Lögberg - 26.03.1925, Qupperneq 5

LÖGBERG, HMTULíAGINN, 26. MARZ 1925
Bto. 5
Dodds nýrnapillur eru foesta
nýrnameíialiS. Lækna og gigt foak-
verk, fojartabilun, þvagteppu og
önnur veikindi, sem stafa frá nýr-
unum. — Dodd's Kidney Pilla
kosta 50c askjan eða sex öskjur
fyrir $2.50, og fást hjá öllmn lyf-
sölum eða frá The Dodd's Medi-
cine Company, Toronto, Canada.
al'lur þingheimur með því að
standa á fætur.
Var fundi þá frestað, þar til
isíðar um kvöldið.
Kl. 8 um kvöldið bauð stjónar-
nefnd þjóðæknisfélagsins til sam-
komu í Goodtemplarahúsinu.
iFynst söng Sigfús Halldóns frá
Höfnum tvö lög eftir Stgr. Hall.
Lék próf- Hall sjálfur undir á
píanó, og var honum mjög vel
fagnað af þingheimi, vildi (heyra
þriðja lagið eftir hann.'.
Að því búnu gaf fráfarandl
varaforseti Gísli Jónsison, er sam.
komunni istýrði, séra Albert Krist-
jánissyni orðið. Talaði hann ákaf-
lega snjalt og áheyrilega. Nefndl
hann erir.di sitt “Dagdrauma."
Efni ræðu sinnar kvað hann
vera hið sama og í fyrra, og vonir
is'ínar og Ibjartsýni hið sama. Að
sínu áliti væri heimurinn einn og
mannkynið eitt. ;Stefndi alt að
sama brennipúnkti, þó nú væri
þangað stefnt eftir mörgum fjar-
lægum (og ólíkum Ibrautum, að
hinum alfullkomna samhljóm og
eamræmi, ®em væri á hinum efista
fullkomna stað. En hvernig gætl
hann þó samrýmt þjóðrækniisvið-
leitnina þessari trú sinni?
í byrjun væru einistaklingar- Nú
hefðu menn skift sér í þjóðfélög.
En þau væru lifandi sýnilegur
vottur um vaxandi vilja til full-
komins samræmiis, þó skamt væri
að vísu á veginn komið. Kæmi sér
farin og ófarin leið mannkynsine
isvo fyrir sjónir, sem sæi hann
hana í tvennskonar ljóts-i: ljós'I
sólar, er lýsti framtíðarveginn til
draumalandsins^ sem vér á trú-
arbragðamáli köllum guðsríki, og
stjörnuljósi, er lýsti með veikum
bjarma farinn veg, og sýndi og
aðeins allra síðuistu sporin, er að
baki lægju, og vörpuðu skímu á
næstu sporin framundan. Það ljós
stafaði frá liðnum menningar-
timábilum, í því ljósi lifðum vér
og myndi það heppilega'st vorum
tímum, 'því hefðu augu vor vanist:
Enn istafaði oiss þannig birta af
fortíðinni, og væru fornbókment-
ir vorar sá gimsteinn, isem alment
væri álitið, þá myndi saklaust að
leita þangað efltir dæmisögum.
Las hann síðan kafla þann úr
Gýlfaginning, er Þriði og Hárr
skýra Ganglera frá hinum ýmisu
heitum óðins alföður og orsaka
þeirra: “at svá margar isem eru
greinir tungnanna í veröldinni,
þá þykkjask allar þjóðir þurfa að
breyta nafni hans til sinnar tungu
til ákalls og bæna fyrir sjálfum
®ér.“ Spurði ræðumaður síðan,
hvort ekki myndi vera hægt fyrir
Vestur-fslendinga að taka leið-
beiningu af þessu dæmi. Væri það
framtíðardraumur sinn, að allir
íslendingar mættu bera gæfu til
þess^ að sameinast í einum kirkju-
legum félagsskap, þar sem skoð.
anafrelsi væri isvo mikið, og um-
burðarlyndi, þar sem svo vítt væri
til veggjanna og hátt til hvolf-
þaksins, að hún gæfi öllum kristn-
um mönnum skjól undir þaki sínu.
Bað hann innilega þá menn, sem
hér væru staddir í kvðld, og orða
Einna mundu geta, að misskilja
sig ekki eins ákaflega, /og færa
ekki orð isiín til leturs með eins
gagnstæðri meiningu þeirri, sem
þau hefðu haft, og annað íslenska
blaðið hefði af vangá gert í fyrra.
Því visisulega hefði hann aldrei
sagt neitt þvílíkt, og aldrei dottið
það í hug, að menn ættu að verða
etefnuilausir í trúmálum, heldur
þvert á móti. Væri heldur engin
þörf á| því, að menn yrðu stefnu.
lausir, þó menn gætu tilbeðið í
sama 'húsi, og greindi á í smærri
atriðum, því drottinn væri þó al-
staðar hinn sami, hvað siem menn
^ysu að kalla hann- Lauk hann
fæðu sinni með tþvi að hvetja
^enn með heitum orðum til meira
frjálslyndiis, meira umburðarlynd-
is, meiri samúðar og meiri kær-
leika. Þakkaði allur þingheimur
honum fyrir erindið með lófa,
Mappi og með því að standa á
fætur.
SamkOmunni var lokið
nýkjörni í forsetasœti, er þing-
fundur var settur aftur.
Var fundargerð síðasta fundar
lesin og samþykt í einu hljóði.
Þá lagði séra Rögnvaldur Pét-
ursison fram álit nefndarinnar, er
sett var til þess að athuga Stú-
dentagarðinn og Samvinnumálið.
Var það í tveim liðum:
I. Leggur nefndin til, að end-
urnýjað sé ákvæði þingsins í fyrra
að vekja alm. áhuga á stúdenta-
garðsmálinu, og ibeiti frkvnefndin
sér fyrir samskotum, fyrirtæki
þessu til eflingar, og sé fénu kom-
ið til hlutaðeiganda um eða fyrir
áramót. —
II. Nefndin treystir 'sér ekki til
að gera ákveðnar till. í samvinnu-
málinu, sem í raun réttri er mörg
mál. Enda virðist nefnd. að þing-
ið sé búið að binda sig isvo með
fjárveit. að ekki muni mikið af-
gangs. En eitt mál vill nefndin þó
biðja þingið að athuga og gera
tillögur um það, er mættu verða til
nytsemdar í framtíðinni.
Þetta mál er verslun með ís-
leniskar bækur, sem er aðal við-
skiftagrein íslands og Canada
Samkvæmt verslunarskýrslum
1921, eru fluttar út bækur frá
ísl. til Canada fyrir 13.200 kr. En
allur annar útflutn. til Canada
þaðan nam aðeins 500 kr., það ár.
Væri því góð samvinna nauðsyn-
leg í því efni. En nú sé svo komið
að ísl- bækur iséu orðnar svo dýr-
ar hér að alm. þykist ekki geta
keylpt þær. Þar að auki virðist ekki
mikið gert ’heimanað til þess að
dreifa út bókum sem séu gefnar
út með styrk heimanað, t. d. Bók-
mentafél. Söigufél. og Þjóðvinafé'
lagsibókum. Þá sé og söluskattur
hér, og isá galli með flutning að
bækur frá íslandi séu sendar hing
að um 2000 milna krók, yfir New
York- Er þarna kostnaður aukinn
að óþörfu, isvo tíðar ferðir sem
eru á milli Englands og Canada.
En, þó þetta sé slæmt, þá séu kjör
þau sem bóksalar heima setji bók.
isölum Ihér ennþá verri. Hér verði
þeir að borga flutningsgjald, tolla
og skatta og ábyrgjast bækurnar
og fyrir alt þetta fá þeir aðeins
20—2*5% af nafnverði eftir bók.
sö'luskrá í Reykjavik. Gildi ekki
sömu skilmálar um sölu þeirra
rita, er hér vestra iséu gefin út,
seld heima Hér sé því ekki um
jöfnuð að ræða og myndi heippi-
legast að slíta viðskiftum þessum.
Álitið var rætt lið fyrir lið og
1. liður smþ. í einu hljóði.
2 árum síðan. Og vildi hann feg-
inn aðstoða félagið framvegiis eft.
ir megni.
Hinn nýkoisni förseti, séra Jónas
A- Sigurðisson, þakkáði þvínæst
þingheimi kosninguna og fráfar-
andi forseta hans mikla og góða
Etarf og hin hlýju orð í sinn garð.
Fór ihann iskáldlegum orðum um
hug sinn til íslands' og hvatti
menn að ganga í félagið. Kvaðst
hann sjálfur og nefndin ,reyna
með aðstoð félagsmanna og guðs
hjálp að gera sitt besta fyrir þjóð-
ræknisfélagið á komandi ári.
Flutti hann þvínæst snjalt
kvæði og var gerður að því hinn
besti rómur.
Þá bað forseti þingheim að
syngja Eldgamla fsafold og God
save the King.
Að því búnu sagði forseti þingi
slitið og óskaði öllum fararheilla.
Á eftir gengu stjórnarnefndirn-
ar, hin nýja og hin íráfarandi,
ásamt utanbæjarþingmönnum til
matfagnaðar í kjallarasal Good-
templarahússins. Kunnum vér það
síðast af þessu þingi að segja-'
Sigfús Halldórs frá Höfnum.
ritari þjóðræknisfélagsins .
fyr á tímum og enn eru viða kunn-
ir, geta lesið um það í fræðasafni
því, er nefnist: Islenskar gátur,
skemtanir, Vikivakar og þulur, er
þeir söfnuðu Jón Árnason og Ólaf-
ur Davíösson, »n BókmentafélagiB
gaf út á árunum 1888—1903.
Annars var það nú ekki tilgangur
minn að rita hér söguágrip af sveita
skemtununum áður fyr eða lýsa
þeim. En mér hafði dottið í hug að
minnast ofurlitið á skemtanir fólks
í pveitunum á siðasta fjórðungi
aldarinnar sem leið og bera það
saman við það, sem nú gengur og
gerist.
II.
Skemtanir fyrrnm.
Skemtanir til sveita.
Um 2- lið urðu nokkrar umræð.
ur. Kvað Einar H. Kvaran sig
langa til að sogja nO'kkur orð, þar
eð isig skifti málið einna mestu
íslenskra manna. Ættu rithöf.
heima mjög erfitt með að fá bæk-
ur útgefnar isökum dýrtíðar, enda
væri hljóðið í bóksölum helst
þannig, að loka bókaútgáfu, nema
fyrir einistökum mönnum. Værl
kostnaðurinn vafa'laust gífurleg
ur. En á hinn bóginn bersýnilega
bóksölunum í hag, að þetta kæm.
ist í lag. KvaðSt leggja til, að ef
þjóðræknisfélagið ibeitti sér fyrir
það, að fá /betri sölukjör hér
vestra, þá myndi það fá allar
mögul- leiðréttingar hjá foóksölum
i Rvík.
Gerði og séra Ragnar þá brtt.,
að síðustu málsgrein í n.álitinu
skyldi breytt þannig, að nefndin
leggi til að málinu isé vísað til
stj.nefndarinnar, að hún hafi all-
ar þær framkvæmdir, sem hugsan-
legar iséu á næsta ári.
Einar H. Kvaran kvaðst fús að
'liðsinna í öllu því er hann gætl,
t. d- taka við þeim plöggum, er stj.
nefnd þjóðræknisfélagsins' hefðl
tilbúin ef hún vildi, um það leytl
er hann færi heim í hauist og tala
við bókaútgefendur það er hann
mætti, er foeim væri komið.
Var þessu tilboði tekið með lófa.
klappi, og brtl. séra Ragnars þvf
næst sþ. í einu hljóði og kvaðst
nefndin fús til þess að breyta
niðurlagi álitsins samkvæmt
henni. Var málið því næst sam-
þykt alt með þeirri ibreytingu 1
einu hljóði.
Þá stóð upp fráfarandi vara
forseti Gísli Jónsson, og gat þess
að istjórnarn. foefði komið sér sam-
an um að leggja það til við þing-
ið, að gerður yrði heiðursfélagi
þjóðræknisfélagsins rithöfundur.
inn Einar Hjörleifsson Kvaran
sem mestum ljóma ihefði varpað á
íslenskar bókmentir út um iheim.
inn, núlifandi ís'lenskra manna og
væri mæringur Ssleniskra bók-
menta.
Var þessi tilaga samþykt með
miklum fögnuði ogistóð allur þing.
heimur á fætur■ Þakkaði Einar
H. Kvaran þann sóma er félagið
hefði sýnt honum.
Þá tók til máls fráfarandi forseti
'séra Albert E. Kristjánsson, og
þakkaði þingheimi og meðnefndar-
mönnum þann heiður, velvild og
Ijúfu samvinnu, sem sér hefði ver.
ið sýnd í 2 ár. Ávarpaði svo hinn
nýkoisna forseta og óskaði honum
af alhug til hamingju og gengis í
meðl embættinu. Kvaðst hann skila hon ...............
þessu erindi, og settust þá báðir um því aftur með jafnljúfu geði vakana eða þessa gleðifundi og um
forsetar, hinn fráfarandi pg hinn og hann hefði við iþví tekið fyrir útlendu leikana, er hingað bárust
I.
Inngangur.
Frá alda ööli hefir fólkið, bæði
hér á landi og annarstaðar, sókst
eftir skemtunum, og leitað úr fá-
menninu í fölmennið. Frálsræði,
glaumur og gleði hefir öldum sam-
an heillað unga og gamla. Þetta
sannar saga þjóðanna á öllum tím-
um. Má í þessu sambandi nefna
Rómverja fyr á öldum, Forn-
Grikki og enn fleiri. Og í raun og
veru gildir þetta um þorra manna,
hvar sem er á hnettinum. Jafnvel
villimennirnir, hvar sem þeir fyrir-
finnast tiðka skemtanir og leiki.
Þegar menn hætta að geta glaðst
með glöðum, er “lífið eðli sínu
fjær.” .
Hér á landi hafa menn frá elstu
timum skemt sér og leikið á ýms-
an hátt. Nægir því til sönnunar að
benda á Fornsögurnar okkar. Geta
þeir sem vilja lesið um það í þeim
eða þá í Gullöld Islands eftir Jón
Aðils, sagnfræðing.
Helstu skemtanir fornmanna
voru íþróttir, er miðuðu að því að
gera menn ‘hrausta og harðfenga.
Þá tiðkuðust glímur, knattleikir,
sund, hlaup og skotfími. fSjá
Iþróttir fornmanna eftir Björn
Bjarnarson frá Viðfirði). En fom-
menn ræktu aðrar skemtanir,
svo sem tafl og sagnaskemtun eða
að segja sögur. — Hestaötin þóttu
og þjóðleg skemtun.
Þegar Söguöldinni og Friðar-
tímabilinu lýkur, taka að visu v’ð
aðrir tímar, en mennimir halda á-
fram að skemta sér við ýms tæki-
færi. Það má að vísu vel vera, að
minna hafi verið um gleðskap og
s’kemtanir á Sturlungaöldinni og
14. öldinni heldur en áður var og
siðar gerðist. Um það get eg þó
ekkert fullyrt, en dreg það af lík-
um, flokkadráttum, illindum, svik-
um og hriðjuverkum Sturlunga-
aldarinnar og harðindum og ýmsu
mótdrægu er landsmenn urðu að
þola á 14. öld. — Sturlunga getur
þó um fjölmennar samkomur g
íburðarmiklar veizlur á þeim tíma
samfara glaumi og gleði.
Hitt er víst, að síöar á öldum
tíðkuðu landsmenn ýmsar skemt-
anir, bæði i sambandi við stór gleðl-
mót og heima hjá sér, þótt það væri
nokkuð með öðrum hætti en á Gull-
öld íslendinga. Mætti þar, meðal
annars minna á Vikivakadansana
eða gleðisamkomurnar, sem áttu
sér stað hér, meira og minna, frá
þvi á síðari hluta 16. aldar og fram
á 18. öld. Þá hafði og á þeim tíma
flust til landsins sægur af alls-
konar útlendum leikjum, er fólk
notaði mikið, ser og öðrum til
skemtunar. Gömlu iþróttirnar,
sumar, voru þá heldur ekki al-
dauða, þótt minna kvæði að þeim
en á söguöldinni.
Ástæðuna til þess hvað íþróttun-
um hafði hnignað og hvað lítið
kvað að þeim á 16., 17. 0g 18. öld,
telur Ólafur Davíðsson vesöld og
volæði landsmanna á þeim tíma,
baráttu biskupa og klerka gegn í-
þróttum og skemtunum yfir höfuð,
og að fslendingar voru þá famir
að apa eftir útlendum siðum og
útlendum skemtunum. Vikivakarn-
ir eða gleði voru þá í algleymingl,
og höfðu kennimenn kirkjunnar
ýmislegt við þá “gleði” að athuga.
Voru þeir tiðast haldnir framan
af vetri í skammdeginu og einu
sinni til þrisvar á ári. Vikivaka-
samkomumar voru oftast bundnar
við viss heimili, þar sem húsrúmið
leyfði slikar samkomur.
Á Snæfellsnesi voru nafnkunn-
astar: Stapagleðin, Ingaldshóls-
gleðin og Jörfagleðin í Haukadal 5
Dalasýslu.
Þeir sem vilja fræðast um Viki-
Mér hefir skilist sttundum á
unga fólkinu, að hér áður fyr, hljóti
að hafa verið dauft í sveitinni og
fátt um gleðskap eða skemtanir.
Það er nú svo hvert mál, sem
það er virt.
En skemtanirnar í gamla daga
vom með öðrum hætti en nú á sér
stað. Og nær er mér að halda, að
unglingarnir og ungt fólk yfir
höfuð, hafi unað betur hag sínum
i sveitunum þá en það gerir nú.
Reynslan virðist og benda á, að
svo muni vera.
Menn gerðu þá ýmislegt sér til
gamans ekki síður en nú, komu
saman til léika, iðkuðu íþróttir,
sungu og kváðu o. s. frv. Margar
skemtahir voru þá hinar sömu og
nú, nokkrar eru fallnar úr sögunni
cg aðrar komnar i staðinn. Vaida
því breyttir timar og breytt tíska.
Hinu get eg ekki neitað, að mér
finst, að skemtanirnar í sveitunum
fyrir 40—50 árum hafi að sumu
leyti verið þjóðlegri en nú gerist.
En um þetta eru nú sjálfsagt skift-
ar skoðanir.
Skemtisamkomur i stórum stíl
voru þá fátíðar. í»ó bar það við,
að fólk kom saman úr sveitinni.
einkum unglingar, á sumardaginn
fyrsta, til að skemta sér. En elþa
átti það sér alment stað, þar sem
ekki var mjög stsjálbygt, að fólk
af næstu bæjum dró sig saman um
stórhátiðarnar, — jól og páska
til að spila eða leika sér á annan
hátt. Ý'firleitt voru skemtanirnar
meira bundnar við heimilin en nú
tiðkast. Heimilin voru arinstaður
skemtananna. Útiskemtanir að vetr-
inum voru skautaferðir, skiðahlaup
cg svo ýmsir leikar. — Skautaferð
ir tiðkuðust mikið. Það var nálega
föst regla, þegar skautasvell var,
að fara á skautum i rökkrinu
hverju kveldi. Aðallega voru það
karlmenn er léku sér á skautum
Unglingar 8—10 ára rendu sér á
leggjum. Það gerðu og stúlkurnar
einnig stundum. En fáar kunnu
þær á skautum i þá tið.
Þar sem voru góð skautasvell,
'hópuðu menn sig saman af næstu
bæum, bæði á kvöldin, í góðu veðrl
og eins á sunnudögum. Var þá oft
"glatt á Hjalla,” sungið og kveðið
og farið jafnvel i eina "bröndótta.”
Á Norðurlandi hafa verið og eru
enn nafnkendir skíðamenn. Meðal
þeirra var sá góðkunni maður,
Einar B. Guðmundsson, á Hraun-
um í Fljótum.
Skíðahlaup hafa þó ekki svo
teljandi sé, verið æfð hér sem íþrótt
að sið Norðnianna, þótt við eigum
marga færa skíðamenn.
Leikar þeir, sem unglingar og
ungt fólk hafði um hönd, helst á
samkomum, t. d. á sumar daginn
fyrsta og við kirkju stöku sinnum,
voru: skessuleiknr, blindingaleik-
ur, feluleikur, kongsleikur, höfr-
ungahlaup o. s. frv. Þá gerðu menn
það einnig oft að gamni sinu, hver
heirna hjá sér, eða ef fundi fleiri
manna bar saman, að flá kött, fara
1 gegnum sjálfan sig, sækja smjör
i strokk, reisa mann frá dauða 0g
fara í skjaldborg.
Á gamlárskvöld eða þrettánda
höfðu margir brennur og þótti góð
skemtun. Bar einnig við, að í sam-
bandi við brennumar væri blysför
og álfadans. Það þótti nú ungling
t’.num matur í lagi.
t sjóverum austanfjalls og við
Faxaflóa söfnuðust menn saman
á vertíðinni, úr sveitunum að aust
fylgdi þvi spili háreysti, glaumur
og glaðværð. Þá spilaði fólk laumu,
svarta Pétur, kött, gosa, hund o.s.
frv. Af tveggja manna spilum voru
algengust marías, kasína og “pik-
kit.” — “Lhombre” sá eg ekki spil-
að fyr en löngu seinna.
í mínu ungdæmi sá eg aldrei
spilað “upp á peninga.” En í pukki
og ketti höfðu menn kvarnir og
glerbrot í peningastað.
Af leikjum innivið má nefna
ýmsa pantaleika, sem enn þekkj-
ast og eru oft um hönd hafðir, svo
sem jólaleik og fleiri slíka smá-
leika. Og meðferðin á þeim var
mjög svipuð því sem nú gerist.
Marga kossa reyndust þeir að forð-
ast, er dæmdir voru til þess að telja
stjörnur.
Þegar fólk kom saman á hátið-
um og endranær, var oft sungið og
sungið hátt. Þar sem lítið var um
framhýsi eða stofur á bæjum og
gamla fólkiö þoldi ekki hávaðann
inni j baðstofunni, var ekki í önn-
ur hús að venda en fjósið. I>að
var þegar svo bar undir notað fyrir
söngskála og “fussaði” enginn við
dví. Og blessaðar kýrnar létu sér
ætta vel líka og gerðu enga at-
hugasemd.
I sambandi við skemtanir í sveit
unum á vel við að geta um brúð
kaupsveislurnar. Þær voru oft fjöl
mennar á þeim tíma. Það þótti ekk:i
mannmörg veisla, hvað ekki voru
80—100 manns i henni. Og stund
um heyrðist getið um veislur, þar
sem boðsgestimir voru 120—150
manns og jafnvel þar yfir.
En flestar voru veizlur þessar
nú ekki í raun og veru skemtilegar,
Það var tíðast ofmikið drukkið til
þess og það spilti kostunum. En
annars voru það sögur, sem helst
var haft til skemtunar. Og þegar
menn gerðust ölvaðir, voru hljóðin
ekki spöruð og þóttist sá mestur
maðurinn, er hæst gólaði. — Ein
stöku menn spiluðu eða sögur voru
sagðar. Um dans var þá ekki að
ræða.
III.
Dansinn o. fl.
Áður en lengra er farið, er lík
lega best að eg minnist á dansinn.
Reyndar heyrir hann ekki beinlin-
is til þessu tímabili — árunum
1875—1890 —, en eftir 1880 fer
hans að verða vart hér og hvar i
sveitunum.
Spurt hefi eg gamla sveitamenn
binda bagga, skera tóbak og hvar
býr hún Nýpa?
Var harðleikni, þvi miður oft
viðhöfð í þessum leikum, enda var
gangur sá, að fá þann er leikið var
við, til að láta undan og hljóða.
Enn voru tíðkaðir aðrir smá-
leikar í minu ungdæmi, og sumir
eru jafnvel viðhafðir enn þann dag
dag. Meðal þeirri skal eg nefna
ð kveðast á, geta gátur, o. fl. —
Þegar kveðist var á, var vanalega
byrjað á þessari stöku:
Komdu nú að kveðast á,
kappinn ef þú getur,’ o. s. frv
Loks má geta um þær gömlu
orðaleiksskemtanir, milli karls og
konu, sem margir kannast við og
nefndust: “að gefa skip,” og “gettu
hvað margar eru árar á borð.”
Hafði ungt fólk gaman af þessu,
og lét sér ekki á sama standa, hver
leikslokin urðu.
Þessi minnháttar leikspil, er nú
voru nefnd, eru líklega að "ganga
úr móð.” Þó er ekki langt síðan, að
eg heyrði stúlku láta pilt geta á'
dálk, og vitanlega var það hún, er
hann átti að vinna til.
Frh. S. S.
Lögrélta 4. febr. I925
Fiskiverkun Norðmanna
í flestum norskum blöðum er
þess g-etið, að verð á noriskum
fiski hafi farið sShækkandi síðan
tollstríðinu lauk milli Norðmanna
og Spánverja. Eru það einkum 3
ástæður sem Norðmenn telja sem
orsök iþesS, að fiskur þeirra hafi
atigið. Fyúst og fremst það, að
verðið á físki hefir farið hækk.
andi á heimsmarkaðnum; annað
það, að þeir hafi búið við lággengi,
en 'SÚ þriðja, og sem þeir telja
einna veigamesta, er almenn fram-
kvæmd fiskimattelaganna. Því með
notkun þeirra hafi fiskinum farið
evo mikið fram sem vertelunarvöru
að hann standist margifalt betur
samkepni annara landa með sömu
vöru. Matið hafi gerti hann að á-
gætri vöru, en á það hafi nokkuð
skort áður. .
í þessu isamfoandi n.á geta þess,
að í meðferð á fi'skinum og um
matsaðferðina lærðu Norðmenn
mikið hér á landi. Þeir .sendu
menn hingað upp til að kynnast
fiskverkun og fiskmati okkar. —
Frá Islarúi.
Rvík, 19. febr..
Leitinni er lokið að botnvörpu-
skipunum og hefir því miður orð-
i'S árangurslaus með öllu. Þau
leitarskipin, sem ekki fara til fiskj-
ar koma hingaS í dag. í skeyti til
útgerðarmanna, frá Magn. Magn-
ússyni, segir, að skipin hafi farið
yfir 18 þúsund fermilna svæði
(enskra), og telja leitarmenn á-
rangurslaust að leita víðar.
Hugo Gering, prófessor, andað-
ist í Kiel 3. þ.m., 78 ára gamall.
Hann lagði stund á forn-íslenzk
fræði og hefir ritað margt um þau
efni. Hann kom hingað til lands
sumarið 1908 og rannsakaði sögu-
staði Njálu og Eyrbyggju, og
mintist hann þeirrar ferðar jafnan
með ánægju.—Vísir.
X Ú T'i- Þeir fóru á helstu fískiframleiðelu
™ 1ataðjna og ap»r5u oe aíu; „g .1-
seS íyrst dans. Fleshr af þe.tn ^^ w„„
greiðustu upplýsingar og bend-
ingar um meðferð þeissarar ú/ts-
ílutningsvöru, fiskjarins. Það er
ekkert launungarmál, að Norð-
menn tóku okkur til fyrirmyndar
í þessu efni, og hefir það nú kom-
ið þeim að góðu haldi.
í fyrstu voru sumir, sem fisk-
verslun hafa með höndum í Nor-
egi, talsvert á móti skyldumati á
fisirinum. En sú mótstaða féll
strax niður. Þegar menn isáu þvi-
líkt gagn matið gerði, og þá eink-
um í þeim fiskiverum, sem verstan
filskinn framleiddu, t. d. einis og
Lofoten og víða norðanflands I
Noregi. Svo mikiil breyting er nú
orðin á skoðunum manna í Noregl
á matslögunum, að nú halda mats.
mennirnir fjölda funda til.þesá að
ráða ráðum sínum og koma sam-
ræmi í matið, og kennarar eru
sendir í fitekistöðvarnar, sem hafa
það eitt með höndum að leiðbeina
um meðferð á fiskinum alt frá því
hann kemur á skipsfjöfl og þar til
hann er tilbúinn til útflutnings.
Morgunbl. 7. febr. '25
segja mér að dans hafi ekki þekst
í þeirra ungdæmi. Þeir sáu fyrst
dansað og lærðu þá list, annaðhvort
við sjó, þar sem þeir réru, eða á
skólum í Reykjavík og yiðar.
Eg sá fyrst dansað norður á
Stóruvöllum í Bárðardal, veturinn
1887—1888, og man eg, að mér;
þótti það kyndug sjón. Á Stóru-
völlum var mannmargt í þá tið. og
gleðskapur meiri en alment gerðist.
Þótti ungum mönnum þar gott að
\ era, enda var heimilið ágætt í alla
staði. — Danskunnáttan hafði þá
nýlega borist þangað, og ef til vill
á nokkra bæi aðra þar í dalnum.
En danssamkomur voru þá ekki
farnar að tíðkast. Dansinn á Stóru.
völlum var heimilisgleði, er gripið
var til endrum og sinnum.
Á árunum 1880—1890 mun dans
inn hafa verið farinn að breiðast
eitthvað út um sveitirnar norðan-
lands. Skilorður maður og minn-
ugur sagði mér eftir kaupamanni
héðan að sunnan, er var í kaupa-
vinnu ií Stóradal í Húnavatnssýslu,
sumarið 1885, að þá hafi það borið
við það, að dansað væri um helgar
þegar vel stóð á. í Skagafirði var
dansinn einnig ikunnur um þetta
leyti. Á Hólum í Hjaltadal var dans-
inn orðinn 1888—1890, fastur þátt-
ur í skemtunum námssveina. A
Vesturlandi var og dans farinn á
þessum árum að ryðja sér til rúms.
En á Suðurlandi og í Borgarfirðl
kveður lítið að honum fram um eða
framyfir 1890. En eftir það fer
hans smámsaman að verða vart.
En það er þó ekki fyr en um alda-
mótin og upp úr þeim, að dansins
gætir þar verulega.
Dansinn barst upp um sveit-
an, úr Borgarfirði, Dalasýslu og irnar með sjómönnum, er lærðu að
norðan yfir heiðar. I landlegum dansa í verinu ,og skólafólki. — Nú
æfðu menn þar glímur og ýmsa er dansinn aðalþátturinn, nálega i
ieika, jafnvel hlaup og stökk. Þá
glimdu menn vanalega í bænda-
glímum. Með sjómönnunum bár-
ust svo glímurnar og leikarnir upp
til sveitanna. Ungir menn og fram
gjamir gengust fyrir því, endrum
og sinnum að haldnar voru bænda-
glímur. Eftir messu á sunnudög-
um bar það og við, að fairð ,var i
glímu, og hneykslaðist enginn á
því.
Inniskemtanir að vetrinum — á
sunnudögum og um hátíðir — voru
helstar: spil. tafl, og ýmsir leikar.
— Spil voru almenn skemtun. Og
víða var það jafnvel föst regla að
vaka við spil að minsta kosti eina
nótt um hátíðir. Menn spiluðu al-
kort fyrst þegar eg man eftir, en
svo kom "vistin” til sögunnar og
útrýmdi því. Auk þess var spilað
“pukk” og það var uppáhaldsspil,
einkum vegna þess, að það gátu svo
margir tekið þátt í því. En oft
öllum skemtunum, sem haldnar eru
hæði til sjós og sveita. — I>að skil-
ur mikið frá þV>j sem áður var.
Rvík, 27. febr. 1925.
Úr Dýrafirði, 26.—Snjóflóð mik-
ið féll á túnið að Botni í Dýrafirði
fyrir skömmu. Tók snjóflóðið fjár-
hús með nokkrum kindum, er all-
ar fórust. Skall hurð nærri hæl-
um, að flóðið tæki bæinn, því það
tók bæjarvegginn þanr. sem að
flóðinu vissi, en fólk miedist þó
ekki til muna.— Mbl.
I ofviðrinu á dögunum slasaðist
bóndinn á Arnanúpi, lærbrotnaði.
Gerðist það með þeim hætti, að
manninn tók upp í storminum, og
meiddist hann svona, er hann
slengdist til jarðar.—Mbl.
Austan úr Sveitum.—Við ölfus-
árbrú 26.—Úr veiðistöðvunum hef-
ir ekkert verið róið undanfarna
viku.— Hlákublota gerði á dögun-
um, svo jörð er nokkur í lágsveit-
um, en jarðlaust ennþá í uppsveit-
um og það á beztu beitarjörðum.
—Héraðsmálafund á að halda að
Þjórsártúni 7. næsta mán.—Mbl.
..gS£?:" -VsýA'.v.
S'koðun hveitis i Winnipeg, fyrir þrjá mán-
uðina Sept. til Nóv. síðastl., leiddi i Ijós, að
247,420 mælar féllu um ioc hver i verði sök-
um myglu.— Seinni skoðun mundi sýna það
sama. Og hafrar og bygg urðu fyrir sama
'áfallinu.
•Ji
cTANPARn
E9RMALDEHYDÍ
*
KILLS
SMUT
■•iö;
CVr
•; .*
\fA?
V/Ji
Skemtanirnar í gamla daga voru
takmarkaðar, og tiðast tengdar við
ákveðin tækifæri — helgar og há-
tíðir — og gamla siðu, er helzt
ekki mátti brjóta í bág við. Og
við slik hátíðleg tækifæri átti það
sér þá oft stað, eins og áður er
getið, að einhverir væru aðkom-
andi þar sem skemtunin var.
En heima hjá sér gerði fólk oft
að gatnni sínu þegar tækifæri gafst.
Unglingarnir léku sér á skautum
cða fóru í snjókast, hlóðu snjókerl-
ingar, spiluðu o. s. frv.
Auk þeirra skemtana, sem þegar
er getið tíðkuðust ýmsir smáleikar,
er tveir tóku þátt ‘i og menn brugðu
fyrir sig, er ekki var öðru til að
dreifa. Vil eg þar minnast á hnef?.-
leik, krók, hræra flautir, rífa hrís,
100JB EFFECTIVE BY ACTUAL-TESTS
Hefði Fomialdehyde verlð notað við út-
sæðið, immdi tap þetta hafa orðið um-
fliiið og uppskeran slopplð við ryð-
pláguna.
Með liUum tilkosUiaði getið þér vernd-
að 1935 uppskeruna fyrir mygluplág-
:. unni.—Hrint útsseði heflr í för með
•*?.*. sér aukna uppskeru, betri uppskeru
\V‘L. og meiri arð.
•vhv,
'IjhV. Biðjið kaupmann yðar um
'tv.vi. Formaldehyde.
STANDÁRD CHEMICAL CO. LTD. 3S
Montreal WINNIPEG Toronto
Phone A 1355-6
Drumheller Kol-Vidur-Coke
Bowman, McKenzie Coal Co.Ltd.
Office og Yard:
666 Henry Ave.
/