Lögberg - 16.09.1920, Síða 6

9
Bli. t
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 16. SEPTEMBER 1920
Launcelot of the Lake.
Niðurlaa af fyrri kaflanum um Sir Galahad.
(Sjá síðasta bJað.)
Ungi maðurinn gekk að sætinu og settist við-
stöðulaust í sætið, þar sem enginn áður þorði að
setjast, og mannfjöldinn, sem á horfði, undraðist
og margir sögðu: “Pyrir þessnm manni á vissu-
lega að liggja, að finna binn heillaga bikar (Holy
Grail.) ”
En liinn heilagi bikar var bikar sá, er mann-
kynsfrelsarinn drakk lir, þegar hann í síðasta
. sinni sat til borðs með lærisveinum sínum, og
Jósep af Aramtía hafði flutt með sér til Bret-
lands, en sökum syndugs lífernis mannanna hafði
verið falinn sjónum þeirra. Að eins fengu þeir hóg-
væru og hreinhjörtuðu að sjá hann einstöku
sinnum.
Þegar allir höfðu neytt hvítasunnu máltíðar-
innar í höll Arthurs konungs, bað konungur Sir
Gailahad að ganga til árinnar með sér, og þegar
þangað kom sýndi hann honum steininn með
sverðinu í, og sagði honum hvernig riddarar sín-
ir hefðu rejmt að draga sverðið út, en ekki getað
hreyft það.
“Herra,” svaraði Sir GaAahad, “það er eng-
in furða þó þeir yrðu frá að hverfa, því þetta er
mér ætlað, eins og tómu skeiðin við hlið mér
sýna.” Svo sté hann fram, tók um hjöltu sverðs-
ins, og lá það þá laust, svo hann dró það úr stein-
inum og stakk í skeiðin tómu, er við lið hans
héngu.
Ahorfendurnir, sem séð höfðu þessi fyrir-
brigði, undruðust þau stórlega, og áður en þeir
voru búnir að átta sig, var athygli þeirra snúið
í aðra átt, því kona ein hvítklædd kom ríðandi á
hvítum hesti til þeirra. Sú reið þar að, sem Arth-
ur konungur var, laut honum og sagði:
“Herra konungur, einsetumaðurinn Nacien
sendir þér þá orðsendingu, að í dag skuli þér og
hirðfólki þínu hljótast sá liinn mikli heiður að sjá
og bergja af liinum heilaga bikar.”
Svo sneri kona þessi sér að Sir Lancelot og
mælti: “Þú, lierra Lancelot, hefir verið heims-
ins frægasti riddari; en nii hefir annar komið,
sem þú vferður aí rýma fyrir.”
Sir Lancélot svarar: “Vel veit eg, að aldrei
var eg frægastur riddaranna.”
“Vissulega varstu það, og ert enn, á meðal
syndugra manna,” svaraði konan; svo reið hún
burfu áður en hægt var að leggja fleiri spum-
ingar fyrir hana.
Að kveldi þessa sama dags, þegar Arthur og
riddarar hans voru í sætum sínum í höllinni, kom
skyndilega gnýr mikilJ, sem þrumuveður væri, og í
veðrinu kom Ijós, sem var sjálfu sólarljósinu
bjartara, og undir eins og Jjósið hafði birst, leið
í gegn um loftið inni í höllinni sveipað hvítum
silkislæðum eitthvað, sem menn sáu ekki hvað var,
en allir vissu að var bikarinn helgi. Loftið inni í
höllinni fyltist himneskum ilm og yfir höfði hvers
manns er inni í henni var, lék birta, sem gjörði
menn fegurri á að líta og betri en þeir áður voru.
Allir, er í öllinni vora, sátu hljóðir og hugs-
andi á meðan viðburðir þeesir gcrðust og þar til
er Arthur konungur reis á fætur og flutti guði
þakklætisbæn fyrir náð þá, er honum og hirð hans
hefði verið auðsýnd.
Undir eins og Arthur konungur tók sæti sitt,
reis Sir Gawain úr sæti sínu og sór þess dýran
eíð, að hann skyldi halda á stað og leita að bik-
arnum helga, ár og daga, í þeirri von, að honum
veittist sú náð að sjá bikarinn. 0g varla var Sir
Gawain seztur, þegar hinir riddararnir hver eftir
annan stóðu á fætur og unnu eið að hinu sama, unz
hundrað og fimtíu riddarar höfðu helgað sig þar
á staðnum til þess að leita að bikarnum helga.
Eftir að riddarrnir höfðu unnið eiða sína reis
Arthur konungur á fætur, hryggur mjög, því
hann sá í þessum aðföram endalok hins göfuga
Round Table félags.
Konungur sneri sér að Sir Gawain og mælti:
“Systursonur minn, þér hefir farist illa, því þú
hefir með þessu tiltæki þínu svift mig aðstoð og
samfélagi þeirra göfugustu riddip-a, er heiðrað
hafa nokkurt konungsríki í kristnum sið. Mér er
það full-ljóst, að þetta er í síðasta sinni, sem eg
verð með ykkur öllum hór á þessum stað, og það
hryggir mig að skiljast við menn, sem eg hefi
elskað eins og lífið í brjósti mér, og með hverra
aðstoð eg hefi komið á friði og réttlæti í ríki
mínu.”
Þannig lét Arthur konungur í Ijós hrygð sína
og með honum hrygðust allir riddarar hans, því
þeir unnu,honum heitt. En eiða sína gátu þeir
með engu móti rofið. 1
Æfintýrið er Sir Lancelot lenti í og leitarlok.
Eftir að Sir Lancelot hafði skilið við félaga
sína, við Vagon kastalann, reið hann í marga
daga yfir sléttur og í gegnum skóga án þess að
nokkuð hæri fyrir hann sem í frásögur er fær-
andi. '
En svo var það dag einn, að hann var kominn
nálægt aðseturstað einsetumanns nokkurs, er átti
hús eða kofa í skógarjaðri, að hann mætti ridd-
ara nokkrum.
0g undir eins og þeir.sáust riddararnir bjugg-
ust þeir til atreiðar eins og ferðariddurum var
tamt að gjöra, keyrðu hesta sína sporum, og riðu
liver á móti öðrum, og þegar þeir mættust var afl
hins ókunnuga riddara svo mikið að Lancelot
hrökk úr söðli sínum og til jarðar, og var það í
fyrsta sinni að hann varð að lúta fyrir nokkrum
riddara. Rétt í því að þetta kom fyrir kom
nunna er heima átþi í húsi einsetumannsins, út og
mælti: “Guð veri með þér þú heimsins mesti ridd-
ari”, því hxxn vissi að það var Sir Galahad.
En Galahad vildi ekki að fólk þekti sig sló í
hest sinn og, reið á burtu.
Eftir að hann var farinn reis Sir Lancelot
seinlega á fætur, tók hest sinn, og reið niðurlútur
í burt hugsandi um hvort sér væri virkilega ætlað
að taka þátt í leitinni eða ekki.
Seint það sama kveld kom Lancelot að vega-
mótum, við þau stóð krossmerki úr steini, og rétt
þar hjá s^óðu leyfar af gamalli kirkju. Lance-
lot var þreyttur, og honum var þungt í skapi svo
hann ásetti sér að láta fyrirberast þar um pótt-
ina, sté af bakþ batt hest sinn við tré, og hengdi
skjöl(| sinn upp í það, líka. Svo gekk hann að
kirkjutóftinni, og furðaði sig mjög á að sjá altari
standa inni í rústunum, silki var hengt í kringum
það, og á því stóðu tveir kertastjakar úr silfri,
en þegar hann ætlaði að ganga inn í rústirnar, að
altarinxl^mátti hann það ekki sökum þess að dyr
gat hann hvergi fundið, svo hann snéri undrandi
á burt, og fór þangað sem hann hafði skilið eftir
hest sinn og skjöld, tók kf sér hjálminn og'sverð-
ið, og lagði niður við tyæð, en sjálfur lagðist hann
til svefns undir trénu.
En á meðan að hann lá þár milli svefns og
vökú, bar fyrir hann sýn. Honum fanst að fram
hjá sér færi tveir snjóhvítir gæðingar; á baki
þeirra var burðarstóll er í lá sjixkur riddari sem
sagði:
Náðugi herra!. Nær verða misgjörðir mínar
mér fyrirgefnar, og hvenær fæ eg að lúta hinum
heilaga svo að eg megi heill verða?”
Að vörmu spori sýndist Lancelot að silfur-
kertastjakarnir sem hann sá á altarinu koma líð-
andi í gegnum loftið, og á eftir þeim borð eitt
lítið, úr skíru silfri, og á því stóð bikarinn helgi.
Sjúki riddarinn reis með veikum mætti upp
úr hvílu sinni, staulaðist að borðinu sem bikarinn
var á og kysti hann og mælti:
Eg þakka þér drottinn minn og þerra, að þú
hefir veitt mér þessa náð, og gjört mig heilann.”
A meðan þessu fór fram, lá Sir Lancelot þar
isem hann hafði lagst niður og mátti sig hvergi
hræra. En hann sá að fylgdarmaður veika ridd-
arans, sem nú var or<$^xn heill, færði honum her-
klæði sín.
“Hver heldurðu að ókunni riddarinn só er
þarna sefur, og hrærir sig ekki þó hann sé svona
nærri bikarnum helga?” Þannig spurði ókunni
riddarinn fylgdarmann sinn.
“Hann hlýtur að vera maður sem er fjötr-
aður einhverjxim stórkostlegum syndaviðjum,”
svaraði fylgdannaðurinn. “Eg ætla að taka
sverð hans og hjálm, því þá tvo hluti vantar til
þess að herbúnaður þinn sé fullkominn.”
Riddarinn ókunni fór í herklæði sín, tók sverð
og skjöld Sir Lanoelot, sté síðan á hest þans og
reið burt ásamt fylgdarmanni sínum.
Undir eins og þeir voru farnir vaknaði Sir
Lancelot af dvalanum, og sárnaði mjög að vita
ekki hvort að hann hefði virkielga séð þetta, sem
honum fanst bera fyrir augu sín, eða að hann
hefði dreymt það.
En á meðan hugsanir hans dvöldu við fyrir-
burð þpnna, barst ægileg rödd að eyrum hans, sem
sagði: “Lancelot rístu á fætur, og far burt af
þessum helga stað.”
Nálega yfirkominn af blygðun, reis Sir Lance-
lot á fætur til þess að hlíða röddinni, og sá þá að
hestur sinn, sverð sitt og skjöldur hafði verið
nxxmið á burtu.
Þá vissi hann að hann hafði verið lítillættur,
og að hann var undir hegning refsiandans.
Niðurlútur og grátandi, lagði hann á stað
fótgangandi, og hélt áfram unz hann kom að litl-
um kofa þar sem ensetumaður lá á bæn. Sir
Lancelot kraup á kné, og beið þess að einsetumað-
urinn lyki bænagjörðinni, og þegar henni var lok-
ið sagði Lancelot honum frá mótlæti sínu, og hver
hann væri og bað hann ásjár og ráða.
“Af heilum hug vil eg leitast við að verða
þér að liði,” svaraði einsetumaðurinn, og furðaði
sig mjög á, að Sir Lancelot skyldi vera í slíkum
raunxrm staddur.
“Herra” hélt einsetumaðurinn áfram, “Guð
hefir gefið þér manndóm og styrkleika meiri en
öðrum riddurum, þesS vegna krefst hann meiri og
ákveðnari þjónustusemi af þér.”
“Eg hefi syndgað,” svaraði Sir Lancelot.
“Öll þessi ár, síðan eg varð riddari, hefi eg
gefið líf mitt til þess að heiðra, og hefja vegsemd
drotningar minnar, hugsunarlaust gengið fram-
hjá skapara mínum, og litlar þakkir hefi eg vott-
að guði mínum fyrir allar velgjörðir hans við
mig.”
Einsetumaðurinn gaf Sir Lancelot mörg góð
ráð og bauð honum að vera hjá sér um nóttina og
hvflast, og það þáði hann.
Um morguninn eftir gaf einsetumaðurinn
Sir Lancelot hest, sverð, skjöld og hjálm, kvaddi
hann og bað hann bera sig hetjulega, eins og
sæmdi þjóni guðs.
•------o--------
Merkismenn Bandaríkjanna.
James Fenimore Cooper
var fæddur 15. september 1789, að Bui-lingtou,
N. Jersey. Hann varð mun meiri Amerikumað-
ur en Washington Irving. Ættmenn hans höfðu
fluzt frá Englndi til Ameríku tvö hundruð árum
áður en hann fæddist. Faðir CoopeVs var dómari
og átti hann því kost á að njóta fullkominnar leið-
sagnar á unga aldri um fram , jafnaldra sína.
Mentun sína fékk hann í Albany, New Haven og
isíðast við Yale háskólann.
Arið 1896 gekk hann í sjóher Bandaríkjanna
cg náði þar álitlegri stöðu, en árið 1811 sagði hann
henni lausri, gifti sig og settist að á landareign
er hann hafði erft eftir einhvern ættmann sinn
látinn. Á þessum búgarði sat hann í níu ár og
virtist una hag sínum hið bezta, og virtist ekki
hafa hina minstu tilhneigingu til þess að kepp um
frægð og metorð á ritvellinum. Vissi auðsjáan-
lega ekki af neinum sérstökum rithöfundar hæfi-
leikum hjá sjálfum sér og hefði að líkindum aldrí.
reynt að rita skáldsögur, ef atvik eitt liefði ekki
hrundið honum út í það.
Svo stóð á, að Coopar og kunningja hans, er
var gestkomandi hjá honum, varð tíðrætt um bók
eina nýja, er þeir höfðu lesið, og þótti Cooper lít-
ið til hennar koma og staðhæfði við þennan kunn-
ingja sinn, að hann gæti skrifað betri bók sjálfur.
Svo fór hann að reyna og byrjaði á bók, er hann
tiefndi “Precaution” (Varúð). Fyrst var nú
þetta í gamni og alvöru, en þegar fram í sótti, varð
alvaran ofan á og hann lauk við bókina, sína
fyrstu bók, og lét prenta hana árið 1820.
Saga þessi, sem lítið virðist hafa til síns á-
gætis, varð undir eins vinsæl, svo James Fenimore
Cooper ásetti sér að halda áfram að rita skáld-
sögur. Næsta saga hans heitir “The Spv”
(Njósnarinn), og er efnið í þá sögu tekið úr frels-
is'stríði Bandaríkjannw. Sú saga er skrifuð af
miklu fjöri og hún varð til þess að gjöra James
F'enimore Cooper frægan sem rithöfund, beggja
megin Atlantsliafsins.
Balzac taldi hann Scott Atmeríkumanna og
Victor Hugo sagði hann vera snjallastan hinna
yngri rithöfunda.
tJr þessu spretta sögurnar hjá Cooper upp
hver af annari, og yrkisefnin eru aðllega tekin úr
llífi sjómanna og Rauðskinna, og eru tvær sögur
hans um þau efni tvímælalaust þær beztu, er hann
hefir ritað, “The Pilot” (Hafnsögumaðurinn) og
“The Last of the Mohicans” (Hinir síðxistu af
Móhikunum), en en Móhikanar var einu sinni stór
flokkur Indíána, og er það talin hans bezta bók.
Alls ritaði James Fenimore Cooper yfir þrjátíu
■sögur auk annara ritverka,. sem eftir hann liggja
um ýmisleg eíhi í blöðum og ritum'
Til Evrópu fór Cooper og dvaldi þar í sjö ár
og ritaði hann þar nokkrar af sögum sínum; en
atburðirnir þar hafa ekki haft djúpsett áhrif á
hann, því jafnvel sögurnar, sem hann ritaði þar,
3vo sem “Deer Slayer”, “The Oak Opening”,
“The Red Rover” og fleiri, bera aliar hans heima-
lands mót.
James Fenimore Cooper var meira en með-
almaður á hæð, vel vaxinn og bar sig mjög vel.
Andlitið -var nokkuð hörkulegt en fyrirmannlegt,
ennið hátt, augun grá og nokkuð hvösis.
Oss er sagt, að þrátt fyrir það þótt Cooper
væri kaldur og fráhrindandi í viðmóti, þá hafi
samt fylgt persónu hans svo mikill þróttur, að
menn báru ósjálfrátt virðingu fyrir honum. En
þótt Cooper llafi ekki tekist að ná ást þjóðar sinn-
ar, þá samt er fjöldi manns sem á honum þakkir
að gjalda fyrir ánægjustundirnar er þeir hafa
notið við lestur bóka hans.
James Fenimore Cooper andaðist 14. septem-
ber 1851, sextíu og tveggja ár gamall.
Drengurinn sem lærði að fara
með eldinn.
*____
ii.
Alt þetta kostaði bæði tíma og fyrirhöfn, og
bar ekki sjaldan við, að Palissy svalt heilu hungri.
Yikur liðu og jafnvel mánuðir og alt af mátti sjá
Palissy á vinnustofu sinni önnum kafinn við leir-
krukkubrot, sem hann helti yfir nýjum og nýjum
efnablöndum og hitaði í ofni sínum. Hann hafði
sterka trú á að við hæfilegan hita myndu brotin
fá á sig ýmsa mismunandi liti. Langmest kapp
lagði hann samt á að framkalla hvíta litinn.
Ilonum hafði verið sagt, að ef maður á annað
borð gæti náð hvítum glerungi, þá yrði alt auð-
veldara með hina svokölluðu sterku liti á eftir.
Ilann mundi vel eftir því, er hann sem lítill
drengur hafði notað efnablöndu við að fægja
gler, og nú flaug honum í hug, að ef til vill mætti
nota það sama á leirbrotin. r
Hann hafði enga hugmynd um, hváð ofniun
ætti að vera _heitur til þess að svona löguð tilraun
gæti hepnast, eða hvernig auka skyldi hitann og
draga úr honum. Stundum urðu leirbrotin of-
bökuð eða þá vanbökuðð, eftir því hvernig á hit-
anum stóð.
Dag eftir dag varð liann að búa til nýjan
bökunarofn, því hinir fyrri höfðu jafnharðan
sprungið. Einnig þurfti hann stöðugt ný og ný
efni, og kostaði það liann livert cent, sem hann
hafði getað innunnið sér. Hann þurfti ósköpin
öll af viðartegundum til að get kynt ofninn, og
þegar hann hafði ekki iengur ráð á að kaupa spít-
ur, hjó hann tré í garðinum þar til hver rengla
var feld og brend til ösku. Loks kom'að því, að
hann brendi öllurn stólunum og reif upp húsgólfið
og brendi því líka.
Vinir hans og kumlingjar hentu gys að hon-
um, en ekkert vald var svo sterkt, að það gæti
komið honum til að víkja frá áformi sínu hið
allra minsta.
Hann var vakinn og sofinn yfir tilraunum
sínum og vék aldrei frá þeim, nema þær fáu
klukkustundir á viku, er hann vann daglaunavinnu
hjá nágrönnum sínum til þess að afla séf bráð-
nauðsynlegasta lífeyris.
Fyrir fáeina skildinga, er hann átti afgangs,
keypti liann enn nokkuð af potta og leirbrotum
og smurði þau með efnablöndu sinni. Hann fékk
mann nokkurn til að hjálpa sér við flutning brot-
anna til þurkunarofnsins, er glergerðarmennirnir
í skóginum áttu og gefið höfðu honum leyfi til að
nota. Lagði hann svo brotin með hinni allra
mestu varúð í ofninn. Fjórum klukkustundum
seinna fór Palissy að skygnast um livað brotun-
um liði, og sá sér til óumræoilegrar ánægju að eitt
þeirra var hulið mjallahvítum glerungi. Ungi
maðurinn réði sér ekki fyrir kæti, þó var svo langa
langt frá, að rixnin v-æri ráðin enn. Palissy var
ekki sjalfum Ijóst, af hverri orsök hvítgljáinn
iiafði runnið á. leirbrotið. Ilann reyndi aftur og
aftur að fá önnur brot til að taka á sig ®ama gljáa
og lit, en það vildi ekki hepnast.
Samt var svo f jarri því, að hann léti hugfall-
ast. Hann hafði unnið siur einu sinni og hví átti
hann ekki að geta gert það aftur!
Hann var of fátækur til þess að geta aflað
sér aðstoðar við tilraunirnar; þess vegna varð
hann stöðugt að vinna að þessu einn. Hann
malaði niður í duft efnin, sem hann hafði nofað
við það tækifæri, er glerungurinn hafði komið
á eitt leii'brotið. Svo reyndi hann að baka á pý,
en hve mjög sem hann kynti ofninn, sýndist það
engan árangur bera. Hann hafði uppgötvað leir-
gljáann, en átti eftir að finna aðferðiná, er nota
skyldi við að festa hana á potta, pönnur eða leir.
1 hvert 'sinn, er sigurinn sýndist unninn, kom
eitthvað babb í bátinn og tafði fyrir framkvæmd-
unum.
Mortélið, sem glergerðarmennirnir notuðu
við byggingu þurkunarofnsins, var fult af smá-
gjörfum tinnuflísum, og þegar hitna tók splundr-
uðust þær í agnir og blönduðust saman við gler-
unginn. Og þegar svo glerangnum var smurið á
leirílátin, varð áferðin hrjúf og ójöfn í stað jiess
að vera mjúk og slétt. — Til þess að koma í veg
fyrir þetta, fann Palissy upp nýja tegund hylkja,
er hann lét utan um hvern pott og hverja krukku,
áður jxeim var slheygt inn í þurkunarofninn og
kom það að hinum beztu notum.
Smátt og smátt tók Paiissy þeim framförum
í iðn sinni, að hann gat mótað og fest myndir af
krókódílúm, slöngum, fiskum, blómum og hjörtum
á leirílát sín eftir vild. — Hverjum smá-sigri
fylgdi stærri sigurvinning, og að lokum hafði hinn
eljusami sveinn yfirunnið allar þrautir. Hann
hafði lært að fara með eldinn, lært að tempra
hitann, én sextán ára baráttu hafði hann orðið
að heyja stöðugt áður en sigurinn féll honum
í skaut. Hann liafði gert sér eldinn undirgefinn
og auðsveipan, en það gerði allan muninn.
Eftir það gat hann búið til hvaða leirílát er
hann vildi, skreytt samkvæmt geðþótta txg selt við
hverju því verði, er honum þóknaðist.
---------o--------
"\ Látlaus áminning.
Fimm ára stúlka: “Mamma, má eg þeyta mér
þrjú egg?”
Móðirin lítur upp frá að hræra köku: “Þrjú
egg! elskan mín góð, það mátt þú ómögulega á
milli máltíða. Eitt er nóg.” ^
Sú litla rennir horrjauga að þremur eggja-
skurnum á borðinu hjá jnömmu sinni: “Bara í
“keik” má maður liafd þrjú egg.”
Mamma hennar segist aldrei hafa látið þrjú
egg í köku síðan.
---------o--------
Andlit eða háls.
“Mamma, ínamma!” hljóðaði Yilli grátandi.
— “Hvað gengur nú áí” spurði móðir hans. —,
“Tilheyra eyrun á mér andlitinu eða hálsinum?
“Þú sagðir Maríu að þvo mér í framan; en hún
er að þvo á mér eyrun líka.”
-------—-o--------
\
i