Lögberg - 25.09.1924, Blaðsíða 4

Bte. 4
L&dBERG, í ÍHTXJDAGINN 25. SEPTEMBER. 1924.
é

. ^oigbcrg
Gefið út hvem FimtuHag af The Col-
uoibia Pre**, Ltd., Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str., Winmpeg, Man.
Talnimin N-H327 «* N-8328
JÓN J. BILDFELL, Editor
Utanáakríh ti' blaðams:
K'iUMBIá PHESS, Itd., Bn« 317«. MMnnlpeg, Nfan-
Utanáakritt rttat)órana:
.UHOB OCBERC, Bn« 317( Minnipag, ^an.
i np "I.öKberg” ls prlnted and publlshed by
l'né (Tnlumbia Press, L,imited, in the Columbla
nldlntt, «!I5 Sargent Ave, Wlnnlpeg. Manltoba.
I

Hé f og þar.
Tennyson segir, að “old order changeth, yiel l-
ing place to new”, og þaS er satt. Hvarvetna i líf-
inu er hif gamla að hverfa og breytast, en hið nýja
að korr.a i staðinn, og í flestum tilfellum hefir það
sársau! a og hrygð í för með sér þó jafnvel að
breytingin sé sýnilega til batnaðar, þvi vanans bönd
eru sterk, og þegar breytingin gripur líka inn i end-
urminningar og tilfinningalíf manna og vill skafa í
burt það, sem því hefir verið kært i aldaraðir, þá er
ekki að furða, þó þeim verði þungt í skapi. En um
það.er ekki til neins að fást. Tönn tímans er iðin og
hið órjúfanlega lögmál breytinganna sættir menn í
flestum tiifellrm við það, sem verður að vera, og
vaninn dregur að minsta kosti úr því sárasta brodd-
inn. Það er að eins þegar ráðist er á það, sem rót-
grónast er orðið sjálfum manni, að menn kippast við
og reyna að malda í móinn. En það er því miður oft
þý, ingarl.tið.
Eitt atriði hefir komið fyrir í Venice á Italíu nú
alveg njlega, þar sem tiíkan og hagfræðin er að
gjöra áhlaup á forn-helga siðvenju þeirrar borgar.
Eins og menn vita, þá er borg sú bygð á 120
eyjum. A milli eyjanna eru sund og eru það aðal
götur borgarinnar, eða flutnings farvegir, og eftir
þeim ganga róðrarbátar, hinir svo nefndu “Gondol-
ar”, sem flutt hafa fólk og varning um- borgina, og
verið paradís elskenda í aldaraðir. Um þá hafa
skáldin sungið, þegar silfurbirtu mánans stafaði nið-
ur á hina spegilfögru vatnsvegi, þar sem þessir
Gondolar liðu áfram og elskendurnir hvisluðust á
heitum ástarorðum, og þegar næturmyrkrið huldi
elskendurna, sem flýja vildu undan hendi harðstjór-
anna. Gondolarnir eru svo samfeldir Venice í söng
og sögu, að það virðist llátt áfram goðgá næst að
skafa þá út. úr meðvitund og huga Venice-búa.
En }>etta á þó að gjöra—þetta er þegar ákveðið.
Signor Giordano, settur borarstjóri í Venice, hefir
gjört bindandi samning við félag, sem selur rafafl
þar í borginni, að setja rafvtlar í alla báta, sem not-
aðir eru til flutninga efa skemtana í borginni, og
skal þessi breyting vera komin á innan tuttugu mán-
aða. Aldrei framar hægt að stela kossi á milli
brúnna, eins og í tið Byrons, — Gondolarnir rómant-
isku og sögur.ku, verða líka að víkja fyrir hávaða og
vélaskrölti nútímans.
Fyrir nokkru birtist grein um Gimli í tímariti,
sem gefið er út i Canada og nefnist Canad''ati Maga-
sine. Grein sú var lítið annað en kesknisfult spott
um bæinn og fólkið í bænum. Það eina, sem höf-
undur greinarinnar lætur njóta sannmælis, er nátt-
úrufegurðin, þ(gar tunglið stafar silfurgeislum sín-
um á spegilfagran og sléttan vatnsflötinn, liklegast
af þvi, að hann hefir ekki treyst sér til að gjöra gys
að því.
Landi vor, Dr. J. P. Pálsson í Elfros, hefir
auðsjáanlega tekið í lurginn á útgefendunum fyrir
að vera að birta’ slíkt slúður um þennan sérstaka bæ
og íbúa hans því í síðasta hefti ritsins er nokkurs-
konar for'átsbón frá útgefendunum á þvi, að hafa
birt greinina. Þetta er eins og það á að vera, doktor
minn, að láta menn skammast sín fyrir slikt frum-
hlaup sem þetta.
Eitt af því, sem hugsandi menn hafa horft á
með vaxandi kvíða, er hin sí-vaxandi bókaútgáfa og
sérsta'klega útgáfa bóka, sem ekkert hafa til síns á-
gætis og engum eru til uppbyggingar. Nú hefir
maður einn þektur, Doktor Hagberg Wright, skjala-
vörður í Lundúnum, lagt fyrir nefnd þá í Alþjóða-
sambandinu, sem sérstaklega litur eftir mentalegum
samböndum og samvinnu þjóða, hugmynd, sem nefnd
sú hefir fallist á og sem gjörir þeim mönnum, sem
uppbyggilegar fræðibækur vilja lesa, auðvelt að ná
í þær.
Tilaga Dr. Hagbergs er, að Alþjóða sambandið
sjái um útgáfu og prentun á 600 þörfustu og beztu
bó'kum, sem út hafa komið á tólf mánuðunum næstu
á undan, og skal verð engrar bókarinnar fara fram
úr 65 centum, svo að allir geti eignast þær. Bækur
þær, sem Dr. Hagberg nefnir sem jJarfastar, eru
hagfræðibækur, bækur um stjórnfræði, listir, vísindi,
ferðasögur, góðljóða bækur og skáldsögur, guð-
fræðatækur, bækur heimspekilegs efnis og fjöl-
fræðifækur. Hann lfggur til, að hver þjóða þeirra,
sem eru í ílheims sambandinu, kjósi einn mann til
þess að velja bækur þessar. Helst segir hann, að
slíkir mend ættu að vera þjóðskjalaverðir, sem svó
gætu fengið sér sérfræðinga til aðstoðar.
Þjóðir þær, sem gefa út 50,000 bækur á ári eða
meira, vill Dr. Hagberg að fái rétt til þess að velja
fjörutíu bækur hver af þessum sex hundruðum, og
þær, sem færri bækur gefa út, jafn-margar að til-
tölu. Ef slíkt kæmist í framgang, þá mundi það
verða til ómetanlegs gagns fyrir þá, sem lesa vilja
og eignast góðar bækur.
Labrador.
Sigurður Oliver frá Winnipegosis, er nýkominn
til bæjarins frá Labrador, þar sem hann hefir verið
í þjónustu Dominion stjórnarinnar í síðastliðna þrjá
mánuði. .
Eins og áður hefir verið getið um í Lögbergi,
þá hefir Dominionstjórnin vakið eftirtekt á mögu-
leikum til þess að rækta æðarvarp meðfram Labra-
dor ströndinni. Þessi landi vor, Mr. Oliver, sem
vandist æðarvarpi og meðferð á æðarfugli í Viðey
á íslandi, var sendur til Labrador til þess að athuga
tækifærin þar ^iorður frá og var á sama t.ma eftir-
litsrriaður stjórnarinnar með fuglaveiðum þennan
tíma, sem hann dvaldi þar norður frá.
Þessi hluti af Labrador, hið svo nefnda Ouebec-
Labrador, er syðsti parturinn af þeirri miklu strand-
lengju, sem undir því nafni gengur og er talsvert
bygður, smáþorp meðfram sjónum á mörg hundruð
mílna svæði. Fólkið, sem þar týr, stundar alt fiski-
veiðar á sumrin, en dýraveiðar á vetrum, og eftir þvi
sem Mr. Oliver sagðist frá unir það hag sínum vel,
enda hefir það nægilegt fyrir sig að leggja og ve'liíVHi
þess alveg eins mikil og fólks, sem býr á öðrum stöð-
um i landinu, sem þykja glæsilegri.
Að vorinu til koma fiskigöngurnar með fram
Labrador ströndinni snemma í júní. Er þá fisk-
mergðin oft eins mikil og þegar fiskigöngur eru mest-
ar á íslandi. En veiðiaðferðir þeirra við Labrador
eru með nokkuð öðrum hætti cn þeirra heima. Þeg-
ar göngurnar koma á vorin, leggja þeir net fyrir fisk-
inn. Er net það útbúið á þann hátt, að annar endi
þess er festur í landi; svo er það lagt út frá landinu
um þrjátíu f^ðma. Við ytri endann, sem fjær land-
inu er, er stór netpoki, með fjór,pm hornum og botni.
en opinn upp úr. Netpoki þessi er stjóraður niður á
öllum hornum, því straumurinn er þungur. Þegar
fiskurinn rekur sig á þvernetið, hleypur hann með því
unz hann kemur að uetpokanum, sem op er á, þar seni
þvernetið liggur í hann; fer svo þar inn, en þegar inn
er korríið, kemst hann ekki út aftur. Þegar svo eig-
endurnir fara að vitja um net sin, byrja þeir með þvi
að loka opi pokans og lyfta netinu sem næst lokunni.
og fiskinum, sem í pokanum er, ausa þeir með háf-
um úr pokanum upp í báta sína.
Þessari veiðiaðferð halda þeir áfram um sex
vikna tíma, eða þar til um miðjan júli, en þá er fisk-
urinn genginn hjá. Svo byrjar handfæra fiskið. Þá
þurfa Labrador menn að sækja frá 1—3 mílur vegar
á mið þau, sem fiskurinn heldur sig þá á, og er hann
þar oftast að finna, en beita vcrður fyrir hann og er
kræklingur notaður til þess, sem mesta gnægð er af,
jafnvel uppi í landsteinum, þegar fjara er.
Fisk sinn verka Labradormenn likt og gjört var
og er á Islandi, fletja hann, salta og þurka. — Auk
þorsksins fiskast fleiri tegundir, svo sem !ax, og það
sem menn ekki borða af honum strax nýjum, það
salta menn og selja, og hafa oft fengið qc. fyrir pund-
ið af honum i puebec að frádregnum öllum kostnaði.
En við laxveiðinni gefa Labradormenn sig litið—
mega það heldur ekki nema að því leyti scm þeir fá
hann í þorsknet sín, því flestar eða allar árnar þar falla
í sjó, sem þó eru margar, eru leigðar auðmönnum; en
si'.ung og birting má veiða til matar.
Net þessi. sem Lahradormenn nota til þorskveið-
anna, kosta þá með öllu tilheyrandi, stiórum, snærum,
sökkum og flotholti, um $450. En bátar þeirra, sem
flestjr eða allir eru mótortátar er 2 og 3 menn eru á,
kosta um $300.
Vcrslun Labradormanna.
Lítið er um verzlunarbúðir á öllu þessu feikna-
svæði með fram ströndinni. Hudson Bay félagið
hefir búðir þar á stoku stað, en aðal verzlunin er í
höndum kaupskipa, sem koma þar á vissum tímum
ársins frá Halifax, Quebec og öðrum stöðvum á
austurströndinni. Skip þessi'hafa til meðfcrðar all-
ar nauðsynjar manna og lika óþarfa, og skifta á þeim
við Labradorbúa og þurfa þeir oft að borga marg-
falda prísa fyrir vöru kaupmannanna. En þrátt fyr-
ir það lífur strandabúum vel og margir þeirra eru
vel stæðir menn efr.alega og una lífskjörum sínum
hið bezta.
Landkostir og landbúnaður.
Labradorströndin er iarðber. Gróðurlausir
klettarnir rísa upp frá hafinu, sem gnauðar við þá
ár út og ár inn. 1 smádölum og afdrepum í þessu
k'ettafdti eru þorpin og árnar kljúfa klettana hér
og þar og velta sér út í hafið mórauðar í leysingum,
en furðu tærar, þegar vextir eru úr þeim. Eins og
gefur að skilja, þá er land þetta lítt fallið til akur-
yrkju. Enda er ekki um hana að ræða á meðal
fólksins, sem þar býr. Fjöldi þess hefir hvorki mat-
jurtagarð né heldur kú til búbætis, er í orðsins fylsta
skilningi þurrabúðarfólk. Einkanlega er það samt
i norðurparti bygðarinnar, sem er skipuð Englend-
ingum, er fluzt hpifa til landsins frá Newfoundland;
þeir eru sjómenn og ekkert annað. í þeim parti
Labradorbygðarinnar, sem nær er Quebec, það er
suðurpartinum, búa Frakkar aðallega, og er einstaka
þeirra, sem farinn er að hafa kú til búbætis.
Vér sögðum áðan, að á Labrador við sjó fram
væri jarðbert og gróðurlaust, og er það satt, en á
bak við klettaströndina er landið klætt gróðri. fyrst
lágum og gisnum, lengra frá þéttari og meiri, og er
þar gnægð dýra í skógunum, fiskur í ám og vötnum
og málmar í jörðu.
Æðarvarp.
Hvað æðarvarp getur orðið mikið á þessum norð-
lægu stöðvum, er ekki gott að segja um. En Labra-
dorströndin hefir heilmikið af skilyrðum þeim, sem
fyrir hendi þurfa að vera, til þess að æðarvarp geti
þrifist. Þar er fjarskinn allur af eyjum í sjónum
með fram ströndinni. Flestar eru eyjar þær sæ-
brattar og gróðurlitlar. Nokkuð þó af smáviði,
terjalyngi og öðrum smágróðri, og víða er þar mikið
af kræki- og bláberjum. Á milli eyja þessara eru
ótal sund og álar, þar sem æðarfuglinn getur verið í
kyrð og næði. En það hefir verið næðisskorturinn,
sem aðallega hefir hamlað því, að hann hafi haldið
sig til varps á þessum stöðvum, því hann hefir hlífð-
arlaust verið skotinn þar með fram ströndinni á
undanförnum árunr. En nú er búið að friða hann
og með dálítilli hjálp frá mannanna hendi, er ekkert
því til fyrirstöðu eftir dómi Mr. Olivers, að þarna
verði hin beztu og arðsömustu varplönd í framtíð-
inni, þegar búið er að koma fólki þar í skilning um,
að arðvænlegra sé að spekja og vernda fuglinn og ta
dúninn, en að skjóta hann.
Lofsverð tilraun.
Mörgum er nú orðið Ijóst, að stjórnin i Dan-
niörku hefir ákveðið að leggja frumvarp fyrir fólks-
þingið í haust þess efnis, að leggja niður herinn
danska, sjóflota Dana og allan herútbúnað.
Fyrirætlan þessi hefir vakið afarmikla eftirtekt
um heim allan og hafði þetta áform stjórnarinnar
dönsku svo mikil áhrif á suma af ensku þingmönn-
unum, að einn þeirra, Mr. W. H. Ayles, tók sér ferð
á hendur til Danmerkur, til þess að kynna sér málið
Frá þeirri ferð sinni segir Mr. Ayles á þessa leið:
“Mig langaði til þess að sjá og tala við mann-
inn, sem fyrir hönd flokks stns átti að hefja nýja
stefnu i mannkynssögunni—friðarstefnu, samvinnu í
mentamálum, og nú afním hers og herútbúnaðar.
Eftirttktarverð breyting til framfara á meðal mann-
anna, undursamlegur sigur fyrir hina hugprúðu og
vitru döns'ku þjóð, ef hægt yrði að koma því í fram-
kvæmd.”
Um Lauritz Rasmussen, herméla ráðherra Dana.
sem á að flytja þetta frumvarp, farast Mr. Ayles
þannig orð: “Bráðmyndarlegur maður. Meir en
meðalmaður á hæð, þrekinn og sterklega bygður.
Hann er vel eygður, einbcittnislegur, með stálgrátt
hár og lítur út fyrir að vera ekki upptækur fyrir
hvaða vindblæ sem blæs. Hann var á skrifstofu
sinni i sjómáladeildinni. Eftir að eg var búinn að
hei'ra honum,— segir Mr. Ayles—kom eg strax að
umtalsefninu:
Aform.
“Áform dönsku stjórnarinnar i sambandi við
afním herútbúnaðarins hafa borist oss til eyrna og
haft mjög mikil áhrif á suma af okkur. Nú langar
mig til þess að fá að heyra af yðar eigin munni hver
þau áform eru, svo Englendingar megi þar af læra.”
“Rasmussen svaraði: “Aform okkar er, að af-
nema allan stríðsútLúnað, sem nota mætti til þátt-
töku i striðum við aðrar þjóðir, og við höfum á-
kveðið að afnema herskyldu. í staðinn höfum við
ákveðið að mynda sérstakt lögreglulið, til þess að
gæta reglu á landamærum Danmerkur, svo sem toll-
laga verndunar og fl., og verða sjálfboðar einir
teknir í það lið.”
“Hvað margir eiga að vera í þvi lögregluliði ?”
“Við þurfum um sjö þúsund manns. ’
“Hvað er her Dana stór sem stendur?”
“Við köllum átta þúsund manns árlega til her-
æfinga og við höfum 75,000—8o,opo hermenn reiðu-
búna til viga nær sem er. Við afnemum þá alla.”
En hvað ætlið þið að gjöra við víggirðingarn-
arð og virkin?”
“Rífa það.”
“Ætlið þiö að gjöra hið sama við herskipa-
kvíar og hergagnaverksmiðjur yðar?”
“Nei! Úr þeim ætlum við að gjöra verksmiðj-
ur, þar sem gufuvagnar eru smíðaðir, til notkunar á
járnbrautum þjóðarinnar, og báta og ferjur til þess
að nota lika i þjóðar þarfir. Viðskifti, en ekki stríð,
; er mal friðarins.”
“Hvers vegna gjörið þið þetta? Hver er á-
| stæðan?”
“Astæfan er sú, að herútbúnaður er engin trygg-
ing fyrir al sherjar friði. í stað þess að fyrirkomu-
lagið, eins og það er nú, sé pss trygging, þá er það
hættulegt—blátt áfram svikamylna. Það er aðal-
ástæðan—eða með öðrum orðum: heilbrigð skyn-
semi. Eftir að þetta er komið í framkvæmd, og
eftir að búið er að draga frá kostnaðinn við lög-
reglu gæzluna, þá spörum við fjóra fimtu af út-
gjöldum þeim, sem þjófrin þarf nú að mæta, eða í
stað þess að útgjöldin, sem nú nema 3,000,000 sterl-
ings pundum á ári, verða 600,000, og auk þess hafa
sósíalistarnir í Danmörku ávalt verið mótfallnir her-
útbúnaði, og þegar við höfum náð völdum, þá ætlum
við að reyna þetta.”
Mótspyrna.
“Haldið þér að það verði mikil mótspyrna gegn
þessu ?”
“Já. íhalds- og frjálslyndu flokkarnir eru á móti
því, en við njótum stuðnings allra gjörbreytinga-
manna.”
“Er sá styrkur nægur, til þess að málið nái fram
að ganga?”
“Það verður samþykt í neðri málstofunni; en eg
er hræddur um, að það verði ekki samþykt í þeirri efri.'’
“Hvað ætlið þið þá að gjöra?”
“Það er undir kringumstæðum komið. Við höf-
um enga skyndi-úrlausn þá, eins og þið á Englandi.
Við verðum að bíða kosninganna, sem fram fara
fjórða hvert ár, þegar helmingur efri málstofu þing-
mannanna verður að leita til kjósendanna. Það fara
kosningar fram í ár, en viðgetum naumast búist við
að ná meiri hluta við þær; en að fjórum árum liðnum
náum við meiri hluta atkvæða, og ef efri málstofan
fellir frumvarpið, þá höldum við áfram að berjast
fyrir því, unz þeir eru búnir að fá nóg af sinni eigin
þverúð. Hvort að neðri málstofan verður leyst upp
eða ekki, fer eftir þvi, hvaða viðtökur lagafrumvörp
stjórnarinnar fá. Ef efri málstofan hafnar þeim öll-
um, verður þingið leyst upp og gengið til nýrra
kosninga. En þó að þeir hafni frumvarpinu um af-
nám herútbúnaðarins að eins, þá bíðum við þar til
mælirinn er orðinn fullur.”
“Hvaða styrk hefir málið hjá kjósendum? Haf-
ið þið fólkið með ykkur?’
“Já, að minsta kosti höldum við það, og við höf-
um stuðning okkar eiffin fólks óskiftan. Aðal mót-
staðan, eins og búast mátti við, kemur frá hermönn-
unum sjálfum.”
“Hvaða ástæður eru færðar fram gegn því, að
leggja niður herútbúnaðinn ?”
“Oss er sagt, að virðingu þjóðarinnar verði
hnekt út á við, ef við höfum engan her. Ihaldsmenn
vilja láta stækka herinn”.
Reiða sig á almenningsálitið.
“Færa þeir fram, máli sínu til stuðnings, að þeir
séu hræddir við áhlaup frá öðrum þjóðum?”
“Kringumstæðurnar eru dálitið viðkvæmar.
Danir halda, eins og þú veizt, innsiglingum í Eystrasalt
í hcndi sér. íhaldsmenn halda fram, að þeir verði að
vera færir um að verja hana. íhaldsmenn hinna Skan-
dinavisku landanna halda því líka fram. En ef hér
væri að ræða um stórveldi, sem verja ætti þessa leíð,
þá er þetta óhugsanlegt undir hvaða kringumstæðum
■ ... ■ ■ ■■
1000 EGG eftir
HVERJA HÆNU
Ef þér hafið hæntni þá
KLIPPIÐ ÞETTA ÚR
“Aðalgallinn við hænsnarækt-
ina hefir verið sá, hve stuttur sá
tími er, sem hænurnar verpa,”
segir Henry Trafford, heimsfræg-
ur sérfræðingur í alifuglarækt og
hér um bil átján ár ritstjóri að
ritinu Poultry Success.
Venjuleg ung hæna verpir um
L50 eggjum. Annað árið bætir
hún ef til vill 100 við. Svo er hún
send á markað. Það hefir nú verið
sannað að sérhver hæna hefir
skilyðri til þess að verpa þúsund
eggjum á fjögra til sex ára tíma-
bili t-é henni veitt hag<kvæm3eg
meðferð.
H ernig fá skal 1000 egg úr
hverri hænu, hvernig að láta hæn-
ur verpa snemma, hvernig láta
skal gamlar hænur verpa vel og
hvernig halda skal eggjafram-
leiðsunni við yfir kaldasta tlm-
ann þegar verð eggja er hæst.
Þessir og margir aðrir fégróða
leyndardómar finnast í Mr. Traf-
fords “1000 Egg Hen” bæklingi
er sendur verður ókeypis hverjum
lesanda þessarar auglýsingar sem
hefir sex hænur eða meira. Það er
stórhagnaður að því fyrir hænsna-
eigandann. Mr. Trafford skýrir frá
leyndardómnum. Ef þér hafið
hænsni og viljið að þau beri arð,
skuluð þér klippa þessa auglýs-
ingu úr blaðinu og senda oss hana
með fullri áritan yðar til Henry
Trafford, Suite 995 J. Herald Bldg.
Binghamton, N. Y. og verður yður
þá send í pósti ókeypis eintak af
“The 1000 Egg Hen.”
sem væri. Miklu betra og óhultara að treysta alþjóða-
álitinu.”
“Þér eruð þá ekki hræddir við Þjóðverja, eftir
að vera nýbúnir að sneiða af veldi þeirra?’
‘Ekki hið allra minsta. Við erum búnir að gjöra
upp sakir okkar við Þjóðverja á vinsamlegan hátt. ’
“Við erum ekki hrœddir.”
“Hvað ætlið þið að gjöra við herskipaflota yðar?”
“Við ætlum að hafa tiu smáskip, 1,500 smálestir
hvert, til strandvarna við Færeyjar, Island og Ðan-
mörku. f alt ve^ða í sjóher okkar. eí annars verður
hægt að nefna hann því nafni, 400 menn—sjó lög-
reglan.”
“Hvað ætlið þið að gjöra í sambandi við loft-
skip?”
“Aftur er það spurningin, hvað mörg loftför við
þurfum til löggæzlu, en okkur telst svo til, að þau
verði 12.”
Síðasta spurningin.
“Ef þið leggið niður allan herútbúnað, þá verða
engar þjóðir hræddar við ykkur, eða óttast hernaöar-
spellvirki frá ykkar hálfu og treysta ykkur þvi og
verzla við ykkur. Útgjöld ykkar i sköttum til óarð-
berandi fyrirtækja verða ósegjanlega miljju minni. en
þau tru nú. Þið eruð þá á góðum vegi með að verða
auðugasta þjóð í heimi. Er það ekki freisting fyrir
ykkur í samhandi við þetta mál?”
“Nei, alls ekki. Ef að einhver af stórþjóðunum
vildi ráðast á okkur með hervaldi, þá gætum við ekki
veitt mótstöðu. Og því þá að vera að látast? Þær
vita og við vitum ástandið og afstöðuna. Það er miklu
betra að treysta almennings álitinu og vera einlægur
og ærlegur. Herútbúnaðurinn . er engin trygging.
Heiður og tiltrú byggist á manngildi og framkomu
manna, en ekki á herútbúnaði. Viö erum alveg ó-
hræddir.”
Minni Islands.
Flutt í Blaine, Wash., 2. ág. I924>
af séra H. E. Johnson.
“Þektu sjálfan þig”.—Þessi orð
rituðu Forn-Grikkir yfir dyrum
Delphi-hofsins, þar sem fólkið
leitaði frétta hjá guðunum.
“Að þekkja sjálfan sig það er
upphaf allrar vizku, en þessi nyt-
sama og nauðsynlega sjálfsþekking
er engan veginn auðfengin. Manns-
sálin er margþætt og margbrotin og
oftast að finna orsakir fyrir sér-
kennum einstaklinganna þar. Lífs-
kjör og lífsreynsla manna á sinn
part í aö móta gáfnafar vort og
lunderni, en uppistaðan i innræti
voru eru hin arfgengu ættarein-
kenni.
Þessi ættareinkenni aðgreina
mann frá manni og þjóð frá þjóð.
Hefir þú nokkurn t'una spurt
sjálfan þig að því, hvers vegna að
þú ert ekki eins og aðrir menn og
hvers vegna að þjóðirnar tru hver
annari ólíkar? Hvers vegna, til
dæmis, éru Italir og Norðurlanda-
búar svona gagn-ólíkir í mörgu?
Af því að þjóðirnar hafa búið í ó-
líkum löndum, við ólíka lifnaðar-
hætti. Það er óyggjandi sálar-
fræðisleg sannreynd, að umhverfið
og lífskringumstæðurnar skapa
manninn.
ítalir ólust upp x aldinlundum,
við eilift blíðviðri. Landið og
landshættimir skapaði hjá þeim hin
ítölsku lundareinkenni. Fegurð
náttúrunnar gerði þá listamenn;
iðjuleysið, lata; áhyggjuleysið fyr-
ir þörfum morgundagsins, létt-
lynda; sællífið breytti hinum
hraustu og nægjusömu frumbyggj-
um í rómverska sælkera; og hóf-
lífið kendi þeim að sækjast eftir
æsandi nautnum.
Náttúrufegurð Norðurlanda hef-
ir engu minni áhrif á íbúana. Breitt
og blikandi úthafið, gnæfandi, há-
tignarlegu jökulfjölliri og hin töfr-
andi fegurð segulljósanna fylti þá
skáldlegum innblæstri og gæddi þá
frjálslegu imyndunarafli, sein brýzt
fram í hálfkveðnum hendingum
hjá Nornagesti og Völu-Steini fef|
getgáta Dr. Nordals um höfundj
Völuspár er rétt). En norrænul
skáldin yrkja ekki um ástir og frið-
kvendi, eins og hin suðrænu. I
augum Norðurlandabúa var tak-
mark lífsins ekki að njóta, heldur
að berjast og sigra. Bæði goðin
og góðir menn urðu að berjast við
máttarvöld ilskunnar, áður en
mannkynið fengi notið fullsælu í
nýjum og betri heimi. Að eins
þeir, sem létu lifið í orustu, gátu
hlotið vist með Óðni í öðru lífi.
Lífið var Skandinövum endalaus
barátta, og æösta skyldan var að
reynast sem drengur og hetja í
þeirri baráttu. Það var veðurfarið
og landslagið á Norðurlöndum,
sem skóp víkingsanda feðra vnrra.
En því er eg að fjölyrða um þetta
hér ? Af því Island og íslenzkir
staðhættir hafa mótað og myndað
vorn íslenzka þjóðarkarakter á al-
veg sama hátt. ísland er nxóðir
vor allra, hvort sem vér könnumst
við það eða ekki, viljutn það cða
eigi. Frakkinn er franskur, þó
hann fæðist í Quebec, og íslending-
urinn er íslendingur að eðli og inn-
ræti, hvort sem hann á heima á
Fróni eða í Nýja íslandi. Td þess
að þekkja þig sjálfan, þarft þú að
þekkja hana móður þína—þarft að
þekkja ísland.
Það hefir verið fullyrt, að flest-
ir landar hafi komið allslausir að
heiman og vist er það satt, að fæst-
ir þeirra “færðu með sér gull eða
gersemar um haf” og “þeir gátu
ekki af lærdómi þóttast”. En þeir
fluttu það með sér, sem var gulli
þetra. Þeir fluttu hingað í útlegð-
ina þá karlmensku og mannrænu,
sem dróg þá upp úr skurðunum í
Winnipeg, slepti þeim lausum úr
grjótnámunum i Ontario og frels-
aði þá frá moldarmokstri og kola-
greftri, þar sem fátækustu og fá-
kænustu innflytjendurnir slíta sér
út til arðs fyrir ameriskt auðvald.
Sú dáð, og sá framkvæmdarandi,
sem hefir bætt kjör vor og aukið
álit vort hér í álfu, er íslenzk arf-
leifð. Hver heilbrigð og skynsam-
leg von, sem vér kunnum að eiga
um vaxandi gengi vort hér, verður
að byggjast á því trausti, sem við
berum til hins íslenzka i eðli voru.
1 erfiðum vetrarferðum um villu-
gjarnar heiðar í íslenzku skamm-
degi, lærðist okkur að stefna beint
að takmarkinu. Það viljaþrek, sem
okkur græddist með þvílíkri æf-
ingu, leiddi íslenzka drenginn til
heiðurssætanna á skólabekknum og