Lögberg - 25.09.1924, Blaðsíða 7

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 25. SEPTEMBER. 1924.
Bls. 7
FULLYRÐIR AÐ AHRIF
TANLACS SÉ VARANDI
æfintýra átthaga aftur og reit
“Dansinn í Hruna.”
íslensk leiklist stendur í stórri
þakklætisskuld við Indriða Ein-
arsson. Börn hans flest, hafa þeg-
ið í arf ást föðursins á leiklistinnl
----------- ;---------------------------------------------j og leikaraihæfileika. Guðrún dótt-
Ontario-búi segir það hafi kom-; brá nótt eftir nótt sökum tauga- i han's, keppir um leikdrotningar-
ið bér í svo gott ásigkomulag veiklunar. Var )það oft með mestu titilinn við frú Stefaníu. Svstir
fyrir tveim árum, að hann hafi herkjum að eg gat dregist í vinnu ' iicnnar Emilía er ágæt leikkona,
aldrei þurft að nota meðal síðan. á morgnanna. °g sama er að segja um yngn
-------------- | Eftir að eg fyrst fór að nota I systirina, Mörtu Kalman, konu
“Jæja, herra minn, það leit ekki Tanlac, fór áhrifanna að verða Bjðrns Pálssonar Kalmarn
út fyrir annað en eg yrði að hætta I vart. Nú eru liðin tvö ár, og þrjár málaflutningsmanns^ Fjórða dótt-
vinnu, en Tanlac greiddi mér götu J flöskur í alt komu heilsu' minnl1 ir Indriða, er gift leiksnillingnum
út úr vandræðunum, og hlýt eg því { það gott horf, að mér hefir í raun í Jens Waage. Sonur leikritaskálds-
að m"ela með því.’’ Slíkur er vitn-j inni aldrei liðið 'betur. Hefi ágæt-l ins, dáinn fyrir nokkru, var einnig
isburður Wm. Cranker, 84 Louis
Street. BrocikviLle Ont., sem í þrjá-
tíu ár hefir unnið fyrir Canadian
National járnbrautarfélagið.
“Fyrir tíu árum Iþjáðist eg mjðg
af magaveiki og ýmsum öðrum
kvillum, er af því leiddu. Matar-
lys'in var 'sama og engin og
stundum kom mér ekki iblundur á
ustu matarlyst og sef vært a
íiverri einustu nóttu. Tanlac á eng-
an sinn líka, að er eg best veit.”
Tanlac, fæst hjá öllum ábyggi-
legum lyfisijlum. Varist eftirlíking-
ar. • Meira en 40 miljón flöskur
seldar. Farmleiðendur Tanlac
mæla einnig með Tanlac Veget-
able Pills við stýflu.
Leikrita^erð og leiklist
á íslandi.
eftir Dr. phil. Kort K. Kortsen.
um. Var þar helst um skopleiki að
ræða. Síðar voru smáleikir sýnd-
ir í prívatbústöðum efnafólk'sins.
Árið 1885 útbjó Jón Guðmundsson
leiksvið í samkomuhúsinu “Skand-
ísland er sögu og sagnaland. inavia’ er hann síðar gaf Reykja-
Leiklistin, knúð fram af lífinu j vik. Fyrsta leikritið, sem þar var
sjálfu, hefir ekki notið að sama: sýnt nefndi'S't “Pak.” Fimm árum
skapi jafn hentugra ytri kjara. í síðar, komu “Útilegumenn” Matt-
(Hin fornfálegu ihúsakynni, sem j híasar Jockumssonar fram á sjón-
hi/Wn hefir orðið að búa í fram arsviðið. Nafni leiksins var breytt
að síðustu árum, hafa ekki getað seinna og ihét Ihann upp frá
veitt nægilegan leikvsiðsútbúnað j því ISkuggasvemn.” Með 'samning
inni og h:ð kaldranalega veðurlag! þess leiks, má í raun og veru með
Ihefir orðið því til fyrirtððu, að sanni segja, að tímabil íslenskrar
hægt væri að leika úti við. j leikritagerðar byrjaði.
Leikritagerð og leiklist, eru því| Árið 1873 var sýndur leikurinn
á ís- “Nýjársnóttin’’’ eftir In'driða Ein-
hinn efnilegasti leikari.
Á síðasta mannsaldri hefir
margt stchhæ’ft leikfólk kcm:ð
fram á sijónarsviðið í Reykjavík.
Má þar meðal annars tilnefna
Friðfinn Guð:ó"sson, Ágúst Kvar-
an, Helga Helgason og Soffiu
Kvaran.
Að síðustu skal farið nokkrum
orðum um þá þrjá höfuðleikend-
urna, frú Stefaníu Guðmundsdótt-
ur frú Guðrúnu Indriðadóttur og
Jens Waage. Frú Guðrún hefir
hlotið mesta frægð, 'sem “Halla” í
“.FjalIa-iEyvindi” og Glory Quale
í enska leiknum “The Christian.”
í ástríðuþungum hlutverkum nýt-
ur hún sín venjulega best, þótt
henni takist oft meistaralega að
leika unggæðingslegar telpur, svo
sem Kátchen í “Alt Heidelberg.”
Hún ihefir tekið í arf frá f ður
siínum næman skilning á sálarlífs-
einkennupi einstaklinganna og ást
á leikilistinni í heild sinni. Hún hef-
ii eins og frú Stefanía, heimsótt
þjóðflok'k sinn í Ameríku og hrif-
ið ,hann með valdi listar sinnar.
Frú iStefanía er hvergi eirs há-
Ekki viðlit að fá
lœkningr.
FYR EN HÚN FÓR A® NOTA
“FRUIT-A-TIVES.”
enn tiltölulega í bernsku c , .....
landi, eins og segja má um ýmsar arsson, er um þær mundir var að norræn í framkomn smni og list-
fleiri listir, er aðeins fyrlr útskrifast úr latínuskólanum. Til- og frú Guðrún. Það dylst engum,
skömmu eru’farnar að tyðja sér j tölulega fáa mun hafa órað fyrir j að um æðar hennar streymlr
til rúms. íslendingar eru listnæm bví þá, að þar væri á ferðinni efn-; meira og mmna af keltnesku bloði.
w . 1 gu* t __i- _ i .n. “i._í1_______,3 ~ T-T/ivt Kqv -m ncóv oimcsVimrori vn.'Vi1
þjóð, en fjárskortor o^ aðrar ytri; ið í mesta leíkritaskáld íslands.
ástæður, hafa staðið í vegi fyrir U'PP frá því voru sýnd á víxl ís-
þroska hennair á sviðum listarinn- lersk og erlend leikrit og smatt og
ar. Mynúhöggvara og listmálara smátt myndaðist vísir til varan-
hefir oft skort hin allra nauðsyn- legs leikfélags. Árið 1897 var leik-
lgustu á'höld og efni, og hafa auk félag Reykjavíkur stofnað, fyrir
þcss farið á mi,s við ýms vekjandi; tilstilli Indriða Einar.ssonar. Svip-
áhrif, sem tíð mök við önnur lönd aði það í mörgu til “Carmédie
gsta veitt. * ; Francaise” valdi ®jálft félaga og
Skilvrðin fyrirþroska íslenskrar annaðist að öilu leyti um sín eigln
leiklistair, þyátt fyrir hart árferði fjírmál. Stcfnun félags þsssa
eru að ýmsu leyti góð. ; kveikti nýtt f jör og í því unnu þær
Hinn andlegi efniviður sögu- j tvær mestu leikkonur íslands, frú
aldarinnar, þótt lítt hafi enn not- Stefnía Guðmundsdóttir og frú
aður verið ti.l leikritagerðar-er'svo 'Guðrún Indriðadóttir. 'sína fyrstu
mikill og margbreytilegur, að helst, sigra.
Meðalið unnið úr jurtasafa.
R. R. No. 1, 'Everott, Ont.
“Eg hefi þjáðst árum saman af
Dyspepsina, lifrar og nýrnasjúk-
dómi og gat enga Ibót fengið, fyr
en eg tók að nota “Fruit-a-tives.”
Því maðali á eg heilsu mína að
þakka.’’
Mrs. TlfOMAS 'EVAiNS.
Aðeins “Fruit-a-tives” gista
veitt slíkan árangur, vegna þess að
7Fruit-a-tives” eru unnin úr nafn-
fnægum lækningajurtum.
“Fruit-a-tives eru góðir á ibragð-
ið og bæta ávalt heilsuna séu þeir
rotaðir isamkvæmt fyrirmælum.
50c askjan, 6 fyrir $2.50, reynsiu
skerfur 25c . Hjá öllum lyfsölum
eða frá Fruit-a-tives, Limited,
Otrtawa, Ont.
an kost að ibúa. LítHsháttar fjár-
styrks befir það þó notið af hálfu
jjjes.s opirlbera Og úr bæjarsjóði
Reykjavíkur. Nú hefir Alþingi
afgreitt lög ,er skipa svo fyric að
allur skemtiskattur (á að giska kr.
4Ú.OOO um árið) skuli rennaí sjóð
til þeés að raisa fyrir þjóðleikhús.
Vænta menn þvf, að eigi slðar en
1930 verði það fullgert, þjóðinni til
gagns og gleði.
(Lauslega þýtt úr danska blað-
'inu Köbenhavn.
þráin knúði til afskektra héraða
eða nýrra landa .
Þá >ar mér sýnd sú velvild að
eg fékk að eegja nokkur orð til
yess aö þakka af ihrærðu hjarta
fyrir konuna mína mig sjálfan og
félaga mína fyrir ástríki það som
kvrr væri auðsýnt með helm-
sókninni. Svo skemti fólk sér við
söng og samræður langt fram á
nótt, en skildu svo glaðir. En áður
en menn skildu var sungið: "‘God
ne with you, till we meet again.”
“O •Ca'nada, og Eldgamla fsafold.’’
Eg bið Lögberg að flytja ðllu
þe:su fólki sem mun hafa veriö
m 150 mitt innilegasta hjartans
vakk,1æti fyrir samúðar og kær-
leiksvott þann, sem það með þess-
ari iheimsó'kn sýndi mér og mínum.
Svo kveð eg ykkur öll með þakk-
’æri að þessu sinni og slæ botn-
inn í þetta bréf en læt máské eitt-
hvað til mín heyra við tækifæri.
Yðar einlægur,
Capt. B. Anderson.
Utanáskrift mín er c. o. Ross
Navigation Co. La Pas, Man.
Hún :ber mcð sér hoimsborgnrab^æ
og í sumum stærstu og erfiðustu
leikritum Norðurálfunnar nýtur
hún sín Ihvað besit. Má þa'* til
nefna ‘Kamelíufrúna’ og ‘La femmc
X. í báðum þessum leikjum hefir
hún sýnt frábæra listgáfu. Af öðr-
um hlutverkum er rétt að nefna
Mögðu í “Heimilinu” eftir Suder-
mann, Ulrikku í “Kinnarhvols-
systrum” og Dísu i “Ga’dra Lofti.’’
Jens. Waage hefir nú kvatt leik-
sviðið að fullu og öllu, með því að
bann hefir tekitet á hendur fram-
kvæmdarstjórasýslan við íslar.ds-1
| Poanka. Er Ihans mjög saknað bæðl |
mætti líkja honum við ótæmandi! Frú Stefaníu þótti takast meist- sem leikara og leiðbeinanda leik-1
námu. Hvað þjóðsögum og æfin- aralega í leiknum “Kamelíufrúin”, félngsins. Engum vafa er það
týrum viðkemur, stendur Island og eins sem “Úlrikka” í Kinnar- undirorpíð, að ef eigi væri fyrir.
engri þióð að baki. j hvolssystrum.’’ j annríki Waage við bankastörfin,
Lyndiseinkenni íslendinga, eru Frú Guðrún lék í ‘Thé Christian’, mundi hann vera sjálfkjorinn for-.j
frá sálarfræði'slegu sjónarmiði,! eftir Hall Caine. Var höfundurinn stjóri Ihir s íslenska þjóðleikhúss,
eirs cg sköpuð til le'klistar. Skap- j pei'sónulegur vinur föður hennar, som reist verður væntanlega inn-
feniisdrættirnir og sérkennin eru fra því er ihann dvaldi á íslandl , un skamms.
sterk, metnaðurinn mikill og mót-; v{g ag safna að sér efniviðnum ij Jens Waage Iber á sér keltnesk- j
s tningarnar skarpar, ihvort heldu-r j s^gun,a «The prodigal son..” j an blæ, andlitsdræitir eru skýrir
er um ást eða Ihatur að ræða. Sú; Árið 19C|3 var fyrst sýndur leik- j og mjúkir. Hann er viðkvæmur og
hin 'sálarfræðislega slípun, er j U1-inn “Bóndinn á Hrauni,” eftir i næmur ti'l áihrifa. Emginn íslen l-
venjulega skapar hagkvæm skil-1 jbhann Sigurjónsson, og þrem j ingur hefir komist í jatfn náið
yrði fyrir skáldsagnagerð, liggur aTum síðar “Fjalla-Eyvindur,” eft- samræmi við hlutverk sitt og ihon-
að minsta kosti ekki á yfiirborðl jr sama höfuwd. Var áá leikur j um hefir tekist. ógTieymanlegur !
hins íslenska þjóðeðlis. Hrikadýrð ' ,sýn(jur tuttugu og tvisvar sinnum,! verður Waage þeim, er á hann
náttúrunnar, fljótin, fjöllin, öræfin; 4vait fyrir troðfullu húsi. Jens j horfðu í hinu ástríðuþrungna hlut-
norðurljcsanæturnar, hríðarbylj- { Waage lék Eyvínd. Um leiklist j verki Ihans í “The Christian”, isem
irnir og hafgnýrinn vinna að því hans farast Indriða Einarssyni j og í “Galdra Lofti.” H'murn ihefir
í sameiningu, að varpa víkingsblæ j þannjg org; “Að undanteknum einnig tekist mæta veil í kýmni-
á hina íslensku þjóðsál. Allmargir: Henry Irwing í “Richard III., er j hlutverkum, svo sem í “G'ografi
islendingar eru fæddir með góðu
leíkaraihæfileikum, er vel má vera
að þeir'hafi hlotið í arf frá hinum
keltneaku forfeðrum isínum.
Þó er þar einnig oft að finna við-
kvæma töframýkt.
í Ibók sinni um ísland, kemst
þýski prófessorinn Paul Hermann
svo að orði: (Fimtán isinnum hefi
eg ihoirft á leikritið “Alt Heidel-
berg” og hvergi hefir mér fundist
jens Waage í “Galdra Lofti,’’ besti; 0g Kærlighed.” og cg í leiknum
leikari, sem eg hefi séð. Hann er “Svigerfader eftir Geijerstam, að
skilyrðislaust mesti og merkasti ■ ógleymdu hlutverkinu í “Den
leikari, sem ísland nokkru sinnl j fremmede Gæst” eftjr Jerome K.
.hefir eignast.” Jerome.
iSkömmu eftir ð fyrstu leikrit jens Waage er víðsýnn menta-
Jóhanns Sigurjónssonar voru sýná, magUr, sem ávalt er sönn ánægja
kom fram á sjónarsviðið, annar
leikritahöfundur, G. Kamiban. Hafa
leikrit hans “Hadda Padda,”,
“Konungsglímais” og “Vér morð-
bað ia'fnve'l leikið og í Reykjavík. ’ i ígjar’’ verið sýnd hvað ofan í ann-
Við íslemskan kunningja sinn lét1 ag,
prófesS'Or iHermann sér einnig j pessir menn, sköpuðu nýja
þessi orð um munn fara: “Eg hefí
rjýlega uppgötvað einn galla í fari
íslendinga, sem eg Ihafði enga
minstu huigmynd um áður, sem sé
þann, að þeir virðast hafa mjög
miklar mætur á skopleikjum.”
Sem ótvíræða sönnun þesis, hve
áhuginn er mikill fyrir leikrit &
íslandi, má telja það ,að jafnvel
í hinum allra smæstu sjóþorpum,
fara fram margar leiksýningar á
•ári.
Þroski leiklistarinnar, stendur í
beintim samlböndum við þroska
þjóðarinnar á öðrum sviðum. Þjóð-
erniis meðvitundin glæddiat og
með auknu sjálfstfeði óx leiklist-
inni fiskur um hrygg. í stað þess
að nær voru einvörðung:u sýndir
eriendir leikir, tóku landsmenn að
semja sjálfir leikrit og láta sýna
þau á leiksviði.
Hin isíðastliðin tíu ár, ihafa
bætt samglöngur og aukin mök við
erlendar menningar þjóðir, orðið
þjóðlega stefnu i ríki leiklistar-
innar. Nú gat þjóðin horft á hríf-
andi leiki sinna eigin sona, í stað
þess að þurfa að láta sér einungis
nægja með það, sem erlent var.
Lekritahöfunda þeirra, er nú
hafa nefndir verið, verður eigi
min'sit, án þess að getið sé jafn-
framt skáldsagnaböf. nafn-
fræga Einars H. Kvaran, er jafn-
framt íhefir samið ýms ágætis leik-
rit, svo sem “Syndir annara.”
að tala við.
Eg ispurði Waage um * það,
hverja skoðun hann hefði á hinu
svonefnda Cocqelinska viðfangs-
efni, að er að segja hvað langt
leikari ætti að ganga í því að ná
skapbrigðum og innri ástríðum
fyrirmyndar sinnar í leikritinu, j
eða þá að iáta sér nægja með sem;
aillra nákvæmalsta ytri líkingoi. |
Kvaðist hann telja fyrra atriðið
frumskilyrði fyrir sannri leiklist.
Eftir að því væri náð, yrði ytri
eftirlíkingin margfalt auðveldari.
Margi.r væru þó nauðbygðir til
Iþess að láta sér nægja-hina ytri
eft.irlíkingu, sökum þess að á-
reynslan við æfimgu á'stríðuhlut-
verkanna, væri þoli þeirra um
Hefir hann sagt Leikfélagi Reykja > niBgn. “Það var ofreynslan við
víkur til um langan aldur og hefir
manna glegst auga fyrir því hvao
vel fer á leiksviði eða illa. Indriði
Einarsson hlýbur þó altaf fyrst
að verða nefndur á nafn. þýí hann
er í raun og veru faðir íslenskrar
ástríðuverkin, er onsakaði dauða
Henry Jrwings”, sagði hr. Waage.
“Hann lék í “The Bélls” á Savoy
leikhúsinu. Læknar höfðu ráðið
Ihonum frá'því. En hann fór sinna
ferða. Sóilarhring áður en hann
leiklistar. Eins og áður hefir verið jggt hefðu læknarnir vel getað
getið um, reit hann ‘Nýjársnóttina’
er hann var maður kornungur.
Fullkomnaði hann leikinn löngu
síðar og hefir hver sýning jafn-
an dregið að sér húsfylli. Leikur
mjög til uppörfunar hinni íslensku .þgg.gj svarar ag nokkru leyti tiliverkum varð að leika
þjóð, bæði efnalega og andlega.; “Elverhöj.” Ber bann á sér hinn sinnum aðalhlutverkið
sagt, að íhann hefði ibyrjað að
deyja’’ á Savoy-leiksvíðimi klukk-
an níij.”
“Það fyrniist mér seint, hvernig
ástatt var fyrir mér, er eg í hjá-
þrðttán
sinnum aoaihiutverkiö l “iGaldra'
Hefir leikritagerðin við það safn-1 r-ýða, rómantíska æfintýrablæ i Lofti” bætti hr. Waage við. “Til
að nýjrnn kröftum. nviu blóði, ef þj'ó&sálarinnar 'ísIenLsku. Nokkru l þegg að mér færi ekki aftur, varð
avo mætti að orði kveða, er málið fííSar f6r Ibsen að hafa áihrif á ! eg að æfa mig aýknt og heilagt, en
hefir isérkennilegan ,svip á lista- ^ ihugianstefnu T;ndriða. Tóíc hann
verkin.
Leiklistarsaga íslendinga hefgt
í raun og veru árið 1795, er fyrst
þá að kafa dýnra. Má í því sam-
'bandi einkum benda á ‘Skipið sekk
’’ Rck Vvi hvert leikritið annað.
voru sýndir leikir í latínuskólan- síðar hvarf hannþó til hinna fornu í a]]a iafna við fjárhagslegan þröng
slíkt, semhliða dagstörfunum, var
að verða mér ofureflL”
Leikfélag Reykjavíkur hefir nú
starfað í hart nærþrjátíu ár og átt
Á vesturleið.
La Pas 15. sept. 1924.
J. J. Bíldfell, Winnipeg, Man.
Kæri kunningi:<— Eg ætlaði
að fi.nna þig þegar eg var í Win-
nipeg um daginn, en þegar eg kom
veistur á prent'smiðjuna þá varst
þú farinn heim og sökum þess að
eg hafði mörgu að sinna, komst eg
ekki til þess að sjá þig.
Jæja, vlð vornm fjórir íslending-
nrnir, sem lögðum af stað héðan
í þessa löngu ferð, þeir eru Sig-
trvggur Jónasson og sonur bans
’5 ára Villi Jcnastson og fara iþeir
tveir fyrir Booth fiskifélagið, og
•Tónatan Holgasion frá Gimli fór
með mér og fjórir franskir menn
aliir duglegir og hraustir menn
og svaðilförum vanir. Við leggjum
af stað frá La Pas 16. þ. m. og för-
um 14 mílur með gufubát og síðan
200 mílur á smábátum og þrettán
sinnum verðum við að bera og
fnrangnr ovkar sem er um tvð
tonn fram hiá flúðum, eða á miili
vatna. Flutningur okkar eins og
eg sagði er um tvö tonn og 15
Ihundar sem við h'öfum meðferðis.
Eg býst við að það taki. ckkur ein-
ar tvær vikur að komast þessar
200 milur. En eftir að við náum
í lendingarstað vonast eg eftir að
peta sent (bér línu til þess að láta
þig, kunningja mína og vini vita
hvernig að mér lýst á hér í norð-
vestu rbygðu m Manitoba-fylkiis1.
Það sem af «r ferði.nni hefir geng-
ið vel og eg*vona að það sem eftir
er af henni gjöri það líka með
Guðs hiálp. Eg bvst eikki við að
koma aftur fyr en í marz næsta ár.
Á meðan eg stóð við í La Pas
hitti eg yfirmann Hudson Bay-
brautarinnar hér og átti tal við
hann. Sagði hann að vinnan við
að mölbera brautina gengi vel.
Lét hann það álit sitt í ljósi að
brautin mundi verða framlengd
áleiðs til flóans á næsta sumri og
þakkaði mér fyrir það sem eg rít-
aði um það mál í Free Press. Eg
má ekki gleyma að minnast á
hvernig að nokkrir vinír mínir
fóru að við mig á mánudags-
kveldið 11. þ. m. Eg var rétt að
fara í rúmið um kveldið eftir erf-
iði dagsins þegar eg heyrði ferð-
nið margra bifreiða úti fyrir
húsi mínu. Eg stóð á fætur til þess
að isiá hvað um væri að vera, en
í því dreif að mér fjölmenni, bros-
býrar konur og menn fyltu ná-
lega hús mitt og þegar fólkið var
komið inn hóf það upp Ihið al-
kunna og gullfallega kvæði Jónas-
ar, “Hvað er svo glatt,” að því
búnu var öll hússtjórn tekin af
olckur hjónum, eg fékk aðeins að
gefa nokkrúm kunningjum mín-
um í nefið og segja fáein orð með
leyfi formanns þessa flokks' —
hins alknnna mannvinar, séra Sig-
urðar Ólafssonar, isóktiarprests
okkar á Gimii. Presturinn hafði
orð fyrir gestunum og sagði að
hópur þessi væri þar kominn til
þess að kveðja okkur isem værum
að leggja upp í ferð, sem að hann
í nafni gestanna og sín óskaði að
yrði bæði farsæl og arðvænleg.
Auk Prestísins talaði fyrrum þing-
maður Guðmundur Féldsted. Tók
havn fram að >enn svndu landar
þeir, sem nú ’undir veturlnn væm
að leggja upp út í ókannáðar ó-
bvgði'r, oð nm æðar þielrra
streymdi blóð Eiríks rauða og
annara ættmanna til forna, sem út
Frá fisk;rannsóknum.
Eftir viðtali við Bj. Saemundssoit.
Bjarni Sæmundsson kom hing-
að með Botniu frá Færeyjum um
fyrri helgi. Fór hann þar af fiski-
rannsóknarskipinu “Dana.” —■
iMorgunblaðið” hefir átt til við
Bjarna síðan bann kom heim, og
spurt hann um eitt og annað frá
leiðangri þessum, svo og um fiski-
rannsóknir alment hér við land.
iEr mjög ánægjul'egt að eiga tal
um þessi efni við Bjarna, þekkingu
hefir hann svo mikla á málum
þessum og áhugi hans er sívak-
andi. Vel er það farið, að Bjarnl
skuli nú geta gefið sig því nær ö-
skiftann að fiskirannsóknum, enda
hefði það eigi verið vamsalaulst, ef
þessi eini vísindamaður vor í þess-
ari grein, fengi ekki frið til þess,
að fáfit við fræði sín, fyrir óskylld-
um istörfum, sér til viðurværis.
Yfirferðin í sumar.
Tvo máníiði var rannsóknarskip-
ið ‘*Dana’’ hér við land í þetta sinn
mánuðina jiúní og júlí. Foringl
leiðangursins Dr. Johs. Schmidt;
en Bjarni Sæmundsson var með
skipinu frá því þ. 10 júní til leið-
ibeininga og aðstoðar.
“Dana kom til Seyðififjarðar, 1.
júní, fór þaðan norður um land,
og alla leið suður undir Krísuvík-
uhberg. Sneri hún þá hingað til
Reykjavílcur. Eftir stutta viðdvöl;
hér, fór hún 11. júní héðan sveim- |
aði nokkuð bér um'Flóann og fór
norður fyrir Horn. Þaðan aftur j
hingað. Um miðjan júlímánuð er!
lagt enn af stað héðan, og þá hald- j
ið smátt og smátt með mörgum
'viðstöðum og útúrdúrum norður
um land og austur fyrir all^ leið |
til Norðfja'rðar. Þann 31. júli er
haldið þaðan til Færeyja.
Verkefnin.
eru mörg og mikil, sem átt er við
í þessum fiskirannsóknum. Fyrst
og fremst eru rannsóknir þesear
einn liður samþjóðarrannsökna
ibéi'rra, sm gerðar eru í Atlants-
hafinu, og skýrt var frá hér i
blaðinu í sumar. Fjalla rannsókmr
þær aðaliega um líferni nytjafisk-
anna, þorsks, ýsu, heilafiskis, ekar
kola og síldar. Auk þess eru allir
þeir fiiskar og öll bau kvikindi at-
hmguð, sem í vörpuna koma þegar
rannsóknarskipin eru að veiðum.
Þá eru og gsrðar athuganir á
'sjá(varhita. seltu, og ejtraumuim
hvar sem farið er.
Við veiðarnar eru notaðar botn-
vðrpur, álavörpur, kolanót, stórlr
og smáir liáfar, og auk þess veitt
á lóð og handfæri.
I Faxaflóa.
var meðal annars unnið að iþví
í þetta sinn, að bera saman veið-
ina eins og hún er utan og innan
landlhelgislínu, með það fyrir aug-
um, að hægt væri að gera sér j
grein fyrir, hve mikil áhrif botn- j
vcipuveiðarnar hefðu á fiskmergð
ina, eða bve mikinn usla þær
gerðu á eðlilegri fiskimergð hér S
Flóanum.
Sú varð raunin á, að munurlnn
var mjög greinilegur, utan og inn-
an landhelgislínu, eins og við
mátti búast; einkum á smáfiski af
ýmsu tægi; Meðan eigi eru út-
reiknaðar staðfestar tölur um
rannsóknir þessar, þykir eigi rétt
að birta neitt um þær.
Af þorskinum
fréhtist það helst ,að tiltðlulega
lítið virtist vera í siónum af vet-
urgömlum þorski. Var svo, hvar
sem borið var við að veiða, að
m:kið minna var .hlutfanfilega af
veturgamla þyrsklingnnm, en af
þeim tvævetra, t. d. virðist hrygn-
irgin því hafa farið ver í fyrra en
venja er til.
Þorskseiði frá í vcr, fundu þeir
rannsóknamenn fvrsf við H“rr, er
þeir komu að austan með Norður-
Taugarnar voru svo slæmar að
hún gat ekki sofið-
Mrs. H. N. TardelU Harro’wsmith, Ont., skrifar:
“Taugar mínar voru mjög ve klaðar og i næstum sex mán-
uði get eg varla sagt, að >eg nyti eðlilegs sveíns eina einustu
nótt. Matarlystin var sama og engin og yfir höfuð var eg að
verða mesti aumingi. Þá heyrði eg um Dr. Chase’s Nerve
Food, o geftir a5 hafa notað
meöal það í nokkra daga, fór
eg að gcta sofið. Eg fékk
aftur matarlystina og hrest-
ist óðfluga. Eft r ao hafa
notað úr þrem öskjum af Dr.
Cbase’s Nerve Food, var eg
orðin heil heilsit. Eg hefi
einnig gefið litlu stúlkunni
minni Nerve Food með góð-
um árangri.”
£>R. CHAS*’S MR\E FOCD
60c. askjan. hjá lyfsoluni eða Ednianson. Batcs & Oo., l.tíl. Toronttu
landi. Þar það í júnKiyrjuna að
seiðin voru komin þetta lengst,
með straumnum sunnan af hrygn-
ingars'væðinu. 'En i júlílokin fund-
ust vorseiðin komin alla leið
hringinn, austur á Norðfjörð.
Talsvert var merkt af þorski
fyrir norðan land, og á Austfjörð-
um var maður einn, sem vanur
var orðinn merkingu þorska, sett-
ur á færeyskt þilskfp, til þess að
halda áfram að merkja þorsk þar
eystra.
Skarkolinn.
var ahhupaður talsvert, og merkt
nokkuð af honum fyrir norðan, á
Skjálfanda. Er unnið að því að
komast fyrir um göngu hans og
athuga, hvort bann, stærð hans
er hin sama og var hér áðu>r eða
hVort bún fer minkandi. Sé svo,
að það sannist, að skarkoli sá, sem
nú veiðist, fié yirleitt minni en var
hár áður, ber það vott um, að geng
ið sé svo nærri honum með veiði-
skapnum, að .hann nái ekki fullum
þroska og stærð lengur.
Hér í Faxaflóa eru einir 6—10
enskir togarar sífeit að skarkola-
veiðum alt sumarið. Fara þeir og
stundum norður fyrir land, eink-
um á Skjálfanda. En þar eru kola-
miðin innarlega.
Árið aem leið fengu Akmreyr-
ingar sér kolanót og veiddu skar-
kola til útflutnings. Gafst það vel,
og gefur von um arðsama atvinnu
í framtíðinni.
Svarta sprakan,
sem Bjarni kallar svo, eða Grá-
lúðan, sem Norðlendrngar kaíla
(á dönsku Hellefisk) var og at-
huguð nokkuð. Er hún kaldsævis-
fisku'r, og um öll ihöfin kringum
ncrðurheim,skautið, hlst á miklu
dýpi. Á seinni árum hefir bún
verið veidd talsvert við Græn-
landsstrendur og flutt til Dan-
merkur. Notuð reykt, eins og lax,
til matar.
Svartasprakan er ekki á grunn-
sævinu nálægt ströndum landsins,
heldur aðeins í dýpstu álunum, út
af nokkrum fjörðum. Djúp-áll úr
úthafinu nær einna næst landi út
af Eyjafirði, eða Siglufirði öllui
heldur. Á 400—440 metra dýpi í ái
þeim er allmikið af svartaspröku.
Veiddi “Dana” nokkuð af hennl
þar, og var hún sumpart sðltuð,
en sumpart flutt á íahúis á Siglu-
firði. Þaðan fer hún 1 ís á erlend-
an markað til reynslu. Má vera að
hægt verði að koma til útflutningi
á svartspröku, svo veiðin geti get-
ið góðan arð þar nyrðra.
Út af Austfjörðum (Norðfirði)
,’ar og veitt nokkuð* af svarta-
sprökum.
Síldin
var lítið rannsökuð 1 þetta sinn.
Mikið var af smákröhííum þeim,
sem er aðalfæða síldarinnat, hvar
sm leitað var frá iBreiðafirði og
austur að Sléttu. Og Itelur Bjarni
líklegt, að egninn hörgull sé á
síld í sjónum þar nyrðra.
Ógrynni er safnað af þmsum
sævardýrum í svona leiðaougri, til
ýmiskonar rannsókna síðar meir.
Til dæmis mun hafa verið tekið
ihrejstu'r og kvarnir úr nokkrum
þúsundum þorskaj til athpgunar.
Alt er tekið og .geymt ti) frekari
rannsókna er heim kemur. alt frá
smæstu kísil þörungum og að
stærstu fiskum. Rqynt er að láta
sem besíta sérfræðinga fjalla um
hvert efni fyrir sig. Er vandi að
gera sér í hugarl-und, hve geysi-
mikið verk fer í alíar þær rann-
BÓknir og athuganir, áður en alt
er krufið til mergjar.
Og hve lítið er það ekki, sem
komið verður í framkvæmd af
sjáþar- og sjódýrarann-sókn im
með einu einasta fikipi, tvfiggja
mánaða tíma, af því sem gera
þyrfti.
Grunnsævið kringum Jandið mun
vera álíka mikið og stærð lands-
ins, en á grunmsævínu halda nytja-
fiskarnir sér aðallega. Geta menn
af því gert aér í hugarlund hve
miklar rannsóknir verða gerðar
með einu skipi part úr sumri, ekki
sfst ef altaf ætti að leita uppi ný
mið, jafnframt öðrum ranr.e'k’.-
um. En sumir hafa hreyft því, að
rannsóknarskipið mundi gera
mest gagan á þann hátt. Hending
réði, að nokkur árangur yrfi af
síkri leit, ekki lengri tíma en þetta.
Takist mönnum með nákvæm-
um, visindalegum rannóknum, að
komast að raun um, hvernig allar
helstu fiskigöngur haga sér krinp-
um Iandið, yrði það svo mikil leið-
beining fyrir fiiskiveiðarnar, að
hagurinn af þeirri þskktngu yrði
ómetanlegur og meðan vér sjálfir
höfum ekki efni á að gera slíkar
rannsóknir svo eem með þyrftr,
teljum vér það happ, ; 8 þær eru
og verða væntanlega frumkvæmd-
ar sem liður í rann<'óknarsam-
vinnu ýmissa þjóða, ekki stst und-
ir umsjón jafn raynds víáínda-
manns o>g Dr. Johs. Schmidt's.
I Morgunblaflið.
Árangur á 20
dögum eða pcn-
insunum flii að.
pegar heilsa yöar er biluö, og þör er
uö þreyttir á aö taka meööl, sem ekkerl
gagn gera, þá skuluö þör reyna Nuga-
Tone, meöaliö, sem styrkir líffærin og
hjálpar náttúrunni til aÖ láta þau
starla eins og vera ber.
Nuga-Tone heíir þau áhrif á inn-
ýflin, að hægöirnar ganga fyrir sör á
eölilegan hátt, bilöörásin örvaH og
matarlystin eykst. Gasólga I masran-
um hverfur með öllu, tungan hrelns-
astog andardrátturinn löttist. Lækn-
ar einnig höfuCverk og húðsjúkdöma,
sem stafa af slæ-mri meltinsru. lícyn-
ið það í nokkra tlaga og finnið hinn stör-
kostloga mismun.
Nuga-Tonc inniheldur sfrstuk sambönd
af járni, er styrltja blöðið til muna. paö eru
járnefnin, sem skapa fagran litarhátt ug
veita vöövunu.m mátt. Nuga-Tone innihalda
einnig PHOSPHORUS—efni, sem hefir störa
þýöingu fyrir taugakerfið og allan líkamann.
AÖ auki hefir Nugo-Tone inni að halda sex önnur lækningaefni, sem notuð
hafa veriö af beztu læknum um vlöa veröld til þessa að aöstoöa náttúruna
viö starf hennar mannslíkamanum til viöhalds.
Nuga-Tone er öyggjandi iæknis forskrlft, sem hann hefir notaö 1 35 ár
Tnísundir karla og kvenna lui’la Nuga-Tone, og ekki meira en ein munnesklá
af 300 hefir beöiö um peninga slna til baka. Hvl? Vegna þess a« me’ÖallÖ
hofir veitt þeim heilsu og hamingju. Nugsi-Tone inniheHur beztú læknislyf
og veröur aö sanna yöur gildi sití_ eöa þaö kostar yöur ekki n< itt
Vor endur^reiðslu 'sirn:BgBr! ST.Í'mST'pÍSS:
Sörhver flaska innlheldur 90 töflur—mánaöar lækningaskerf. p. r getiö
fengiÖ^6 flöskur fyrir $5.00. Takið Nuga-Tone I 20 daga, og ef Þér cruö ekki
ánægöir, Þá sendið þör pakkann aftur meö þvf, sera eftir er, og peningunum
veröur skilaö. N'uga-Tone fæst einnig hjá lyfsölutn gegn sömu skilyröum.
LesiÖ samningana á pakkanum.
20.DAGA ENBURGREIÐSLU ÁBYRGÐARSEÐII.L.
NATTONAL LABORATORY, Dept. M-l, 1018 S. Wabash Ave., Ohlcago, 111.
HERRAR:—-Hör fylgja meö $......, er nota skal fyrir .... flösk-
ur af Nuga-Tnne, pöstfrítt og tollfrlft. Ef ætla að nota Nupa-Tone I ?0 daga
og ef eg er fekki ánægður, sendi eg afganglnn, en pér skilið aftur peningunum.
Nafn..........................................
Utanáskrift...................................
Bær.....................................Fylkl