Lögberg - 30.01.1919, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 30. JANÚAR 1919
IV. Stund.
lðjusemi og starfsemi.
1. Speki skaparans vildi ekiki að maðurinn
eyddi ;efi sinni í iðjuleysi, eins og óviti.
2. Hann ætlaðist til að maðurinn væri sinn
eigin lukkusmiður; >ess vegna gaf hann lionum
frjálsræði til að gjöra 'það sein honurn geðjaðist
hezt, og skynsemi til að 'þekkja og velja hið góða.
3. Hann þrýsti honum með hinu iharða lög-
máli neyðarinnar, til að forðast iðjuleysi og hag-
nýta þær sálargáfur, sem honum voru veittar til
að hæta kjör sín.
4. Dýrunum á mörkinni gaf hann loðna feldi
til skjóls, fuglana lijúpaði hann í fiðurtiami, svo
þeim væri borgið í hverju veðri, en manninn skap-
aði hann beran og nakinn.
'5. Dýrin útbjó hann frá fæðingu með verj-
irm, svo þau gætu varið sig fyrir óvinum sínum;
veitti liann sumum framúrskarandi afl, suraum ó-
venjulegan fráleika; en maðurinn hafði af náttúr-
nnni alls ekkert, er 'hann gæti beitt á móti hornum
nautsins, klóm ijónsins, afli tígrisdýrsins, tönn-
um höggorm'sins.
6. Hann gaf honum vit og skynsemi. Hann
átti sjálfur að finna upp á verjum sínum, sjálfur
að /sjá sér fvrir öllu.
7. Hann þrýsti Jionum til að hagnýta öfl
andans, svo að hann gæti ráðið yfir öllum dýrum,
gæti unnið fvrir fæðu sinni með því að yrkja jörð-
ina, sjálfur bygt sér hús til að búa í, þorpo g víg-
girtar borgir, og hugsað um heilsusamleg lög til
að tryggja frið í félagslífinu.
8. Gættu þess þá: slkaparinn gaf þér ekki
krafta þína til einkis. Ef þú hirðir ebki um að
hagnýta þá, ef þú ert skeytingarlaus um að verja
því pundi, sem þér var trúað fyrir, þá stevpir þú
sjálfum íþér í glötun.
9. Æskuinaður! fyrir fáum árum varstu
barn; innan fárra ára gjörist þú gamall og grár
af hærum.
10. Flýttu þér að nota tímann, því hann
stendur ekki við! Brúkaðu 'hann ávalt til þarflegr-
ar iðju; þá lifir þú til meira gagns á einu ári, en
tinn hugsunarlausi letingi á hálfri öld. Það heit-
ir ekki að þú iliafir Oifað nema að því leyti sem þú
hefir starfað.
11. Að vinna með þeirn kröftum, sem þér
voru veittir, er í sjálfu sér einhver hin mesta á-
nægja. Iðjuleysi og súfeld hvíld er hegning og
kvalræði, leti er sannur sjúkleiki líkama eða sálar.
12. Ekkert annað en þarfleg starfsemi getur
gjört ]vig að nokkru ágætan í mannlegu félagi.
Guð og menn munu dæma svo, og sjálfur hlýtur þú
að staðfesta dóminn. Iðjuleysi leiðir óumflýjan-
lega til fvrirlitningar fyrir sjálfum sér.
13. Jaifnvel hinar skynlausu-skepnur hafa á-
nægju af að æfa krafta sína; barninu er skemt,
þegar það getur lxlaupið með fjöri, og hefir sem
mest til að lei’ka sér að. *
14. En dáttu þér ekki nægja að hafa oitthvað
fyrir stafni; starfsemi þín á ætíð að miða sjálfum
þér eða öðrum til gagns.
15. Reglusemi getur miikið stoðað þig í starf
serni þinni, því án hennar getur hún snúist upp í
eljulaust annríki, sem engin ánægja né blessun
fylgir.
16. Gjörir þú gott, en ekki á réttum tíma,
og gagn en ekki á réttum stað, þá sáir þú að sönnu,
en það fræ fellur í ófrósama jörð.
17. Gaktu að störfum þínum með fúsum
vilja og kappi, og ljúktu þeim af með gleði og á-
nægju. Alíttu aldrei stöðu þína lítifjörlega; slfk
sérvnzka er orsök til óendanlegs tjóns og armæðu.
18. Vertu viss um að það, sem í raun og veru
gagnar sjálfum þér og öðrum, það þroskast þó
seint sé, þá samt áreiðanlega, svo framarlega sem
þú ekki leggur árar í bát, heldur starfar að því með
elju og kappi.
19. Fresta aldrei áformi þínu, að taka til
starfa og bvrja á hlutunum; legðu strax hönd á
verkið; því að það er betra að margt fari miður,
en að alt falli niður.
20. Sá, sem eitthvað liefist að, á þó nokkuð
gott skilið, hinn ekki neitt, sem ekkert gjörir. Sæll
ertu, ef þú í ellinni getur litið yfir uppbvggilegt
Mf!
21. En ekki skaltu samt vænta alls af sjálfum
þér; eigðu ekki æfinlega undir kröftum þínum.
Helztu atburðir æfi þinnar spretta oft af atvikum,
sem þú hafði sízt gjört ráð fyrir, og oft hefir það,
sem iþú hefir unnið að mestu fyriúhöfn, fært þér
lítinn árangur.
22. Þú hefir á þínu valdi vilja þinn, vits-
muni og krafta, en guð alls’herjar ræður kringum-
stæðunum; með iþeim stjórnar hann mönnum,
blessar athafnir þeirra eða ónýtir þær.
23. Ef þú vilt verða þinn eiginn lukkusmið-
ur, þá hugsaðu ekki um hvað af athöfnum þínum
Jeiðir, en hugsaðu um hitt, að þær séu góðar og
vandaðar.
24. Viljann til hins góða hefir þú á þínu ‘
valdi; hamingjan til þess kemur frá hæðum.
25. Láttu þér ant um að efla almennings
heill án þess að ætlast til umbunar fyrir það; þú
skalt meta alþýðugagn meira en þitt eigið; kauptu
þegar svo ber undir, allra heill með þínu eigin
tjóni og hættu.
26. Hafi drottinn blessað þig með auðlegð,
'þá farðu og gjörðu marga af samiþegnum þínum,
sem fátækari eru en þú, hluttakandi í þeirri bless-
un með gagnlegum fyrirtækjum.
27. Bíddu ekki eftir tækifærinu, heldur leit-
aðu jjess sjálfur, svo að þú getir verið félaginu eða
ættjörðu þinni til gðgns og nota, heiðurs og sóma.
28. Þá deyr þú á síðan með þeirri meðvitund
sem svkrar biturleik dauðans: Eg Ihefi ebki lif-
að til einkis, verk mín tala máli mínu.
V. Stund.
Áhyggja fyrir hinu ókomna.
1. Ber ekki drottinn umhyggju fyrir öllum
sköpuðum hlutum ? Elur hann ekki önn fyrir
f'uglunum í loftinu ? Bíddu með þolinmæði og von-
aðu með trúnaðartrausti og glataðu ekki glöðum
huga; hann lhjálpar þér til að stríða unz þér koma
úrræði.
2. Að kvíða of mikið fyrir ókomnu böli og
andstreymi er vottur um veika sál.
3. Sterkar sálir hafa líka áhyggjur, en þeim
eru þær hvöt til forsjálni og öruggrar viðleitni að'
bjarga sér.
4. Mannsfcræfan lætur hugfallast og týnir
Jífinu í iðukasti ógæfunnar, því fyrir ofboðinu og
óttanum, sem yfir hann kemur, sér hann ekki
hjálparmeðulin, sem fyrir hendi eru.
5. Ahyggjan í sjálfu sér er heilsusamleg, því
hún gjörir mann gætinn og alvörugefinn.
6. An hennar mundir þú lifa hvern daginn
eftir anrian greindarlaust eins og skepna, og hugs-
aðir ekki neitt um hið ókomna.
7. í æskunni mundir þú af gjátífi gleyma
ellidögunum; þú mundir ekki hirða um að sá út
því frækorni, sem gæti ávaxtast og veitt þér
brauð; með hugsunarleysi um kjör barna- þinna
inundir þú svifta þau meðulunum til sómasamlegs
framfæris.
8. Það er áhyggjan, sem setur þér betur fyr-
ir sjónir bresti þína og breiskleika, en bezti vinur
þinn, því hún vekur þér kvíða fyrir afleiðingunum
af öllu því, sem þú gjörir gálausJega og í geðshrær-
ingu. (
9. Sá maður, sem hættur er að hræðast
nokkuð, af því hann sikeytir ekki um hvað rétt er
eða rangt, er eins illa farinn og sá, sem bviinn er
að sleppa allri von.
10. Von og ótti eru leiðtogar dauðlegra
manna af villustigum lífsins til musteris dygðar-
innar og varanlegrar farsældar.
11. En ekki skaltu vera of fljótur til að
sleppa þér við áhyggjuna. Hún festist þá við þig
og verður eitur í lífi þínu. ___
12. Vittu: þegar neyðin er stærst er hjálpin
næst. Hugsaðu um hjálp forsjónarinnar og
minstu þess, að hún veitti þér ávalt lið, þó þú hugs-
aðir að engin úrræði væru framar til.
13. Blíðvo n um bót á raunum huggar liinn
ráðvanda, svo hann er glaður í anda og syngur
sálma mitt í neyðinni. Hann syngur lof og dýrð
skapara sínum mitt í þeim reynslu-eldi, sem guð
bjó honum, og brosir að loganum, áem ekki getur
brent hann.
14. Með grátnum augum horfir fátæklingur-
inn fram á hinn ískyggilega tíma, sem í hönd fer;
hans sorgmadda sál stynur undir mörgum á-
hyggjnm.
15. Hún þráir rósemi; hún vildi svo fegin
mega njóta þess hjartans friðar, sem ráðvendni og
trúmenska, þarfleg iðjusemi og ástúðleg sambúð
er annars vön að veita.
16. En tíminn framundan honum líkist næt-
urmyrikri. Hann litast um eftir ljósglætu í þeirri
von að sjá einhverja, en sér enga.
17. Hann hugsar ekki eftir auð og allsnægt-
um, iheldur að geta lifað án þungrar áhyggju fyrir
daglegu brauði, og horft fram á./það kvíðalaust að
geta framfært konu og börri.
18. Óhuggandi út af vandræðum sínum veit
hann ekki hvar hann á helzt hjálpar að leita. Sjálf-
ur getur liann ekki séð sér borgið, og öðrum er
ekki svo kunnugt um kjör hans og kringumstæður,
að þeir geti nokkuð úr ráðið fyrir hann.
19. láf hans er líkast næturmyrkri, er tungl _
gengur undir.
20. Þá réttir huggunarengill honum sína
mjúku hönd, kveikir ljós í myrkrinu og tendrar
aftur hinn sloknaða vonarneista; — og það er
trúin.
21. 1 dimmu hrygðarinnar heyrir hann henn-
ar helgu rödd eins og álengdar. Hún fyllir hjarta
hans huggun og styrkleika, sem hann skilur varla
sjálfur í, svo sála hans lvftir sér upp með nýju
fjöri og lífi.
22. Ó, sæt er sú huggun, sem t'rúin veitir,
heilnæm sú lækning, sem trúarbrögðin láta í té í
lífsins áhyggjum! Blæðandi sárin gróa saman,
grátandi auguri þerrast og allar sorgir sefast.
23. Já, guð yfirgefur þig ekki, þó mennirnir
gjöri það, himninum sést ekki yfir‘þig, þó jörðin
sjái þig ekki.
24. Þú stendur uppi einn þér, en þó ekki
einmana; þú tjáðir engum frá þínum heimulegu á-
hyggjum, og þó er sá einn, sem þekkir þær.
25. Enginn maður hefir séð þau tár, sem þú
feldir í næturkyrðinni, enginn heyrt þau andvörp,
sem þú stundir uj>p vegna ástands þíns; og ]>ó var
höfð tala á tárum þínum, og andvörp þín skrifuð
upp.
26. Hann, sem að undanförnu hefir reynst
þér hin óvinnanlega borgin, mun einnig reynast
þér það framvegis.
27. Fiðrildið lá leugi í hýðinu, en sá kom
tíminn, að það fékk að fagna tilveru sinni og lífi;
það breiddi út vængina og flaug í loft upp.
Malarinn við ána Dec
Það var einu sinni fyrir mörgum árum síðan,
að við ána Dec á Englandi bjó malari nokkur.
Ilan átti kornmylnu, sem stóð við ána, þar sem
hann malaði korn bæði fvrir sjálfan sig og aðra,
og var önnum kafinn við það verk sitt frá morgni
til kvölds. Þessi malari var sagður að vera á-
nægðasti maðurinn á öllu Englandi á sinni tíð.
Frá því fyrst á morgnana og þar til seint á kvöld-
in var hann svngjandi við vinu sína. Hann var
glaður og hlýr í viðmóti við alla, sem nokkuð
höfðu saman við hann að sælda; og til þeirra, sem
með honum voru, breiddi gleðin sig út, — það var
altaf ánægja og gleði í för með malaranum.
Smátt og smátt fór þessi orðstýr malarans að
berast út um landið, og að síðustu kom frétt þessi
konunginum til eyrna.
“Eg ætla að fara sjálfur og tala við þenna
einkennilega malara,” mælti konungurinn. “Má-
ske að hann geti gefið mér bendingar um það,
hvernig að eg sjálfur geti eignast þessa lífs-
ánægju.”
Svo tók hann sér ferð á hendur til malarans.
Og þegar að hann kom að mylnunni og staðnæmd-
ist við dyrnar, lieyrði hann þann, sem var þar við
vinnu, sjmgja:
“Eg ékkert framar þrái, og á alt sem eg hef,
og engan mann eg ö/funda, og enginn heldur mig.”
“Þar sfcjátlast þér, vinur minn,” mælti kon-
ungurinn. “Skjátlast herfilega. Eg öfunda þig,
og feginn vildi eg skifta við þig, ef að eg með því
gæti eignast tífsgleði þína. ’ ’
Malarinn brosti, hneigði sig fyrir konungin-
um og mælti:
“Það er óhugsandi, herra, að við skiftum um
stöður.”
“Segðu mér,” mælti konungurinn, “hvað það
er sem gjörir þér lífið svo létt í öllu þessu ryki,
þar sem að eg, sem er konungur, lít aldrei glaðan
dag?”
Malarinn brosti aftur og sagði:
“Eg veit ekki, herra, af hverju þú ert lirygg-
ur. En mér er ljúft að segja þér af hverju lífs-
gleði mín er sprottin. Eg vinn fyrir mínu dag-
lega brauði; eg á konu og börn, sem eg elska; mér
þykir vænt um vini mína og þeim um mig, og eg
skulda engum manni. Hví skyldi eg ekki vera
glaður? Þarna sérðú ána Dec; hún snýr mylnu-
hjólinu á liverjum degi, og í mylnunni mala eg
komið handa mér ogmínum. ’ ’
“Segðu ekki meira,” mælti konungurinn.
“Njóttu heill gleðinnar af verkum þínum. En
samt öfunda eg þig. Rykuga húfan, sem þú berð
á höfðinu, er meira virði heldur en gullkórónan
mín. Og mylnan þín er þér meira virði heldur en
alt 'bonungsríkið mér. Ef að margir menn væru
eius innrættir og þú, þá væri heimurinn ólíkur því,
sem hann er. Vertu sæll, vinur.”
Og konungurinn sneri sér við og gekk í burtu
frá mylnunni í þungum hugsunum. En malarinn
tók aftur til verks og söng:
“Við ána Dec eg ánægður bý,
og ekikert byrgir hamingju mína ský.”
Hindberjarunnurinn.
Á þeim tímum, sem drottinn gekk um á meðal
mannanna, kom hann ein sinni á bóndabæ einn.
Á bænum bjó rífcur lændi. Hann átti ákaflega
stóran garð, sem náði að ofurlitlum garði, sem fá-
tækur hjáleigubóndi átti. Garður ríka bóndans var
alsettur ávaxtatrjám mjög fallegum. Blómleg-
astur var þó hindberjarunnur nokkur, sem alsett-
ur var þroskuðum hindberjum. En í garði fátæka
bóndans voru engin hindber.
Einu sinni varð kona hjáleigubóndans veik og
langaði ósiköp mikið í hindber; annan mat þoldi
hún ekki að borða, vegna þess hvað liún var mikið
veik. Maðurinn hennar fór þá til ríka bóndans og
bað hann um að láta sig hafa hindber í ofurlitla
skál handa konunni sinni, því að húnværi svo veik.
En ríki bóndinn hló aðeinis að honum og hæddi
hann. Kvaðst liann ekki hafa ræktað ber sín
y
ihann. Kvaðst hann ekki hafa ræfctað ber s'ín handa
letingjum, sem ekkert nentu að vinna og vildu
væri bezt fyrir konuna hanis að snáfa á fætur og
vinna sér inn peninga, svo að hún gæti keypt sér
hindber.
Þesisi orð ríka mannsins heyrði drottinn, sem
í þessu kom gangandi heim að bænum. Hann sá
fátæka manninn niðurlútan, vegna þess að ríki
maðurinn hafði móðgað ihann og liann sá veiku
konuna grátandi.
Drottinn gekk þá til ríka mannsins og bað
liann að vierða við bón nágranna síns. Sagði hann,
að það væru svo mörg ber í 'hindberjarunninuin
hans, að hann munaði ekkert um litla skál.
Bóndinn brást illa við og sagði að þessi flæk-
ingur, sem ekki einu sinni væri fær um áð sjá um
sjálfan sig, skyldi snáfa í burtu úr sínum húsum,
eða hann skyldi henda honum út. En hindberjanna
sinna sagðist Ihann skyldi gæta vel, því skyldi
hann lofa og efna.
Ríki 'bóndinn lét undir eins hlaða rambyggileg-
an garð kringum trjágarðinn sinn, til þess að eng-
inn skyldi komast inn í hann og stela berjunum
hans, en drottinn brosti að eins að ákafa hans.
“Góði vinur”, sagði drottinn við fátæka
manninn, “vertu ekki hryggur. Runnur ríka
mannsins skal gjalda fyrir afbrot eiganda síns.”
Um nóttina teigðuist rætur hindberjarunna
ríka l>óndans undir garðinn, sem ihann hafði látið
hlaða, og yfir í garð fátæka bóndans. Og þegar
dagaði, var þar vaxinn hindberjaskógur, langtum
stærri og fallegri en skógur ríka bóndans og tveim
dögum seinna var hann alsettur þroskuðum á-
vöxtum.
Nú fékk veika konan nóg hindber og borðaði
með góðri lyst og varð heilbrigð.
En hindberjarunnurinn í garði ríka bóndans
varð stöðugt ljótari og óblómlegri, og svo kom að
hann skrælnaði og fúnaði og sást ekki framar f
garði hans. Þetta hafði ríki bóndinn fyrir það,
hvað hann var vondur og ómiskunsamur.
' \
Liuð leioi pig
Eftir Karl Gerok.
Guð leiði þig, rnitt ljúfa barn,
þú leggur út á mikið hjarn,
með þrjóstið veilkt og hlýr og hlýtt,
og hyggur lífið sé svo btítt, —
guð leiði þi'g.
Guð leiði þig, en líkni mér,
sem lengur má ei fylgja þér,
en eg vil fá þér engla vörð,
míns insta hjarta bænagjörð:
guð leiði þig.
Guð leiði þig, þitt líf og sál,
og létti þína harmaskál;
þú ferð nú út í fjarlæg lönd
frá föðurauga, móðurhönd, —
guð leiði þig.
Guð leiði þig — þitt líf og sál;
æ lærðu aldrei synd og tál,
þín sál er nú sem sólin hrein,
æ isel ei burt þinn eðalstein:
guð leiði þig.
Guð leiði þig. Sé lukkan stríð
er langt að þreyja raunatíð,
en hættulegri’ er heimsins glans, —
æ hræðstu glitvef frei'starans.
Guð leiði þig.
Guð verndi þig. En vak og bið,
Og varðveit, barn, þinn sálarfrið;
á herrans traustu hönd þig fel,
ef hann er með, þá farnast vel.
Guð leiði þig.
Guð leiði þig. Hans lífsins vald
á loft og jörð og himintjald,
hans auga sér, hans armur nær
um allan geiminn nær og f jær.
Guð leiði þig.
Guð leiði þig, hans eilíf ást,
sem aldrei góðum manni brázt.
Gakk, gakk, mitt barn, og forlög fyll,
og finnumst þegar drottinn vil'I.
Guð leiði þig.
Matt. Joch.
Skrítlur.
APARNIR.
Hreykinn spjátrungur ætlali að ferðast í
póstvagni. Hann kom rétt áður en lagt var af
stað og ávarpaði vagnstjóra á þessa leið:
“Eru nú öll dýrin komin inn í örkina hans
Nóa?”
Yagnistjórinn svaraði um leið og hann opnaði
vagninn og bauð manninum inn:
“Nei, aparnir eru ókomnir. Gerið þér svo vel
að ganga mn.”
Hve MIKIÐ ER ÞAD?
G.: “ Það er heppinn maður, hann Hallgrím-
ur. 1 gær eignaðist 'hann hús fyrir ekbert, og í
dag seldi hann það fyrir lielmingi hærra verð.”
l