Lögberg - 11.07.1918, Qupperneq 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 11. JÚLÍ 1918
W
Whittington og kötturinn hans.
I. Borgin.
Einu sinni var drengur, sem Riohard Whit-
tington hét. Hann var kallaður Dick af öllum
sem þektu liann. Foreldrar Dicks dóu bæði þegar
hann var ungur, svo að hann ólst upp hjá vanda-
lausu fólki, sem var bláfátækt. Dick var ekki nógu
gamall til þess að vinna og átti því oft bágt, var
oft svangur, og varð feginn hverri brauðskorpu
og mjólkurdropa, sem að honum var rétt.
1 bænum þar sem Dick var heyrði hann oft
talað um Lundúnaborg. Að vísu hafði enginn af
bæjarbúum nokkru sinni komið þangað, en þeir
virtust v'ita heilmikið um borgina. Þeir vissu að
alt fólkið í Lundúnum voru herramenn og hefðar-
frúr, að þar syngju menn vel og spiluðu á hljóð-
færi, þar þyrfti enginn maður að vinna, og þar
væri enginn svangur, og að þar væru allar götur
gulllagðar.
Dick heyrði allar þessar sögur og þráði um
fram alt að komast til Lundúnaborgar.
Einn góðan veðurdag kom maður keyrandi á
stórum vagni, sem fjórir stórir hestar drógu, og
voru klukkur festar í aktýgin, sem hringdu þegar
hestarnir hrevfðu sig. Dick veitti aðkomumanni
þessum nánar gætur, hann sá að hann ók með
hraða inn í bæinn og nam staðar hjá gistihúsinu.
Ökumaðurinn fór niður úr sæti sínu, spenti hest-
ana frá vagninum og lét þá inn í hesthús, en fór
sjálfur inn í gestgjafahúsið.
Dick skoðaði póstvagninn í krók og í kring og
þóttist viss um að slíkur vagn hlyti að vera á leið-
inni til Lundúnaborgar.
Þegar ökumaðurinn kom út aftur og var
ferðbúinn, herti Dick upp hugann, fór til hans og
spurði hvort að hann mætti hlaupa með vagnin-
um eða fylgja lionum eftir.
ökumaðurinn spurði hann nokkurra spurn-
inga, sem Dick svaraði eins og honum sýndist, og
þegar ökunyðurinn heyrði hve fátækur Dick var
og að hann ætti hvorki föður eða móður og helzt
enga lifandi manneskju að, sem kærði sig minstu
vitund um hvað af honum yrði, þá sagði ökumað-
urinn að hann gæti gjört eins og honum sýndist.
Leiðin til Lundúnaborgar var iöng, en á end-
anum komst Diek þangað. Þegar hann kom til
borgarinnar, var ákafi hans svo mikill að skoða
borgina, að hann gleymdi að kveðja ökumanninn
og þakka honum fyrir samfylgdina og hjálpsem-
ina. Hann hljóp úr einni götunni í aðra, virti fyr-
ir sér stóru húsin og vel búna fólkið, sem hann sá
á gangi. En það sem efst var í huga honum var
að finna gull-lögðu götuna. Hann hafði einu sinni
á æfinni séð gullpening, og hann vissi að fyrir
einn gullpening gat maður keypt heilmikið. Bara
að hann gæti fundið þessa gulllögðu götu og náð
þó ekki væri nema í lítinn gullmoía, þá gæti hann
keypt alt sem liann langaði til að eiga. Svo Dick
hélt áfram þar til hann var orðinn dauðþreyttur
og svo var líka farið að skyggja, og í hverri ein-
ustu götu sem hann kom í fann hann bara mold —
hvergi nokkursstaðar vottaði fyrir gulli. Að
8Íðustu settist hann niður í krók einum, þegar
skuggsýnt var orðið, fór að gráta og sofnaði út
af með tárin streymandi niður litlu kinnarnar
sínar.
Þegar hann vaknaði morguninn eftir var hon-
um hálf kalt, og svo var hann orðinn svo lifandis
ósköp svangur. En nú hafði hann ekki einu sinni
brauðskorpu til þess að nærast á. Hann gleymdi
allri umhugsaninni um gullið, en hugsaði að eins
um að seðja hungur sitt. Hann gekk aftur úr
einni götu í aðra, en hvergi fann hann mat.
Að síðustu svarf hungrið svo mjög að honum
að hann fór að biðja fólkið sem liann mætti að
gefa sér nokkra aura til þess að hann gæti keypt
sér eitthvað að borða.
“Farðu að vinna, letinginn þinn”, voru svör-
in er hann fékk hjá þeim sem hann ávarpaði, og
þeir litu ekki einu sinni við honum.
“Eg vildi að eg gæti farið að vinna”, sagði
Diek við sjálfan sig.
II. Eldhúsið.
Bráðlega brast Dick allan þrótt til þess að
halda lengur áfram, og hann setti sig niður við
dyrnar á fallegu og reisulegu húsi, og óskaði inni-
lega að hann væri kominn aftur heim í bæinn, sem
hann áður var í. Þar þyrfti hann þó kannske ekki
að deyja úr hungri.
Eldabuskan sem var að vinna í eldhúsinu kom
brótt auga á Dick, hún opnaði eldhúshurðina í
hólfa gátt, rak höfuðið út í gættína og kallaði:
“Hvað ert þú að gjöra þarna, betlarinn þinn? Ef
þú hefir þig ekki í burtu hið bráðasta, þá helli eg
yfir þig sjóðandi vatni úr katlinum, það ætti að
koma þér til þess að hreyfa þig.
Rétt í sama bili kom húsráðandinn Mr. Fitz-
warren lieim til miðdagsværðar, og þegar hann
kom auga á piltinn, sem var illa til reika, og var
að búa sig til þess að halda í burtu frá húsi hans,
þó auðsjáanlega nauðugur, ávarpaði hann hann
og segir:
“Hvað ert þú að gjöra hér, drengur minn?
Eg er hræddur um að þú sért einhver af þessum
lötu strákum, sem eru að reyna að komast hjá því
að vinna fyrir sínu daglega brauði.”
“Nei, sannarlega er eg það ekki”, svaraði
Dick. “Eg vildi feginn vinna, ef eg fengi nokkuð
til að gjöra. En eg þekki engan hér í bænum, og
eg liefi ekki fengið matarbita lengi, lengi.”
“Vesalings drengur!!” mælti Fitzwarren,
“Komdu inn með mér, eg skal reyna að sjá eitt-
hvað til með þér. ’ ’
Þegar Dick kom inn, var settur fyrir hann
matur, og að máltíðinni lokinni bauð Fitzwarren
eldabusku sinni að finna eitthvað handa Dick að
gjöra.
Dick hefði unað sér hið bezta í þessari nýju
vist sinni ef það hefði ekki verið fyrir eldabusk-
una, sem oftast var í vondu skapi, og var hún vön
í höstum rómi að tala til Dicks á þessa leið: “Þú
veizt að eg á nú yfir þér að segja, og þú verður að
hlýða mér skilyrðalaust. Vertu ekki eins og hálf-
dauður, — sæktu í eldinn, — bérðu út öskuna —
sópaðu gólfið”. Og ef Dick var ekki eins fljótur
í snúningum við þessi verk, eins og henni gott
þótti, þá sló hún hann utan undir með hendinni
eða lagði þá að honum með sópinum.
Mr. Fitzwarren átti dóttur sem Alice hét, og
var hún dálítið yngri heldur en Dick. Húi^ tók
fyrst eftir því, hve illa eldabuskan fór með Dick
og sárkendi í brjósti um hann. Hana sárlangaði ,
til þess að hjálpa honum, en vissi varla hvernig
hún ætti að fara að því.
Einu sinni þegar eldabuskan er að lumbra á
Dick og að hann var að gráta, þá hleypur Aliee
fram í eldhúsið, víkur sér að eldabuskunni og
mælti með þjósti miklurn: “Ef þú ferð nokkurn-
tíma illa með hann Dick framar, þá læt eg hann
pabba minn reka þig úr vistinni. ’ ’
Eftir það leið Dick miklu betur, þó enn væru
viðsjár með honum og eldabuskunni.
Rúmið sem Diek svaf í var uppi á efsta lofti
í húsinu, og nokkuð afskekt frá því er hitt fólkið
svaf, og hafði herbergið staðið autt all lengi áður
en Dick fór að sofa í því. Dick kunni vel við sig
í þessu herbergi sínu, að öllu öðru leyti en því, að
honum var mein illa við mýsnar, sem voru á ein-
lægum hlaupum fram og til baka í herberginu, og
jafnvel komu stundum upp í rúmið til hans á nótt-
unni.
Einu sinni innheimtust Dick 3 aurar fyrir að
bursta skó herramanns eins,. er staðnæmdist á
gangstéttinni fyrir framan húsið þar sem Dick
átti heima. Aldrei hafði Dick ótt svo mikla pen-
inga áður, og fór hann nú undir eins að brjóta
heilann um það, hvað liann ætti að kaupa. Hann
sá margt gyrnilegt í búðargluggunum, en hann
gekk fram hjá því öllu saman og ásetti sér að hann
skyldi kaupa kött og fara með hann upp í her-
bergið sitt, svo að hann gæti útrýmt öllum mús-
unum, sem þar voru stöðugt að kvelja hann.
Morguninn eftir fór Dick snemma á fætur,
og eftir að hann hafði fengið sér bita að borða
fór hann út á götu, en hann hafði ekki gengið lengi
þegar hann mætti lítilli stúlku, sem bar kött í
fanginu. Diek vék sér að henni og mælti: “Viltu
selja köttinn þinn? Eg skal gefa þér 3 aura fyrir .
hann”.
“Þú getur haft hann”, mælti stúlkan, “og þú
munt komast að raun um að hánn er góður veiði-
köttur.”
Dick fór með köttinn heim í herbergi sitt, og
í hvert sinn sem hann borðaði, stakk hann ofur-
litlum bita af mat sínum í vasa sinn, til þess að
gefa kisu. Það var heldur ekki langt þangað til
kisa var búin að eyðileggja allar mýsnar í her-
berginu hjó Dick, svo hann gat sofið í ró og næði
á nóttunni.
(Framh.)
Saga sem hefir engan endir.
1 Austurlöndum ríkti einu sinni konungur,
sem hafði ekkert annað fyrir stafni heldur en að
hlusta á sögur frá morgni til kvelds, dag eftir dag,
og hann þreyttist aldrei á því að hlusta á sögurn-
ar, um hvað sem þær voru, og hvort heldur þær
voru langar eða stuttar.
‘ ‘ Það eina sem eg finn að þessum sögum vkk-
ar er það, að þær eru of stuttar”, sagði hann.
Allir sem kunnu góðar sögur, hvar svo sem
þeir voru í heiminum, voru beðnir að koma til
þess að segja konungi þessum sögur, og sumar
þeirra voru bæði fallegar og langar. Konungur-
inn hlustaði á þær allar og varð hryggur í huga
þegar þeim var lokið.
Einu sinni fann hann upp á því, að senda boð
út um alla bæi og út um öll lönd, og bauð verð-
laun þeim manni sem gæti sagt sér sögu, sem al-
drei tæki enda, og verðlaunin voru fallegasta dótt-
ir konungsins, sem sá maður átti að fá fyrir konu,
se mslíka sögu kynni að segja, og svo átti hann
að erfa konungsríkið eftir dag konungsins.
En svo fylgdu þessum kosti þeir skilmálar,
að ef einhver reyndi að segja slíka sögu og gæti
það ekki, þó átti að höggva af honum höfuðið.
Konungsdóttirin var fjarska falleg og hún
var líka góð stúlka, og það voru mjög margir ung-
ir menn sem vildu mikið til vinna að eignast hana
fyrir konu. En fáir urðu til þess að reyna, því
þeir vildu lieldur vera án hennar, heldur en að
hætta lífi sínu.
Einn ungur og fallegur maður gaf sig fram,
og sagði hann eina sögu sem entist í þrjá mánuði,
en þá gat hann ómögulega haldið lengur ófram,
og lét konungur þá höggva af honum höfuðið.
Eftir það þorði enginn maður að reyna lengi,
lengi.
Einn dag kom ókunnur maður frá Suður-
löndum í höllina. Hann tók til máls og mælti:
“Mikli konungur, eg hefi heyrt að þú bjóðir
liverjum þeim manni verðlaun, sem geti sagt þér
sögu sem ekki taki enda. Er það satt?”
“Satt er það”, mælti konungur.
“Hefir þú heitið þeim manni fallegustu dótt-
ur þinni, og að hann skuli erfa konungsríki þitt
að þér látnum?”
“Já, ef hann getur fullnægt þeim skilyrðum,
sem eg hefi sett. Ef hann getur það ekki, þá verð-
ur hann hálshöggvinn ”, mælti konungur.
“ Jæja”, mælti maðurjnn, “eg kann sögu um
engisprettur, sém er nógu löng til þess að segja
yður”. ,
“Byrjið þér á söguimi”, mælti konungur, “eg
skal hlusta”.
Og maðurinn byrjaði og sagði: “Einu sinni
var konungur, sem lét safna saman öllu korni í
landi sínu, í eina stóra kornhlöðu. En svo kom
það fyrir að ógrj-nni af engisprettum fóru yfir
landið og sáu þessa kornhlöðu, og fóru að leita
að smugij til þess að komast inn um. Og loksins
fundu þær á austurhlið kornhlöðunnar svolitla
smugu, sem að eins ein engispretta komst inn um
í einu. Svo fór ein engispretta inn og sótti eitt
korn, og svo kom önnur engispretta og sótti annað
korn, og svo kom önnur engispretta og sótti ann-
að korn”. Og þannig hélt sögumaðurinn áfram
dag eftir dag, mánuð eftir mánuð, þar til hann
hafði haldið áfram í tvö ár. Þá spurði konungur-
inn hann að, hvað lengi þessar engisprettur héldu
áfram að bera kornið út úr kornhlöðunni ?
“Ó, konungur!” mælti sögumaðurinn. “Þær
hafa aðeins byrjað. Eru að eins búnar með eitt
teningsfet, en það eru mörg þúsund teningsfet af
korni í hlöðunni.
“Maður, maður!” mælti konungurinn. “Þú
gjörir mig vitskertan. Eg hlusta ekki á þetta
lengur. Taktu dóttur mína og ríkið, en láttu mig
aðeins ekki heyra eitt orð framar um þessar engi-
sprettur”.
Svo ókunni maðurinn gekk að eiga fallegustu
dóttur konungsins og settist að þar í ríkinu og bjó
þar í góðu yfirlæti í mörg ár. En tengdafaðir
hans, sem hélt áfram að -vera konungur á meðan
hann lifði, fékst aldrei til þess að hlýða á nokkra
sögu upp frá því.
Um forustusauð.
Heiðraði ritstjóri! Eg er J)ér mjög þakklát-
ur fyrir hinar ýmsu dýrasögur, er blað þitt hefir
haft að færa nú í seinni tíð. Mér hafa geðjast
þær mjög vel, því eg álít að dýr þau er eitthvað
skara fram úr öðrum samkynja, eigi fullan rétt
á að þeirra sé opinberlega getið, engu síður en
mennirnir. Líka álít eg þess konar sögur hollari
og heppilegri fyrir unglingana að lesa, heldur en
ýmislegt — máske miður vandað — skáldsagna
rusl, er nú ó tímum tíðkast svo mjög. Mér dettur
því í hug að leggja ofurlítið í þennan sagnasjóð,
þó ófullkomið verði. >.
Þegar eg var að alast upp, frá 12 til 18 ára
aldurs, átti eg heima hjá móður mínni og stjúpa,
er bjuggu á Síðu í Refasveit í Húnaþingi. Það
bar svo til haust eitt, skömmu eftir réttir, að Svín-
dælingar nokkrir komu að Síðu, með allstóran
Sauðarekstur er þeir ætluðu að reka út á Skaga-
strönd. Árni bóndi Pétursson frá Litladal, var
forsprakki þeirra, og átti víst flesta sauðina.
Hann biður Magnús stjúpa ipinn að fylgja sér út
vfir ytri Laxá, því hún var í allmiklum vexti og
valt fram kolmórauð, því rigningar höfðu gengið
undanfarið, en er í verunni mjög ströng og oft
ill yfirferðar. Magnús varð við bón þeirri og
fór með þeim. Strax veitti hann því eftirtekt, að
sauður einn svarthosóttur að lit, fór svo ágætlega
á undan, og þegar að ánni kom hikaði hann ekki
hót, en dreif sig viðstöðulaust út í og yfir um og
hópurinn allur á eftir.
Magnús segir þá við Árna, að sig furði á að
hann skuli tíma að farga skepnu þessari. “Og
hefði eg vitað hvernig henni er varið þegar þið
voruð lieima hjá mér, hefði eg falað hana af þér
til kaups”, bætti hann við.
“Bæta má máske úr því enn”, segir Árni.
“Ef þér er það áhugamál, þó get eg komið með
sauðinn aftur til baka, en eg á svo margt af fram-
gjömu fé öðru, að mér er ekki sárt um hann og
fór eg með hann bara svo féð rækist betur”.
Magnús þakkaði honum fyrir, en hélt þó að
þetta mundi vera bara spaug, og við það skildu
þeir.
Rekstrarmenn fóru leiðar sinnar út í kaup-
staðinn og seldu þar sauði sína alla á fæti. Héldu
svo til baka um kveldið og voru á ferð um nóttina
utan ströndina, í þreifandi myrkri og mikilli rign-
ingu. Fóru þeir þá yfir Laxá talsvert ofar og
gistu það sem eftir var nætur á neðri Mýrum. Um
miðjan dag daginn eftir komu þeir að Síðu, og
var þó Hosi einn með í förinni. Höfðu þeir rekið
hann einan um nóttina í myrkrinu utan alla strönd
og yfir Laxá og fram að. Mýrum og riðið glatt,
því þeir voru lausríðanðdi og hressir í anda; dag-
inn eftir ráku þeir hann tvær bæjarleiðir um al-
gerða vegleysu. Ekki kváðust þeir hafa haft liina
minstu fyrirhöfn fyrir honum, hann hefði bara
runnið viðstöðulaust á undan þeim.
Sauðurinn var látinn inn í hús og gefið hey.
Það samdist vel um kaupin og héldu svo Svíndæl-
ingar lieim, en Hosi varð eftir. Þegar þeir voru
farnir var honum hleypt út, og er hann kona út á
túnið skimaði hann í allar áttir, þar til hann kom
auga á kindur, sem þar voru úti niður á mýrun-
um all-langt í burtu, þá labbaði hann í hægðum
sínum til þeirra og lagði aldrei til framar.
Svo leið til næsta vors. Nokkru fyrir fráfær-
ur var geldfé rekið á fjall, á Skrapatungu afrétti.
Hosi var ekki látiim fara með því og átti hann að
vera eftir þar til lömbin væru rekin. En daginn
eftir var hann horfinn frá ónum, og töldu menn
þá víst að hann væri strokinn í sína fyrri átthaga,
sem voru fram á Kúluheiði, þar sem hann hafði
uppalist og gengið á hverju ^umri er hann var
búinn að lifa, — en nú var hann fjögra vetra. —
Svo leið og beið þar til að lömbin voru rekin, þá
rekum við okkur á Hosa með sauðahóp frá Síðu.
En hvernig fór skepnan að rata austur í Tungu-
afrétt og hafa þar upp á kindum sér kunnugum?
Á stöðvar þessar hafði hann aldrei komið, þær
voru í gagnstæða átt við það svæði, sem hann
hafði áður þekt.
Um haustið kom hann lieim rétt fyrir réttirn-
ar, og þeim sið hélt hann meðan hann lifði, og fór
á vorin á fjall, rétt þegar honum sýndist. Hann
varð 15 eða 16 vetra gamall. Hann var ætíð mjög
gæfur og spakur, og aldrei feilaði honum að rata
þó dimt væri.
S. J. Jóhannesson.
Frá George Washington.
tJr frelsisstríði Bandamanna í Vesturheimi
er sögð þessi smásaga. Sveitarfoyingi einn stóð
og sagði mönnum sínum fyrir verkum. Skyldu
þeir liefja bjálka einn jnikinn upp á virkisvegg og
veitti örðugt. Var bjálkinn þeim um megn, en
sveitarforingi stóð hjá og skipaði fyrir.
Þá bar þar að herforingja einn, er eigi var í
hermannsklæðnaði. Spurði hann sveitarforingj-
ann, því hann hjólpaði eigi. Hann furðaði sig
allan á spurning þessari, sneri sér við og mælti
með reigingi miklum: “Eg er sveitarforingi!”
“Eruð þér það, það eruð þér?” sagði foring-
inn; “þetta vissi eg ekki”. Hann tók ofan og
hneigði sig og mælti: ‘ ‘ Eg bið yður fyrirgefning-
ar, sveitarforingi”.
Að svo mæltu sté hann af hesti sínum, fór til
og vann að bjálkanum, þar til svitinn rann af hon-
um. Þá er bjálkinn var kominn á sinn stað, mælti
hann við hinn stæriláta sveitarforingja:
“ Sveitarforingi góður, ef svo ber óftar við,
að þér hafið of fáum á að skipa, þá skuluð þér
senda eftir hershöfðingja yðar, og mun eg verða
fús til hjálpar yður öðru sinni”.
Sveitarforinginn stóð sem steini lostinn.
Þetta var Washington.
—Unga Island.
Vögpukvœði.
Litfríð og ljóshærð
og létt undir brún,
handsmá og hýreyg
og heitir Sigrún.
Vizka með vexti
æ vaxi þér hjá!
Veraldar vélráð
ei vinni þér á!
Svfkur hún seggi
og svæfir við glaum,
óvörum ýtir
í örlaga straum.
Veikur er viljinn
og veik eru börn;
alValdur, alvaldur
æ sé þeim vörn!
Sofðu, mín Sigrún,
og sofðu nú rótt!
guð faðir gefi
góða þér nótt!
Jón Thoroddsen.