Lögberg - 21.02.1924, Page 1

Það er til myndasmiður
í borginni
W. W. ROBSON
Athugiö nýja staSinn.
KENNEDY BL9G. 317 Portage Ave. Mót Eatoa
35. ARGANGUR
Helztu heims-fréttir
Canada.
Búist er við að meginþorri
námumanna í héruðunum um-
hverfis Sidney* og Cape Breton í
Nova Scotia muni taka upp vinnu
innan fárra daga. Menn þessir
gerðu verkfall fyrir nokkru sök-
um þess, að eigendur námanna
ékváðu að lækka kaup þeirra.
Síðasliðinn laugardag voru sjö
lögregluþjónar í Moo.se Jaw, Sask,
teknir fastir og sakaðir um stór-
kostlegan þjófnað úr búðum
víðsvegar um bæinn mest þó frá
Robinson - MoBean verslaninni.
Tveir lögregluþjónar í viðbót eru
grunaðir og iþykir líkl'egt, að þeir
verði þá og þegar teknir 1 varð-
hald. Á heimili eins lögreglu-
mannsins, er Reymond nefnist,
fundust ógrynnin öll af stolnum
vörum, mestmegnis fatnaði. Fám
mínútuvn eftir að sjömenningar
þessir höfðu verið hneptir í varð-
hald lét lögreg’.ustjóri Johnson í
samiráði við lögreglúnefndina,
kveðja til fundar við sig alla hina
aðra lögregluþjóna, hvort heldur
þeir voru á strætum úti eða heima
hjá sér, til yfirheyrslu í sam'bandi
við þetta fágæta hneykslismál, er
vakið hefir þegar einsdæma um-
tal og efti'rtekt um landið þvert
og endi'langt.
Fimm vopnaðir illræðismienn
í bifreið, ruddust inn í tvær sölu-
búðir í Toronto síðastliðið laug-
ardagskveld og námu á hrott
$200 úr annari en 75 cents úr
hinni' Stukku þeir síðan upp í
hifreiðina, og hefir ekkert spurst
til þeirra síðan.
Framkvævndastjóri þjóðeigna-
brautanna — Canadian National
Railways, hafa kvatt tiil fundar í
Ottawa í þeim tilgangi, að ræða
um og gera tillögur um eftir-
launamál þeirra 'manna, er í þjón-
ustu téðs járnbrautakierfis vinna.
Eiga þar htlut að máli rúmar
hundrað þúspndir manna. peir,
®em aðallega standa fyrir máli
þessu, eru Graham A. Bell að-
stoðarjárnbrautarráðgjafi, Thom-
ns Moore, forseti hinna samein-
uðu verkamannafélaga í Canada,
3V. D. Robb, einn af framkvæmd-
anstjóiru'm iþjóðeignakerfisins, og
E. D. Finlayson aðstoðarfjár-
málaráðgjafi. Tillögur fundarins
1 hvaða formi og hvers efnis sem
eru, verða að öðlast isamþykki
sambandsþingsins áður en þær
geta gengið í gildi.
Netfnd sú, er fyrir hönd isam-
bandsstjórnarinnar hefir ver-
tð að rannsaka vinnuskilyrði og
;'aunakjör þeirra manna, er vinna
hjá Britiish Empire stáliðnafélag-
inu að Cape Breton, Nova Scotia
hefir lo.kið starfi, og leggur til að
launakjörin vterði talsveirt bætt
°g vinnutíminn styttur frá því,
sem nú er. Tjáir nefndin sig
hlynta átta stundavinnutíma og
v>n láta banna með lögum lengri
vinnutíma í þessari iðngrein, en
tiu stundir á dag.
Hinn 16. þ. m. lcom upp eldur
l Sidney námunum í Nova Scotia,
er orsaikaði tvö hundruð þúsund
úala eignatap. Manntjón varð þar
Þó til allrar hamingju ekkert.
Mál Delorme prests í Montreal,
þess er sakaður er um að hafa
uiyrt til fjár hálfbróður sinn Paul
Paoul, kemur fyrir til nýrrar
lannsóknar einhvern hinna næstu
aga. Málafærslumaður verjanda
Allan Germain K. C„ hefir kraf-
lst þess að meiga leiða mörg ný
vitni í málinu.
ið, en Mr. Monte. U'mmæli blaðs-
ins eru á þessa leið:
„Sir Henry Thornton virðist
hafa orðið fult eins vel ágengt
og flestum öðrum, að því er við
kemur stjórn þjóðeignabrautanna
ef e’kki í raun og veru langt um
betur. Hin stórkostlega breyting
til hins 'betra, sem orðið hefir á
fjárhag kerfisins síðastliðið ár,
er auðvitað mikið að þakka hin-
um auknu kornflutningum. En
hinu má jafnframt ekki gi’eynia,
að hin stórkostlega lækkun rekst-
urskostnaðarins, er beinllnis verk
Sir Henry Thornton. Vér erum
þeirrar skoðunar að áður en langt
um líði muni hin canadiska þjóð
standa í hreint ekki .svo lítilli
þakkarskuld við Sir Henry Thorn-
ton.“
Bændablaðið Farmers Sun, sem
gefið er út í Toronto, flutti nýlega
ritstjórnargrein, þar sem það
skorar á stjórnina, að útnefna
sem allra fyrst sendiherra í
Washington. Sextíu 'þúsund dala
fjárvteiting til embœttisins, hef-
ir staðið á fjárlögum sambands-
stjórnarinnar undanfarandi þing.
Sttörfum Manitoba þingsir.s
skiíar áfram sæmilega vel og má
yfirleitt heita að alt fari þar
fram með friði og spekt. Um lög-
gjafarnýfæli er þar tæpast að
ræða, nema ef vera skýldi frum-
varpið ium samsteypu búnaðar-
skólans og háskóla fylkisins.
J. A. Machray Ihefir verið end-
urkosinn forseti Rauðakross fé-
lagsskaparins í Manitoba.
Hon. Herbert Greenfield stjórn
arfoimaður í Alberta, hefir lýst
yfir því, að þingfararkaup fylkis-
þingmanna verði ekki lækkað úr
því, sem er. Laun þingmanna eru
$2000 um árið.
Hreinn ágóði af raforkukerfi
Winnipegborgar á árinu 1923 hef-
ir numið $142.160. Eignir kerfis-
ins eru sagðar að vera $17,681,828
22 virði.
Fregnir frá Ottawa láta þess
getið að vöruflutningar frá Can.
hafi í síðustu tíu mánuðina auk-
ist um $187,067.854, borið saman
við tilsvarandi tímabi'l í fyrra.
Bandaríkin.
Senator Hiram Johnson Re-
publican frá California og einn
þeirra mörgu, er eftir forsetaút-
r.efningu sækjast, hellir isér yfir
Ooolidge forseta hvar sem tæki-
færi geftst og notar Teapot
Dome olíuhneykslið og sitt'nvað
fleira að vopni. Gerist hann harð-
orður mjög í garð hinna “fáu út-
völdu’’ og hygst að afla sér þar
með fylgis bænda og verkamanna.
iEins og þegar er kunnugt þver-
neitaði Coolidge að láta þá Den-
by flotamálaráðgjafa og Daugher-
ty dómsmálaráðgjafa segja af
sér, þrátt fyrir iþað þótt nöfn
þeirra beggja væru alvarlega
dregin inn í olíufarganið. Slflct
tiltæki forsetans telur Senator
Johnson óverjandi með öllu. Því
jafnvel þótt þeiir yrðu ekki í
strangaf^tá lagaskilningi fundnir
sekir, þá sé hitt þó víst, að þeir
séu ekki stöðu -sinni vaxnir og
njóti .ekki lengur trausts þjóðar-
innar.
Þingmenn Republicana flokks-
ins, þeir er sæti eiga í fjárlaga-
nefnd þjóðþingsins í Washing-
ton mæla með því, að tekjuskatt-
ur einstaklinga fyrir árið 1923,
verði lækkaður um 25 af 'hundr-
aði.
Hon. Rudolf Monte, einn
SUöfunum í stjórnartíð í
e>ghen flutti fyrir slkömm
\‘ ^lagsskap afturhaldsm
°ntreal, þar sem hann úl
^amkvæmdastjórn þjó
ra«tanna — Canadian N
^auways, einkum þó forse
jr Ienry Thornton, er han
jCÍI,fnnars í lítilsvirðingi
pf-ðl. “átJending.”
ávalt^w- °ttawa -Tou'ma
hefir fylgt íhaildsflc
- ggilega að málum og ger
,ltur nokkuð öðrum augum
Senatið hefir samþykt i einu
hljóði þíngsályktunartillög Sena-
tor Walsh frá Montaná, er skor-
ar á forsetann að fyrirskipa máls-
höfðun gegn lolíukonungnum
Doheny og iSinclair og fá leyfi
þeirra til námaréttindanna ógilt
af dómstólunum. Sama tillaga var
afgreidd óbreytt frá neðri mál-
stofunni.
Coolidge forseti hefir skipað þá
Owen J. Roberts frá Philadelph-
ia og fyrrum senator Atllee frá
Ohio til þess að rannsaka oliu-
hneykslið alræmda fyrir stjórnar-
innar hönd. Báðir eru menn þess-
ir þjóðkunnir lögfræðingar. Hinn
fyrnefndi Republican, en sá síð-
arnefndi Demokrat.
Stjórnmálaflokkur isá í Banda-
ríkjunum, eir Peoples Progressive
Party nefnist, hélt nýlega flokks-
þing í Omaha, Nebraska, og út-
nefndi þar sem forsetaefni sitt
við næstu kosningar, R. R. Point-
er frá Dearborn í Michiganríki
en til varaforsteta Roy M. Harrop
frá Omaha.
Caesar Cagle, einn af röggsam-
legustu eftirlitsmönnum vínbanns
laganna í Williamson héraðinu,
hefir nýlega *verið skotinn til
dauðs, er hann var að reyna að
hafa hendur í hári nokkurra al-
ræmdra vínsmyglara.
Þau hin amerísku herskip, er
send voru nýlega til Mexico, hafa
fengið skipun fná flotamálaráðu-
neytinu um að dvelja í Ver.i
Cruz höfn fyrst um sinn, því eigi
sé örgrant ntema til þeirra þurfi
að taka iþá og iþegar.
Kona ein, Mrs. Helen Barret, í
Rochester, iN. Y. hefir nú lok:ð
við nýja þýðingu guðsjallanna úr
frummálinu. Er hún fyrsta kon
an sem biblíuþýðingu hefir haft
vmeð höndum.
Mr. Fall, fyrrum innanríkis-
ritari í ráðuneyti Warren G. Hard-
ings, sá er sagður er að hafa ver-
ið manna mest viðriðinn Teapot
Dome olíuhneykslið- í félagi við
Sinclair olíufcóng, liggur veikur á
sveitaheimili sínu í Texes.
Eignir New York ríkis voru
hinn 31. desember síðastliðinn
metnar á $36,986,638.000. Hefir
auðlegð ríkisims aukist um 47
af hundraði isíðan 1912.
iFlotamála ráðgjafi IBandaríkj-
anna, Denby, hefir neyðst til að
segja af aér, út úr olíuhneykslinu.
Aðstoðar ráðgjafinn, Mr. Roose-
velt, efir tilkynt Coolidge foriseta,
að hann einnig sé viiljugur til að
láta af embætti, en undirtektir
forsetans eru enn ekki heyrin-
kunnar.
tapað hafa heilsu, verði hækkuð
það rnikið, að þeim sjálfum og
fjölskyldum þeirra, verði sóma-
samlega borgið.
Ýms brezk blöð »pá því, að
verkamannastjórnin brezka muni
falla áður en þingi slítur, og að
kosningar rnuni fara fram í önd-
verðu'm júnímánuði næstkom-
andi.
Herbert H. Asquith, leiðtogi
frjálslynda flokksins á Bretlandi,
hefir í þingræðu lýst yfir þvi fyr-
ir hönd iflokks síns, að hann sé
þakklátur MacDonald stjórninni
fyrir að viðurkenna núverandi
stjórn Rússlands. Lloyd George
hefir tekið í sama streng, og telur
viðurkenningu Rússlands fyrsta
og þýðingarmosta sporið, stem
stigið hafi verið, síðan friðar-
samningarnir voru undirskrifað-
ir í þá átt, að koma Evrópuþjóð-
unum fjárhagslega á.laggirnar.
Bretland.
iprír af ráðgjöfum verkamanna-
stjórnarinar á Bretladi, þeir
Clynes Thomas og Henderson,
hafa hlotið lávarðstign.
Fregnir frá Bretlandi láta þeas
getið, að Rockefeller stofnunin
hafi nýlega gefið læknadeild há-
skólans í Edinburgh fimtíu þús-
undir dala.
í síðastliðnu'm nóvembermán-
uði námu innfluttar vörur til
Bretlands eitt hundrað og einni
miljón og fimm hundruð þúsund-
um sterlingspunda. Er það 'mest-
ur vöruinnflutningur síðan í
janúaPmánuði 1921.
Sir Horace Rumbold, fyrrum
hendiherra Bretastjórnar í Con-
stantinopel, hefir verið nýlega
skipaður sendiherra á Spáni.
Birkihenhead lávarður hefir enn
á ný gert tilraun til að sameina
gö'mlu þingflokkana, í þeim til-
gangi að fella verkamannaráðu-
neyti það, er Ramsay MacDonald
veitir forstöðu.
Allir þeir menn á Bxetlandi, er
að uppskipun og afgreiðslu skipa
vinna, hafa gert verkfall. Ástæð-
an er «ú, að þeir krefjast hærra
kaups og styttri vinnutíma. Ekk-
ert skip, er til Bretlands hefir
komið tvo síðustu sólarhringana,
hefir getað fenglð afgreiðslu. Um
leið og verkfallið hófst, hækkuðu
vörur samstundis i verði.—Verka-
manna ráðuneytið undir forystu
stjórnarformannsins, Rt. Hon.
Racnsay MacDonalds, hefir dreg-
ið saman sjálfboðalið, það er að
segja menn með flutningsbíla og
önnur samgöngutæki, til þesis að
útbýta vistum 'meðal þjóðarinnar,
því járnbrautarþjónar hafa líka
stofnað til verkfalls. “Meðan á
verkfallinu stendur,” sagði stjórn-
arformaðurinn í þingræðu, “verða
utanríkismálin að liggja í lág-
inni, því það isem þjóðinni ríður
mest á, er að koma á iðnaðar og
samgöngufriði heima fyrir.” —
Líklegt þykir, að samningar muni
takast þá og þegar, er leiði til við-
unanlegra úrslita á báðar hliðar.
Flotamála ráðuneyitið brezka,
hefir tilkynt, að eftirlaun þeirra
manna i þjónustu sjóhersins, er
Hvaðanœfa.
■Hinn 15. janúar síðastliðinn
andaðist norska skáldið góðkunna,
Arni Garborg, sjötíu og þriggja
ára að aldri.
Noregur hefir veitt sovietstjórn-
inni á ítússlandi fulla viðurkenn-
ingu lögum samkvæmt.
Látin er nýlega að Lenggvies í
Bavaríu, María, fynrum stórher-
togainna af Luxehbourg. Árið
1918 afsailaði hún isér völdum og
fékk þau í hendur Charlotte syst-
ur sinni.
iFregir frá Róvnaborg hinn 15.
þ. m. láta þess getið að all alvar-
liegra jarðskjálftakippa hafi orð-
ið vart á Dalmatíuströndinni, er
orsakað hafi þó nokkuð tjón að
Sebenico í Jugo-Slavíu.
Stjórnarformaður Frakka Poin-
care lýsti nýlega yfir því í þing-
inu að svo firamarlega að pjóð-
verjar greiddu ekki skaða-
bótaféð, yrði stjórn sín neydd til
að taka þrjátíu biljón franka lán,
til iþess að geta haldið áfram að
byggja upp hin niðurníddu héruð
þar í .landi.
Smjör og sólskin.
pað hefir verið viðurkent fyr-
ir löngu, að nýtt smjör gæti fljót
lega skettist, ef það væri geymt
innan um vörutegundir, er af sér
gefa sterka 'lykt, svo .sem lauk,
ost, tóbak og þvíumlíkt. Nú hefir
það nýlega verið vísindalega
sannað, að smjör skemmist til
’muna og tapi sínu eðlilega ljúf-
fengi, ef að því kemst sólskin.
pýzkur vísindamaður hefir eftir
strang vísindal. rannsókn komist
að þeirri niðurstöðu, að jafnvel
allra besta tegund smjörs tapi
míög gildi sínu, ef sólskin kemst
að því, 'þó ekki væri ne*ma svo sem
í tíu mínútur. í grein einni, er
vísindamaður þessi ritar i blaðið
Mölkerei Zeitung, ráðleggur hann
almenningi að geyma smjörið á
myrku'm stað og láta ekki aðra;
birtu ná til þess, en dauf rauð eða:
gul Ijós. Eigi vill hann að ismjör sé
geymt undir gagnsæu gleri eins ogi
nú eigi sér svo alment stað. Smjör-I
kúpur eða diskar, sem notaðir eru
á heimilum, ættu ávaílt að hafa
rauðan. gulan §ða myrkgraénan lit-1
blæ, að því er mannl þessum segist
frá.
Smjör er svo verðmæt vöruteg-
und, að ekki er ne'ma sanngjal-nt
að krefjast þess að allrar varúðar
sé gætt í sambandi við meðferð
hennar.
Dýrtíð er hér og hefir verið.
Allar vörur eru enn í þessu háa
verði. Húsaleiga er ennþá geysi-
há, svo að fólk á erfitt með að
standa í skilum og er því margur
í vandræðum með húsnæði, og
verður því oft að sætta sig við
þau híbýli, sem eru bæði dýr og
vond.
Það liggur við borð að reisa
hér tvö stórhýsi áður en langt
um iíður. Annað þeirra er barna-
skólahús hér í Reykjavík en hitt
er landsspítalinn. Eg hefði fegin
viljað segja að húsin ættu að
vera þrjú, af því að við, ,sem er-
um í Dýraverndunarfó’agi Is-
lands þráum mjög að reisa starfs-
stöð fyrir félagið. Starfsstöð sú
ætti að vera gistihús bæði fyrir
menn og skepnur og aúk þess vera
hjúkrunarstöð fyrir iþær skepnur,
er þurfa á sérstakri aðhlynningu
ekningu að halda, elns og oft
vill til hér, þar sem ferðamenn
koma hingað til bæjarins langar
leiðir mieð skepnur sínar. En
starfsstöð þessi verður líkiega
að sitja á hakanu'm, sakir fjár-
skorts. Lóðin undir þetta hús hef-
ir nú beðið í 9 ár eftir verka-
mönnunum, verkamenni'mir hafa
beðið eftir verkefni og verkefnið
eftir peningum. Þetta kemur til
af því, að við, sem beru'm þetta
áhugamál fyrir brjósti, erum
helst til snauð. Fð’agið stofnaði
samskotasjóð fyrir nokkrum árum
í því skyni að geta einhverntí'ma
reist þetta hús. Stofnféð var 700
kr. Nefnd var kosin til að ganga
fyrir aukningu sjóðsins, og eg
varð svo óheppin að vera kosinn
formaður nefndarinnar. Ef til
vill hefir það verið rétt handa mér
sakir þess að eg var meðal þeirra,
er hrundu þessu máli af stað.
Enda hefir mér verið ljúft að
gangast fyrir iþessu áhugrmáli
■mínu, og um leið velferðarmáli
þjóðar vorrar, og talið mér skylt
að láta ekkert tækifæri ónotað.
Hefi eg því ali’.mikið á mig lagt,
og enda stundum gengið frá
sjálfri mér, málefnisins vegna.
Árangurinn hefir iþví 'miður eMci
orðið að því skapi. Eg hefi víða
leitað fyrir mér. Og þótt máli
þessu hafi sumstaðar verið vel
tekið, þá hefir það víða enga á-
heyrn fengið. Hér á landi gengur
seint að safna fé, enda er í mörg
horn að líta og hart í ári oftast
nær sakir dýrtíða'r og hins lága
gengis krónunnar íslensku.
Dálítið hefir þó safnast, þótt
ennþá vanti mikið til þess að hús-
ið geti komist upp. Eg hefi gerst
svo djörf að leita fyrir mér um
fjársöfnun vestahafs. En lítinn
árangur hefir það borið, að und-
anskildum merkishjónum, sem
hafa gengið í Dýraverndunarfé-
lagið okkar hér heima og sent mér
IQO krónur til fé’.agsins. Ennfre'm
ur hefir ein toona sent 20 kr. og
einn maður 10 kr. Þykir okkur
hér heima, siem þá andi hlýtt til
okkar, er synir og dætur þjóðar
okkar rétta okkur hjálparhönd,
þótt langt sé milli landa.
Það er ekki sáraukalaust að
bcrjast fyrir mikilvægu málefni
kærleikans og sjá hve því 'miðar
lítið áfram, þrátt fyrir sífelda
viðleytni af hálfu þeirra, er hafa
kosið sér það hlutskifti að vinna
að því meðan ilíf og heilsa endist.
Eg var að vona að eg lifði það að
sjá þessa starfsstöð rísa hér upp,
áður en eg kveð þennan heim, en
guð einn veit hvert slíkt verður.
Eg er farin að verða vondauf
um iþað, en sú von deyr þó aldrei,
að almáttugur guð gefi á sínum
tí'ma því kærleiksmálefni sigur,
sem unnið er að í hans nafni.
Og enn treysti eg því, að hann
niuni jafnan vekja þessu velferð-
j armáli upp hjálpar og styrktar-
j menn meðal íslendinga austan
! hafs og vestan.
Ingunn Einarsdóttin
Bjarmalandi Reykjavík.
Or bréfi.
Tíðarfarið hefir verið frábæri-
lega gott einkum hér á suður-
landi. Síðastliðið sumar var
blessunarríkt og ágæt spretta,
sérstaklega á tiínurn og valillendi.
Nýting var og mjög góð. Vetur-
inn hefir og verið ágætur, iþað,
se»m af er. Maður hefir varla orð-
ið var við snjó. En öðru máli er
það að gegna með sjóinn. peir,
sem hafa stundað hann, hafa oft
komist í hann krappan og ekki
svo fáir farist, af því að stund-
um hefir verið ærið stormasamt.
William Butler Yeats.
írska 6káldinu góðkunna, '^’illi-
am Butler Yeats, hlotnaðist sá
heiður á árinu liðna, að fá bók-
mentalaun Nobels. Er hann fædd-
ur í Sandy Mount skamt frá Dub-
lin, 1865. Mun hann einna fræg-
astur brezkra rithöfunda, þeirra
er nú eru uppi, og þykir meistari
í formi. Dulrænn blær einkenn-
ir ritverk hans öll, enda mun hann
hafa tekið írskar pjóðsögur sér
til fyrir. mjmdar. Eitt af hans
beztu verkum þykir ljóðabók isú,
er “The Wind Among the Reeds”
nefnist. Eru kvæði þessi í raun
og veru spegill af hugsunarhætti
hinnar írsku þjóðar, slípuð og
héfluð eins og framast má verða.
Bera þau vott um mannúð og
hugsana hreinleik. Fyrir nokkr-
úm árum tók Yeats að gefa sig við
stjórnmálum og á nú sæti í efri
málstofu hins nýja þjóðþings íra.
— Hann er eldheitur ættjarðar-
vinur og hefir sungið inn í þjóð-
J ina manndóm og kjark.
riesmaa.
Þetta pláss í blaðinu fæst keypt
NÚMER 8
Leikafmœli frúGuðrúnar Indriðadóttur. 1899-1924
Frú Guðrún Indriðadóttir.
Mogunblaðið 15. jan 1924.
í dag eru liðin 25 ár síðan er
frú Guðrún Indriðadóttir kom
fyrsta skiftið á leiksvið frammi
fyrir almenningi.
Mér eru nokkuð minnisstæðir
þessir dagar fyrir 25 árurfi. Eg
var þá leiðbeinari leikfélagsins,
varði til þess þeim afgangstíma,
se‘m eg hafði frá stöiTum mínum
við Isafold.
Þeir sem við leik fengust í
Reykjavík, söfnuðu ekiki beinlín-
is auð — ekki fremur þ£ en síðar.
Leiðbeinari og helstu leikendur
fengu 5 krónur fyrir leikkvöldið,
og líkurnar voru heldur litlar
fyrir þvi, að oftar yrði unt að
sýna nokkum ileik, en 5 sinnum.
Eg get þess í því skyni, að gera
mönnum skiljanilegt, að fyrir held-
ur litlu var að gangast fyrir þá,
er ætluðu sér að ganga inn í
þennan hóp.
Nú stóð svo á. að leikfélagið
hafði afráðið að fara að fást við
amerískan leik, sem heitir,
„Esmeralda". Það var í leikenda-
hraki þá eins og oftar. Sérstak-
lega vantaði í hlutverk ungrar
stúlku. Einhver íhafði þá orð á
því, að barnuing stúlka, fögur og
af bestu ættum, hefði leikið í ein-
hverjum smáleik í Goodtemplara-
reglunni, og hefði farist það
prýðii’ega. Unga stúlkan var
Guðrún Indriðadóttir. Það þótti í
meira lagi álitlegt, ef unt væri
að fá þessa stúlku, og eg var send
ur í bónorðsförina. petta bónorð
sóttist nokkuð erfiðlega. Mér
stendur það fyrir minni, að þegar
ungfrúin að lokum batt enda á
málið hei'ma hjá sér og lofaði að
verða við tilmælum leikfélagsins,
þá grét hún.
Þetta var glæsiiiegur sigur fyr-
ir hina ungu leikkonu. Allir luku
upp sama munni um það, að þetta
væri óvenjuleg leikbyrjun. Blóm-
um rigndi yfir hana á leiksviðinu.
Og þegar eg spurði hana daginn
eftir, hvort hún sæi nú eftir því
að hafa lagt í þetta, þá kannaðist
hún við það, að það gerði hún ekki
Okkur fanst stundum blöðin
vera fremur gætin í lofsyrðum
sínum um starf leikfélagsins. En
þau voru ekki' í neinum vafa um
þessa ungu stúlku. Lesendur
Morgunblaðsins kunna að hafa
gaman af að sjá. hvað þau sögðu.
Eg set hér fyrir neðan ummæ'li
þeirra.
. . . Einkum er 3. þáttur leTk?
þessa prýðilega leikinn, og ^kara
einkúm fram úr Stefanía Guð-
mundsdóttir sem oft endranær og
eigi síður ungfrú Guðrún Ind-
riðadóttir, er eigi hefir leikið fyr
opinberiega. 'Getur eigi hjá því
farið, eftir þessari byrjun, að þar
sé efni 1 ágætan leikanda, sem
hún er, (því hún hefir erfitt og
vandasamt hlutverk, er hún leysti
afbragðsvel af hendi. Voru þar
ýmsir, er eigi þóttust hafa séð
betur leikið erlendis en 3. þáttur
i var leikinn yfirleitt, því að hinir
; leikendurnir iléku þar einnig mjög
I vel." . . .
| pessi voru ummæli ísafoldar
I 21. jan. 1899:
. . . „Esmeröldu siálfa leikur
kornung stúlka (frk. Guðrún Ind-
riðadóttir), er ekki hefir stígið
fæti fyr á leiksvið, og tekst sýnu
betur. en hér eigum vér að veni-
ast af byrjendum, kann vel, leik-
ur fjörlega og greinilega, og
feimnislaust. (Björn Jónsson rit-
aði dóminn sjái’fur) .
Við vitum það allii* JReykvík-
ingar, að ekki hefir framhaldið
á leikstarfsemi frúarinnar staðio
að baki byrjuninni. Hún hefir
engum vonum brugðist.
Mikill er sá sægur af hlutverk-
um, sem ’nún hefir int af hendi á
þessum 25 árúm. pau munu vera
60 til 70 eftir því sem hefi næst
komist. Eg minni aðeins á nokk-
ur þeirra:
Esmeral’da í “Esmeröldu” Guð-
rún og Heiðbláin í “Nýársnótt-
inni“. Glory Quayle í “John
Storm”. Lavender í “Lavender”.
eftir Pinero. Signa í “Gjaldþroti”
eftir Björnson. Rakel í "U'm
megn“ eftir Björnson. Berseba í
„Hrafnabjargarmærinni" eftir
Wildenbruch. Ovidia í ,,Augum
ástarinnar" eftir Bojer. Vita í
„Hjálpinni" eftir Rosenberg.
Brúðurin i „Brúðkaupsiicvöldinu"
eftir Peter Nansen. Margrét í
„Apanum“ eftir frú Hei'berg. Al-
vilda í „Verkfallinú' eftir Edgar
Höjer. Amelia í „Litla hermann-
inúm“. Lára í „Æfintýri á göngu-
för“. Hrafnhildu í „Höddu Pöddu’
eftir Kamban. Úilfhildur í “Skugg
um“ eftir Pál Steingrímsson.
Katia í „Sinnaskiftum" eftir
Stepniak. Helga í “Stúlkunni frá
Tungu” eftir Indriða Einarsson.
Angelque í „fmyndunarveikinni",
eftir Moliére. Hanna litla í
„Himnaför Hönnu litlu" eftir
Haupt'man. Katie í „Heidelberg,
sem hún leikur í kvöld.
petta eru al’t oingar istúlkur.
Hún hefir líka leikið fullþrosk-
aðar konur, og sum þau hlutverk
af mikilli snild.*Eg minni á þess-
ar:
Frú Alving í “Afturgöngum"
Ibsens. Hjördís í “Vikingunum á
Hálogalandi” eftir Ibsen. Noi'ma
í “Vér morðingjar eftir Kamban.
Halla í “Fjalla Eyvindi’ eftir Jó-
hann Sigurjónsson. Frú Sigríður
í “Skipið sekkur” eftir Indriða
Einarason. Frúin hefir sagt mér,
að af þessum hutverkum hafi sér
þótit vænst um að „fá að 'leika"
frú Alving.
pá hefir hún og leikið fáein
drengjahlutverk. Eg 'minni á
Spatz í “Trú og heimili” og
Gvend í „Skuggasveini”, sem mér
hefir ekki auðnast að sjá, en all-
ir segja mér að hafi tekist með
afbrigðum vel.
Þá er enn eftir ein tegund hlut-
verka, se'm ekki má gleyma. pað
eru kerlingarnar, sem frú Guð-
rún hefir sýnt okkur. Fyrsta iker-
ling hennar mun hafa verið Ingi-
ríður í “Lénharði fógeta“. Ingi-
ríður segir ekki nema örfá orð,
en eg varð gjörsamlega gagntek-
inn af því, hvað þau fáu orð voru
sögð af ásitríðuþrunginni list.
Síðan man eg eftir að við hafa
bæst af þessari tegund, Amman í
„Tengdapabba" eftir Gejerstam.
Snjólaug í “Lénharði fógeta"
Engilráð í “Bónorði Semings” eft-
ir Pál Steingrímisson, og síðast en
ekki síst Þura í „Tengdamö'mmu"
eftir Kristínu Sigfúsdóttur.
Frú Guðrún veitir nú Leikfé-
laginu forstöðu. Aðstaðan er í
öllum efnum afar örðug: húsnæð-
isskortur, fjárskortur, leikenda-
skortur — alt þetta á hún við að
stríða. En hún, eins og alt þetta
listelska fólk, sem ihefir verið að
berjast við að halda uppi leiklisf
hér í bæ síðasta aldarfjórðunginn,
getur ekki til þess hugsað að alt
leggist niður og starf þess renni
út í sandinn, og er að vona. að
einhverntíma rætist úr. Með þeim
hug eyðir það meiri kröftum en
flestir muni geta gert sér í hug-
arlund.
f kvöld þakka Reykjavíkurbúar
frú 'Guðrúnu fyrir hennar mikla
og góða starf, með því að fylla
Iðnaðarmannahúsið. Minna geta
þeir ekki gert.
Einar H. Kvaran.