennandi, og
þó vanmáttur og ráðaleysi^il alls
nema beyja sig undir okið, eða
láta annaðhvort taka af sér lífið,
eða lúta valdi og vilja hins sterk-
ara. •
Einmitt svona er nú ástatt
svo víða; og jafnvel sumstaðar
fyrir utan ófriðarlöndin sjálf,
lifir fjöldi fólks við mestu þreng-
ingar út af þessu stríði, og víð-
ast hvar er nú næsta erfitt vegna
skorts á mörgu og dýrtíðar beint
af stríðs völdum.
pað er löngum tiltekið öreiga-
lífið í stórborgum heimsins, og
fyrirkomulagið. sé skamt á veg
komið, ranglætisfult, kærleiks-
laust, óguðlegt, ókristilegt, að
láta slíkt eymda- og óbótalíf
eiga sér stað. En nú hafa vald-
hafar og stjórnendur þessa
heims sökt sökt mörgum og heil-
um og f jölmennum þjóðum niður
í samskonar eða jafnvel ,enn
meira eymdarlíf með þessari
styrjöld. — Og því sárara og ó-
bærilegra hlýtur þetta líf að vera
þessum þjóðum, sem þær flestar
^ru betur mentaðar, og frá barn-
dómi vanar betra lífi, heldur en
öreigalífinu í stórborgunum. —
Hvergi og aldrei fremur og bet-
ur en hér og nú hefir það því sést
og sannast, hve óskaplega menn
og mannfélög eru enn langt frá
hugsjón sinni og ákvörðun, sem
þó er nú víðast hvar viðurkend,
alténd annað veifið og í orði
kveðnu. En þetta $r útúrdúr,
og skal þagna um þafi.
En svona er nú ástandið í hern
aðarlöndunum öllum, og rammílt
og bágt og bölvað miklu víðar,
beínt vegna hernaðarins. Og
hugsum oss. — Ó hversu bágt
ættum vér þá — engin orð fá
því lýst. En nú er enn ekki um
neitt slíkt að ræða hjá oss, held
ur alt þvert á móti, eins og áður
er sagt. Vér höfum verið og er-
um enn fyrir utan öll þessi ókjör,
og næstum ósnortnir af illum
afleiðingum þeirra. Og þegar
vér nú eða endranær erum að
kvíða og kvarta yfir eða út af
hinu og öðru, t. d. nú út af vetr-
arharðindunum, þó nægileg hey
séu, eða sykurdýrleik og sætinda
skorti í vændum, eða vöntun eins
og annars smávegis, sem væri
ýmist sælgæti eða gaman að
hafa, hafandi þó enn nóg að
borða, drekka og klæðast í, og
yfir höfuð nægtir allra sannra
lífsnauðsynja, hvílík óumræði
legt smáræði og hégómi er þá
þetta á móts við það, sem svo
margar miljónir bræðra og
systra vorra verða nú að líða og
vera án ; hvílík ósvinna og mink
un fyxúr oss, sem eigum nægar
sannar nauðsynjar, að kvarta og
kvíða vöntun þess, er öllum get-
ur vegnað ágætlega, þótt án þess
væru, þegar svo hræðilega marg-
ir, nær og fjær, eiga og hafa
ekki allra bráðustu og brýnustu
nauðsynjar sínar, auk heldur
annað. Og hversu ósegjanlega
ánægðir mættum vér nú vera
hér, þó sitt hvað sé að, hver við
sitt, og þakklátir fyrir það, að
enn hefir hernaðaróheillunum
verið stýrt frá oss en ekki að oss,
og heldur ekki neinir aðrir við-
burðir borið oss neina sérlega
eymd og neyð að höndum.
Hvers munum vér þá eiga að
njóta fram yfir svo marga aðra?
“Ætlið þér að þessir Galilear haf i
verið syndugri en allir aðrir, þó
þeir hafi orðir fyrir þessu? Nei,
segi eg yður”, sagði Jesú.—Ætli
vér eigum að halda, að allir þeir,
sem fyrir ósköpum hafa orðið
eða verða, hafi verið eða séu
syndugri en vér aðrir, sem hjá
þeim sluppu eða sleppa? Nei,
sjálfsagt ekki. En vér megum
og eigum að skoða það, sem
þakkarverða líkn og náð, að vér
komumst hjá böli og kvöl; er
það aumkunar og sárrar vorkun
ar vert, er aðrir eiga bágt og
þjást, engu sekari en vér, og
margir líklega syndminni. —
En margir munu nú hugsa og
segja, að nú höfum vér vel notið
fjarlægðar landsins vors frá ó-
friðarstöðvunum og minnast þá
orða Bjarna, er hann kveður til
landsips:
pú nafnkunna landið, er lífið oss
veittir
landið, er aldregi skemdir þín
böm,
hvert þinnar fjarktöðu hingað
til neyttir,
hún sé þér framvegis ódugnaðs
vöm.
réttilega til þess vitnað og á það
bent, sem vott og sönnun þess, örðugt viðskiftalíf,
hve mennimir og mannfélags- lengi eftir stríðslok.
Og satt er það, að fjarstæða
lands vors á nú mikinn þátt í því
að vér höfum verið og emm fyr-
ir utan mesta og verst ófriðar-
bölið. — En það er fleira, sem
hjálpar og frelsað hefir, og sem
hvorki er legu lands vors, né
þjóð vorri, né nokkrum manni að
þakka. pað er rás viðburðanna,
sem þetta er aðallega að þakka.
En nú verðum vér, því miður,
að hugsa oss, að styrjöldin haldi
áfram, og að þá harðni enn meira
á allstaðar, og þá einnig eðlilega
eitthvað hér hjá oss, enda þótt
smáræði verði hjá því, sem víð-
ast annarsstaðar. — Og þó að
stríðið hætti bráðum, sem vér
skulum óska og vona, þá ber oss
að hugsa og telja víst, að mörg
og mikil þröng, sárasta fátækt
og getuleysi verður víðast hvar
eftir styrjöldina, framleiðsla
flest verður minni og aðdrættir
engir. Einstakir menn og heil-
ar þjóðir, sem táp og lífsþróttur
er í, með skynsemd og fyrir-
hyggju, munu þá leggja hart á
sig, spara og synja sér um flest
eða alt, sem vel má án vera.
Fyrir því mun dýrtíð haldast og
ef til vill
En haldi nú styrjöldin áfram,
þá hlýtur enn meira á að harðna.
Fyrir löngu máttum vér búast
við siglingabanni og flutninga-
teppu að og frá landinu, og þar
með algerðum þrotum á ýmsum
lífsnauðsynjum, og geysilegri
dýrtíð. — En fyrir þessu hefir
stjórn hlutanna og rás viðburð-
anna varðveitt oss að mesu leyti
til þessa, líklegast í þeim gæzku-
ríka tilgangi, að vér skyldum fá
tíma og tækifæri til fyrirhyggju
og undirbúnings undir verri
daga, sem koma kynnu.
Og við þessu skyldu nú allir
búast; því víst er þess því frem-
ur að vænta, sem lengur stendur
ófriðurinn og meir kreppir al-
staðar að; og þá eru menn illa
komnir, ef þeir áður hafa ekkert
hugsað og gert til að geta þolað
vondu dagana. En verði oss
hlíft við þessum vondu dögum,
þá sakar sízt skynsamleg og
skyldug fyrirhyggja og lítils-
háttar áreynsla og framkvæmd
til vamar og bjargar. — Og svo
er og um það að hugsa og á að
líta, að hér geta komið slæmir
dagar af öðrum orsökum en ó-
friðarástæðum, hér, á þessu vetr-
arharðindanna og náttúruvið-
burðanna landi — jarðskjálft-
anna og eldgosanna.
Og jafnvel fjarstaða lands
vors, sem nú og einatt endranær,’
hefir hjálpað og varið gegn ýmsu
illu, og því fengið lof og þökk,
þessi fjarstaða hefir stundum
áður og getur oft enn orðið að
miklu meini. En vér óskum og
vonum, að til þess komi ekki.
En hvað er þá hér við að
hugsa og gera? Er nokkuð hægt
að gera, hægt að breyta nokkru
til öryggis og varnar lífi voru og
góðri líðan, hvað sem upp
kann að koma?
Já, vér getum og eigum að
hugsa og gera eins og flestar
aðrar þjóðir gera nú, flestar að
vísu nauðugai', þær, sem styrj
aldarneyðin sjálf liggur á, en
sumar líka viljugar af forsjá og
fyrirhyggju.
En hvað er þá það? pað er
það, að taka upp einfaldara og
kostnaðarminna líf en áður,
spara eða synja sér sjálfkrafa
um margt, sem án má vera, og
jafnframt hagnýta sér á sem
drýgstan, ódýrastan og hollast-
an hátt það, sem ekki má án
vera.
En hvað gætum vér þá gert
eða munum vér geta gert nokkuð
svipað ?
Daglegan mat og drykk og
klæðnað verðum vér þó allir að
hafa, svo að oss líði vel; og marg-
ir munu ekki hafa meira af þess-
nauðsynjum en svo, að sízt mega
þær minni vera.
Reyndar segja nú margir
læknar, að fjöldi fólks missi
heilsu og deyi fyrir sitt enda
dægur af óhófi í mat og drykk
og skaðræðisfullum tískuklæðn
aði — náttúrlega á góðu dögun-
um helzt. En yfirleitt held eg,
að erfiðisfólk megi ekki minni
eða lakari mat og föt hafa, en
það alment hefir hér. “Enginn
fer það svangur — og fullir
kunna flest i*áð”, segja góð og
gömul máltæki. Enginn má, né
á að erfiða svangur, ef annað er
mögulegt, enda verður þá líka
lakara og minna unnið; en hæfi-
lega saddur maður getur unnið
vel og mikið, og á að gera það;
og honum verður líka sízt orku
og ráðafátt. Og líkt er að segja
um klæðnaðinn. Enginn getur
vérið né má vera án hlýrra og
góðra klæða út í vetrarkuldanum
okkar og ekki heldur setja inn í
húskuldanum.
Eg er því viss um, að ekkert
af þessu má vera öllu minna né
akara en það er, fyrir allan al-
menning vor á meðal. pað skyldi
þó helzt vera, að ýmislegt mætti
betur hagnýta eða meðhöndla og
undirbúa til neyzlu og nota. En
það er annað, sem missast má,
eða að m. k. minka mikið: Margt
eða flest glingur og prjál, og
mörg eða flest munaðai*vara,
sem samtals kostar offjár, og
eyðir langsamlega um of eigum
manna frá því, sem nauðsynlegt
er og nytsamlegt, og það víða
svo, að fyrir það vantar bæði föt
og fóður, og þar með ánægju og
góða líðan. Hér á meðal tel eg
alt tóbak — um áfengi ætti ekki
að vera að tala — og nú vildi eg,
að eg hefði þrek og þol til að
fleygja frá mér þessum dýra ó-
þarfa (tóbakinu), sem étur mat
bæði frá mér og mínum. pví
næst mætti kanske nefna kaffið,
sem minka mætti að miklum
mun, að m. k. þar sem nokkur
mjólk er til, súkkulaði sjálfsagt
og alt þetta dót, sem einu nafni
heitir hinu Ijóta og leiðinlega
nafni: “Bakkeise” á “móðins”-
máli nú. — Og svo mest eða alt
sætindasullið, sem hér með fylg-
ir; en þar í er auðvitað sykurinrt.
Margir telja reyndar, að sykur
sé holl og nauðsynleg vara, eink-
um fyrir börn, og með kaffi,
sem sé ómissanlegt mjólkurleys-
ingjum, og getur það vel verið
nokkuð satt. En þó svo sé, þá
er það samt víst, að mikið má
minka sykkurát. — Og ekki
hugsa eg að fornmenn hér hafi
alist upp við sykur og sætindi,
og sagðir eru þeir þó verið hafa
hraustir á líkama og sál. Ann-
ars munu menn hafa nægilegt
sykurefni í nauðsynjavörunni:
matnum. Öll þessi munaðarefni
eru því engin lífsnauðsyn og geta
tæpast verið holl, þótt gómsæt
séu; og hvert með öðru kosta
þau stórfé í vanal. árferði, auk
heldur nú, er þau eru uppsett
miklu meira en nokkuð annað, og
sum jafnvel að þrotum komin
allstaðar.—Nátturlega eru þessi
efni misjafnlega keypt og brúk-
uð, en allir eyða miklu ; og marg-
ar og miklar bráðar nauðsynjar
mætti kaupa alstaðar, og víða
væri minni skortur fæðis og
klæða, ef verði þessarar sæt- og
sælgætisvöru væri áð mestu eða
öllu varið til nauðsynjaöflunar
eða tryggingar. pegar um þetta
er hugsað, nú, eins og tímar og
horfur og líkur líta út núna, þá
verður, finst mér, varla annað
lagt til, og varla á annað fallist,
af skynsömu og sanngjörnu fólki
velviljuðu sjálfu sér og öðrum,
en að alt eða flest þetta ónauð-
synlega, sem v^l má oftast og
víðast án vera, sé sem mest tak-
markað, minkað eða afnumið, og
verði þess varið til þess, að
standast betur núverandi og
komandi dýrtíð, og svo geta
staðið í skilum við alla, með
góðri afkomu og góðri heilsu-
samlegri líðan. En þetta getur
alls ekki tekist, nema með al-
mennu samþykki og samtökum,
fyrst og fremst hjóna, foreldra
og barna, húsbænda og hjúa á
heimili hverju, og síðan allra
heimilanna í heilum sveitum.
Enginn einn maður og ekkert
eitt heimili mun hafa þrótt eða
sjálfstæði til slíkra hluta, þótt
skynsemi og vilji sé til. — pví
svo rikt í oss öllum er þetta, að
vilja sýnast og vera sem aðrir;
og svo óttinn við tiltektarsemi,
last og spott, þótt ranglátt sé,
fyrir grútarhátt, nísku ó. s. frv.
Meðan nokkur ögn af munað-
arvöru er nokkursstaðar í sömu
bygð nokkuð höfð til viðhafnar,
eða til að halda betur fólki í vist,
þá verða allir að basla og bögl-
ast við það sama, enda þótt þeir
fyrir það geti síður fætt og klætt
sig og aðra, og staðið í skilum
við fólk sitt og aðra. pað ætti
— ef annars þessar sætindavör-
ur flytjast og fást með kleyfu
verði — að taka upp gamla sið-
inn, að hafa þær ekki um hönd,
nema þá á stórhátíðum og tylli-
dögum. pá yrðu þær aftur það,
sem þær voru; sannarlegt sæl-
gæti — og tilhlakkanleg hátíðar-
brigði, í stað þess, að nú eru þær
orðnar svo algengar og altíðar,
að þær eru ekkert sælgæti leng-
ur — heldur leiðindasull til ó-
hreysti og óhollustu.
En hvað yrði þá um alla gest-
risnina gömlu og góðu, sem við
höfum verið orðlagðir fyrir og
stoltir af? pví er fljót svarað:
pegar vér komum hér til annara,
fullir og feitir og einskis þurf-
andi, þá bjóðum vér glaðir hver
öðrum inn upp á alúðar samtal
og vinsamleg atlot öll, og í við-
bót, ef hægt er, bolla af kaffi
með svo litlum sykurmola. Nú,
en komi einhver til vor svangur
og þyrstur eða einhvers þurfandi
þá gæfum við honum glaðir að
eta og drekka o.s.frv., og um það
erum vér því þá færari, sem vér
costum minna til óþarfans. Og
vér munum verða fult eins góðir
vinir, já, meiri og betri vinir, þar
sem vér þá vitum og finnum, að
vér bæði viljum og gerum hver
öðrum það beata.
Munu nú allir, konur og karl-
ar, ungir og gamlir, einlæglega
vilja líta á þetta og fúslega
reyna samtök um það? Eg hef
nú gert mitt til, og bið alla vel að
virða, eins og það er meint. óska
svo öllum árs og friðar.
—Heimilisblaðið.
ar
og taka hunda svo hundruð-
um skiftir, og svo útbúnar að
þægilegt sé að verja þá þar. pær
eru vanalega á bak við brjóst-
fylkingu hersins, og unlir eins
og búið er að kenna þeim það
verk, sem þeir eiga að gjöra, eru
þeir sendir á stríðvöilim til þess
þar að gjöra skyldu sína.
Eins og flest annað, hefir
verkefni hundanna breyzt við
þetta stríð. pað er nú miklu víð-
tækara og yfirgrips meira held-
ur en það hefir nokkru sinni áð-
ur verið. Á undan þessu striði
var það að eins tvent, sem hund-
ar voru notaðir til í orustum, ajð
leita uppi særða menn og bera
til þeirra björgunartæki, og til
þess að hjálpa varðmanna-
flokknum að koma auga á fjand-
mennina, því til þess reyndust
þeir ágætir sökum þefvísi sinnar
og undir eins og þeir urðu varir
við þá gjörðu þeir varðmönnun-
um aðvart á líkan hátt og þá
veiðihundur bendir veiðimanni.
Belgíumenn höfðu bætt þriðju
skyldunni við, þeirri að nota þá
til þess að draga maskínubyssur.
í þessu stríði er hundar notað-
ir, að meiru og minna leiti til
þess, sem nefnt hefir verið hér
að framan, og við hefir verið
bætt miklu meira. En það er
sérstaklega tvent, sem bætt hef-
ir verið við skylduverk hund-
anna, sem er afar-þýðingar mik-
ið. Hið fyrra af þessum ætlun-
arverkum hundanna er nefnt
Liaison (samband) og eru þeir
nefndir sambands hundar, hið
síðara varðhundar. Verkefni
þessara sambandshunda er að
bera skéyti frá bardagasvæðinu
sjálfu, til foringjanna, sem eru
á bak við brjóstfylkingarnar, og
ef það verkefni þýðingarmest og
hættulegast.
Eitt af þeim allra erfiðustu
viðfangsefnum í orustum, er það
að geta haldið uppi skeytasam
bandi á milli brjóstfylkinganna,
stórskotaliðsins, og yfirforingj
anna, sem þar eru á bak við. Hin
óskaplega skothríð óvinanna til
þess að hamla slíkum sambönd-
um, gjörir skiljanlegt hve afar
hættulegt og erfitt þetta hlýtur
að vera; það er svo erfitt að
nauðsynin ein knýr menn til þess
að reyna það.
Aðferð sú, sem notuð hefir
verið til þessa, er talþráður, sem
annaðhvort er lagður niður
Hnndar í stríðinu.
Eftir H. Wood.
Svo er mikið starf það, er
hundar gjöra í stríðinu á Frakk-
landi, og svo er eftirsóknin eftir
þeim orðin mikil, að þeir eru
orðnir lítt fáanlegir, þrátt fyrir
það, að það eru margir einstakl-
ingar og félög á Frakklandi,
sem leggja það fyrir sig að ala
upp hunda til brúkunar í stríð-
inu, og þrátt fyrir það að hver
einasti flækings hundur er send-
ur til herstöðvanna, samt er þurð
in tilfinnanleg. Hver einasti hund
ur til hvers svo sem hann hefir
áður verið brúkaður, af hvaða
kyni, sem hann er eða hvaða lit-
ur sem áhonum er, er notaður.
Eina skilyrðið er, að þeir hafi
meðal hundsvit, svo að hægt sé
að kenna þeim hið ákveðna verk,
sem þeir eru látnir gjöra í sam-
bandi við herinn.
Hundakví eða hundakofar eru
nú eins sjálfsagðir, og ómiss-
andi Franska hemum, eins og
eldaskálar, bifreiðar eða vopna-
búr, þessar hundakvíar eru stór-
jörðinni, eða þá ofan jarðar, sem
lagður er jafnóðum og orustu-
svæðið breytist, telegraf, loftför
og nú siðast hafa pjóðverjar
tekið upp það ráð, að láta skeyti
þessi í skothylki, og skjóta þeim
svo yfir svæði það, sem skothríð
óvinanna leikur mest um, og til
yfirmannanna þar á bak við.
En engin af þessum tilraunum
hefir gefist eins vel, eða betur,
en hundamir hafa reynst Frökk-
um.
Hundar í þúsundatali eru til,
sem virðast hafa hæfileika til
þessa starfa, og þegar þessi
hæfileiki þeirra er skerptur, með
æfing í þessa átt, þá er það mjög
sjaldgæft, ef að það hefir nokk-
urntíma komið fyrir, að þeir hafi
ekki skilað erindi sínu, nema því
að eins að þeir hafi verið drepnir
en það hafa þeir verið í hundr-
aða vísu, og þegar það er tekiö
til greina, að hver einasti hund-
ur, sem á þann hátt fellur, er líf-
gjafi manns, sem án þeirra hefði
orðið að senda undir byssukjafta
óvinanna, þá sést bezt hverja
þýðingu að þeir hafa, og áð þeir
hafa ekki til einskis drepnir
verið.
Margir þeir hundar, sem ekki
eru vel fallnir til þess að vera
boðberar, verða góðir varðhund-
ar. En hæfileiki varðhundanna
er ekki eins auðfundinn, eins og
hinna, því þeir verða að vinna
sitt aðal-verk á nóttunni, margir
þeirra, þótt að þeir sýni ágætis
varðhundahæfileika á daginn,
eru með öllu ómögulegir á nótt-
unni, þeir verða þó óróir og
margir hræddir. En þeir, sem
ná fullkomnunartakmarki, sem
nætur varðhundar, fylgja hús-
bændum sínum í skotgrafimar,
þegar þeir leggja byssur sínar á
bakka skotgrafanna, þá legst
j-akkinn hjá byssuhlaupinu, og
þaðan hafa þeir vakandi auga á
hverri hreyfingu fjandmann-
anna og undir eins og þeir verða
varir við þá nálgast, eða jafnvel
hreifa sig, gjöra þeir húsbænd-
unl sínum aðvart á mjög hljóð-
legan hátt, um það að þeir skuli
vera varir um sig.
En þrátt fyrir það, þótt verk-
efnum hunda, í sambandi við
stríð, hafi þannig fjölgað, eru
þeir enn notaðir við að leita uppi
særða menn, þar sem þeir liggja
í valnum, og færa þeim sáralyf,
umbúðir, vatn og fleira. Einn
sem er orðinn gamall í hettunni,
og er í þessum bardaga, heitir
“Dick”, hann vann heiðursmerk-
ið Croix de Guerre í orustunni
við Verdun, þar sem húsbóndi
hans féll, og hann var særður
hættulega, hefir verið all-lengi á
sjúkrahúsi, en er orðinn fulí
hress og kominn á vígvöllinn aft-
ur, en er nú með rauðakross sveit
Bandaríkjanna.
Annar hundur, sem vann heið-
urs medalíuna Croix de Guerre
fyrir sína ágætu frammistöðu,
særðist svo mjög að hann varð
með öllu óvígur, en þegar hann
gat ekki lengur tekið þátt í bar-
daganum, var honum veitt það
embætti við hundasjúkrahúsið
í Neuilly að taka á móti óstýri-
látqm félögum sínum, er ný-
komnir eru að heiman, og tuska
þá til, unz þeir læra að haga sér
eins og góðum og þægum hund
um sæmir, og einnig í því em-
bætti sínu gengur hann vel fram
Ef að skyldunám hefir sömu
áhrif á hunda og haldið er fram
að það hafi á menn, þá er ekki
ólíklegt að á Frakklandi verði
vitrari hundar eftir stríðið, held
ur en í nokkuru öðru landi
heimi.
gefendur viljugir að leiðrétta
þess háttar misfellur.
Churchbridge, Sask.
. M. Hinriksson.
Um Hallgrímskirkju í Saurbœ.
,Það skal vel vanda, sem lengi
á að standa”.
Eins og hvert annað spakmæli
eða menningar tillaga, vill það
oft verða fyrir áföllum; líkt í rit-
starfi, sem öðrtim verklegum
framkvæmdum. pað heyrist oft
á samtali, að sumt, sem skýrt er
frá í bókum og blöðum, sé á ann-
an veg, en það er tilgreint, sem
þó ekki verður vart 'við að sé leið-
rétt af þeim, sem betur vita.
Orsakir að það dregst úr hömlu
eru sjálfsagt margar. Meðal
þeirra má víst telja þessar: bú-
ist við að aðrir verði til þess,
fyrir sumum annir, óframfæmi
að láta sjást nokkuð eftir sig á
prenti, og þá ekki síst pénnaleti.
pess vegna eiga þeir, sem hóg-
værlega og greinilega leiðrétta
missagnir beztu þökk skilið.
Hvað viðvíkur samtíningi í
“Landnámssögu ágripið” hér
vestra, geta þar orðið orsakir til
missagna, sem þurfi leiðrétting-
ar við. Sérstaklega um staða-
nöfn og hreppaskil. Sá sem
safnar minningar atriðunum, er
varla kunnugur öllum pörtum
landsins, og verður þess vegna
að byggja á frá sögu hlutaðeig-
anda. Nú flytjast sumir af þeim
burt af fæðingarstað sínum á
bamsaldri, og stíga þar ekki fæti
framar. Svo var fyrir þeim, sem
tilheyrir það, sem sett er niður
á bls. 104 í síðasta almanaki O.
S. Th. og hr. porgils Ásmunds-
son mintist á, að Efra Apavatn
er í Grímsnesi, en ekki í Laugar-
dal, eins og þar er skýrt frá.
Hitt atriðið, að hann kannast
ekki við Nethamra í Ölvesi, er
að eins ókunnugleiki. Sá bær er
nærri ölvesá, skamt frá Arnar-
bæli, og eftir því, sem eg hefi
heyrt minst á, hefir þar verið á-
búð til skamms tíma.
Stundum á ,sér stað, að villur
slæðast inn af misganingi við
stílsetningu, sem geta orðið
meinlegar. Ein þeirra er á áður
nefndri bls. 5. línu, þar sem sett!
er: “hey að sækja” fyrir heim
að sækja. En vanalega eru út-
Á síðustu prestastefnu var
samþykt að fela prestum lands-
ins að leita samskota í sóknum
þeirra til iþess að reisa veglega
kirkju í Saurbæ til minningar
hinu ágæta sálmaskáldi, sem öll-
um er svo hjartkær.
Vegna hinna erfiðu kringum-
stæðna og miklu dýrtíðar, sem
nú yfirstendur, hafa þeir, er
haft hafa forgöngu þessa máls
ekki getað átt við, að svo stöddu
að senda út almennar samskota-
áskoranir í þessu skyni, en hins
vegar hafa þó ýmsir prestar nú
í haust, í sambandi við minningu
siðbótarinnar og síðar, t. d. við
húsvitjanir, leitað samskota og
safnað töluverðu fé, sem lagt
verður á vöxtu vntanl. undir um-
sjón biskups, þar til þess verður
þörf.
pess skal getið, að sóknarbú-
ár Saurbæjar hafa skriflega lof-
að að leggja til hinnar fyrirhug-
uðu kirkju kr. 5,000.00 og eru
þeir þó ekki nema rúmlega 200
manns. Verður því ekki sagt
annað en það sé myndarlega boð-
ið, enda munu þeir einnig hafa
mest not hússins. Búast má við
þó samskot gengu greiðlega, að
kirkjan yrði ekki bygð á næstu
árum, meðan ófriðurinn geysar
og mesta dýrtíðin stendur yfir,
enda væri það ekki ráðlegt.
Einstöku hafa sagt, að minn-
ingarkirkja Hallgríms væri ekki
vel sett í Saurbæ, sem væri nokk-
uð afskektur bær, en slíkt er
sprottið af ókupnugleik. Saur-
bær liggúr nærri þjóðveginum
úr Reykjavík og norður í land;
þangað hafa ýmsir útlendir
ferðamenn komið, og bærinn
hefir verið og er enn gististaður
margra ferðamanna. Reykvík-
ingar hafa og stundum brugðið
sér þangað sjóveg skemtiferð, í
eitt skifti 400 manns; er það iy«
tíma ferð með g/s “íngólfi”.
Óskandi væri að sem flestir
góðir menn, er línur þessar lesa,
vildu minnast okkar kæra sálma-
skálds og leggja ofurlítinn skerf
til þessarar fyrirhuguðu kirkju;
ekki undir því komið að gefa
mikið eða til þess ætlast, heldur
að samskotin gætu orðið sem al-
mennust; kornið fyllir mælirinn.
Sérstaklega er hinn í höndfar-
andi föstutími, þá er vér, svo
margir, ýmist lesum eða syngj-
um passíusálmana, vel til þess
fallinn, að minnast hins ógleym-
anlega höfundar þeirra. Kirkja
í Saurbæ væri fagur minnisvarði
hinnar miklu trúarhetju og
mikla spekings, og jafnframt
landinu til stórsóma í augum út-
lendra sem innlendra.
Vonandi verður prestum ljúft
.verk að gangast fyrir þessum
samskotum í sóknum iþeirra. —
Blessun fýlgi starfi þeirra.
—Bjarmi. E. Th.