Lögberg - 12.09.1918, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 12. SEPTEMBER 1918
7
Hagur kvenna í
Spörtu.
Eítir Adolf Langsted.
í
riti sinu “um lyndiseinkunn
nianna” segir Samuel Smiles á einum
stað: hvað úr barninu verður með
tímanum, er mestmegnis komið undir
uppeldi þess og eftirdæmi því, er það
hefir fyrir sér, þar sem er hinn fyrsti
og áhrifamesti kennari þess; en það
er móðirin. — Dagleg reynsla færir
oss heim sanninn um, að þetta er
hverju orði sannara; það sem oss
finst mest um í fari flestra manna, er
að þakka mæðrum þeirra og þvi upp-
eldi, er þeir hafa fengið i foreldra-
húsum. *Þetta sá líka Napoleon mikli
líka glögt; hann sagði að það sem
Frakkland vanhagaði mest um, væri
mæður; hann átti við það, að þjóðin
franska þarfnaðist uppeldis heima
fyrir undir handleiðslu góðrar og dug
andi húsmóður, því “hver þjóð hefir
,upptök sín á heimilinum, og allár kyn-
kvíslr jarðarinnar «iga kyn sitt að
rekja til mæðranna”. Og þar sem svo
mikið ber á guðleysi og siðspilling á
vorum timum, mfeðal allra stétta, virð-
is undirrót þess einkum vera sú, að
fátt er um alvörugefnar og guðhrædd-
ar mæður.
Einhver hin frægasta þjóð, er sögur
fara af, eru Spartverjar hinir fornu.
Allur heimur dáist að þeimi Þeir
börðust eigi af drotnunargirnd, eins
og Rómverjar, heldur fyrir ættjörð
sinni. Önnur eins hreystiþjóð hlýtur
að eiga hraustar mæður og þrekmikl-
ar, og er það efni greinar þessarar,
að lýsa spartverskum konum svo skýrt
og greinilega, sem söguleg skilríki
leyfa.
Þar sem fjallið Oeta gengur fram
að sjó við Jlalav'ík, er örmjó fit milli
fjalls og fjöru. Þessi fit heitir
Laugarskarð fÞermopylæ). Þar sat
Leonídas konungur fyrir Xerxesi
Persakonungi á herferð hans til
Grikklands. — Xerxes hafði ógrynni
liðs, en Leónídas eina 300 Spartverja
og fáeinar þúsundir manna af öðrum
Grikkjum.
Xerxes konungur skellihló, er hon-
um voru sögð þau tíðindi, að þessi litli
hópur ætlaði að verja honum skarðið;
hann gjörði Leónídasi orð og bauð
honum að leggja af hendi við sig vopn
sín og þeirra félaga. “Komdu og
taktu þau”, svaraði Leonidas. Persa-
konungur ilét lemja liðsmenn slna á-
fram til atlögu með svipuhöggum, en
þeir urðu frá að hverfa eftir mikið
mannfall. Skömmu síðar varð León-
idas þess áskynja, að svikari einn
griskur hafði vísað Persum leið yfir
fjallið. Var þá útséð um að þeim
yrði varin leið inn í landið. Leónidas
vildi fyrir engan mun eyða hinu að-
fengna liði til ónýtis, og lætur það þvi
alt frá sér fara, en heldur eftir þess-
um 300 Spartverjum. Nú veita
Persar atgöngu, og ganga þeir León-
ídas í móti þeim þangað, er skarðið
var breiðast; mátti þar betur koma
höggum við, og þv'í hægr’a að hafa
fleiri menn af Persum fyrir sig, áður
en þer félagar hnigju að velli. Þar
féll Leónídas og kappar hans allir
eftir fræga vörn. En þar sem þeir
féllu, létu landar hans síðan reisa
minningarmark yfir leiði þeirra, og
voru letruð ‘á þessi orð: “Komu-
maður, far þú og seg Spartverjum, að
vér liggjum hér, hlýðnir við lög
þeirra”, — þau lög, að sigra eða deyja
að öðrum kosti.
Hvernig voru nú konur þær, er
fæddu upp slíka menn, og sáu aldrei
reyki leggja upp áf fjandmanna her-
búðum í 200 ár, og áttu þó Spartverj-
ar í megnum ófriði altaf öðru hverju
á því tímabili? —
Það er hvorttveggja að margt var
ólikt með Spartverjum og Aþenu-
mönnum, enda var staða kvenna öll
önnur í Spörtu en í Aþenu.
í Aþenu höfðu ungar stúlkur sjald-
an eða aldrei samneyti við aðra en
ambáttir foreldra sinna eða húsbænda.
Þar þótti og eigi sæma frjálsbornum
meyjum að þiggja tilsögn utan heim
ilis. Þær urðu því að láta sér lynda
fræðslu þá, er mæður þeirra og fóstr-
ur gátu veitt þeim. Er af því auð-
ráðið, að þær hafa hlotið að vera
mjög svo eftirbátar nianna sinna
síðar meir að mentun til, og því
aldrei getað orðið eins og Iagsmenn
þeirra á jöfnu reki. Enda voru konur
Aþenumanna lítið annað en bústýrur
þeirra, og var þá auðvitað mál, að
þar gat ekki neinni verulegri sambúð
verið til að dreifa. Þær voru hnept-
ar inni í dyngju sinni og máttu eigi
þaðan hreyfa sig *nema mikið skyldi
við hafa, á hátíðum og tyllidögum.
Var þeim þar með fyrirmunað að
afla sér þeirrar andlegu mentunar, er
ekki fæst með öðru móti en umgengni
við karlmenn, ekki sízt er það var auk
þess skylda hverrar frjálsborinnar
konu, að sjá, heyra og spyrja sem
allra minst. Voru því konur í Aþenu-
Jborg síður en eigi öfundsverðar, er
þær voru sv’o ófrjálsar, að heimili
þeirra voru raunar líkast þvi, sem nú
mundi kallað vægt fangelsi.
Öðru máli var að gegna með konur
i Spörtu. Uppeldi þeirra vár langt
um frjálslegra og höfðu þær því eigi
all-litil áhrif á þá, sem þær voru sam-
an við, einkum ef þær voru mæður,
Msmunurinn á uppeldinu kom í Ijós
undir eins og barnið fæddist. Það
var siður Aþenumanna, að leggja
barnið i reifar undireins og búið var
að lauga það; en Spartverjar vildu
ekki leggja sig niður við slikan kveif-
arskap. Væri barnið vanheilt eða
vanskapað, var það þegar í stað borið
út á Taygetos-fjalli, og tætt þar i
sundur af villidýrum, með því að hin-
herskáu Spartverjar máttu eigi
vita neina vanmetakind í sínum hóp.
Væri barnið þar á móti heilt og vel
skapað, var bundið ullarbandi á hús-
dyrnar til jarteikna, ef það var mey-
barn, en olíuviðarsveig, ef það var
sveinn. Á áttunda degi eftir fæðing-
una gaf faðir barnsins meynni nafn,
og ættingjar þeir og vinir, er þá voru
hafðir að heimboði, höfðu þá þegar
með sér leikfang handa hinu nýfædda
barni; það var skylduskattur.\ Það
var altítt meðal hinna efnaðri Grikkja
að hafa fóstrur handa börnum slnum,
er höfðu þau á brjóstri; spartverskar
fóstrur þóttu beztar. Börnin voru
nærð á mjólk og hunangi, en þó reynd
ar fljótt faj-ið að gefa þeim átmat,
og voru fóstrurnar látnar tyggja hann
þau framan af. Þanga'ð til börnin
voru 7 ára, var kvenfólk látið annast
jau að öllu leyti, bæði meyjar og
sveina, og höfðu þau mjög ofan af
fyrir sér með leikfangi, oft dýru og
vönduðu, úr málmi eða leir. Þar á
meðal voru brúður úr steindum leir,
er áttu að tákna konunga, kappa eða
aðra fræga menn. Auk þess skemtu
börnin sér við ýms leikbrögð, sem nú
tíðkast: að skoppa kringlu, róla sér
eða því um líkt. Foreldrarnir komu
sjaldan í barnaklefann, og þótti það
sér í iagi of lítilmótlegt fyrir föður
þeirra, að skifta sér af þeim. Því var
það, að einu sinni kom ókunnugur
maður að Agesilaos Spartverjakon-
ungi, þar sem hann var að ríða priki
í barnaklefanum, og á konungi þá að
'hafa orðið j>etta að orði: “Segðu
engum frá því fyr en þú ert orðinn
faðir sjálfur.”
Þegar sveinbörn voru orðin 7 ára
gömul, vou þau eigi framar eign for-
eldra sinna, heldur ríkisins. Svo var
mælt fyrir í lögum Lykúrgusar. Þau
v'oru þá tekin af heitnilum sínum og látin 'alast upp á almennings kostnað. Bændur Aðrir farmtelj. Framtelj. alls
Var uppeldiö í því fólgiS, a5 svein- 1912 6.542 4.772 11.314
arnir voru ilátnir temja sér dag hvern 1913 6.570 4.308 10.878
leikfimi vopnfimi og áflraunir, til 1914 6.571 4.515 11.086
þess að úr þeirn yrði vaskir hermenn. 1915 6.530 4.545 11.070
Ungar meyjar voru og látnar eiga 1916 6.614 4829 11.443
Það var vana-kveðja mæðra við sonu
sína, e þeir lögðu af stað i hernað:
“Hamngjan gefi að eg sjái þig aftur
mcð skjöldinn þinn eða á honum”
fþ. e. að fengnum sigri eða dauðan,
þvi flóttamenn einir köstuðu frá sér
skildinumj. Einu sinni komu spart-
verskri móður þau tíðindi, að sonur
hennar væri fallinn. Hún spurði með
öndina í hálsinum — “og hafði hann
fengið sigur?” — Komumaður kvað
svo vera. Hún svarar með glöðu
bragði: “Til þess 61 eg hann, að
hann félli fyrir ættjörð sína.” Af
sama toga var það spunnið, sem móðir
Pausaníasar gjörði, er hann leitaði
sér griðastaðar í hofi Aþenu, eftir að
landráð hans voru uppvis orðin.
Hann var múraður inni eða kviksett-
ur í hofinu, og móðir hans kom með
fyrsta steininn.
Þannig var konum þeim háttað, er
ólu aðra eins kappa og þá, er féllu
við Laugarskarð. Þær eru flestum
konum öðrum ólíkar, þeim er sögur
fafa af. Þær voru jafnhraustar og
þróttmiklar á sál og likama, enda ald-
ar upp innan um karlmenn. Útlend-
ur maður átti einhverju sinni tal við
drotningu Leónídasar konungs, og
kvað sig furða mjög á þvi, að spart-
vcskar konur hefðu stórum mun meiri
áhrif á karlmenn en aðrar grískar
konur. Drotning svaraði: “Það
er af því, áð vér eram hinar einu
konur, er ölum karlmenn í heiminn.”
(B. ]. þýddi.)
(Iðunn.ý
Úr hagskýrslum íslandt.
Nýlega eru út komnar frá Hag-
stofunni skýrslur um búnað íslands
1916. Fara hér á eftir helztmatriðin
úr innganginum að þeim.
1. Býli og framteljendur.
Samkvæmt búnaðanskýrslunum hef-
ir tala framteljenda verið svo sem hér
segir:
1915 1916.
Suðurland .......... 10.171 10.748
Vesturland........... 5.248 6.112
Norðurland........... 6.641 6.596
Austurland........... 2.636 2.720
Á Vesturlandi hefir nautgripunum
fjölgað tiltölulega mest, en á Norður-
landi hefir þeim heldur fækkað. Mcst
hefir fjölgunin orðið í Snæfellsnes-
sýslu (26%), en fækkurl hefir orðið,
fyrir utan í nokkrum kaupstoði.m, í
Eyjafjarðar- og Þingeyjarsvslum
(2%).
Hross voru í fardögum 1916 talin
49.146 og hafa þau aldrci áður verið
svo mörg, mest tæp 49 þús. árin 1905
og 1906. Vorið 1915 voru hrossin
talin 46.618, svo að þeim hefir fjölg-
að árin 1915—-16 um 2.528 eða um
5%. Eftir aldri skiftast þau þannig:
1915 1916
Fullorðin hross .. 28.937 29.409
Tryppi 1—3 vetra .. 13.300 15.339
Folöld .. .. .. 4.381 4.398
Business and Professional Cards
The Seymour House
John Baird, Eigandi
Heitt og kalt vaín f öllum herbergjum
Faeði $2 og $2.50 á dag. " Americ-
an Plan.
Tals. G. 2242.
Winnipeg
þátt í leikjum þessum, til þess að þær
gætu fætt rikinu tápmikil börn, er þær
væru orðnar giftar konur. Þær urðu
því að konia dag hvern á leikvellina
(gymnasia), og herða líkamann með
hlaupum og glínptmlý. Slíkt upp-
1) Þess vegna var spartverskum kon-
uni heimilt og velkomið að horfa
á allsherjar-hátiðaleiki Grikkja,
og máttu láta á sér heyra og sjá.
hvernig þeim gazt að leiknum; en
það var öllum öðrum grískum kon-
um fyrirmunað, og lagt líftjón við.
eldi gjörði þær raunar miður kven-
legar, en í þess stað urðu þær þrótt-
miklar og harðfengar; “þvi fimleik-
ar og aflraunir hafa burt úr Iíkaman-
um alt, sem er þar ofaukið og óheil-
næmt”, segir grískt skáld, “eins og sáð
irnar fara úr korninu, ef þvi er varp-
að.” Þessu létti eigi fyr en meyj-
arnar giftust, en það var oftast á ár-
unum frá 16—20.
“Faðir er fastnandi dóttur sinnar,”
segir í lögum Lykúrgusar, eins og í
Grágás. Sjálf var hún látin þar um
fornspurð, og móðir hennar slíkt hið
sarna. Festunum fylgdu málaleitan-
ir tim heimanntund mærinnar, er föð-
ur hennar bar af hendi að inna; þvi
ríflegri, sem heimanmundurtnn var,
því betri ráðahag gat hún átt í vænd-
um; og því var það, að ríkið tók
stundum að sér að greiða heimanmund
inn með dætrum ágætismanna, til þess
að sjá þeim þar með sómasamlega
borgið.
Brúðkaupið stóð oftast í húsum
foreldra brúðarinnar. 1 veizlulok hafði
brúðguminn brúðurina heim með sér,
með föruneyti vina og ættingja, og
voru þá sungin brúðkaupsljóð. Á
eftir vagninunt, sem brúðhjónin sátu
i, fór móðir brúðurinnar fótgangandi
og bar blys í hendi, er tendrað hafði
verið á arni foreldra brúðurinnar.
Þegar koin að heimili brúðgumans,
var þar fyrir móðir hans og fagnaði
komumönnum í dyr.um úti. Upp frá
þeim degi var konunnar samastaður
í kvennastofunni; sambúðin við mann-
inn var bundin við svefnherbergið og
matstofuna, og mátti hún þó eigi þar
koma, ef einhv'er var aðkomandi;
engin heiðarleg húsfreyja mátti eiga
þátt i samsætisglaðværðum. Þótt
hjúskapurinn hefti þannig allmjög
frelsi spartverskra kvenna, gátu þær
samt sent áður látið talsvert til sin
taka á ihemilinu, af því að þær höfðu
fengið sama uppeldi sem eiginmenn
þeirra, og tekið eigi síður andlegum
en líkamlegum framförum á því, að
hafa umgengni við karlmannalýðinn.
Það þurfti líka sérstaklegt þrek og
mikilmensku til að vera móðir t
Spörtu, þar sem rikið gjörði tilkall til
barnanna ekki eldi en sjö ára. En þvi
(ór fjarri, að þær sæj.u ofsjónum yfir
því, er ættjarðarástin tók sér þann
bústað í huga og hjörtum sona þeirra,
sem móðurástin átti tilkall til. Þær
voru jafnan boðnar og búnar til að
láta ættjörðna vera í fyrirrúmi fyrir
öllu öðru. Sagan geymir mörg fög-
ur og drengileg svör og orðatiltæki,
sem höfð eru eftir spartverskum kon-
um, stutt og gagnorð, eins og Spart-
verjum var við brugðið fyrir. “Það
er of stutt,” sagði ungur Spartverji
við móður sína, og benti á sverðið
sitt. “Þá verður þú að ganga þeim
mun nær óvini þínum,” svaraði hún.
Fækkunin á framteljendum frá
1912 til 1913 mun ekki vera að marka
vegna þess, að síðan hafa aðeins ver-
ið teknir með famteljendur gripa, cn
áður munu stundum einnig hafa ver-
ð teknir með þeir, sem töldu fram ein-
hvern garðávöxt, en enga gripi. Árið
1916 hefir framteljendum fjölgað
töluvert, bæði bændum og öðrum.
II. Búpeningur.
Samkvæmt búnaðarskýrslunum var
tala sauðfcnaðar í fardögum 1916 alls
rúmlega 589 þúsund.
Vorið 1915 töldu búnaðaskýrslur
sauðfénaðinn 556 þúsund. Hefir
honum samkvæmt þvi fjölgað far-
dagaárið 1915—16 um 33 þúsund eða
um 6%. Hefir sú fjölgun ríflega
vegið upp á móti fækkuninni árið áð-
ur, sem nam 29 þúsundum, svo að f jár
talan hefir verið lík vorið 1916 eins
og vorið 1914 eftir fjárfellinn, en þá
hafði fénaðurinn fækkað um 40 þús-
und frá því vorið áður. Það vor
('1913) hefir fjártalan komst hæst í
búnaðarskýrslunum, upp i 635 þús.
Eftirfarand yfirlit sýnir, hvernig
sauðfénaðurinn skiftist vorið 1916,
samanborið við árið á undan:
1915 1916
Ær með lömbum 329.213 325.652
Geldar ær.......... 68.555 79.712
Sauðir og hrútar .. 54.749 44.177
Gemlingar .. .. 103.454 139.892
Hross alls 46.618 49.146
Fjölgunin er langmest á tryppunum,
enda voru folöldin með langflesta
móti árið á undan. Folaldatalan er
álíka mikil 1916, en fulloðnum hross-
um hefir fjölgað lítið eitt, þrátt fyrir
það þótt útflutningur á hrossum 1915
væri allínikill.
í landsfjórðungunum var hrossa-
talan svo s*fn hér segir:
1915 1916
Suðurland .......... 15.999 16.935
Vesturland .......... 9.475 10.084
Norðurland.......... 17.496 18.331
Austurland ........... 3.658 3.796
í öllum fjórðungum landsins hefir
hrossunum fjölgað, en mest á Suður-
og Vesturlandi. Þegar litið er burt
frá Kaupstöðunum og Vestmanna-
eyjum, hefir hrossunum fjölgað til-
tölulega mest í Dalasýslu (um 10%)
og þar næst í Árnes-, Borgarfjarðar-
og Mýrasýslu (um 9%). 1 engri
sýslp hefir hrosum fækkað, en i Isa-
fjarðarsýslu hafa þau staðið i stað.
Geitfé va í fardögum 1916 talið
1.358. Árið á undan var það talið
1.127, svo að þvi hefir samkvæmt þvi
fjölgað á árinu ,um 231 eða rúmlega
20%. Geitféð er mestalt í Þingeyj-
arsýslu.
Á síðari áram hefir skepnueign
landsmanna samkvæmt búnaðarskýrsl-
unum verið í heild sinni og saman-
borið við mannfjölda svo sem hér
segir:
HVAÐ sem þér kynnuð að kaupa
af húsbúnaði, þá er hœgt að
semja við okkur, hvort heldur
fyrir PENINGA ÚT 1 HÖND eða að
LÁNI. Vér höfum ALT sem til
húsbúnaðar þarf. Komið og skoðið
0VER-LAND
H0USE FURNISHING Co. Ltd.
580 Main St.,, hotni Alexander Ave.
Dr. R. L. HURST,
Member ot Royal Coll. of Surgeons,
Eng., útskrifaður af Royal Coliege of
Physicians, London. Sérfræðlngur i
brjöst- tauga- og kven-sjúkdömum.
— Skrlfst. S0B Kennedy Bldg, Portage
Ave. (ft möti Eaton’a). Tais. M. 814.
Heimili M. 2696. Ttmi til viðtals.
kl. 2—5 og 7—8 e.h.
Brown & McNab
Selja i helldsölu og smúsölu myndir,
myndaramma. SkrifiC eftir verCl á
stækkuCum myndum 14x20.
175 Carlton St. - Tals. Main 1357
G0FINE & CO..
Tals. M. 3208. — 322-332 ElUce Ave.
Horninu á Hargrave.
Verzla meC og virCa brúkaða hús-
muni, eldstör og ofna. — Vér kaup-
um, seljum og skiftum á öllu sem ••
nokkurs virCl.
Dr. B. J. BRANDSON
701 Lindsay Building
Tklephone oarrt SSU
Omc»-TfMAR: i—3
Hslmill: 776 Victor St.
Thi.kphonk qarry aai
Winnipeg, Man.
Hagtais. St.J. 474. Næturt. Suj.: *•*
Kaltl sint ft nótt og degi.
DÍL. B. GERZiABEK.
M.R.C.S. frft Englandi, L.R.C.P. frft
London, M.R.C.P. og M.R.C.S. frft
Manitoba. Fyrverandi aCstoðarlæknlr
viC hospltal I Vínarborg, Prag. og
Berlin og fleiri hospftöl.
Skrifstofa 1 etgin hospitali. 416—41
Pritehard Ave., Winntpeg, Man.
Skrifstofutimi frft »—12 f. h.; S—
og 7—9 e. h.
Dr. B. Gerzabeks eigið hospítal
415—417 Prltchard Ave.
Stundun og lækning valdra sjúk-
linga, sem þjftst af brjöstveiki, hjart-
velki, magasjúkdómum, lnnýflaveiki,
kvensjúkdómum, karlmannasjúkdóm-
um, taugaveiktun.
Vér leggjum sérstaka ftherziu ft aC
seija meCöl eftlr forskriftum lækna.
Hin beztu lyf, sem hægt er aC fá
eru notuC eingöngu. þegar þér komlC
meC forskriftina til vor, meglC þér
vera viss um aC fá rétt þaC sem
læknirinn tekur til.
COLCLETIGH A CO.
Votre Dame Ave. og Sherbrooke St.
Phones Garry 2690 og 2691
Giftingaleyflsbréf seld.
THOS. H. JOHNSON og
HJÁLMAR A. BERGMAN,
fslenzkir lógfræPiogar,
Skrifstopa:— Room 811 McArthui
Building, Portage Aveoue
ÁRITUN. P. o. Box 1OS0.
Telefónar: 4503 og 4504. Winnipe*
JOSEPH TAYLOR
LÖGTAKSMAÐUR
Heimilis-Tals.: St. John 1844
Skrlf stofu-Tals.: Maln 7978
Tekur lögtaki bæCi húsaleiguskuldir,
veCskuldir, vixlaskuldir. AfgreiCIr alt
sem aC lögum lýtur.
Room 1 Corbett Blk. — 615 Matn St.
Sauðfé Naut Hross
1901 482.189 25.674 43.199
1911 574.053 25.982 43.879
1912 600.181 26.292 45.847
1913 634.964 26.963 47.160
1914 585.022 25.380 46.641
1915 555.971 24.732 46.618
1916 589.343 26.176 49.146
Á 100 manns i
Sauðfé Naut Hross
1901 614 33 55
1911 671 31 51
1912 695 30 53
1913 727 31 54
1914 664 29 53
1915 625 28 52
1916 654 29 55
Sauðfjártalan hefir aldrei verið eins
mikil og 1913, nautgripatalan var
Sauðfénaður alls 555.971 589.343
Gemlingum hefir mikið fjölgað.
Ærnar hafa líka fjölgað um 7 þús-
und eða tæplega 2%, en óvenjulega
margar af þeim hafa verið geldar
ýum 1-5. af öllum ánum. Aftur á
móti befir sauðum og hrútum fækkað
töluvert.
í eftirfarandi yfirliti má sjá fjölgun
sauðfénaðarins í hverjum landsfjórð-
ungi.
1915 '1916
Suðurland 145.110 161.005
Vesturland 106.306 126.265
Norðurland 193.251 193.932
Austurland 111.304 108.141
Það er aðeins á Vestur- og Suður-
landi, sem sauðfénu hefir verulega
fjölgað. Á Norðurlandi hefir það
hér um bil staðið í stað og heldur
fækkað á Austurlandi.
Mest hefir fjölgun á fé orðið til-
tölulega í Dalasýslu (27%), Snæ-
fellssýslu (25%) og Mýrasýslu (26
%)■ í 4 sýslum hefir fénu fækkað
dálítið, Suður-Múlasýslu (5%), Þing-
eyjarsýslu og Eyjafjarðarsýslu (3%)
og Norður-Múlasýslu C2%).
í fardögum 1916 töldust nautgrip-
ir á öllu landinu 26.176, en árið áður
24.732. Hefir þeim þá fjölgað um
1.444 eða um 6%Af nautgripunum
voru:
1915 1916
Kýr og geldar kvígur 18.271 18.186
Griðungar og geld
neyti ................ 911 765
Veturgamall nautpen-
ingur .............. 1.959 2.411
Kálfar .............. 3.591 4.814
liæst árið 1904, rúm 30 þúsund (á
fyrri hluta 18. aldar var hún þó
nokkru hærri), en hrossatalán var
mest árið 1916.
Um skepnufjölda landsmanna á
umliðnum öldum er yfirlit í búnaðar-
skýrslum 1913 bls. 8—10 og vísast
hér til þess.
III. Rœktað land.
Samkvæmt búnaðarskýrslunum ár-
ið 1915 var stærð túnanna á land-
inu 20.145 hektarar, en eftir búnað-
arskýrslunum árið áður voru túnin
talin 19.904 hektarar. Eftir þessu
hefðu túnin átt að stækka um 241
hekt. árið 1915—16, cn túnutgræðsla
samgvæmt jarðabótaskýrslum búnað-
arfélaganna nam ekki nema 220 hekt-
örum bæði árin 1915 og 1916 saman-
lögð. Ýfirleitt hefir fremur lítið
verið að marka skýrslurnar um túna-
stærðipa, en úr þessu batnar væntan-1
lega á næstu árum, því að samkvæmt
■lögum 3. nóv’. 1915 á að mæla upp öll
tún og matjurtagarða á landinu, og á
því að vera lokið 1920.
Kálgarðar og annað sáðland hefir
samkvæmt búnaðarskýrslunum 1916
verið 374 hektarar. Er það 15 hekt-
urum meira en árið áður, og kemur
það ekki illa heim við jarðabótaskýrsl
urnar, sem telja viðbót af þeim 1915
og 1916 31 ha. En annars hata
skýrslurnar um kálgarðastærðina ver-
ið harla óábyggilegar ekki síður en
skýrslurnar um túnastærðina.
Nautpeningu'r alls 24.732 26.176
Kálfum og veturgömlum nautpen-
ingi hefir fjölgað mikið, kýrnar hafa
hér um bil staðið í stað, en griðung-
um og geldneyti hefir fækkað.
í landsfjórðungunum var nautgripa
talan þessi.
The Ideal Plumbing Co.
Horiji Notre Dame og Maryland St.
Tals. Garry 1317
Gera alskonar Plumb-
ing, Gasfitting, Gufu og
Vatns-hitun. Allar við-
gerðir gerðar bæði fljótt
og vel. Reynið oss.
Dr. O. BJORSSON
701 Lindsay Building
bH.RPaOHR,QARRt
Officetímar: a—3
HKIMILI:
764 Vlctor 6t> ••«
rautPUONK. OARRY T«a
Winnipeg, Man.
Dr. J. Stefánsson
401 Bcyd Building;
C0R. PORTiyOI AVE. & IDMOflTOfl ST.
Stuadar eingöngu augna, eyina. nef
eg kverka .júkdóma. — Er aS hitta
fr* kl. 10 12 f. h. ag 2 5 e. h,—
Talslmi: Main 8088. Heimili 105
OliviaSt. TaUfmi: Garry 2316.
IV. Jarðargróði.
Samkvæmt búnaðarskýrslunum hef
ir heyskapur að undanförnu verið:
GIGTVEIKI
heknuð af inanni, sem þjáðist
sjálfur.
Vorið 1893 þjáCist eg af vöðva-
bólgu og gigt. Eg kvaldist Eg
kvaldist eins og einungis sá getur
skiiiC, er þjáCst hefir af slikum
sjúkdóm í meira en þrjú ár. — Eg
reyndi lyf eftir lyf og læknlr eftir
læknir, en allur bati varS að eins
um stundarsakir. Að lokum tann
eg sjálfur meCal, sem dugCi, og sið-
an hefir veikin aldrei gert vart við
sig. Eg hefl stðan læknað fjölda
manna, er þjáðst hafa af þessum
kvilia.
Eg þrái áð láta aila, er liða sökum
gigtar, verða aðnjótandi þessa lækn
isdóms. pú sendir ekkert cent,
heldur að eins nafn og heimilisfang
og sendum vér þá frian reynslu-
skamt. — pegar þú ert orðinn al-
heill af gigtinni, geturðu sent and-
virðið, sem er einn dollar; en hafðu
það hugfast, að vér viljum enga pen
inga, nema þú sért algerlega ánægC
ur. — Er það ekki sanngjarnt. Hvl
ættir þú aC þjást lengur, þegar
lækningin fæst fyrir ekki neitt?
SláCu því ekki á írest. SkrifaCu
undir eins.
Mark H. Jackson, No. 364 E. Cur-
ney Bldg., Syracuse, N. Y.
Mr. Jacson er áby^gilegur. Of-
anritaCur framburCur er sannur.
Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd Building
Cor. Portage Ave. og Edmonton
Stundar sérstaklega borklasýki
og aCra lungnasjúkdóma. Er aC
finna á skrlfstofunr.t kl. 11—
12 f.m. og kl. 2—4 c.m. Skrlf-
stofu tals. M. 3088. Helmill: 46
Alloway Ave. Talsiml: Sher-
brook 3158
]Y|ARKBT ]-£OTEl.
sölutorgiC og City Hall
Sl.00 til $1.50 á dag
Eigandi: P. O’CONNELL.
J. G. SNÆDAL,
TANNLŒKNIR
614 Someniet Block
Cor. Portag* Ave. «g Donald Streot
Tal*. main 5302.
Tal*. M. 3142
G. A. AXF0RD,
Málaícerdumaður
503 PARIS BUILDING
Winnipeg

Gísli Goodman
TINSMIÐUR
VBRKSTŒÐ!:
Horni Toronto og Notre Dame
PhotiB :—s U«lmilif
Oarry |i|
J. J. Swanson & Co.
V.rxla mei faateignir. S;ft um
Icigu ft húsum. Annaat iftn og
•Idaftbyrgflhr o. fl.
644 Ths KensíngtQn.Port.étSmJUj
Phmte Maln 356T
A. S. Bardal
. 846 Sherbrooke St.
Selur likkiatur og anna.t um útfarir.
Allur útbúnaður sá bezti. Ennfrem-
ur selur hann alakonar minnisvarða
og legsteina.
Heimili. Tala - Qarry 2151
SkrifRtofu Talt. - Garry 300, 375
The Belgium Tailors
Gera við loðföt kvenna og karlmanna.
Föt búin til eftir máli. Hreinaa, presaa
og gera við. Föt aótt heim og afhent.
Alt verh ábyrgat. Vcrð aanngjamt.
329 William Ava. Taie. G.2449
WINNIPEG
Giftinga og
Jarðartara-
blóm
með litlum fyrirvara
Birch blómsali
616 Portage Ave. Tals. 720
ST. JOHN 2 RING 3
Williams & Lee
Vorið er komið og sumarið f nánd.
fslendlngar, sem þurfa aC fft sér
reiChjól, eCa lftta gera viC gömul,
snúi sér tll okkar fyrst. Vér höf-
um einkas'lu ft Brantford Bycycles
og leysum af hendl allskonar
mótor aCgerClr. Avalt nægar byrgC-
Ir af "Tires” og Ijómandi barna-
kerrum.
764 Sherbrook St. Horni lotre Dame
Mótekja hefir verið 324 þúsund
hestar áritS 1916 og er það meira en
undanfarin ár.
Reikuingur landsbanka Islands.
1901—05 meðaltál Taða þús. h. 609
1906—10 — ' 623
1911—15 — 667
1915 -í— 642
1916 % 692
1.324
1.423
1.531
1.540
Ári'ð 1916 hefir bæði töðufengur
og útljevskapur verið töluvert meiri
en meðalheyskapur undanfarinna ára.
Uppskera af jarðeplum hefir orðið
27 þúsund tunnur árið 1916. Er
það meira heldur en meðaluppskera
næstu 5 ár á undan, sein var 25 þús-
und tunnur. Uppskera af rófum og
næpum var 16 þúsund tunnur, og er
það minni.heldur en árið á undan, en
þó meira en meðaluppskera undan-
farinna 5 ára, sem var 14 þúsund
tunnur.
Arsreikningur bankans fyrir árið
1917 er nýkominn út.
Alls hafa tekjur bankans á árinu
orðið kr. 1025152.72 en gjöld kr. 663-
206.04. Af tekjuafganginum hafa
kr. 279910.03 verð lagðar við vara-
sjóð bankans. Verðfall á útlendum
verðbréfum hefir orðið krl9218.50.
Ágóðahluti landssjóðs kr. 44602.06
Úthey ’ þús. kr‘ innskotsféý.
þús. h. I Innborgaðir vextir hafa orðið
1.253 1 kr. 378312.89, en útborgaðir 495741,-
44, eða fullum 100 þús. meiri. For-
vextir af víxlum kr. 489859.01.
Reksturskostnaður bankans hefir
orðið kr. 113074.96.
Varasjóður bankans var t árslok
kr. 1608704.35, en allar eignir* kr.
19495483.62 og þar af í vixlum kr.
10168102.22.
Sparisjóðs og innlánsfé var í árs-
lok kr. 11019033.24.
Verðbréfaeign bankans var kr.
2278400.00 að nafnverði.
Veðdeild bankans átti í árslok
skuldabréf fyrir lánum að upphæð
kr. 6248717.94. En bankavaxtabréf í
umfcrð voru kr. 6967200.00.
(Visir.)
BIFREIÐAR “TIRES”
Goodyear og Domlnion Tlres ætiC
ft reiCum höndum: Getum út-
vegaC hvaCa tegund sem
þér þarfnlsL
Aðgerðum og “Vulcanlzlng” sér-
stakur gaumur gef.'nn.
Battery aCgerCir og blfrelCar tll-
búnar tll reynslu, geymdar
og þvegnar.
AUTO TIRE VULCANTZING CO.
S09 Cumherland Ave.
Tals. Garry 2767. OpiC dag og nótt.
Verkstofu Tals.:
Garry 2154
Ileim. Tals.:
Garry 2949
G. L. Stephenson
PLUMBER
AHskonar rafmagnsáhöld, svo seiu
straujárn víra, allar teguutlir af
glösum og aflvaka (batteris).
VERKSTOFA: E76 HOME STREET
J. H. M
CARSON
Byr tii
Allskouar Umi fyrlr fatlaCa meun.
cinnig kvlðslltsiimhúðir o. fl.
Talsími: Sh. 2048.
338 COLONY ST. — YVINNIPEG.
P-in þrjú.
Perfectness, Purity og Pala-
tability, eru P-in þrjú, sem
gera Triners Ainerican Elexir
og Bitter Wine alveg sérstakt
sinni röð sem læknislyf við
öllum magasjúkdómum, sér-
staklega harðlífi, meltingar-
leysi, höfuðverk, vindspenning,
taugaóstyrk og yfir höfuð öllu
þróttleysi. Það er búið til eft
ir beztu reglu, og er gott tii
inntöku fyrir hvern sem er.
Gæði hvers meðals ættu að sit ja
í fyrirrúmi þegar keypt orn
meðöl, og hcimtið því Triners
American Elixir of Bitter
Wine, af því það er í alla staði
áreiðanlegt. Eæst í lyfjabúð-
um og kostar $1.50. Ef gigt
ósækir þig, þá biðjið lyfsala yð-
ar um Triners Liniment. Þú
getur ekki fengið betra meðal
í lyfjabúðum. Verð 70 e.
i Lyfjabúðum. Verð 70c. Joseph
Triners Company, 1333—1343
S. Ashland Ave., Chicago, 111.