Lögberg - 19.09.1918, Blaðsíða 6

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. SEPTEMBER 1918
6
Söngmeistarinn frá Nuremberg.
Framhald.
Eftir að ritarinn hafði lesið upp nöfn allra
félagsmanna, og hver fyrir sig hafði svarað til síns
nafns, tilkynti hann að fundurinn væri löglegur,
og að söngsamkepnin ætti nú að byrja.
Þá reis hr. Pogner á fætur og kvaðst hafa til-
kynningu, sem viðkæmi hátíðahaldinu á morgun,
og kvaðst álíta að hún ætti að birtast áður en söng-
samkepnin byrjaði, og voru allir því samþykkir.
“Á morgun or Jónsmessa, eins og þér alLir vit-
ið,” mælti herra Pogner, “og samkvæmt siðvenju
Nurembergmanna, þá vonustum við til að halda
hana út á víðavangi — úti í hinni töfrandi náttúru,
og eyða þar deginum í leikjum, við dans og sön£-
list; því á þeim degi eigum vér allir að gleyma
erfiðleikum vorunvog áhyggjum, og njóta lífsins
í saklausri gleði. Og söngmeistarafélagið ætlar
að gjöra sitt til þess að dagurinn geti orðið skemti-
legur, með því að syngja falleg lög og ættjarðar-
söngva. Eg hefi lengi verið að hugsa um það,
hvaða verðlaun eg gæti boðið þeim, sem fram úr
skarar í sönglistinni.
Þegar eg síðastliðinn vetur ferðaðist í fjar-
lægum löndum, þótti mér mjög fyrir því að heyra
verzlunarstéttina þýzku kallaða fastheldna og sér-
dræga, og eg ásetti mér að gjöra eitthvað til þess,
að enginn gæti með sanngirni sagt slíkt um verzl-
unarmennina í Nuremberg.
Yður er það öllum ljóst að guð hefir blessað
fyrirtæki mín sem verzlunarmanns, og að mér hafa
hepnast þau vel. Og því ætla eg á morgun að gefa
að verðlaunum þeim manni, sem bezt syngur,
einkadóttur mína, Evu, fyrir eiginkonu, ásamt
ríkulegum heimanmundi í gulli og gripum.”
Undir þetta var tekið af fundarmönnum með
fögnuði miklum. En herra Pogner hélt áfram
ræðu sinni á þessa leið: “Takið eftir, vinir, því
eg verð að gjöra öllum yður skiljanlegt hvað eg
meina. Söngmeistarafélag vort ákveður um það,
hver bézt liafi leyst verk sitt af hendi. En það er
ekki síður sanngjarnt, að dóttir mín fái eitthvað
um það að segja, hver skuli verða maðurinn henn-
ar.“ —
‘ ‘ Mér er eklá unt að sjá, hvernig vér eigum að
fara að ákveða verðlaunin, ef ungfrúin sjálf á að
kjósa,” mælti einn söngmeistarinn.
“Það er miklu betra að láta dóttur yðar kjósa
eins og hún sjálf vill, en láta oes dæma sérstaklega
um sönginn,” mælti Beckmesser, sem taldi sjálfum
sér trú um, að hann hefði fundið náð og velþókn-
un í augum Evu, en var engan veginn viss um að
hann myndi bera sigur úr býtum í söngsam-
kepninni.
“Þér misskiljið mig,” mælti herra Pogner.
“ Ef að dóttir mín vill ekki ganga að eiga þann
mann, sem vér ákveðum verðlaunin og ber sigur
úr býtum í söngsamkepninni,.þá hefi eg ásett mér
að greiða honum álitlega peningaupphæð, en í því
er eg fastráðinn, að dóttir mín skuli engum giftast
öðrum en söngmeistara, og þeim aðeins, sem að
yðar dómi hefir að maklegleikum unnið til þess
heiðurs að bera það nafn. En á hinn bóginn getur
sú gifting ekki farið fram, þar til að sá maður
kemur, sem dóttir mín gengur að eiga af fúsum
vilja.”
Eftir að herra Pogner hafði þetta mælt, reis
Hans Sachs, bezti söngmeistarinn í Nuremberg,
úr sæti sínu, og mælti: “Ef að mærin á að dæma,
þá er ljóst að það verður ekki á grundvelli söng-
listarinnar, því hugur hennar, eins og hugir flestra
annara, stefnir í aðra átt. Eg vil leyfa mér að
benda á, að réttara væri, að í staðinn fyrir að vér
söngmeistararnir einir dæmdum að þessu sinni, þá
sé það lagt undir atkvæði allra, sem viðstaddir eru,
það getur ekki gjört félagi voru neinn skaða, þó að
vér einu sinni á ári — á Jónsmessuhátíðinni sjálfri
— látum fólkið skerá úr því með oss, hver af keppi-
nautunum hafi sungið bezt; og þrátt fyrir brest á
sérknnnáttu fjöldans, þá er æfinlega mikið vit í
niðurstöðu þess.”
Þessi tillaga Hans Sachs vakti allmiklar um-
ræður. Sumum fanst hún mjög skynsamleg, öðr-
um fanst ekkert vit í því að láta ósöngfrótt fólk
dæma um efni, sem eingöngu sérfræðingar gætu
haft vit á. Að sfðustu kvaddi herra Pogner sér
hljóðs, og lagði til að boð sitt yrði samþykt, og að
söngmeistararnir, Eva og alt fólkið skyldi dæma
um það, hver verðlaunin ætti að fá, og var það
samþykt.
Á meðan á þessu þófi stóð hafði Sir Walter
og hinir söngmennirnir beðið rólegir í sætum sín-
um. En nú gekk skrásetjarinn fram og spurði,
hvort þeir væru tilbúnir að byrja á þessari söng-
kepni. Herra Pogner stóð upp, gekk að Sir Walt-
er, leiddi hann fram á söngpallinn og mæltist til
þess að hann mætti eyngja fyrstur, og var þeim
tilmælum svarað með lófaklappi. Ánægjan skein
út úr augum Sir Walters — hann hafði heyrt ræðu
herra Pogners, og honum fanst að hamingjustund
sín væri að renna upp. Beckmesser var farinn í
söngdómaraklefann, og Sir Walter steig nokkur
spor fram á söngpallinn, þangað sem Davíð hafði
dregið hring með krítinni, og keppinautarnir áttu
að standa innan r, og þar stóð hann kyr ofurlitla
stund.
“Sir Walter,” mælti formaður söngmeistara-
félagsins, “hver kendi þér að syngjaf ”
Á vetrakvöldunum löngu, þegar snjórinn þakti
holt og heiðar og þegar menn og skapnur dreymdi
um vor og vorkomu, þá las faðir minn mér og sagði
mér af söngvunum hans Sir Wallir frá Vogelweid
— það var hann, sem kendi mér að syngja.”
“Ágætur meistari,” mælti forsetinn. “En
viltu segja okkur á hvaða skóla þú lærðir, Sir
Walter, því lögmál sönglistarinnar er margbrotið
og ekki auðlært?”
Sir Walter svaraði: Með fyrsta vindblæ vors-
ins, er náttúran öll var að vakna úr dvala vetrarins
og leysast úr kulda og klakaböndum, þá söng eg
með fuglum merkurinnar með tilsögn og undir
leiðslu anda Sir Walters frá Wogelweid.
“Hefir nokkur maður heyrt slíkt”, greip Back
nesser fram í, “ætlast hann til þess að við trúum
því að fuglar merkurinnar hafi kent honum að
syngja á einni mínútu”.
Forsetinn leit í kringum sig hálf vandræða-
legur á svipinn, þessi maður var sannarlega und-
antekning frá því vanalega og hann vissi varla
hvað hann átti að gjöra við hann.
Þar til Hans Sachs stóð upp og sagði: “ Vinir góð-
ir, hvað kemur það oss við hver kendi Sir Walter.
Heimurinn er stór, og í honum eru margir söng-
meistarar. Látum hann byrja á að syngja og við
munum brátt heyra hvort að hann getur sungið
eða ekki”, og allir samþyktu þá tillögu.
“Ein spurning enn”, mælti forsetinn. “Hvers
eðlis er það, sem þú ætlar að syngja, Sir Walter?”
“Eg ætla að syngja um vor ástarinnar”, mælti
Sir Walter, og með fagurri og hljómþýðri rödd
byrjaði hann og söng fyrst um vorið, þegar vor-
sólin með geislum sínum vermir blöð trjánna og
vorblærinn þýtur i laufi þeirra, þegar fuglarnir,
dýrin og trén vakna af dvala vetrarins, þegar
þröstúrinn hvíslar að förunaut sínum — vorið —
þegar jafnvel lauf fullvöxnu og hálfvisnu trjánna
leika sér og hvísla hvort að öðru — vorið, og íkorn-
inn vaknar af sínum fjögra mánaða svefni.
Sjáið þið skóginn, sem í morgun stóð þögull
og hnýpinn, hann er nú vaknaður til lífsins. Nátt-
úran öll er að rísa upp og segir: “Eg er vökuuð
— eg vaki og hver tunga syngur um vor og líf. En
á viðarkjarranum situr veturinn enn, kóróna hans
eru fáein fölnuð lauf — hann heldur í hendi sér
nokkrum rauðum berjum, og hann segir við hrafn-
inn: “Er vorið virkilega komið?” Hrafninn
baðar vængjum og svarar: “Já það er komið
geislar vorsins hafa brotið vald þitt á bak aftur
og gjört þig útlægann úr landinu, og hann varð að
flýja gleðiraddir lífsins”.
Þegar hér var komið í söng Sir Walters,
heyrðist Beckmesser stynjá inni í klefa sínum, og
herra Pogner og söngmeistararnir litu vandræða-
lega hver til annars. En Sir Walter gaf því eng-
an gaum, en hélt áfram og söng um ástina — ást
ina, seni fer eins og þýður vorblær í gegn um sálir
mannanna, og rödd hans var þrungin af viðkvæmi
er hann söng um gleði lífsins og um draumalönd
næturinnar — um fegurð náttúrunnar — ■ urn sjó-
inn og loftið, eins og það er fyrir sjónum þess
manns, sem ástin liefir vakið til þess fegursta, sem
lífið á. Og hann söng um veröldina, sem honum
sýndist aðeins ljósgrunnur af andlitsmynd ást-
meyjar sinnar.
Sir Walter hætti snögglega að syngja, því
tjöldin á klefa prófdómarans Beckmessers vóru
dregin til hliðar, og hann rétti spjaldið, sem hann
markaði sönggallana á, út fyrir, og það var alveg
útskrifað beggja megin. Hann spurði Sir Walters,
hvort hann væri nærri búinn. “Búinn,” át Sir
Walters eftir honum, “langt frá, eg á enn eftir að
syngja um ástmey mína.”
“Jæja,” svaraði Beckmesser. “Spjaldið, ssm
eg hefi til þes að marka sönggalla þína á, er nú út-
skrifað, og um söngmensku þína er það að segja,
að eg héfi aldrei heyrt annað eins. Þú söngst ekki
eina einustu nótu rétt eða reglum samkvæmt, og
þætti mér gaman að hitta þann mann, sem þætti
nokkuð til slíkrar sönglistar koma.”
Undir þetta tóku nokkrir af söngmeisturunum
og bættu við: ‘ ‘ Það ætti ekki að taka okkur lengi
að komast að niðurstöðu um það, hverá chki að
fá söngmeistaranafnbót. ’ ’
“Verið ekki svona bráðlátir, vinir,” mælti
Hans Saohs. “Það er satt að kvæðið er nýstár-
legt fyrir oss, og reglur söngmannsins aðrar held-
ur en við höfum átt að venjast hér í Nuremberg.
En við megum ekki gleyma, að það eru fleiri bæir
til í heiminum heldur en Nuremberg, og aðrar regl-
ur heldur en þar tíðkast; vér megum því ekki vera
of einstrengingslegir. Eg sting upp á því, að við
hlýðum á þenna unga riddara, þar til hann hefir
sungið kvæði sitt á enda.”
Beckmesser svaraði reiðilega: “Hvað attu
við,TIans Sachs? Þessi maður hafði allar *■-
herzlur vitlausar, hljómfallið var sundursliti«.
orðin bar hann of fljótt fram og þar að auki sö>»«<
hann alt of hátt. Ef svona söngmenn eiga að g»-r-
ast meðlimir í félagi voru, þá er úti um sóma þe-*.
Auk þess vitum vér, að Sir Walters von Stolz s
kom hér ekki sökum listarinnar, heldur söki«n
einna einkamála.”
“Nú jæja,” mælti Hans Sachs, “það er bv/X
að hann klári kvæðið, og skal eg þá hlíta dómi
þessa fólks eins fúslega og nokkur ykkar.”
Söngmeistararnir gáfu Sir Walters bendingu
um að halda áfram; og hann söng um uglurnar,
sem æpa í myrkrinu þar til dagrenningin kemur
— um hrafnana sem garga — um keldusvínin, sem
skrækja, sökum þess að þau þekkja ekki komu
dagsins. Og í þýðari og fullkomnari róm söng
hann um astarguðinn, þar sem hann hóf sig úr
fjötrum myrkravaldanna — í gegn um myrkrið —
móti sólinni, unz geislar morgunroðans blikuðu á
vængjum hans, þar sem hann sveif móti komandi
degi. Og með sigurhljómi í rödd sinni endaði Sir
Walters kvæði sitt á þessa leið: “Þenna ástar-
guð sé eg — og hann hvetur anda minn til þess að
rísa úr landi dauðans og lyfta mér í himinn söngs
og ástar.”
Svo settist Sir Walters niður við hliðina á
Hans Sachs, og þeir sátu hljóðir, þar til hinn
skrækhljóða rödd Beckmessers lét til sín heyra:
“Meistarar, hvað finst ykkur úm sönginn?”
Og fjöldi radda kallaði: “Vér fordæmum
kvæðið og söngmanninn, ” og flestir fundarmenn
tóku undir það með lófaklappi.
Að svo búnu fóru söngmeistaramir út úr saln-
um, og þegar að söngnemarnir voru í þann veginn
að fara út, þá sneri Davíð sér að Sir Walter og
mælti: “Herra riddari, okkur þótti mikið til
söngs yðar koma, og við vonum að almenningsálit-
ið verði svo eindregið með yður á morgun, að þér
hljótið sigursveiginn. ”
“Sir Walters,” mælti Iians Sachs, þegar þeir
voru orðnir einir eftir í salnum, “eins sannarlega
og himininn er yfir mér, veit eg að þú ert bæði
söngmeistari og skáld.”
Framh.
Svalan.
Svala nokkur sá, að bóndi var að sá hampi.
Hiin kallaði því saman alla þá fugla, sem hún náði
í, og sagði þeim, hvað bóndinn hefði fyrir stafni.
Hún sagði þeim, að úr hampinum væru búin til net
til þess að veiða fugla, og réði þeim til að taka sig
saman og tína upp alt fræið, svo að bóndinn fengi
enga uppskeru af hampi. Annaðhvort var það,
að fuglarnir trúðu ekki svölunni, eða þeir fyrirlitu
ráð hennar; þeir skeyttu því engu, sem hún sagði.
Skömmu seinna fór hnappurinn að koma upp. Þá
talaði svalan aftur til fuglanna, og sagði þeim, að
ennþá væri ekki of seint að uppræta hampinn, ef
þeir legðust allir á eitt, og gjörðu það áður en
ihampurinn næði að festa djúpar rætur. En er
þeir vildu ekki hlýðnast ráði hennar, tók hún sig út
úr hóp þeirra, og hélt sig í bæjum og borgum, án
þess að leggja lag sitt við aðra fugla. Einn dag,
er hún hafði flogið út úr hreiðri sínu, sá hún mann,
sem bar fuglabúr á bakinu, og voru í búrinu nokkr-
ir af fuglum þeim, sem hún hafði gefið ráð sitt.
“Vesalings aumingjarnir”, mælti hún, “þetta haf-
ið þið fyrir skeytingarleysi ykkar.”
Kettirnir og apinn.
Tveir kettir stálu ostbita, en gátu ekki komið
sér saman um, hvernig þeir ættu að skifta honum.
Þeir fóru því til apa, sem þótti vera kænn laga-
snápur, og beiddu hann að skera úr málinu.
Apinn setti upp gleraugu og snýtti sér. Síð-
an tók hann ostinn, braut hann í tvo parta, mis-
stóra, og lagði þá á metaskálar. En er hann sá,
að þeir voru misþungir, , tók hann stærri bitann,
beit af honum stórt stykki og át. Við það varð
hinn bitinn þyngri, og fór hann þá eins að með
hann, og þannig fór hann með hvern bitann á víxl
— “til þess að jafna rnetin,” eins og hann komst
að orði — þangað til hvor bitinn var ekki orðinn
stærri en lítill munnbiti upp í kött. Köttunum fór
nú ekki að lítast á blikuna, og báðu þeir apann að
ónáða sig ekki meira þeirra vegna; kváðust þeir
ánægðir ef þeir fengju það sem eftir væri. “Nei,
nei,” mælti apinn, “rétturinn verður að hafa sinn
gang. Það sem eftir er, ber mér í skiftalaun.”
'Híðan tók hann báða b4tana, sem eftir voru, og át
þá. Að því búnu sleikti hann út um, tók af sér
gle^.ugun, og sagði rétti f litið. En kettirnir löbb-
u? ourtu meir en sneyptir.
Avo fer þeim, sem eiga í deilum að óþörfu.
Hinar sjö spítur.
Faðir nokkur átti sjö sonu og kom þeim illa
saman. Þras þeirra og rifrildi gjörði þá enda
hirðulausa um það, sem þeir áttu að gjöra. Faðir
þeirra, sem var hinn mesti heiðursmaður, hafði
lengi tekið eftir þessu og fékk það honum áhyggju.
Einn dag kallar hann þá alla á fund sinn og leggur
fyrir þá sjö spýtur fastlega samanbundnar í
knippi, og segir: “Hverjum ykkar, sem getur
mölvað þetta spýtuknippi sundur, skal eg gefa
hundrað ríkisdali.”
Bræðurnir þreyttu nú á þesu aflsmuni sína,
hver eftir annan, en allir jafnt fyrir gýg; “það er
bráð-ómögulegt,” sögðu þeir allir. “Nei, ónei,”
sagði faðirinn, “ekkert er auðveldara”. Þá leysti
hann sundur knippið og mölvaði síðan hæglega
hverja spýtuna eftir aðra. “Já, með þessu móti”
gullu við allir synirnir, “þá er það reyndar hægð-
arleikur; þetta getur hvert barnið gjört.”
En faðirinn tók þá þannig til orða: “Svona
fór nú með spýturnar, synir mínir! En gætið þess
að ekki fari eins fyrir ykkur, því hér er líkt á kom-
ið. Svo lengi sem þið eruð sáttir og haldið hóp,
sem einn maður, mun enginn yfirbuga ykkur; en
ef að einingarbandið slitnar, sem á að halda ykkur
saman, þá munuð þið fá sömu afdrifin eins og
þessar spýtur, sem liggja brotnar fyrir fótum okk-
ar.”
Alt verður einhverjum að góðu.
Það vár eitt sinn, að faðir nokkur sat um
kvöld undir fagurri eik með syni sínum ungum, og
var að dást að fegurð náttúrunnar. Nálægt þeim
var f járhópur á beit. Ókunnur maður gekk þar
fram hjá og hafði hund með sér. Þegar kindurn-
ar sáu hundinn, urðu þær hræddar, og hlupu á víð
og dreif, og sumar lilupu inn í þyrnirunna, sem þar
var nálægt. Við það mistu þær nokkra lagða sem
festust í runninum.
Þegar drengurinn sá það, sagði hann við föð-
ur sinn: “Sjáðu, faðir minn, hvernig þyrnarnir
rífa ullina af vesalings kindunum! Það ætti að
höggva þá upp, svo að þeir gjöri ekki kindunum
mein.” Faðir hans þagði um hríð, en sagði síð-
an: “Þú heldur þá að það eigi að uppræta þessa
þyrnirunna ? ” “ Já, ” svaraði drengurinn, “ og eg
vildi að eg hefði öxi til að höggva þá upp með.”
Faðir hans svaraði engu, og skömmu seinna gengu
þeir heim.
Morguninn eftir gengu þeir út á sama stað,
og höfðu með sér öxi. Drengurinn var kátur mjög
og vildi að faðir sinn færi sem fyrst að höggva
upp þyrnirunnana. Þeir settust þá aftur undir
eikina; mælti þá faðirinn við son sinn: “Heyrirðu
ekki hveJfagurt fuglarnir syngja? Eru þeir ekki
fallegar skepnur? “Já,” svaraði drengurinn,
“fuglarnir eru þær fallegustu skepnur, sem til
eru.”
Meðan þeir töluðu þannig saman, flaug fugl
niður í þyrnirunninn, tók ullarlagð þaðan, og flaug
með hann í nefinu upp í hátt tré. Sjáðu nú,”
sagði faðirinn, “með þessari ull býr nú fuglinn til
hlýtt og mjúkt rúm handa ungum sínum. Held-
urðu nú ekki að kindurnar geti mist fáeina lagða
handa fuglunum? Og sýnist þér nú rétt að
höggva upp þyrnirunnana?”“ Nei,” sagði dreng-
urinn, “við skulum lofa þeim að standa.” “Mundu
það, sonur minn,” sagði faðirinn, “að guðs vegir
eru órannsakanlegir. Þér fanst það hart í gær, að
kindurnar skyldu missa ull sína; en í dag sérðu,
að án þessarar ullar hefðu fuglarnir ekki getað
búið til hlý hreiður handa ungum sínum. Margt
kemur fram við oss, sem oss finst hart, en guð læt-
ur það alt verða oss að góðu, því hann er gæzka og
kærleikur.”
Brot úr Andante Religioso.
ii.
Nú lokar dagur ljósri brá,
á lygnu sogni brosin deyja,
og bljúg og fögur blómin smá
í blæja-logni djúpt sig hneigja.
Á skýja-borgum skinið dvín
og skugginn blái þéttist, stækkar, —
hver söngfugl heldur heim til sín,
á himni og jörðu tónum fækkar.
Og næturkyrðin hæg og hljóð,
með himinfriði blíðu sinnar,
nú titrar eins og óorkt ljóð ,
á öllum strengjum sálar minnar!
III.
Svo kveður ljóminn fold á förum
að fjallabaki’ um sólarlag!
Nú sofnar blóm með bæn á vörum
um bjartan, hlýjan morgundag.
1 blækyrð djúpri draumsæll friður
á daggvot bráljós hnígur rótt.
Guð horfir milt af himni niður
og heimi býður góða nótt.
Mér verður þá um hjartað heitar,
er hugann truflar enginn gnýr,
og óljós bæn, er orða leitar,
í undirvitund minni býr.
Guðm. Guðmmdsson.