Lögberg - 19.12.1918, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN' ' 19. DESEMBER 1918
/
Or bréfi.
Ghicag-o, 111., U. S. A.
9. dos. 1918.
Kæri hetrra ritstjóri!
-----í dag barst mér í hendur
bréf frá herra verzlunarmanni
ólafi J. Halldórsisyni í Vík í Mýr-
dal, syni Halldórs umboðsmanns.
Vegna iþess að bréf þetta inni-
heldur greinileg^, frásögn um
hið nýj^sta Kötli^os, og er rituð
af sjónarvotti, þá sendi eg þér
af rit.,
Bréf þetta er dagsett í Vík í
Mýrdal 7. nóv.
“--------pann hinn minnis-1
stæða dag, 12. október, kl. 1,10 e.
h., urðu menn fyrst varir við all-!
snarpan jarðskjálftakipp, leið
eigi á löngu þar til annar kippur j
kom, og gekk svo um hríð með
ca. 1—5 mínútna millibili, alt til
kl. um 2. Kippir þessir fundust
ekki ytra vestan jökulsér; en
eystra alt austur á Síðu, varð
vart við þá. pað var af því, að
menn voru búnir að gleyma
Kötlu, að ekki varð vart þá strax
við gosmökkinn, sem lagði langt
á ihimininn upp, með ógnarlegum
hraða.ven það leiðþó ekki á löngu,
þar til menn sáu 'hvað um var að
vera, og varð þá mörgum sjálf-j
sagt, eins og þú getur nærri, ó-
rótt innanbrjósts, þótt ekki sæ-
ust nein íhræðslumerki á neinum ; j
því altaf var talið út um Víkur-
kauptún, ef Katla kæmi. En
það varð þó ekki í þetta skiftið.
Hjálpaði það aðallega, hvað,
Múlalkvísl var búin að grafa sér
djúpan og breiðan farveg, og
einnig Höfðabrekkujökull (Höfða,
brekkujökul 1 er há sandalda j
framan undan svo nefndum j
Höfðabrekkuhömrum* skamt frá i
sjó). Og svo það að sjór var alt-
af dauður (pegar sjór er brim- j
laus, segjum við Skaftfellingar
aðhann sé “dauður”).
penna dag, hefði brim venð,,
þeiði mótstaðan orðið meiri. og;
er þá hætt við að stíflast 'hefði í j
af jökunum, og flóðið runnið!
vestur'í Kerlingardalsá, og hefði1
það þá sjálfsagt gjört einhver
spjöll í Vík.
penna dag voru hér “Skaftfell-!
ingur” og 3 mótorbátar úr Vest-
mannaeyjum að sækja kjöt. Voru j
þeir afgreiddir alt þangað til
flóðið kom; en það var klukkan
hálf f jögur, að fyrst sáist til þess.
Streymdi það fram með miklum
hraða og ógnarlegri jakaferð
langt í sjó fram — sjálfsagt
margar mílur út samfeld jaka-
breiða. Tel eg mjög vamséð,1
hefðu skip verið þar úti í'yrir, að
þau hefðu haft undan, t. d. tðg-
arar; svo var framkaseið mikið.
Messt var flóðið kl. 5—6.
Nokkru eftir að flóðið kom,
fór a£> verða straumuur mikill
hér, að og frá fjallinu (Reynis-
fjalli), sVo að hætta varð að af-
greiða bátana, og fóni þeir iþá
strax til Eyja.
eða þríbýli, fyrir einn; Holt, þrí-
býli, aðeins fyrir einn. Sama að
segja um Suður-Verið, nema Mýr
arnar, þar eru litlar skemdir. f
Meðallandi eru algjörlega aftald-
ir Sandar; Meíhóll (tvíbýli),
Rofabær og Sandasel eitthvað
skemt- Verst var þó að missa
Hólmsárbrúna; þar hafa farið af
stöplar niður beggja megin, og j
á því svæði gæti staðið sem
minnisvarði vor þegar fram líða
stundir, ekki er þó ttekifæraleys-
inu um að kenna, heldpr ósam-
heldni og seinlæti sjálfra vor.
parna er eitt tækifærið enn,
og ef til vill eittbvert hið bezta,
sem oss Ihefir nökkurn tirr^a stað-
ið opið.
í bók, sem maður að nafni J.
miky> af berginu. j W. Tyrrell hefir skrifað er hann
Mikil lukka að ekki skyldi nefnir “Yfir norður Canada”, tál-
verða manntjón; en hætt hefir
verið kominn Jóhann í Hrífunesi,
vætláði yfir brúna, þegar hann
fór yfir; en um það leyti að hann
var að komast yfir, fór brúin af,
.... Fénaðar- og hrossatap er
mikið; t. d. er sagt að yfir Álfta-
verið vanti nú alls um 300 fjár,
og fimm hross hafa fundist dauð.
í Meðallandi vantar um 30
hross og margt fénaðar.
Vegna öskunnar hefir ¥énaður,
og enda hross, flakkað í ýmsar
áttir. T. d. er sagt að ennþá séu
ófundin 5 brúkunarhross frá Á
á Síðu, og svo mun vera víðar.
Hér í Mýrdal vanta ýmsa
ar þessi höfundur sem manna
bezt hefir kannað þetta svæði um
Hudsonsflóann og lýsir að
nokkru fiskitegundum og dýrum
í sjó og álandi, er þar séu algeng-
ust, og farast ihonum svo orð um
væntanlegar sjávarafurðir.
“Sjódýr og fiskur.
Af stórfiskum eða sjávardýr-
j um er helzt að telja Grænlands-
hvalinn, hann heldur sig norðan
til í flóanum. Hann er feikilega
I stór og sækjast menn mjög eftir
! þeirri hvala tegund sökum verð-
j mæti hennar. Eins og nú standa
hesta eldri og yngri. Hefir orð- 1 sajkir er einn slíkur hvalur frá
ið að því mikil leit, og sum hross ?10,000 til $20,000 virði. En
komist út undir Eyjafjöll. Sama «ökum þess að hvalfangarar frá
mun vera um sauðkindurnar. i fiusturströndum Ameríku hafa í
Skepnur hafa eðlilega orðið a11 mör£ ár ]a-Sl mikið kaPP a að
hræddar við þessi ósköp ,því alt- I veiða Þessa tegund, þá hefir hún
af voru við og við miklir dynkir gengið heldur til þurðar.
í jöklinum, ljósagangur og reið- | Par er °K mjög mikið af Beluga
arslög. * hval, er sú hvalatðgund hvítleit á
pað er því æði mikill hnekkir, ljt> bann heldur ig heOzit i árósum
sem sýslan hefir orðið fyrir, og
hætt við að það taki nokkur ár
að jafna þetta aftur.
og fer oft í stór þvögum upp í
ármynnin, sérstaldega þó upp í
mynni Nelson, Churchill og May-
Nú vonar maður að alt sé bú- es- °S þar sjást þeir oft í þúsunda
iö. Á laugardaginn síðasta var tali leika ser 1 atraumnum. Hvalir
þessir eru um 12 fet á lengd og
vígta náflægt 1200 pundum, þeir
erú og verðmætir, liggur ■ það
mest í 'lýsinu og í skinninu. par
er og mikið af sel, stórum og smá
um og ber mest á vöðuselnum,
hann er þar í stórum þvögum, og
\ eiða Eskimóar hann sér til mat-
ar, nota skinnin til klæða, í tjöld
og fyrir skóleður, einnig er Jýsið
verðmætt. Hinar stærri selateg-
undir( eru verðmætar sökum
mikill mökkur, og eins um kvöld-
ið miklir blossar. En. á sunnu-
dagsmorguninn sást ekkert, eða
mjög lítil; smámekkir, sem slitn-
ulu þó altaf í sundur. En á
mánudaginn sást ekkert, og hefir
ekki sézt síðan.
-----Fjaran fram með Höfð-
anúm (Hjörleifshöfða) hefir
lengst mikið fram, sjáMsagt 5
kílómetra eða meira, og er nú
líklega syðsti tangi lands vors, og
fer þá ekki illa á því, ef svo væri, skinnanna, sem nú eru mikið not-
að kalla hann Köfclutanga.” j uð 1 yfirhafnir. T^lsvert mikið
er og af vatnasel í ám þeim, sem
Eg tél víst að þið fáið ný blöð ; út í flóann renna. En verðmæt-
og bréf að heiman, svo eg skrifa ! astur allra sela tegunda, sem þar
ekki meiri fréttir, er eg fékk. í eru er tfalrösinn, hann heldur sig
Með virðingu. j eins og Gærnlands hvalurinn
ólafur Kjartanson. . j norðarlega í fQóamum, og er þar
I mikið af honum. En á síðari ár-
' um hefir hann þó heldur gengið
jtil þurðar sökum þess að Eski-
j raóar sækjast mjög eftir að veiða
hann og hafa ekki haft hinn rétta
' ’átbúnað, því valrösinn sekkur
eins og flestar aðrar selaitegund- j
ir þegar að hann er skotinn og [
hefir oft eyðilagst meir en vera |
þurfti. Hann skyldi aldrei veidd- J
ur nema með skutul, sem færi er j
fest í með flotholti á ertdanum,
svo að maður geti fylgt honum
frá Vík i Mýrdal.
Auðlegð Norður-
landsins.
_________________
penna dag, eða um kvöldið,
var mökkurinn afskaplega hár.
Drunur miklar og dynkir voru
altaf við og við. Eldblossar og
eldingar þeyttust í allar áttir, og
sum ljósin um kvöldið og nóttjna
voru svobjört að þau lýstu alt
upp, sem á björtum degi. Mátti
því oft sjá langtyá sjó út. pað
vaar iþví æði stórkostlegt og tign-!
areglt, en þó hálf ógnarlegt, að
sjá þessi ósköp rétt uppi yfir sér.
Hefir það eðlilega sézt langt að.
---------öskufall mun ekki
hafa komið neitt fyr en um nótt-
ina; byrjaði þá, og mun altaf
hafa verið gosið út. — Hjálpað
hefir það mikið, að oftast hefir
mökkinn lagt til fjalla, í óbygðir.
En samt hefir það gjört mikið
tjón; t. d. á 12. dagi, kom hér svo ;
mikið sand- og vikurfatl, að al- ‘
dimt var um 1 leytið; engin leiðj
neítt að komast nema aðeins rrieð
Uóskerum, og gekk þó erfitt að j
fi-nna réttan veg. — Hélzt þetta í
10 klukkustundir, og var þá kom-
in imikil aska, um 1—2 þunml-
unga. öllúm skepnum gefið sið-
an, og er ekki að vænta haga í
vefcur, fyr en kerhur fram á vor-
ið. — f Út-Mýrdalnum er miklu
betra. Hefði þetta orðið leng-
ur, eða meira komið seinna, er eg
visis um að fleiri eða færri jarðir
hér héfðu farið í eyði.# Mest er
askain' í Skaftárbungu/ Eru þar
taldir í eyði þessir bæir: Svarti-
núpur, Búlandssel, Snæbýli, Ljót-
arstaðir, Búlargi. og aðrar jarðir
mikið skemdar, eins og t. tf. Gröf,
Hvammur og.Svínadalur, en þó
byggilegar. Sama má og eflaust
segja um Skaftárdalsjarðimar
og Á ; og í Skál er sagt að sé mik- j
11 aska, og enda í Holti. Mikið
minna á Austur-Síðu, en meira
aftur í Fljótshverfi, og dálítið í
öræfum. Talsvert í Álftaveri,:
en mikið minna í Meðallandi; þar
hefir ekki verið gefið. Verst
hefir ,‘Verið” orðið úti af flóðinu. j
eins og búast mátti við. Er talið
að þar séu slægjur og hagar mik-1
ið skemdir, og að það sé óumflýj-1
anlegt annað en að sameina bý».
Pað sé aðeins fyrir einn búanda
SKálmarbær og Skábnarhæjar-
braun; Herjólfsstaðimir, tvíbýíi,
aðeins fyrir einn; Hryggir, tví-
Mikið hefir verið rætt og rit-
að um náttúruauðlegð Canada á
sléttunum mifclu, sem áður fyr
voru Paradís vísundanna, en þar
sem nú má segja þegar maður
rennir augunum yfir þær að á-
liðnu sumri að þær séu ein kom- j á eftir þar til að hann dasast svo
stangamqða. Um vötnin' stóru : að við hann verður ráðið.
og fiskisæiu, sm hafa satt menn.; Mikið er um fisk í flóanum,
í tugum þúsunda og þar ofan á og ám þeim sem í hann renna, svo
gefið þeim miljón á miljón ofan jsem þorsk, sem er feitur og vænn
í peningum. En þetta á aðallega lax, sem kalJaður er “Artic”, lax
við suðunhlufcaíPaf Canada, um mjög svipaður laxi þeim sem veið
norðui hlutann af þessu mikla1 ist við vestur strönd Canada,
landi hefir aldrei mikið verið hann er í torfum út í firðinum
talað, sem varla er að búast sjálfum og gengur upp í ránar
við, því að menn hafa ekki þekt j sem í hann renna.
hann og þekkja ekki enn. Menn Um styrju er og mikiðí ám og
hafa reyndar vitað-að sá partur: vötnum umhverfis flóann. Styrj-
landsins var hrjóstugri heldur an er ágæt til átu, eins og menn
en sá er menn bygðu. suður hlut-1 vita, og svo eru hrognin verðmæt i
inn, að ;hann var heimkynni Ind- Styrjan er stór fiskur frá 20 og
íána, sem hröklast höfðu undan i upp í 100 pd. á þyngd. pað er og
bygð hvítra manna frá fiskivötn-1 mikið af birting og urriða á sumr |
unum suðlægu. Að land það var i in> sem ihægt er að veiða í flóan-
ílt yfirferðar sökum straum- um sjálfum og öllum ám, sem í
þuugra vatnsfalla, hárra fjalla kann renna.
og hamrabelta, sem þar liggja Hvítfiskur er afar-mikill þar
víða um þvert og endi langt land-1 norður frá í ám og vötnum, það
ið og að á vetrin var svo kalt þar má segJa að á vorum þegar ís leys
norður frá að engum öðrum en ii’að alt sé fult af hvítfiski, árnar
Indíánum og Eskimóum var þar vötnin og sjórinn með fram lönd-
værl Jum og er hann frá því að ís leys-
- Pað er ekki fyr en nú í seinni á wrjn osjramí endan á júlí
tíð að menn eru farnir að líta >a v!rðlf. hann jverra þar t.l
hýru auga til þessa landsvæðis. «emmpartmn i september þa slær
hann ser að aftur. Mr. Tyrrell
pað er ekki fyr en nú á síðustu
tímum að menn1 fóru að hafa
nasasjón af að líka þessi partur
Canada væri stór auðugur.
(tf' langt mál yrði það hér að
fara að lýsá auðæfum norður-
landsins alls, enda er það víst
7 » ■» j
ekki enn sem ikomið er á nokkurs
manns færi, því enn er stór part-
ur þess með öMu ókunnur.
“En smátt og smátt hefir blæj-
unni verið lyft frá töfralandinu
og sum svæði þess eru mönnum
nú að nokkru kunn, t. d. Hudson
flóahéraðið. pangað er verið,
eins og kunnugt er að leggja
járnibraut, sem væntanlega verð-
ur fullgjörð innan 1—2 ára.
Fvrir nokkru síðan rituðum vér
dálitla grein í blað vort til að
benda Iöndum vorum á atvinnu-
tækifærin, sem hlytu að ibjóðast
og að íslendingar ættu ekki að
verða á eftir öðrum að færa sér
þau í nyt, og viljum vér aftur
vSkja að sama efni, því að vér
álítum að hér sé um tækifæri að
ræða, sem ekki berast upp J hend
ur manna hversdagslega.
Oss Vestur-íslendingum hefir
aldrei tekist að mynda verk-
legan félagsskap vor á meðal,
sem nokkrum verulegum þroska
hefir náð eða þróttur verið í, sem
segir að seinasta sumarið, sem
að hann var við Ntelson ána hafi
hann haft með sér stutt fiskinet
og hann hafi fengið í það frá
800—1000 pund af hvítfiski í
hvert sinn sem ibann kastaði því
Landdýr í kringum flóann.
Moskuisdýrið er eitt af þeim
verðhfiætari, sökum skinnsins,
þau eru notuð í feldi og seljast
dýru verði. pað er all-mikið af
þeim þar norður frá og eru veidd
tálsvert mikið af Eskimóum.
Caribou eða hreindýr eru þar í
stór hjörðum, á vefcumar fara
þaú upp í landið og halda sig í
skógunum en á sumrin koma þau
aftur niður að sjónum og halda
sig þar.
par er og all-mikið af bjam-
dýrum, úJfum, tóuírh, otrum, bi-
ver, mink. ermine og Lynx.
Trjáviður er þar mikill með
fram ánum til byggingar, mest
grenivlður. En að sunnanverðu
Við flóann, alt suður að James
Bay er mikið af ágætu timbri til
sögunar, og nálega óþrjótandi
efni til pappírsgerðar.
Einnig er mikið af málmum
þar norður frá, sértaklega kopar.
"■
■I
■■
Creed’s
VERZLUNAR
LOKA
Sala
Allar byrgðir vorar af fallegustu loðfötum fyrir kven
fólk, 1918-1919 snið, seldar við óheyrt lágu verði.
\ - »
KOMIÐ ÞANGAÐ MEÐ VINI YÐAR
v
l
P.S. Það þarf ekki að takast fram, að þegar verzlun er að hætta
þá er hugsað um að hreinsa til, en ekki um gróða.
CREED’S
■■
Paris Building
Limifed
Winnipeg
y
NOTID YDUR
• •
TILRYMINGAR-SOLU
nnn A °g þann mikla sparnað sem hún gefur fyrir
Höfðinglegar og þarfar jólagjafir.
* Vegna óvanalegra kringumstæða semnú^eiga
sér stað í Winnipeg, blíðviðri og orsakir er stafa
af spönsku veikinni. þá höfum vé alt of mikið af *
óseldum vörum í verzlun vorri, Til að minka
* vörumagn vort fyrir enda ársins, þá höfum vér
afráðið að lengja hina árlegu útsölu vora yfir
desember mánuð,
15
VÉR GEFUM
v
O til
35
af allri loðskinnav. ru af öllum tegundum, alklæðnaði kvenna,
yfirhöfnum, kjólum, Treyjum og pilsum.
Vér bjóðum þessar vörur í mörgum tilfellum fyrir minna en helm-
ing af því er þœr kostuðu oss. — Komið í búð vora og skoðið það sem
vér bjóðum yður; þér munuð sannfærast um að þér getið sparað mikið, v
eú um leið keypt þarfar jólagjafir.
Vönduð en ódýr vara.
Holt, Renfrew & Co. Limited
Cor. Portage og Carlton, Winnipeg, Man.