Lögberg - 27.04.1922, Síða 2

IaHJIíi j.'. KIMTUDAGINN
27. APRÍL 1922.
Þjáðist í mörg ár af
Eczema.
“FRUIT-A-TIVES” HREINSUÐU
HÖRUND HENNAR
Pointe St. Pierre, P. Q.
“Eg þjáðist í þrjú ár af ill*
kynjaðri Eczema J?ótt eg leit-
aði ýmsra lækna, gerðu þeir mér
ekkert gott.
pá notaði eg eina öskju af
“Sootha-Salva” og tvær af “Fruit-
a-tives” og hendur mínar eru nú
hreinsaðar. Verkurinn er farinn
og ekki látið á sé bera aftur.
petta álít eg undravert, þar sem
ekkert meðal hafði áður nein á-
hrif, unz eg notaði “Sootha-
Salva“ og “Funit-a-tives”, hið
undraverða ávaxtalyf.”
Madame PETER LAMARRE.
50 aiskjan, 6 fyrir $2.50', skerfur
til reynslu 25c. Hjá kaupmönn-
om eða sent með pósti frá Fruit-
a-tives Limited, Ottawa.
innri og ytri tilfinningu þeirra.
Eg fyrir mitt leyti hefi haj
aðalstrætið eða búðastrætið
ljúka af erindum sínum í búðun-
um, og bænum. peir hengja
oft niður höfuðið, eins og
alegt; aðrir bera
eins og einhver
höfuðið
ihugsun
Frá Gimli.
ur hvor um sig svo
eða hvorugan? ef tveir eru sam-
sjáanlegur drungi í
sem hjá er settur.
svip
Einu sinni fór mér að lítast á
kvennmann. Mikil vandræði, og
það var gift kona. — í»að var
hvorki minna né meira en danska
drotningin sjálf, isem að íslenzka
þjóðin var nýbúin að gefa þrjú
þúsund kr. nýjaskautbúninginn.
Svo voru einstakir menn svo
hreinhjartaðir að fara að hneyksl-
ast á því, að fara setja þetta í | Þvíri það liggur’ na
bloðin; eg atti að hafa vit a, að , K .. y . _
, . .. . , i, . , . ,, . i mer, og eg veit að það er satt,
'þegja yfir þvi — ekki bemlinis 6 y
af því að mér hefði litist á drotn-í Að telja öll dæmi UTri tilfir
inguna, heldur á -hinu, að eg hefði, ingalíf dýranna í sambúð og
farið að einhverjir, sem þ
lésa hugsi eða segi sem svo:
eg sé ípeð þesisu að sýna hvað
sé góður við skepnurnar”. En
er nú miður að þar brestur
stórmikið á, og þar er mér í sann-
leika mjög ábótavant, ekki í
en í svo mörgu, mörgu öðri
-
Thorsteinn Thorarinsson.
Þú fylgdir o&s um langa leið og lýstir gengið æfiskeið, af björtu bróður 'þeli, við minninganna hlýjan hljóm frá hljóðu leiði skína blóm þó holdið foldin feli.
í l s l Að venna geislum gefna leið og gleðja þann sem iíður neyð er öllum auði stærra. Þá andar hinsti aftan blær og eilíf sólin brosir skær við lífið hafið hærra.
r » 5 . 9 5 Við sérhvert gott og göfugt mál þú gafst oss fylgi laust við tál og vrarst oss vinur mætur, . en Brúðnr þín, sem misti mest og matti þína kosti bezt nú hnípir hljóð og grætur.
í i 5 ? í r Að eiga hvergi óvin neinn og enda daginn trúr og hreinn það helgar heimferðina. Þ\rí vil eg leggja ljóðið mitt í iotning yfir rúmið þitt með kveðju kærra vina.
r M. Markússon. —
t
I samband samfélagi við mennina væri nóg
eða hlekkja í heila bók, og hana stóra. Og
ranglætið sem þær skepnur hafa
um-
farið að setja dýrin
við konungskomuna
umhugsun um skepnurnar í
hugsun um drotninguna. En orðið fyrir frá hinum löngu liðnu
það er hálf heimskulegt. En hvað j tímum væri nóg efni í margar
gjörir það til, enginn kemst hjá bækur. Auðvitað hafa í gegn-
útósetningum. Eg skal viður- um allar aldir mennirnir þurft að
kenna það, að eg byrjaði þá grein þöla óréttlæti ihvor af öðrum, en
mlína (í Lögbergi 13. apríl þessa það afsakar ekkert skeytingarleysi
árs) í spaugi og glaðværð, en mannanna gagnvart skepnunum.
endaði hana hryggur, en samti En hamingjunni sé lof! þetta er
fullur vonaranda, beiðni og, alt að breytast og mannúðin foæði
trausts til guðs um breytingu til
góðs á manns-andanum, sem ein-
lagt er að breytast — ganga upp
stiga fullkomnunar, þó stundum
vilji verða fótarskortur í þeim
stiga — hryggur yfir því, sem
mér ihefir oft legið svo þungt á
hjarta. Hin ómannúðlega og oft
hluttekningarlausa meðferð, sem
að skepnur á ýmsum stöðum og
tíimum 'hjá fjölda fólks hafa orðið
að þola. Mér ihefir oft fundist
eins og einhver góð rödd — guðs-
rödd, kálla til mín og segja:
“Taktu málstað dýranna, og vertu
vinur.þeirra”. En eg hefi því mið-
ur, eins og Móses, þó ólíkum sé
saman að jafna — farið undan
í flæmingi, og afsakað mig á all-
on hátt; að eg væri of lítilmót-
legur, kraftalítill og ónýtur til
að hrynda af stað þvf göfuga
málefni að bæta kjör og meðferð
frænda okkar dýranna. “En drop-
inn holar steininn”. Ef að nógu
margir dropar detta, er tíminn
nógu langur til þess, að við drop-
arnir getum klofið klettinn. Og
því skora eg nú á alla nfenn,
konur sem karla, <þó ekki séu
fleiri en þeir afarfáu, sem að
lesa — að vera dropar, sem að
detta frá guðs kærfeikshimni til
að mola hinn svarta illúðar klett,
sem fcallast má: miskunarleysi
við skepnur, eða það, sem iekki er
ibetra: skeytingarleysi. Til stór-
kostlegs heiðurs fyrir þann part-
inn af mannkyninu hefir kvenn-
fólk mikið undantekníngar lítið
stundað betur mannúð og meðlíð-
un tfl dýranna, og sé þeim og öll-
um slikum, þalkkir og heiður, og
laun á isinum tíma, fyrir það.
Hvað seinni umbun eða laun
snertir, þegar aðeins einn vatns-
drykkur, gefinn í kærleikans-
nafni, verður tekinn til greina —
þá hefir hver sá, nú þegar, mikla
RJOMA
Seljendur
vita að ORESCENT
markaðurinn í WINNI-
PEG veitir þeim mest í
aðra hönd.
Hæzta verð, nákvæm
prófun^ rétt vigt og
borgun út í ihönd, veit-
ir FRAMLEIÐENDUM
BEZTU PJÓNUSTUNA.
VÉR GREISUM ALLAN
KOSTNAÐ.
Notið “Crescent Yello”
merkiseðílinn. Hann tákn
ar ánægju.
CRESCEXT
Pure M i 1 k
Company Limited
WINNIPEG
gagnvart mönnum og skepnum
einlægt að vaxa eflaust fyrir
kenningu hans, sem plantaði “hið
græna tré?” sem skáldið segir um:
“pess greinar ná viðar, og víðar
um heim unz vröldin öll fær sitt
skjól undir þeim,” Og dæmin, sem
það sanna, eru einlægt að fjölga,
svo áður en langir tímar líða
verða hin góðu dæmin svo mörg
að ekki rúmar þau bók, heldur
bækur. Ef við rennum hugan-
um heim til fslands, ofckar gamla
ættlands, sjáum við þar mikla
breytingu. Enginn löstur var
þar algengari, einkum hjá efnuðu
fólki, en að drepa næstum á hverju
vori skepnur úr hor. — Nú eru
komin ströng hegningarlög móti
því, og nefnd góðra manna skip-
uð í hverju héraði til þess sam-
vizkusamlega að setja á heyin,
sem kallað er, svo að alt fari vel,
Dýraverndunar félög eru mynduð,
helzt um ^llan heim, þó því miður
,þar sé oft um skeytingarleysi að
ræða, bæði í vernd og í 'hegningu
fyrir brot á þeim lögum.
Dæmi get eg ísagt enn, upp á
gleðilega og vaxandi menning, og
mannúð við dýrin: Heima á ís-
landi sá eg oft í kaupstöðum —
utan af landsbygðinni — bæði
horað^ og meidda hesta, og sama
sá eg stundum fyrir 20—30 árum
í Winnipeg — mjög horaða og
aumlega haldna hesta utan af
landinu, hjá innlendum bændum
þar, eða ekfci íslendingum, en það
var óðum að hverfa hin síðustu
ár, sem eg átti heima í Winnipeg.
Og nú í sjö ár, sem eg er búinn
að vera hér á Gimli, hefi eg aldr-
ei séð hér á strætum horaðan hest
né illa til reyka, hvorki hjá Is-
lendingum né annara þjóða fólki.
þegar það er fengið, að fara
eins vel með allar skepnur, og
mögujegt er í fæðu og dryfck, og
skjóli fyrir kulda og hita, þá er
'imikið fengið, og ný blessun kom-
in yfir heiminn. Mörgu hrjó3ti
svalað, og mörgu hjarta fluttur
aukinn friður. En eitt vantar
samt enn þá. pað er að reyna
að skilja tilfinningalíf dýranna,
eða skepnanna, sem við búum sam-
an við. pað er ekki vandi, par
sem hið skýra og blíða augnatil-
lit lýsir í einu^ öllu því, sem inni-
fyrir býr: trygð, auðmýkt, vel-
vild, trausti til okkar og þakklát-
semi þegar vel er gjört. —
petta eru litlir og léttir drop-
ar til að hola steininn, “mala
klettinn,” og lítil frækorn; en
falli þan í góða og frjófeama jörð,
efast eg ekki um örlæti guðs að
géfa ávöxtinn.
Jakob Briem.
---------o--------
Utanför 1921.
Eftir Guðmund Hannesson.
Bæjarsvipurinn. — pað skiftir
mifclu hvaðan komíið er, þegar lit-
ið er á borg. Komi maður úr
landi þá sýnist borgin stórkost- j hið mikla háskóla-bókasafn. pað
leg og mikið um að vera. Aftur hefir verið toygt aJll-langt frá uppi
á Drammensveg, og er mikil bygg-
ing og myndarleg. Virðist mér
það síst standa á baki bestu bóka-
alt liti'lfjörlegra og óbrotnara
í augum manns þegar komið er
frá stærri borgum t. d. Höfn.
Kristjanía er bæði miklu minni1 söfnum, sem eg hefi séð, að ýmsri
bær og skemra á veg kominn. í
miklum hluta borgarinnar eru
húsin úr timbri og oftast einar
þrjár hæðir. Þetta út af fyrir sig
gefur honum alt annan svip en
borgunum, sem alt byggja úr
steini1. Hvernig eru þessi timb-
urhús, járnvarin eins og hér ger-
ist; tréð að eins málað. petta lít-
ur auðvitað ólíkt betur út en báru-
járnið, en aftur spillir það stór-
um, að bæði er smíði flestra húsa
lítt vandað og mörgum gömlu
húsunum illa haidið við. pau
ramiba þar skökk og skæld í húsa-
röðunum missigin og sum fúin.
pað er auðsjáanlega margt látið
slarka hér engu síður en hjá oss.
í miðbiki bæjarins eru aftur hús-
in háreist múrhús líkt og gerist
í Höfn en þó er isvipurinn ann-
ar. Víða er höggið grjót notað
meira en gerist í Höfn og það
hentisemi. Höfum1 vér íslending-
ar litla hugmynd um, hve miklu
aðrar þjóðir verja til þess að
fylgjast með í allskonar fræðum.
í firæðigreinum, eins og t. d. lækn-
isfræði eru keypt á slákum menta
stöðvum 2—300 tímarit, og svip-
að má segja um sumar aðrar grein
ar. Ef þetta er ekki gert, eða rit-
in ekki notuð, er ómogulegt að
fyigjast með í því, sem fram fer
í heiminum, ^ða leysa vísinda-
leg störf af hendi. Bókasöfn
hverrar þjóðar eru sú Hliðskjálf,
sem gerir mentamönnum henn-
ar mögulegt að sjá út um allan
heim. Að þessu leyti stöndum við
íslendingar svo aumlega að vígi,
að hörmung er til þess að vita,
og eigum við þó taisvert að vöxt-
unum, en því miður mest af al-
ónýtum, úreltum skruddum.
Bæjarskipu'lagið við Karl Jo-
gefur ætíð húsunum alvarlegan ham;.s götuna er bæði fagurt og
og traustan svip, ólíkan rauðu hentugt. Auk þess sem gatan
múrsteinahúsumum. Á stöku stað ngg-ur vei við allri umferð fra
eru stórhýsi bygð úr steinsteypu járnbrautarstöðinni, upp í mið-
en oftast mun yfirborð steypunn- brk bæjarins, og til helstu gistl-
ar klætt forngrýti eða öðrum á- húsanna, þá er merkustu bygg-
sjálegum steini, því aldrei verða ingunum skipað þar ofantil í göt-
steinsteypuveggirnir ásjálegir, þó unni; svo ^ hún verður sjálf.
málaðir séu. Annars er og fjöldi sögð og eðliileg þungamiðja allr-
húsa bygður á venjulegan hátt ar borgarinnar. En einkennilegt
úr miúrsteini, berum eða húðuð- er ,það og hversu konungshöllin
um. Má oft sjá á norsku bæjun- og þinghúsið atanda hvort and-
um, að múrsteininn er málaður; sþænis öðru. En þó mikið sé veldi
hefir ekki þolað allskonar rign- Jýðai.ns j Noregi, þá er konungs-
ingar og veðurlagið. pað hygg eg höllin ólíku veglegri en þinghús-
að flest húsagerð Norðmanna ið) og henni valin veglegasti
standi að baki því sem gerist í staðurinn í bænum.
Danmörku, þó margt hafi þeir vel; t TTI1
gert, sérstaklega smáhýsi efnað- A UllevaaL 1 ^jaðn bæjarins
ra manna. Mér virðist smekkur- íe,tlF Ullevaal’ hafa
inn ekki eins þroskaður. Er eðli-! Krlstjaníubúar ,bygt stórfenglegt
legt að þannig fari í bæjum, sem' SJukrahus' bæinn, og hafa
vaxa hátt og hafa ekki langan þo alMÓ/an rflkisspítala inn í
aldur að baki sér. bæ’ Er >ar Plás« fy”r
Karl Jöhann er hún venjulega nalf^a 2000 sjuklinga- mun
nefnd aðalgatan í Kristjaníu, þar sjukrahus. vera ^tærsta
sem umfePðin er mest og versl- í 3JukrahUslð á Norðurföndum.
unin, flest af ungu stúlkunum og Allsfconar starfsmenn, hjúkrun-
piltunum. Hún liggur neðan frá' arkonur> hjúkrunamemar lækn-
járnbrautarstöðinni, er fyrstmeð-i^ 0^ -alls&onar starfsfólk’ er
albreið, o.g með nokkrum halla, en fkla mjög miklu færra en lSJÚk-
breikkar er ofar dregur og verð- lingarnir’ ISV0 eg glska á’ ***
ur þar hallalítill. Er á þessu i 300C' manna búi á SJÚkrahúsinu.
svæði aðeins bygð öðrumegin >essl mannfjöldi er >á meiri en
götunnar, en opið svæði eða skraut 1 Stærstu islenzku kauptúnunum
garður hirjumegin, með trjám og utan Reykjavíkur' Er ’>að fljót*
runnum.— Svipar því götunni á í sef að e,tt hús getur ekki rúmað
þessu svæði til Prfncessstreet í Rllkan fjölda’ >° stort væri-
Edinburg, þó margt sé ólíkt. Efst1 tahnn er 1 raun 0g veru heilt >orP
hallar götunni aftur upp, og blas- með götum og fjolda húsa’ eru
ir þar við hin mikla höll konungs-
inis, við enda götunnar. Andspæn-
is konungshöllinni, við neðri end-
ann á skrautgarðinum, er þing-
hús Norðmanna, og horfast þeir
þar í augu konungur og þingménn
þjóðarinnar. pó er fleira af við^
hafnarbyggingum skipað um-
hverfis skrautgarðinn og má þar
fyrst telja Háskólann. Leikhúsið
er ein þeirra. Framian við það eru
miklar standmyndir af Ibsen og
Björasson. Ekki er norska þing-
húsið veruleg fögur bygging, og
að ®umu leyti miklu ljótara en
vort, þó stærðin sé ólíkt meiri.
Hiáskólinn er auðvitað mikfll
bygging eða öTlu heldur bygging-
ar. Byggingarsniðið er einfalt,
og prjállaust, eftir grískum fyr-
irmyndum. prátt fyir það þótt
stærðin sé all-rífleg, þá eru húsa-
kynnin 1 raun og veru of Mtil, og
sum þeirra stórhýsi. Þannig er
t. d. hjúfcrunar-stúlknahúsið miklu
stærri bygging en nokkurt hús hér
landi. Maður er 3—4 klukku-
stundir að skoða svona sjúkra-
hús, þó lauslega sé litið á flest —
og þó verður ált af mikið eftir ó-
séð. ógrynni fjár kostar það að
byggja sTíka stofnanir, en þó er
það einskis virði í samianburði
við aTlan árlega kostnaðinn, því
oftast borga sjúklingarnir aðeins
lítinn hluta þess, sem vera þeirra
kostar. Á síðustu árum hafa
nokfcrir íslenzfcir læknar starfað
sem undirlæfcnar (kandidatar)
á þessum mikla spítala, og má þar
auðvitað margt læra. 1 þetta sinn
var einn þar: Katrín Thoroddsen
læknir, og heimsótti eg hana
snöggvast.
pað er ®em stendu.r niálega ó-
umflýjan'legt að ísllenzkir læknar
norsku bæjunum til Kristjaníu,
að eg ekki tali um heiman af ís- ekki hefir þar unnist pláss fyrirldvelji hálft ár eða lengur á .út-
lenskum spítöium, eftiir 'að |þeir
hafa lokið prófi. peir fá ekfci nægi-
lega æfingu á sjúkrahúsunum
hér. Hingað til hefir þetta gengið
sæmilega, en nú orðið er undir
högg að sækja fyrir þá, og ilt að
vera upp á aðra kominn með þetta.
Eitthvað ætti úr þessu að rætast
ef Tandsspítalinn kemst upp.
Á Ullevaal, nokkurn spöl frá
spítalanum, hefir borgastjórain
látið byggja dálítið fyrirmyndar-
þorp eða borgarhluta, til þess að
bæta úr húsnæðisleysinu. Mikill
hiluti þess mun hafa verið bygð-
ur á ófriðarárunum, því 1919 sá
eg að verið var að byggja mörg
húsin. Þó sér hvergi á að þau
séu af vanefnum ger. Bæði vegg-
ir, þök og flest annað var af traust
ri, góðri gerð, og tel eg því vist
að íbúðirnar séu ágætar. Húsin
eru ýmist einlyft eða itvílyft, með
rismiklum þökumí, og eru oftast
3—4 íbúðir í hverju ihúsi, en hver
hefir sínar útidyr, og alt sitt fyr-
ir isig. Gerð húsanna er einföld,
en álgerlega með nýtískusniði, og
víðast mjög föguir. MilTi húsanna
voru rífleg bil og bakgarðar á-
gætir, svo sólskin kæmist í hvers
manns glugga. Landið hefir ver-
ið skógi vaxið, iþví víða voru þar
stór tré og fögur innan um bygð-
ina meðfram húsunum, svo alt
þetta leit mjög blómTega og prýði-
lega út. Alt þetta bar þess ljósan
vott, að bæjarstjórnin fylgdist
vél með í byggingarmálunum og
legði mikla áherslu á að sjá
mönnum fyrir góðum og hollum
íbúðum. iDýrt hefir þetta hllotið
að vera, en þeir þurfa heldur
ekki að rífa það niður eða breyta
því á næstu árum, og þesisi borg-
arhluti verður ætíð bæjarprýði.
Helst mátti að þessu finna, að á-
reiðanlega hefiir verið meira lagt
í kostnaðinn að ýmsu leyti en
nauðsyn 'kirafði, og þetta hlýtur að
igera íbúðirnar dýrari en vera
þurfti. Að öðru leyti var þorpið
borginni til mikils sóma, og öðr-
um til fyrirmyndar.
Byggingarefnið á Bygdö. Byg-
dö heitir nes mikið, sem gengur
út í fjörðinn skarilt frá bænum
og er þar bæði mikil nátúrufeg-
urð og útsýni gott. Hafa Norð-
menn bygt þar dálitla konungs-
höll. parna er mikið safn af göml-
um nonskum sveitabyggingum, og
hafa þær verið fluttar Tangt of-
an úr sveitum og reistar aftur hér
mieð ölTum sömu merkjum og fyr.
pá eru og hverskonar húsmtunir
í flestum þeirra, og má því eigi
aðeins sjá sjálf húsakynnin, held-
ur aTIvel ihversu alt var umhorfs
“í gamla daga” á heimilunum og
lifnaðarhætti fólksins.
Trúað gæti eg iþví að sveita-
mönnum vorum þætti hálflítil-
ífjörlegt að sjá þessa tgömlu kofa
og nýju stórbyggingarnar ólíkt
tilkomumeiri. Húsin eru flest ær-
ið gömul og fornfáleg. Veggir
eru hlaðnir úr gildum trjábolum
fremur lágir, en þak lágt, og oft-
ast torfþak, sem lagt er á næfra
(vatnsheldan birkibörk). Hurðir
eru furðu* breiðar, og stundum
svo lágar, að ekfci veiti af að
beygja sig. pað er einis og menn-
irnir hafi allir verið á þverveg-
inn, sem 'í þessum húsum lifðu.
pröskudar eru ótrúlega háir, að
minsta kosti útidyraþröskuldar.
Gluggar eru islumetaðar engir,
(nema iftil vindaugu með renni-
hlemm fyrir), en alstaðar örlitlir,
þar sem þeir eru. í élstu stofun-
um er stó fyrir langelda á miðju
gólfi, og ljóraop á mæni, þar
sem reýkinn ilagði út, og var það
þá jafnframt igluggi. Húsíbún-
aðurinn er mjög einfaldur og
ærið klúr, allajafna rekinn sam-
an úr þykkum viðum, Aðalsætin
eru fastir bekkir. pó er þar ýmis-
Tegt af útskornum munum, gam-
aldags máluðum, stólum o. fl.
Hér er að vísu ekki kostur á að
lýsa þessu nánar, en þrátt fyrir
alla fábreytnina og einfaldleik-
ann eru þó þessi húsafcynni, á
sinn hátt fögur og einkennileg,
svo að þau þykja jafnvel ennþá
fyrirmynd að sumu leýti. Hefi eg
áður rninst á, að skrauthýsin á
Holmenfcollen voru sniðin eftir
þeim, og svo er og um fjöldann
allan af húsumí • efnamannanna.
pá er það ekki llítill fróðleikur,
að sjá þannig fyrir augum sér
lifnaðarhætti liðinna alda og
ekki síst fyrir oss íslendinga,
því margt er það í byggingu og
lifnaðarháttum vorum, sem skilst
betur, ef það er borið saman við
það, sem tíðkaðist í Noregi. Eitt
af húsum þessum er 700 ára gam-
ail konungsskáli, með langelda-
stó og Tjóra á þaki, gluggalaus,
og myndi þykja lítt hæfur fcon-
ungsbústaður á vorum dögum.
Lífið var ærið ólíkt fyr því sem
nú gerfst.
pví miður höfum við íslend-
ingar lítið af Kristjaníu að segja
og má þó geta nærri, að margt er
þar fyrir oss að læra. íslending-
ar eru þar sárifáir, og enginn
nafnfcendur svo eg viti, síðan
Ólafía Jóhannsdóttir fiuttist
iheim. Oftar en eitt sinn varð eg
HEIMSINS BEZT/.
MUNNTÓBAK
COPENHAGEN
Hefir góðan
keim
Munntóbak sem
endist vel
Hjá öllum tóbakssölum
þess var, að allir könnuðust við
hana. “Hana þekkir hvert manns-
barn í Noregi”, sagði t. d. noirsk-
ur alþýðumaður við mig og svip-
að sögðu fleiri.
Ferð til Noregs.
Til Svíþjóðar. Eg fór í þetta
sinn með járnbrautarlest frá
Höfn norður Sjálandsströndina
til Helsingjaeyrar, nyrst við Eyr-
arsund. Eru sveitir iþessar með
fram sundinu isvo fagrar og blóm-
legar að það er að orðtæki Jiaft.
par sem ekki eru akrar og bænda-
býli eru “borgir og skrúðfagrir
skógar”. pá er líka Helsingja-'
eyri snotur bær.Gamla Krónborg-
arhöllin eða kastalinn er hin
mesta prýði hans og prýðir ekki
(jingöngu bæinn heldur sjálft
Eyrarsund. Ekki Ihafa þeir Sví-
arnir neina siíka ískrautjbyggingu
sín megin Sundsins og eru þeir
þó miklir byggingameistarar.
Milli Helsingjaeyjar á Sjálandi
og Helisingjaborgar í Svíþjóð
gengur margsinnis á dag ferja
mikil og flytur hún bæði farþega
og heila járnbrautarvagna yfir
sundið Nægja engin smáskip til
sTífcra hluta, því ærið er umferð-
in mikil miili landanna. Undar-
Tegt er það, að hér en enn strangt
eftirlit með vegabrófum manna,
þó langt sé liðið frá ófriðnum og
auk þess er bæði farangur manna
og vasapeningar skoðaðir vand-
lega. Vilja ekki Danir að silfur-
peningar sínir séu fluttir yfir
Sundið, en gengur þó erfitt að
gæta þesis.
Helsingjaborg er mun stærri
en Hels'ingjaeyri og auðséð á háu
reykháfunum, að iðnaður er þar
allmikilí. Annars hefði eg aldrei
haft tækilfæri till þess að skoða
þann bæ nánar.
Skáney (suðurhluti Svíþjóðar)
líkist Danmörku í mörgum grein-
um enda var hún lengi danskt
land. Landið er flatt og frjósamt,
stórar jarðir og búskapur mikill.
pað sést fljótt, að maður er kom-
inn-í timburland og sfcóga, því
rauðmáluðu bændabýlin með
hvítu gluggunum, sem eru svo
algeng í Svíþjóð gera filjótt vart
við sig. pau eru bygð úr timbri
eins og geriist í Noregi. Eftir því
sem noirðar dregur fer grjótið að
gægjast upp úr jarðveginum, land-
ið að verða mish'æðóttara og ó-
frjórra. Eru þar á allstóru svæði
frertflur magrar sveitir og ólbjörgu-
legar.
í Gautaborg var eg aðeins nótt-
ina í þetta sinn og hafði ekki
tíma til þess að skoða þá tenotru
borg. Er þar verzlun mikil, há-
skóli, ágætur verslunarháskóli o.
fl. Minnisistæðastar eru mér þar
ýmsar byggingar Svíanna, skóíar,
kyrkjur o. fl. Eru iþeir eflaust
langfremstir Norðurlandaþjóða í
byggingarlist. Skólar þeirra eru
t. d. nafntogaðir, hreinustu kon-
ungahallir, ibæði risavagxnir að
stærð og prýðilegir að utan og
innan. pessi stórhýsi sín smíða
nú Svíarnir úr góðu efni en með
óbrotinni gerð og tekst þó að gefa
þeim isvo göfugan og fagran svip
að furðu gegnir. Eitthvað kunna
þeir að hafa sótt út, í þjóð-
verja, en me&tmíegnis mun þessi
ibyggingalist þeirra vera frumleg-
og innlend. Sjaldan hef eg séð
fegurri húsagerðariist en hér í
Gautaborg á sambygðum tvílyft-
um' smáhý&um. Neðri bygðin var
úr steini en hið efra úr timbri þó
fcynlegt væri. Mörgum krónuim
var efcki varið til að prýða húsin
að utan en þó voru þau svo fög-
ur og smekkleg, að unun var
að horfa á þau. Breiður og bjart-
ur húsgarður var þar milli gatn-
anna, isteisteyptur, þar sem ekfci
voru skrutjurtir gróðursettar og
hvergi sáust hin minstu óhrein-
indi. pað var ekfci verið að fyHá
bilið mfll gatanna með skúrum,
ibakhúsum, fcömrum og kumböld-
urri, eins og gerist í Reykjavík. 1
Gautaborg skoðaði eg eitt sinn
einn af þessum imiklu llatínuskól-
um Svíanna, en það er erfitt að
gefa góða hugmynd um slíkar
risabyggingar með orðum einum.
Jafnvél góðar myndir gera það
ekki. Maður þarf að sjá þessa
feikna múra rísa upp fyrir fram-
an sig og mennina ganga fram
hjá þeim, litla eins og ómerki-
lega dverga tiT þess að finna ljós-
lega hve stórfeld slík smíði er.
En það var ekki eingöngu stærð-
in heldur hreini fagri svipurinn
á byggingunni, sem vafcti athygTi
og aðdáun. Stærstu skólarnir í
Svíþjóð eru hreinar konungahaTl-
ir. — Maður sfcyTdi halda, að unga
uppvaxandi kynislóðin, sem bæði
býr í slífcum heimkynnum og hef-
ir þar á ofan mikla kenslu og
góða, yrði eitthvað betri en feð-
urnir, sem lifðu ólíkt vferri kjör-
um. Og þó er þetta óvíst. Biessa-
staðaskóli hafði ekki miklu tfl að
tjalda og þó komu þaðan margir
af vorum bestu mönnum. Mikið
mega góð og fögur húsafcynni, en
aldarandinn, kennarar og margt
fleira hefir og máttuj^ áhrif.
Verður fróðlegt að vita hveraig
reynslan sfcer úr þessu er tírnar
líða, en mikið megum við Verða
á eftir öðrum, ef mest fer eftir
þív, hve mikið er við æskulýðinn
haft og mliklu til hanis kostað.
• Kristjanía.
pó að eg hafi áður komið eitt-
hvað þrfsvar sinnum til þess-
arar höfuðborgar Noregs, þá 'hefi
eg aldrei átt fcost á að dvelja
þar svo lengi að eg gæti skoðað
Ihana sem skyldi og sárfáa menn
þekki eg þar. Borgin hefir vax-
ið rnjög ört og tekið miklum bereyt
ingum. Fyrir 100 árum var hún
minni en Reyfcjavík. Nú búa þar
náiega 300 þús. manna.
Borgarstæðið við botninn á
Kristjaníu-fiirðinum er mjög fag-
urt. Fjörðurinn er isjálfur hin
m'esta yrýði, skógivaxnar hæðir
og fjöll til beggja handa, snotur
kauptún og blómlegar bygðir skógi
vaxnar eyjar og náttúrufeguirð
mikiT. Við fjarðar botninn, þar,
Sem borgin er bygð, er landið með
töluverðum mishæðum og hallar
drjúgum ofan að tveimur hafnar
vogum en ofan bæjarins taka við
lág sfcógivaxin fjöll og er þaðan
fádæma fagurt út&ýni yfir fjörð
og eyjar borg og bygð.
Holmenkollen. Eg llét það sitja
í fyrirrúmi 1 þetta sinn að fara
upp á HolmenkolTenfjallið tiT þess
að geta sýnt dóttur miinni útsjón-
ina áður en kvöldið kæmi. Má kom
ast þangað alla ileið neðan úr bæn-
um með rafmagnsvagni. í góðu
(Framh. 7. bTs.
Tímabært nálspor
Skjót úrræði eru það eina
sem dugar þegar um nýrna-
sjúkdóma er að ræða.
Vanræktum nýrna isjúkdómi
fylgir Töng lest af allsfcyns
kvillum, svo sem gigt, bakverk,
Bright’s sjúkdómi og óeðlileg-
um blóðþrýstingi.
í Dr. Ghase’s Kidney-Liver
Pills finnurðu meðal, sem vinn-
ur fljótt og veT.
Mr. C. E. Raymus, Lindale,
Alta., skrifar:
“Eg þjáðist mjög af nýrna-
sjúkdómi árum saman og var
að verða aumin^i. Vinur
einn ráðlagði mér Dr. Chase’s
Kidney-Liver PjTTs og hanis
vegna reyndi eg þær. Eftir
fyrstu ös'kjuna var mér farið
að batna drjúgum. Alls
notaði eg fimm öskjur og er nú
alheill. Eg get nú með góðri
samvizfcu mælt með Dr. Chase’s
Kidney-Liver Pills við alla er
líkt stehdur á fyrir.”
Dr. Chase’s Kidþey-Liver
PilTs, ein pilla í einu, 25 askjan,
hjá öllum lyfsölum, eða frá
Edmandson, Bates og Co., Ltd.,
Toronto.