Lögberg - 27.02.1919, Blaðsíða 2

*
• KKK( >. FIMTUDAGINN 27. FÐBRÚAR 1919
Hlutlausu löndin
og stríðslokin
práitt fyrir iþað þótt Mutlausu
löndin ekki tækju þátt í ófriðnum
þá eru stríðsmálin aðal-umhug's-
unarefni þeirra, og þegar k)ks-
ins ,alVOf k0m:St,á:,yar Wí votta' " ' drotningunM "hodustu
sína, ásamt manni hennar, prins
Henrik frá pýzkalandi og for-
sætisráðherra. H'ollandis, sem öll
voru viðstödd.
pegar ihér var komið, sá Tro-
elstra og aðrir Sócíalistaleiðtog-
ar, að máistaður þeirra hafði
hafði átt sér stað. Hún sendi
til Lundúna eft.ir M. Calyn, fvr-
Verandi hermálráðgjafa, til þess
að bæla niður þessa hreyfingu.
Uppþot þetta í Hollandi hjaðn
aði niður eins fljótt og það hafði
risið. Fólkið áttaði sig, og 18.
nóvemher svfnuðust þúsundir
manna saman í Haag til þess að
fagnað af þeim eins innilega og
því var fagnað í Lundúnaborg,
París eða New York. Hlutlausu
löndin, sem liggja að eða nærri
pýzkalandi, fundu að vopna-
h'lénu og ftótta keisarans fylgdi
ný hreifing hjá sér heima fyrir.
Sósíalistamir létu undireins til orðið undir; og 20. nóvemlber var
sm /heyra, og svo voru þeir ha-1 með öllu rekunum kastað á upp-
fuUu samræmi við — er fram-
hald af hlutleysisstefnu þeirri,
sem Danmörk hefir fylgt í stríð-
inu — jþað, að vera eins sann-
gjörn í garð beggja að unt er.
Framh.
Góðgjörðir
við sjálfan sig og náungann.
Fyrirlestur haldinn í Rví'k 1918.
værir á Hollandi, að um tíma
virtist sem dagar stjómarinnar
þar væm taldi. Á Svsiss hryntu
þeir af stað allsiherjarverkfalli,
sem að pjóðverjar og Bölshevik-
ingar héldu að væri byrjun að
grimmu borgarastríði. Kaup-
mannhöfn hafði sán uppþot, og í
SvJþjóð kröfðust Sósíalfetir lýð-
velldis. Elkkert af Iþessum um-
brotum urðu langlíf. En þau
hafa gjört þessurn íMutlau'su
þ.ióðum mjög erfitt fyrir síðan
að vopnáhléð komst á. Eftir-
farandi er stutt ágrip af aðe.l-
viðburðunum:
HoUand.
Erfiðleikar þeir, sem um-
kringdu Hollendinga um miðjan
nó'Vemiber, voru bein afleiðing af
vopnahlénu og upphlaupi því,
sem því var samfara á pýzka-
landi. f þau fj'gur ár, serú
stríðið stóð yfir, var Holland á
miUi tveggja elda, sem soguðu
það ti1 sín á ví*l, ogþegar að til Hollands og sfettist þar að,
straðinu lmti losnuðu fjötramir j sem setti stjórnina í allmikinn
af atþyðunm, þreyttir og þjak- vanda. Og svo kom annað at-
aon, og brauzt oánægja hennar vlk fyrlr rétt um sama leyti, er
ut 1 sambandi stjóm landsins, i gjörði kringumstæðurnar alvar-
var um tárna komin að Jegar — sambandið milli sam-
, , , , ,. herja og Hollands. út úr fylk-
ui'*i Um - ° eytl: voPua’ inu Limburg í Hollandi skerst
hleð komst á, var sósíalista leið- (xJ<Ji af landi all langt inn í Bel-
togmn Troelstra, ásamt flokks- gju. Að þeim odda að norð-
hávær.
reistartilraunir Sócíalista í Hol-
landi. Sá dagur, 20. nóvember,
var ákveðinn af sócíalistum sem
allsherjar samkomudagur, þar
sem kröfur iþeirra og hagsjónir
áttu að fá fast form, og styrk-
leiki þeirra að vera sýndur. En
þegar til kom, — þegar fólkið
kom saman í borgum og bæjum,
bar nálega hver maður þegnholl-
ustumerki, og fundurinn, eða
réttara sagt fundimir, lýstu
fullu trausti á drotningunni og
stjórninni. pað var augljóst, að
uppreisnaranda pjóðverja hafði
j verið snúið aftur við landamæri
Hollands, og það hafði komist
klaklítið gegnum hættuna. pað
hjálpaði og, að stjóminni á Hol-
landi tókst að ná samningum við
samherja um að flytja inn vömr
og auka þannig forða sinn til
hjálpar þar sem nauðsynin var
mest.
Og við þesisa erfiðleika bætt- j
ist það, að keisarinn þýzki flýði i
til HAllíinrL< no* csiptifíi«f t* oft !
mönnum sínumt einkum
Hann hélt hverja ræðuna á fæt-
ur annari út um alt landið, þar
sem að ihann sagði að tími væri
korninn fyrir verkafólkið að taka
stjómina í sínar hendur, -— að
lengur gæti það ekki gjört sig
ánægt með að biðja um þær rétt-
aulstan verðu komu 12. nóvember
68,000 hermenn og beiddust leyf
is að mega fara í gegn, og var
þeim veitt það af stjóminni á
Hollandi, eftir að þeir höfðu
lagt niður vopnin. Sl'íkt sögðu
sambandsmenn að væri brot á
tdþjóðalögum og brot á hlutleysi,
raMast eða hvom kostinn taka.
petta Schleswig-Ho’stein spurs-
mál var skýrt all-ýtarlega í bréfi
frá forseta Bandaríkjanna, Wil-
son, er hann' skrifaði sem svar
upp á áskorun í þessu sambandi,
sem honum var send frá mönn-
um er flutzt höfðu vestur um
haf frá Schleswig, og öðrum
Hvíta húsinu í Washington,
1 12. nóv. 1918.
Kæri herra Rodholdt!
í svari mínu, sem stílað er til
'yðar, á ekki einungis að vera
innifalið svar mitt til Carl PIow
í Kalifomíu og Jens Jansen í
Chicago, sem ásamt yður hafa
verið tallsmenn Schleswig hér i
landi, heldur og til allra Schtes-
wig-manna, sem skrifuðu nndir
áskorunina til mín, og allra borg
ara Bandaríkjanna, sem eru af
dönsku bergi brotnir, og sem
hafa léð þessari áskorun fylgi
sitt.
Ástæðan, sem þeir Schleswig-
menn, og þér aðrir Bandaríkja-
borgarar af dönskum ættum,
hafið borið fram, minna á rang-
læti, sem þetta fólk ihefir orðið
að þöla, og sem nú á að draga
fram í birtuna að nýju. Eg
get fullvissao yður um það, að
Bandaríkjáþjóðin Skellir ekki
skollaeyrunum við þessari mála-
leitun yðar, þvá hún byggir til-
vem sína, og það réttitega, á
þeim grundvel’li, að mennimir
hafi rétt til þess að ráða sér
sjálfir — og séu frjálsir að velja
um það, á hvern hátt, eða með
hvaða fyrir'komulagi að sú sjálf-
stjórrt skuli vera.
Eg efast ekki um að málstað-
ur yðar, og málstaður þjóðar
þeirrar, sem þér eruð komnir af,
verði tekinn til greina þegar
hugur þjóðanna dvelur við karlana — að okkur finst eins og
spursmálið um að bæta fyrir það sé um að gjöra að gæða sem
gamla misgjörð og ranglæti, er|flestum skilmngarvitum. — Eg
lifað hefir og endumýjast við j hefi jafnvel heyrt það haft eftir
Sömuleiðis hefir mér reynst,
að gott getur verið að hressa sig
á kaffi til áð halda sér vakandi,
þega maður þarf að vaka heilar
nætur, við að sitja yfir konu í
barnsnauð. Annars finst mér
kaffið oftast óþarfi, og þó eg
enn drekki það einu sinni á dag,
gjöri eg það af því að mér þykir
það gott á bragðið, og tel það að
vísu skaðlaust Ihverjum manni,
en meira er það vana að kenna,
að eg drekk það, en að eg telji
það á nokkum hátt nauðsyn.
Á leiðinni yfir Mosfellsheiði á
dögunum mætti eg sveitamanni.
Eftir að hafa iheilSað honum —
sæli nú karl minn — hvað heitir
þú og hvert ætlarðu o. s. frv., og
eg hafði svarað sömu spuming-
um hans, fórum við að rabba
saman. Hann bauð mér svo í
nefið, og eg honum skraa (sem
eg að vísu er hæ>ttur að nota sjálf
ur, en tók með til þesis að gefa
öðrum, því það er vel þegið á
þessum síðustu og verstu tím-
um). En svo fanst mér eg þyrfti
að afsaka, að eg gæti ekki gjört
honum meira gott. — pví það er
nú svona um okkur flesta, að
um eftir reoepti, og ef það ekki
tækist, þá bara að kaupa Koges
— því hann væri ódýrastur —
eða hvort eg hóldi að hann væri
nokkuð skaðlegur. Hann sagð-
ist oft hafa bragðað hann, og
ekki fundið að það gjörði sér ilt,
svona við og við. Eg tók strax
skarið af og sagði, að Koges væri
versta bölVað eitur, sem hann
gjörði réttast í að he'lla niður í
sandinn. Hann gjörði menn
ekki einasta kenda, heldur blinda
og ekki einungis bJinda í bráð-
ina, heldur jafnvel steinblinda
upp á lífstíð; iþað hefði Fjeld-
augnlæknir skrifað um í Lækna-
laðinu—og honum mætti treys'a
í því spursmáli, því hann væri
enginn bannvinur, nema he'lzt á
þá vísu að banna bannsettan
Kogesinn. — “Já þetta segið þið
læknarnir,” sagði karlinn, “en
raunin er ólýgnust; eg þekki
bæði sjálfan mig og svo marga
aðra karia, sem drukkið hafa
Koges við og við, án þess að það
kæmi að klandri.’’ — “En hvem-
ig fenguð þér sprittblönduna í
hinni flöskunni?” spurði eg. “Jú
— eg fékk recept ihjá lækni. Eg
var að teita ráða hans við veik-
indum í drengnum mínum, og
svo spurði eg rétt si sVona, hvort
hann vildi ekki láta mig fá dálít-
ið á flösku til hressingar á heim-
leiðinni. Hann tók því fjarri og
sagði það hreinan öþarfa, en þá
sagði eg: “Jæja — þá verð eg að
kaupa mér Koges í staðinn, þó
mér þyki hann ekki eins góður. ’’
— og ætlaði að fara. En þá
rauk læknirinn upp óður og upp-
vægur og bölvaði þessum Koges,
Htín.oiNS BEZTA
MlN JTÓBAK
COPENHAGEN
Hefir góðan
keim
Munntóbak sem
endist vel
Hjá öllum tóbakssölum
lögunum mótfallnir. pað er þá konunnar; finna svo hvergi húf-
ekik um anmað að gjöra, en ann- una, og vita svo ekki á hvaða
aðhvort að afsetja bæði sýsiu-, verki fyrst á að byrja o. s. frv.
mienn og lækna landsins (llklega Að mínu álfti vaknar þjóðem-
alla) eðia breyta lögunum. — isfélagshugmynd Vestur-íslend-
pað væru góðgjörðir við náung- j inga of seint; því þó í “ávarpinu”
ann, að reyna að koma í veg fyr- sé geitið um það, að þjóðemis-
ir ólöghlýðni og ofdrykkju í hugmyndin hafi ávalt verið vak-
Koges, og öðrum óþverra, ólíkt andi, held eg að réttara hefði
eitraðra brennivíni. j verið að líkja því við draumóra.
Niðurstaðan af þessum hug-1 pví hefir verið haldið fram af
þegar við viljum einlhverjum vel j og hélt svipaða ræðu um hans
gjöra, og það vildi eg þessum jskaðsemi, og þér gjörðuð rétt
karli, því mér leizt svo vel á
hann, eins og svo marga sveita-
leiðingum verður þá þessi.
Við gemrn okkur óþarfíega
mikið ómak og eyðum alt of
miklu til óþarfa bæði í mat og
drykk. Við getum sparað okk-
ur stórfé með hóftegra og skyn-
samlegra lífemi, og varið því fé
til að auðga anda vom og styrkja
heilsuna.
Að spara við sig mat og dryikk
er ekki sama og svelta sig. Eg
fer ekki fram á að spara annað
þessu. Eftir að hafa gengið um en Það' sem « framyfir það nauð
gólf í æsingu og rausað ýmsar i synífega. Maturinn, sem við
boibænir yfir Koges — settist1 borðum þarf ekki að vera ems
arbætur, sem það vildi fá, held- þegar það væri gjört án leyfis
ur vajri kominn tími til þess að hlutaðeigandi hervalda. En að
taka þær með valdi — með því sjálfsögðu brýtur þjóðin
a glöra uppreist, en varaði bát sinn á því skeri héðan af.
þó við Anarkisma og Bolsheviki;
1 ^1 sambandi. Bandafylki Skandínavíu.
c. ,™n l , þessari hreyfingu Skandínavisku löndin, sem
Sosiahsta kom áskorun frá hihu hafa tengst samböndum meðan
svokallaða alþjoðar uppreisnar-; a stríðinu stóð, hafa ákveðið
félagi til þjóðarinnar, um að
reka af hmdum
I ganga að málum í
að
sameiningu á
, . ser Vdhelmmu, meðan á friðarsamningunum
drotnmgU’ kalla heim allar stendur, eftir því sem stjómar-
sendnherrasveitir Hollands, og yfirlýsing frá Kaupmannahöfn
seg.ja upp ollum þjoðskuldum. I fje,S) S€glr>
. ^ póvemiber réðst Troelstra f samræmi við ákvörðun, sem
í neðri málstofunni að Hollands- j tekin var á fundi, er ráðherrar
drotningu cg stjom hennar á þriggja skandínavilsiku landa
þessa teið: áttu með ^ að ^ menn
harðstjórn liðinna ára.
Allur heimurinn hefir borið
byrðar þessa stríðs. Og allur
heimurinn á að taka þátt í, iþeg-
ar að friður verður saminn. Ekki
aðeins Ameríka, heldur allar
þjóðir — alt fólk, sem vaknað
hefir til nýrrar og skýrari með-
vitundar um verðmæti réttlætis-
ins — verður að taka höndum
saman til þess að eyða og eyði-
leggja afl það, sem gagnstætt er
hugsjónum þeim, sem sambands
ekki menn hafa verið að berjast fyr-
ir.
Meðtak þakklæti mitt fyrir
j hönd SMeswig-mánna í Banda-
ríkjunum — þakklæti mitt til
þeirra fyrir það traust, sem þeir
hafa sýnt mér í sambandi við
þetta máI,*og ósk mána til handa j
londium yðar í gamia landinnu, j
að sá dagur renni upp sem fyrst, j
að ranglætið bíði ósiglr fyrir'
réttlætinu.
Yðar einlægur
Woodrow ^Vilson.
einu skáldinu okkar, að 'hann ósk
aði sér enn eins skilnigarvitlsins
— til að troða þar í einhverju.
sem nautn væri að. — Eins og eg
sagði, ,þá fór eg að afsaka það,
að ég hefði ekki annað en tóbak-
ið til að gæða honum á. Eg hafði
haft með mér ferðapela, en var
læknirinn niður og skrifaði re-
cept upp á hálfa flösku af spritt-
blöndu. “Takið þér við þessu —
það er yður méinláus drykkur,
en kaupið svo ekki hinn bölvað-
ann óþverrann.” Eg þakkaði hon
um kærtega fyrir — en gat þó
ekki stilt mig um að kaupa mér
dálítið af Koges líka, til að
dreypa á sem lakara víninu, þeg-
ar hið góða væri uppdrukkið.”
— Að svo mæltu skildum við,
seu
Ver staðhæfum að her\'aldið nefndir til þess að undirbúa mál-
og s nðshugsjomr allar eigi upp stað skandínavisku landanna
hja drotningunni, eða undir friðarþingið, og til þess að
tök sín
hennar fylgifjskum, og að þær
eru í algjörðri mótsetning við
vilja fólksins. Stjórnin biður
um sátt og samlyndi, sökum
þess að hún veit að Sócíal-Demo- j
kratar skilja að tími er til kom-
inn fyrir þá, til þess að taka
völdin í sínar hendur, og að j
vinnulýðurinn muni ekki vilja
gefa eftir
nýbúinn að gefa hann öðrum
karli. — Og í ferðapelanum var | sveitamaðurinn og eg, óskaði eg
— með allri respekt að seg.ja —: honum góðra ferðar, varaði hann
bitterbrennivín. Eg ’hafði ekki | við bláa eitrinu,, þakkaði honum
tekið þetta læknislyf með mér í i fyrir góða viðkyniningu og
þeim tilgangi að taka það inn kvaddi hann. En svo hugsaði
sjálfur til að örfa mína matar- j eg — “hver veit nema karl hafi
lyst, því það gjöri eg ekki og
þarf þe@s ekki. En eins og eg
hefi áður hákiið fram, er eg enn
þeirrar skoðunar, að á ferðalagi,
einkum yfir fjöll og fimindi,
þegar enga heita hressingu er að
íá, sé það meinlaus og þægileg
hressing að súpa lítillega á á- ið
fengi. “Eg er nú ekki alveg
bjargarltaus sjálfur,” sagði j
karlinn, og tók upp úr öðrum
líta eftir sameiginlegum málum
þeirra, eftir að friðarsamning-
arnir hafa verið undirskrifaðir.
Nefnd þessi hefir haldið all-
marga fundi í Kaupmannahöfn,
og kómið sér saman um fyrir-
komulag, sem þeir álíta mögu-
Iegt í sambandi við myndun á al-
| þ.jóðasambandi, og sumt af því,
I
Afstaða stjórnarinnar dönsku
í máinu er sett fram af sendi-
herra Dana í WaShington, og
birt í New York Times 26
ber s. I. par stendur:
^nn meira af Koges í töskunni
aftan við sig. Og hver veit
nema hann komi auga fullur
heim í Flióann — heim til sín, og
kaupstaðartúrinn endi fyrir hon
um eins og köriunum forðum,
sem Árni Böðvansson hefir kveð-
um:
“Vorið langt
verður oft dónunum
heldur strangt.”
þann rétt sinn fyrir sem þelr ikafa komið sér saman
grautarskamt. Ver sækjumst
ekki eftir stríði eða Anarkisma.
“Bænarskráin, sem
um var send, og svar
bygð nákvæmlega á sama grund j fyrir
velli — rétti fólksins til þess að j þ‘aðl
brjóstvaisanum flösku
hreinni sprittblöndu, en úr hin-! hafa
um brjóstvasanum tók hann —
svei mér þá — ja — hvað haldið
þið? Ekkert nema aðra flösku
októ- j tll; 0g- j henni var bláleitur
drykkur.
ákveða afstöðu sína í framtíð-
inni — og það þýðir, að ekki
Stíhteswig-Holstein, heldur að-
eins norðurhlutinn af Sghleswig. skra*ttjnn
‘Á hvorri flöskunni
forsetan- j viljið iþér heldur smakka?” sagði
hans er, karjlnn. Eg hefi aldrei verio
áfengi gefinn — svo eg
hvorugann drykkinn, en
mér leizt ver á flöskuna með
bláa drykknum og sagði: “Gör-
óttur er drykkurinn — eða hver
er á þessari pytlu?”
Og hinn söguríki viðburður í
pýzkalandi varð eða náði fram
að ganga nálega án btóðsúthell-
inga, vegna þess að fólkið skildi
að fylling tímanis í sambandi við
Sócíalismann var komin.
Vér svíkjum verkafólkið, ef
okkur brysti þor til þess að
kref.jast réttar vors og létum
þetta tækifæri ónotað. Stjóm-
getur ekki reitt sig á herinn, því
í 'honum eru verkamenn, sem
auðvaldið hefir fengið á móti
' fiér sökum þess hrvemig þeir
hafa ‘breytt við hann. Ekki get-
ur stjómin heldur reitt sig á lög
regluna, því meirihluti hennar
er henni mótsnúinn. og mun
neita að snúaist á móti Sócíal-
Demokrötum. Vér kref.jumst
valdanna, af því að stjómin hef-
ir engan rétt til þeirra tengur.”
Á þessium sama þingfundi
krafðLst David Wynkoop Sócíal-
iírti þess, að drotninigin segði
tafarlaust af sér, og skoraði á
alla verkamenn í Hollandi að
gjöra verkfall. Stjórain mætti
þesLsum árásum með því að gefa jjj*
út yfiriýsingu /þann 14. nóvem-|að
ber, þar sem hún skorar á alla
flokka og stéttir að taka hönd-
um saman tiíl þess að þjóðin
geti komist í gegnum þær hætt-
ur, sem Ihún væri í stödd, án
þess að líða skipbrot. f þessari
yfiriýsingu stendur, að minni-
hluti þjóðarinnar hafi hótað að
hrifsa völdin í sínar hendur, en
um, er að skylda allar þjóðir, er
hlut eiga að deilumálum, að
leggja þau í gjörðardóm — að
sett sé á stofn alþjóða stjómar-
nefnd og alþjóða dómstóll, al-
þ.jóða rannsóknamefnd og sátta-
semjarar, og varandi friðarþing
j í Haag. Um bendingar á tak-
j mörkún á herútbúnaði hefir dá-
lítið verið rætt, og ný nefnd var
j sett í það mál. Eru í henni fyr-
ir hönd Dana hermálaráðg.jafi
Dr. P. Munph, frá Svíum Hjálm-
ar Branting, en Norðmenn höfðu
þá ekki kvatt neinn sérstakan í
nefndina frá sinni hálfu, og ekki
eru íslendingar nefndir á nafn í
sambandi við þessi mál.
‘pað er Koges”, sagði karlinn,
leggist áftur undir Danm'-’rku.
Holstein er þýzksinnaðri hMur ^ ^ mgQi hann mér ^
I og ihún gekk til. Hann sagði að
„. , . , 0 | það væri að vísu hægt, að fá sér
svo Pyztemnaöur. Svoaðlit,]:- (IÖ8]iu vi5a ,
Iikmd, eru til þess að honn vitd, pI, ^ð værj d&koti dýrf
smeinast Danmork, nema með i , _ ,
pess vegna væn bezt, ef hægt
en Prússar sjálfir, og suðuri
hlutinn af Schteswig er
með Pegar þeir loksins koma heim og
1 , tæmt kútinn á leiðinni —
taka konumar við þeim — og
hátta !þá,
“eru síðan afklæddir
og upp í rúm lagðir,
úr vatni og M_____vajskaðir
og vitlausir sagðir.”
En þetta er satt. Menningin
: hefir aukist svo mikið síðan —
j og nú er komið aðfiutniingsbann
á áfengi.
pað er annans hörmung að sjá
hvað mikið er drukkið í þessu
bannlandi. Druknir menin sjást
daglega, jafnvel (og einkum) í
höfuðstaðnum sjálfum. Eg sé
ekki annað en að þetta sé að
verða landimi til skammar. Af
hverju er lögunum ekki fram-
fylgt eins og skyldi. Af því
flestir sýslumennimir og lækn-
amir, sem eiga að framfylgja
verið
mlkill og imargbrotinn og víðast-
hvar tíkast. — óbiéyttasti mat-
ur verður mesta ljúfmeti, ef vér
viljum bíða þess að borða þar ti!
við finnum til suítar. Við eig-
um að taka upp sið beztu þjóð-
anna í íþví, að varast að bjóða
sjálfum okkur og gestum okkar
nokkum aukreitis mat milli mál-
tíða. — Kaffi er nóg að drekka
einu sinni á dag — og áféngi
helzt aldrei — nema þá eftir
Iæknisráði.
Hér mætti 'þagna, væri ei eftir
eitt,
og einmitt það sem flestum slys-
u,m veldur,
að fræðsla má h.já mönnum ekki
neitt
og margföld reynsla jafnvel ekki
heldur,
segir porsteinn Erlingsson skáld
— og er sorgtegt ef satt væri.
jEg held þó, að hann hafi tekið
heltíur djúpt i árinni, því að eg
trúi því, að margur láti skipast
við fræðslu og prédikanir. Spam
að eru mnn tregir að læra, en
neyðin getur áreiðaníega _ kent
mönnum að spara. Svo 'hefir
j það reynst í útlöndum. En það
I er f.jandi hart að mannskepnan
| skulí ekki skara dálítið fram úr
hinum skepnunum. Að spara við
sig lostætan mat og drykk, er
að æfa sig í taumlhaldi á holdsins
lyistisemdium. En fyrir slíka
æfingu eykur maður manngildi
sitt.
Steingr.
Lögrétta.
Matthíasson.
valdi. En norðuthlutinn af ____P_____ __________
Schleswig-, eða . Suður-Jótland,; væri’ að fá eitthvað h.já læknun- jþeim, hafa frá öndverðu
sem Danir kalla, er danskur í; ■ ___________________________ -
húð og hár, málið danskt, menn-
Of seint vaknað.
pegar maður vaknar of seint,
er maður eins vís til að fara í
báða sokkana á sama fótinn, fara
í úthverft vestið; gleyma að
hneppa öðru axlabandinu, hella
svo niður úr einhverju íláti og
þurka það svo upp með sparipilsi
einstökum mönnum fyrir meira
og minna daufum eyrum.
En þó seint sé vaknað, get eg
fallist á, að betra sé seint en
aldrei. Á meðan aðgjörðaleysið
hefir haldið áfram, hefir fjöldi
fólks tapast fyrir fult og alt;
einkanlega í bæjum og smærri
bygðum. 40 ára aðgjörðaleysi
í iþessum efnum er því búið að
verða okkur til tjóns.
Úr því að þjóðræknishugmynd
in er nú vöknuð og komin á skrið
finst mér að ihún ætti (pað er
að segja, ef hún druknar ekki i
skírnarskálinni þann 25. n. m.)
að taka að sér öll þjóðþrifamál.
hverju nafni sem nefnast, því
starfsemi er líf, en aðgjörðaleysi
dauði.
Mér kemiur það því undartega
fyrir, þegar á sama tíma og þjóð
ræknishugmyndin er að rumska,
rís upp annar félagsskapur, sem
hefir með höndum það verkefni,
er þjóðræknisfél. ætti að sjá um.
Eg á við minnisvarðamálið. pað
er ætlast til, að almennimgur
styrki það fyrirtæki fjárhags-
lega; og það, er þjóðþrifamál
eða ætti að minsta kosti að vera
það. Og þvi þá ekki að láta það
mál framkvæmast af þjóðrækn-
isfélaginu. pað heyrir undir
þann félagsskap. Að taka það
úr höndum þess yrði ef til vill
til dreifingar, en af henni höfum
við helzt til mikið. Vér ættum
því að láta minnisvarðamálið
verða fyrst á dagskrá hjá þjóð-
emisfélaginu, ef að áður um get-
in stirfni verður því ekki að f jör-
tjóni, sem vonandi er að ekki
verði.
Svo óska eg félagshugmynd-
inni allrar hamingju og blessun-
ar í ókominni tíð, jafnvel þó mér
blandist ekki hugur um, að of ’
seint er váknað.
Tantallon 18. föbr. 1919.
G. ó!afsson.
Dansk-íslenzkt útgjörðarfélag.
í Kaupmannahöfn hefir ný-
lega verið stofnað félag til þess-
að reka botnvörpuveiðar við
íslandsstrendur. Er hlutaféð til
bráðabirgða 250,000 krónur og er
ætlast til þess, að ná hérlendum
mönnum inn í félagsskapinn og
hafa þriggja manna fram-
kvæmdastjóm hér í Reykjavík.
Meðal stofnenda er taiinn dr.
Vaítýr Guðmundsson.
Morgunblaðið.
uS stjómin sé ákveðin í því að
sitja kyr og halda reglu. Næsta
spor stjémarinnar var að setja
vörð um allar opinberarbygging-
ar, senda her manna til Haag og
Amsterdam, þar sem uppþot
Danmörk.
Með ósigri pjóðverja í stríð-
inu, var spursmálið um hertoga-
dæmin Söhleswig og Holstein
endurvakið. pað hefir verið
aðal umtalsefni blaðanna, og um
hugsunarefni þjóðarinnar síðan
stríðinu lauk. Stjómin í Dan-
m'-rku gjörir ekki tilkall til alls
þess landsvæðis, sem svó mikl-
um róstum og deilum hefir vald-
né heldur kærir hún sig um
takast þá ábyrgð á hendur,
sem því mundi samfara. pað
sem Danir fara nú fram á. er að
fólkið í norðurhluta Schleswig
sé gefinn kostur á að láta í ljós
vilja sinn um það, hvort að það
kjósi heldur að sameinast Dan-
miörku, eða kasta hlut sínum inn
með hinu endurfædda pýzka-
Iandi; og þar sem þessi hluti af
Sehleswig, sem um er að ræða,
er mjög dansksinnaður, þarf
litlum getum að því að leiða á
dönskum Bandaríkjaborgurum.
Eftirflgjandi er svar Wilsons:
hvora sveifina að þeir mundu
ingin dönsk, og samhygð með j
D'hum hefir verið rík hjá þess-;
um parti fólksins, og það hefir j
uppihaldslaust barist fyrir þjóð-;
emi sínu í meira en fimtíu ár. I
En þrátt fyrir það vill hvorki
Danmörk né fólk þetta, að af j
sameiningu verði nema fólkið |
iái að lýsa því skýlaust yfir með i
atkvæðum sínum, fil þess að!
hægt sé að sýna pýzkalandi, og j
öllum heiminum, að Danmörk sé j
ekki að fara fram á að fá annað ,
en það sem henni ber, og hún I
hefir rétt ti’L
pað verður aldrei tekið fram
of oft, né heldur of Ijóst, að
Danmörk vill að úrlausn þessa
má!s sé aðeins bundin við þjóð-
ernislegar merkjaMnur. Ekki að
eins af því að það sé vilji henn-
ar, og henni fyrir beztu, heldur
og s;%um ,þess að það er í fullu
samræmi við reglur þær, sem
sambandsþjóðirnar og Banda-
ríkin hafa lagt til grandvallar
fyrir skifting mismunandi þjóð-
erna, til þess að skiftingin geti
orðið réttlát og varanleg.
Danska þjóðin krefst þess, að
hinn danski Muti Schleswig
verði aftur sameinaður hinu
danska ríki, og á þann 'hátt að
um það atriði geti aldrei framar
orðið skiftar skoðanir, eða mein-
ingamuinur. pessi krafa er í
QUALITY
OÚR £
HAS

Matvöru verðskrá
EATÖN’S n^u VerSskrrr yfir
~~ Helmilis matvöru, er
nú veriS að útbýta, og mun vertia vel
fagnaS af voru,m mörgu viSskiftavlnum,
vegna þess aS hún inniheldur svo mikinn
sparnaB. I hrelnum og heilnæmum mat-
artegundum. — Ef þér hafSl ekki enn
fengiB eintak, þú sendiS eftir þvi strax 1
dag. svo ySur veitist sem fyrst tækifæri
til aB notfæra ySur þann mikla sparnaS,
sem hún hefir aS bjóSa. þegar þér not-
iS matvöru eftir þessari verSskrá, meglB
þér vera vissir um aS fá góöar, nýjar
vörur meS sparnaÖarverSi, og allar vör-
urnar eru seldar undir KATON ábyrgS-
innl, sem trygigir peninga til baka, ef
varan er ekki góB.
Út^æWs Fræ
Abyggilegleiki KATONS fræsins er
viSurkendur um allar bygSlr Canada,'
höfum ætiS selt aSeins þaS fræ, er grær vel, og enn vílj-
um vér fullvisisa vini vora um, aS sama varkárni hefir veriS viShöfS meS val
á fræjum og áöur. GæSi KATONS fræsins þolir, aS vorum dómi fyllllega
samanburS og sparar yBur mikla peninga. Skortur getur orSlS á fræi I vor
og þvi ráSlegast fyrir ySur aS panta fræiS snemma.