Lögberg - 07.09.1922, Blaðsíða 4

to. 4
LOGBEKG, FTMTIÍItAGINN
7. SEPTBMBER 1922.
Jögberg
Gefið út Hvern Fimtudag af The Col-
umbia Preas, Ltd.,tCor. William Ave. &
SHerbrook Str., Winnip>eg, Man.
T»lsin*»r« >-6327 oj >-6328
tnn i HilrifelJ. Editor
Gtanáskrift ti! blaðoino:
THf COLUMBIA PRES8, Ltd., Box 317Í. Wlnnlpog, M»n-
Utanáskrift ritotjórans:
EOtTOR '.OCBERC, Box 3171 Winnipeg, Man.
Tbe ‘•Lógberg” ts printed and published by The
Onlurobia Pross. Uimited. in the Columbia Biock
<153 to «57 STherbrooke .Street. Wlnnipeg, Manitoba
Hvar lenda bækurnar?
Á meðal annara muna, sem Islendingar
fluttu með sér frá ættlandinu, voru íslenzkar
Hækur. Mikið af þeim, og sumar þeirra mjög
verðmætar, — og þær, eins og Islendingar, eru
dreifðar um þetta mikla meginland.
Bækur þessar voru óaðskiljanlegir föru-
nautar hins eldra fólks, því í þær sóttu þeir hina
andlegu næringu sína á frumbýlingsárunum, og
í þær sækja hinir eldri andlega næring, enn
þann dag í dag og svo munu þeir gera til æfi-
loka.—
Afstaða og ástand Vestur-lslendinga er nú
mjög breytt frá því sem það var á frumbýlings-
é*rum þeirra. Sambúð þeirra og samneyti við
innlent eða enskumælandi fólk, er nú meiri og
nánari, en hún áður var og eoska málið orðið
iflestum tamt, og þeir því ekki upp á íslenzkar
bækur komnir, eins og þeir áður voru.
vEn aðallega er breytingin í þessu efni hjá
unga eða uppvaxandi fólkinu — fólki sem hér er
alið upp, hefir notið mentunar á hérlendum
skólum og er enska málið tamara bæðí til lest-
urs og til daglegs tals og því hætt við að það
gefi sig lítt við lestri íslenzkra bóka.
Hvað verður þá um íslenzku bækurnar þeg-
ar eldra fólkið — fólkið sem kann að meta þær
— deyr?
f mörgum tilfellum verður svarið við þeirri
spurningu það, að þær flækjast um skemri eða
lengri tíma og verða svo ónýtar, eða að þeim
verður fleygt, sem ónýtu fati, er búið er að gera
sitt gagn og að í því sinnuleysi glatast fvrir
fult og alt, margar ósegjanlega dýrmætar
bækur.
Vér segjum ekki að þetta verði alment fvrst
um sinn .hér vestra, því enn er mesti fjöldi af
íslenzku fóki á, lífi og á bezta aldri, sem slíkar
bækur kunna að varðveita, og sem betur
fer, er hér ekki allfátt af ungum íslenzkum
mlönnum og konum, sem les íslenzku fullum
fetum og hefir bókanna full not og munu því
varðveita þær.
(En á hinu er þó farið að bera síðustu árin
hjá unga fólkinu, sérstaklega því, sem gift er
enskumælandi mönnum eða konum, að þegar
aldraðir aðstandendur þess hafa fallið frá, þá
hefir það litið svo á, að íslenzkar bækur, sem það
hefir látið eftir sig, sé vart þess virði að hirða
þær og höfum vér í einu tilfelli orðið varir við
mjög merka bók, sem nú er töpuð fyrir slíkt
sinnuleysi. Vér Vestur-lslendingar verðum að
sjá við 'hættu þeirri, sem vfir okkur vofir í
þessu sambandi og skaða þeim, sem íslenzkar
bókmentir geta liðið við þetta hugsunarleysi
vort. —
Eini vegurinn til að koma í veg fyrir þessa
hættu og skaðann, sem hún getur haft í för með
sér, er, fyrir þá af Vestur-íslendingum, sem ís-
lenzkar bækur eiga, og eru hræddir um, að lítið
verði úr eftir sinn dag, er að arfleiða Lands-
bóka-safnið á, íslandi, að þessum bókum, eða
eitthvert annað bókasafn, þar sem þeir vita,
að bókunum er vel borgið og láta aðstandendur
þess safns vita um það áður, en menn falla frá.
Með því er tvent unnið: Fyrst, að koma í veg
fyrir. að bækurnar fari á ringuíreið og verði
eyðilagðar, og í öðru lagi, að auðga andlegt
forðabúr þjóðar .þoirrar, sem vér erum frá
komnir og sem hefir veitt oss fróðleik og yndi
með þessum bókum.
Vér ritum ekki þessar línur til þess, að
kasta skugga á nokkurn mann. En vér ritum
þær til þess, að vekja eftirtekt á þessu máli, og
ef unt væri, að sporna á móti því, að svo eða
svo mikið af verðmætum bókum, eða handritum
sem hér í Ameríku eru í höndum Islendinga,
tapist þjóð vorri, og verði hér að engu.
--------o-----—
Dr. Alexander Graham Bell.
Eins og mönnum er kunnugt, þá lést ný-
lega í Baddeck, N. S., hinn nafnkunni talsíma-
uppfyndingamaður, Dr. Alexander Oraham Bell
nálega 75 ára gamall.
Saga þess manns, er mjög merkileg, því
það er saga manns, sem var því þreki
gæddur, að hann gat yfirstigið alla erfiðleika
og voru þeir þó margir og erfiðir.
Dr. Alexander var fæddur í Edinburgh á
Skotlandi, í marzmánuði 1847. Hann var
sonur Alexander Melville Bell, kennara við
malleysingjaskólann í Edinburgh.
Það er fátt einkennílegt í sambandi við
æsku Alexander Graham Bells, annað en það,
að hugur hans hneigðist snemma að starfi því,
sem faðir hans hafði á hendi, og sem virðist
hafa runnið eins og rauður þráður í gegnum
Bell ættina, því afi Alexander Graharn Bells,
sem líka hét Alexander, varð frægur fyrir til-
raunir sínar í sambandi við að bæta fólki mál-
helti.
Þegar Alexander Graham Bell var sextán
ára gamall, gjörðist hann einnig kennari við
málleysingjaskóla og hélt því starfi áfram á
Skotlandi, þar til að hann var á tuttugasta og
öðru árinu, að hann varð fyrir því mótlæti, að
missa tvo bræður siína úr tæringu, og að veikj-
ast sjálfur af þeim hryllilega sjúkdómi, og
tók þá Bell fjölskyldan sig upp og flutti til
Brantford í Ontario, og liggur því aðal verk-
svið þessa merkis manns, hérna megin hafsins.
Eftir að Bell kom til Canada, hélt hann
áfram að kenna mál- og heymalausu fólki, og
mun aðferðin við það starf, fyrst hafa vakið
umhugsunina um talþræði í huga hans.
Hann varð að finna hentugustu aðferðina
til að láta hevrnarlaust fólk fá skilið hljóð og
orðmyndir. í sambandi við það spunnust
ýms umhugsunarefni t. d. hvernig að hljóðið,
sem bærist til evrna manna næði inn til skiln-
ingarfæranna. Sagt er að Bell hafi búið sér
til höfuðkúpu lír togleðri, sem með því að
blása inn í hana á vissan hátt, hafi framleitt
hljóð, og að í sambandi við þær tilraunir sín-
ar hafi hann fengið mannseyra hjá læknaskóla-
ráði, til þess að nota við þær tilraunir sínar.
Hvenær Dr. Bell, hefir fyrir alvöru farið
að eiga við talsímatilraunir sínar, vita menn
ekki með vissu, en skömmu eftir að hann kom
til Canada, hitti hann Sir Charles Wheat-
stone, Englendinginn, sem fann upp og full-
komnaði ritsímann, og mun þá strax hug-
myndin um talsímann hafa skýrst hjá honum.
En það var ekki um gott að gera. Bell
og fólk hans var fátækt og skorti því fé til
þess, að styðja fvrirtækið- En óviðkomandi
fólk tregt til þess, að leggja fé í óviss fyrir-
tæki, eða höfuðóra einhvers, samt fékk þessi
hugsun um talsímann svo mikið hald á Bell, að
hann lét allt.náms fólk fara nema tvær per-
sónur. Hét önnur þeirra Mable Hubbard,
dóttur auðugra foreldra er hafði tapað bæði
heyrn og máli í taugaveiki, sem hún háfði leg-
ið þungt haldin í. Þessi stúlka varð síðar
eiginkona Dr. Bells.
Fyrstu tilraun sína með að tala í síma,
gerði Dr. Bell í Brandford Ont., í byrjun á-
gúst, árið 1867. Þrír vírar voru strengdir
vfir alllangt svæði frá heimili föður hans, og
töluðu þrír menn í þá við þann endan, sem
fjær var. Sjálfur var Bell heima hjá sér og
bevrði glöggt, þegar talað var, eða sungið í
símann við hinn endan, og má nærri geta,
hvort ekki hefir hýrnað vfir honum við það.
1871, eða þegar Bell var 24 ára gamall
hafðl orðstýr hans, sem kennara borist víða,
og þar á meðal til Boston, og voru honum
boðnir $500,00, til þess, að koma þangað og
taka að sér kenslu við málleysingjaskóla, sem
þar var þá nýstofnaður. En hann hélt þeim
starfa ekki lengi, eins og þegar hefir verið
^ bent á. heldur tók hann nú fyrir alvöru, að
fást við talsímann. Eitthvert umtat hefir
‘þó líklega orðið á milli hans og skólaráðsins
begar hann fór, því í samtali við þá komst
hann svo að orði: . “Ef eg get látið heyrnar-
laust fólk heyra og mállaust fólk tala, þá ætti
eg líka að geta látið stálvírana tala”.
Þann tíma, sem Bell var við kenslu í Bos-
ton, hélt hann áfram tilraunum sínum á kveld-
in og á nætnrnar f húskjallara einum í Salem
'í Mass, og lagði Mr. Hubbard, sem síðar varð
tengdafaðir hans og Tomas Sanders, eigandi
hússins, fram fé það, sem hann þurfti.
1876 fékk Bell einkaleyfi fyrir uppfynd-
ing sinni í Bandaríkjunum og Canada, og
tveimur mánuðum síðar, var sýning mikil hald-
in í Philadelphia til minningar um hundrað
ára afmæli beirrar borgar, og streymdi fólk
þangað úr öllum áttum. Eitthvert umtal var
um, að Bell færi á þá sýningu, þó honum
sjálfum hafi víst ekki dottið í hug að fara,
vegna þess, á meðal annars, að hann átti ekki
fyrir fargjaldinu.
Eftirfylgjandi saga er sögð af honum í
sambandi við unnustu hans, Miss. Hubbard, sem
ákveðið hafði að fara: Á tilteknum tíma kom
Bell á heimili tilvonandi tengdaforeldra sinna
því hann hafði talað um, að fylgja unnustu
sinni, sem ekki vissi annað, en hann ætlaði
Ifka á vagnstöðina, þegar þangað kom, lagði
hún að honum, að koma með sér, en hann þver-
tók fvrir. Hann fvlgdi henni inn í lestina og
fór svo iit á 'biðpallinn og beið þess að lestin
færi á stað, og þegar hún loks fór, og Miss
Hubbard sá, að Bell ætlaði að verða eftir, fór
hún að gráta; það iþoldi Bell ekki, og hljóp
upp í lestina eins og hann stóð.
Sunnudaginn næsta eftir að hann kom til
Philadelphia, var honum lofað, að dómararnir
á sýningunni skyldu líta á uppfyndingu hans.
Dag þann var veður mjög heitt og höfðu dóm-
aramir átt annríkt og voru orðnir þreyttir,
þegar að því kom, að yfirlíta talsímann hjá
Bell, og voru í þann veginn að halda heim þeg-
ar Biazilíu keisara bar þar að. Hann hafði
hevrt talað um Bell og uppfyndingu hans, og
hafði koma hans þau áhrif, að dómararair létu
tilleiðast að athuga uppfyndinguna. í saln-
um. þar sem Bell ætlaði að sýna talsímann,
höfðu verið strengdir vírar. Don Pedro tók nú
heymartólið og setti við eyra sér, en Bell sjálfur
talaði frá hinum endanum.
“Herra minn góður, það talar!”
Næstur Don Pedro reyndi Kelvin lávarður.
Hann hlustaði, kinkaði kolli og mælti: “Það
talar virkilega, þetta er það undursamlegasta,
sem eg hefi séð í Ameríku”.
Svo tóku dómaramir við hver af öðrum
og gleymdu þeir heimiferð unz klukkan var
orðin tíu um kveldið.
Oþarft er að rita þessa sögu lengri. Sím-
inn, breiddist út um öll lönd unz að nú í dag,
að miljón á miljón ofan geta ekki án hans ver-
ið. '
Þessi maður er nú horfinn í tölu hinna
dauðu, en enginn á síðari öldum, hefir reist
sér veglegri minnisvarða en hann. Um lík
hans var búið eftir hans eigin ósk á þann hátt,
að kista sterk, en látlaus var smíðuð úr greni-
við frá Nova Sootia, og hann svo lagður til
hvíldar í gröf, sem höggin hafði verið í hæsta
Berghnjúkinn í Austur-Nova Sootia, sem
heitir Bein Breagh. — Þar kyssir morgun-sólin
legstað þessa látna öðlings og mikilmennis um
ókomnar alda-raðir.
---------o---------
Ogæfu Irlands verður alt að
vopni.
Sagan af frelsisbaráttu írsku þjóðarinnar,
er vfirgripsmeiri en svo, að hún verði rakin í
fáum pennadráttum- 1 eðli sínu era sjálf-
stæðiskröfur fra nákvæmlega hinar sömu og
flestra allra annara þjóða, er fómað hafa til
þess fé og fjörvi, að fá opinberlega viðurkendan
sjálfsákvörðunarrétt einstaklingsins, eða ein-
staklinganna, sem mynda vilja í sameiningu.
fullvalda þjóðarheild- Andstæðingar sjálf-
stæðismálsins, hafa alla jafna haldið því fram,
að sökum þess hve írska þjóðin væri sjálfri sér
sundurþykk, gæti hún tæpast talist fær um að
stjóma sínum eigin málum- Því verður ekki
neitað að innbyrðis sundrungin hefir verið fr-
lands mesta mein. Og einmitt af því ósamræmi,
hafa vafalaust ýmsir erkióvinir sjálfstæðis-
málanna, reynt að gera sér gott.
■Saga þessarar merku fomþjóðar, er því
miður blóðug. Fvrir blóðsúthellingar út af
fyrir sig, verður engin þjóð merk. frska
þjóðin er merk fvrir sinn eigin upprana, fyrir
þjóðsögur og þjóðlög og fyrir trvgSina órjúf-
andi við málstað fresisins.
í allra síðustu tíð, vora menn famir að
gera sér góðar vonir um, að takast mundi að
j ráða írsku deilunni til lykta á þann há-tt, er
allir aðiljar mættu vel við una. Brezka stjórain
hafði í samráði við hæfustu og beztu menn
írsku þjóðarinnar, gert frumvarp til laga um
stofnun hins frjálsa og óháða írska ríkis, —
“Irish Free State” og framvarp það eða upp-
kast til grandvallarlaga hlaut, sem kunnugt er,
samþvkki parlamentisins og Dail Eriann, hins
nýja þjóðþings, er Sinn Fein flokkurinn hafði
stofnað til. Með þessum nýju grundvallar-
lögum., veittist írsku þjóðinni það mikið sjálf-
stæði, að um ríkisviðurkenningu hennar, var
ekki lengur hægt að efast. Nokkrum þótti
frumvarpið ekki ganga nógu langt í sjálfstæð-
isáttina, svo sem De Valera, en þeir vora í
j miklum minni hluta. Þjóðin þráði frið og
til þess að tryggja anda og framkvæmd hinna
nýju sambandslaga, fal hún sínum gætnustu og
vitrustu mönnum forystuna, þeim Arthur
Griffith og Micbael Collins. Með slíka menn
við stýrið, var frelsisfleyi þjóðarinnar engin
minsta hætta búin. Þeir liöfðu lítt skiftan
þjóðaiviljann, að bakhjarli og biðu þess öragg-
ir, að hinar nýju réttarbætur mundu á til-
tölulega skömmum tíma, safna Iþjóðinni ein-
huga saman undir fána friðarins. Hefði
i þessara tveggja ágætismanna notið lengur við,
er engan veginn óhugsandi, að tjaldið væri nú
! í dag fallið við lok síðasta þáttarins í harm-
söguleik hinnar írsku þjóðar. En rétt þegar
I þjóðin sízt mátti við því, féll Arthur Griffith
frá. Einn sá víðsýnasti og vitrasti maður,
er írland hefir átt .í háa herrans tíð. Við.lát
hans dró upp dökka bliku á vonarhimin trlend-
inga. Þjóðin grét við gröfina hans, heitum
harmatáram. Fegin hefði hún grátið Bald-
ur þann úr helju, ef slíks hefði verið nokkur
kostur- Og svo dundi anmað reiðarslagið
yfir trland- Annar leiðtoginn, ungur og ein-
j Jægur ættjarðarvinur, Michael Oollins, var
myrtur- í broddi lífsins, þranginn af þori og
dug, hafði hann tekist á hendur forystu stjórn-
arinnar og einsett sér að koma á í Iandinu inn-
byrðis friði. Collins var flestum betur til
| foringjatignar fallinn. Hann var skjótur til
ráða, vinsæll af alþýðu og kunni ekki að hræð-
ast. Hann hafði einsett sér, að endurreisa
írland, fyrst og fremst með því, að vemda hin
nýju grundvallarlög, en þar næst að láta einkis
ófreistað, er verða mætti til að efla fjárhags-
lega velmegun þjóðarinnar yfirleitt. Honum
skildist, og það réttilega, að sjálfstæðis viður-
kenningin gæti því að eins náð tilgangi sínum,
að iðnaði og fjárhag þjóðarinnar væri jafn-
framt borgið. Þessvegna inn’leiddi stjóm
hans, á þeim skamma tíma, er hans naut við,
hverja nýungina á fætur annari, er að því mið-
aði, að auka framleiðsluna og koma iðnfyrir-
tækjum á fastari grandvöll. Gullöld írlend-
inga var rétt að byrja, þegar óvinakúlan snart
hjarta foringjans. Dagrenningin breyttist í
tvísýnisbliku, Iþaðan sem nú sýnist geta verið
allra veðra von.
Fádæma mannsöfnuður var saman kominn
við útför Collins. Hann var óskabara þjóð-
arinnar, einlægur, viljafastui*, áræðinn, svarinn
í ætt til fora-norrænna mikilmenna.
Yfir jarðariförinni drotnaði djúp þjóðar-
sorg. Kistan var skrýdd mörgum fögram
blómum. Mest bar þar þó á tárdöggvaðri,
hvítri lilju, kveðjutákninu hinsta frá unnustu
hins látna leiðtoga, Miss Kitty Kieman-
Victory Bonds i Skiftum
ÞJ Ó N IT S T A BANKANS fæst ókeypis til
handa þeim er hafa í hyggju að skifta sínum
Vietory Bonds, sem falla í gjalddaga 1. deseniber
1922 fyrir ný fimm og tíu ára Bonds. Beiðni ætti
að sendast eins fljótt og hægt er, eða ekki seinna
en 30. september.
Ráðsrruiður hvers útibús bankans mun
gúðfúslega gefa allar upplýsingar.
THE
ROYAL BANK OF CANADA
Ástœðurnar
fyrir því að hugur íslenzkra bænda
hnegist til Canada.
7. kafli.
í greininni í síðasta blaði, var
talað um korn og gripafram-
leiðslu í Saskatchewan fylkinu.
pó að þessir tveir atvinnuvegir
séu aðal tekjugrein bænda. pó
er ekkert heimili fullkomið án
garðræktar, og þeir sem flytja
inn ættu sannarlega að gefa
gaum að blóma og jarðeplarækt-
ún meðfram.
Garðrækt. Flest af blómum
þeim og jarðeplum, sem vaxa í
görðum fólks í Evrópu, þar sem
loftið er temprað, vaxa líka í
Vestur^Canada, svo sem rasp-
ber, jarðber, kúrenur, bláber og
margar fleiri tegundir, nema i
hinum norðlægustu: héruðum.
Kartöflu uppskera er mikil, og
fá menn oft meira en 148 bus-
hel af ekru, þó í sama blettinn
sé sáð til tíu ára, og hefir sú
uppskera oft numið 170 bushel-
um af hverri ekru á ári. Garð-
amir gjöra vanalega betur en
fullnægja þörfum’ bændanna með
garðávexti. pað er oft afgang-
ur til sölu og úrgangur, sem er
ágætt fuglafóður. Garðar, þar
sem bæði ávextir og fleira er
rælktaðí ættu að vera í sambandi
við hvert einasta bændaheimili í
Vestur-<Canada, og einnig munu
bændur komast að raun um að
trjáplöntur I kringum 'heimili sín
margborga sig og fást trjáplönt- j
ur til þeirra þarfa ókeypis frá
fyrirmyndarbúinu í Indian Head,
í Saskatchewan. Einnig sér!
stjórnin um að æfðir skógfræðing-
ar frá þeim búum veiti mönnum
tilsögn með skógræktina, þeim að
kostnaðarlausu og segir þeim
hvaða sort af trjám sé ihentug-
ast fyrir þetta eða hitt plássið.
að breyta til um útsæði, eða á
neinn hátt að vernda gróðrar-
kraftinn.
Eldiviður og vatn. Linkol eru
aðal eldiviðarforði manna í Sask-
ats'hewan og eru stónkostlegar
linkolanámur í suðaustur parti
fylkisins. Einnig hefir Domini-
on stjórnin í félagi við fylkis-
stjórnirnar i Saskatchewan og
Manitoba, ráðist í að búa til
“Briquett” kolamylsna, sem er
pressuð með vélum í tígla, sem
hefir reynst ágætt eldsneýti, ekki
að eins heima fyrir, Mdur er lík-
legt til þess aðverða ágæt mark-
aðsvara. Kolum þessum má
líka brenna eins og þau koma úr
námunum og eru bezta eldsneyti.
pessi kol finnast víða í Saskatche-
wan, og eru þau enn ekki grafin
upp með neinum krafti nema á
tiltölulega fáum stöðum, heldur
grafa menn nokkur fet ofan í
jörðina og taka þar það sem þeir
þurfa með í það eða það skiftið.
I norður parti fylkisins eru
víðáttukimlar timburlendur, þar
sem bændur geta fengið eér elds-
neyti og efni til bygginga. par
er og talsvert mikið af timbri
unnið til bygginga. pað er ekki
þýðingarlítið fyrir þá sem hugsa
sér að setjast að á einhverjum
stað, að vita að vatnsforði er
næguir. Á mörgum stöðum’í
Saskatehewan er hægt að fá
brunnvatn, sem er bæði nothæft
[fyrir menn og skepnur og eru
jþeir 'brunnar vanalegast frá 10-
til 30 fet á dýpt. Sumstaðar
þurfa menn að grafa dýpra, til
þss að ná í nægilegan vatnsforða.
Eimnig er mikið af vötnum til og
rfrá um alt fylkið, stórum og
smáum með tæru vatni í.
pað eru tvær aðal ár íSaskat-
chewan, sem sameinast fyrir
austan Prince Al'bert og svo
Churchhill áin, sem rennur út 1
Hudsons flóann.
Engi og bithagi. Hið ágæta
engi og bithagi, sem á fyrri ár-
um fóðraði þúsundir vísunda,
antilopa, elk- og moosedýr, er enn
hér að finna. par sem ekki er
næg beit handa búfé, þar sá
menn alfaalfa, smára, timothey,
ireyrgrasi, eða einhverjum öðrum
öðrum fóðurtegundumi, þó er
þessum tegundum fremur sáð til
vetrar fóðurs í Vestur-fylkjun-
um, einkum í Manitoba, heldur en
til bithaga. Einnig er mais
sáð hér allmikið til vetrarfóðurs
handa nautgripum. pegar engj-
ar í Vestur^Canada eru slegnar
snemma er grasið af þeim mjög
kjarngott og gefur lítið eða ekk-
ert eftir ræktuðu fóðri, ef það
næst óhrakið. pær- tegundir
sem bezt hafa reynst af ræktuðu
fóðri í Vestur-fylkjunum er alfa-
alfa„ rúggras og broom-gras.
'hvort heldur að þeim tegundum
er blandað saman eða að þær
eru gefnar hvor út af fyrirsig.
En ef sáð er þar tilbithaga, >á er
Ifaalfa og broomgras ihaldbeztu
Flutningstæki. pað hefir
þegar verið tekið firam að í sask-
atchewan væri 6000 mílur af
járnbrautum, og eins og í ná-
grannafylkinu Manitoba, þá
liggja þrjár aðalbrautimar I
Canada, Canadla fyrrahþfsbraut-
in, Grand Trunkbrautin og Can-
ada National brautin þvert yfir
fylkið. Canada íyrrahafsbraut-
in í sameiningu við Soo-brautina
gefur beint samband við Minnea-
polis og St. Paul í Bandaríkjun-
u.m. Vagnstöðvar eru vanalega
bygðar meðfram brautunum með
átta mílna millibili og byggjast
smábæir í kringum þær vagn-
stöðvar, þar sem bændur geta
selt vöruir sínar og keypt lífs-
nauðsynjar.
Akbrautir eru bygðar um alt
fy'Ikið, til þess að gjöra mönnum
hægara fyrir með að koma vörum
sínum til markaðar og leggur
fylkisstjórnin fram fé árlega bæði
til að fullgjöra þá vegi og byggja
afira nýja.
tegundirnar.
Áburður. Aðal einkenni jarð-
vegsins 1 Saskatchewan og í
sléttufylkjunum öl'Ium, er það hve
ríkur hann er af köfnunarefni og
jurtaleyfum, og það er einmitt
það, sem gefur berum frjófefni
og varanlegleik. pess vegna
þurfa bændur ekki á tilbúnum
áburði að halda. En ekki dugir
fyrir bændur að rækta korn á
landi sínu ar frá ári, án þess að
hvíla landið, eða að breyta um
sáðtegundir, iþví við það líður
hann margfaldan skaða.
Til þess að varðveita frjómagn
landsins, þarf korn og nautgripa-
rækt að haldast í henduir, og verð-
ur það þýðingarmikla atriði
aldrei of vel brýnt fyrir mönn-
um. ef þeir vilja að vel fari.
Hin 'hörðu vetrarfrost og hið
þurra loftslag eru öfl til vernd-
unar frjósemi jarðvegsins. pau
losa allan jurtagróður í klaka-
böndum sínum frá vetrarnóttum
til sumarmála. En fremur
varnar hið reglubundna regn-
fall sumarsins því, að jarðvegutr-
inn missi gróðrar kraftsins af of-
miklum þurki. pað hefir ávalt
san/nast, að þar sem framleiðslu
hefir farið þverrandi, þá er það
því að kenna að landinu hefir
verið misboðið, — að bændurn-
i.r bafa annaðhvort ekki hirt um
Félagslíf. Jafnvel þó að í
Saskatchewan fylki séu ágæt
tækiæri til iþess að ireka land-
■búnað á hagkvæmilegan hátt, þá
væri það ekiki nóg til þess, að 'hug-
ir ákjósanlegra innflytjenda löð-
uðust að fylkinu, ef þar væri
ekki líka að ræða um félagslegt
lif, sem gjörði þeim lífið ánægju-
legt. pað er ákjósanlegt að
geta haft næga vinnu, en dálítill
frítími og tækifæri til þess að
geta notað hann sér til uppbygg-
ingar og ánægju, er jafnvel
betra. Og í því sambandi hafa
innflytjendur ekkert að óttast.
Hið vakandi og vaxandi félags-
líf í fylkinu, hefir verið auðsætt
á siðari árum og á drenigileg
þátttaka fylkisstjórnarinnar ekki
lítinn þátt í því, ekki síður í sveit-
um fylkisins en í bæjum. Lög hafa
verið samin, með það eitt fyrir
augum, að gjöra bændunum lífið
ánægjulegra. Talsímarnir, bif-
reiðarnar og járnbrautirnar hafa
aukið félagslífið mjög og gjört
það fjölbreyttara en það áður var.
pegar sveitirnar hafa bygst, þá
hafa þar verið reistar kirkjur,
skólar og félög karla og kvenna
hafa verið mynduð, svo þær stofn-
apir er nú að finna í hverri ein-
ustu sýslu fylkisins. Einnig er
þessar mannfélags stofnanir að