Lögberg - 07.05.1925, Blaðsíða 4

BLs. 4
LiOJBERG, I IMTUDACrlNN 7. MAÍ 1925.
Xogbetg
Gefið út hvem Fimtudag af The Col-
umbia Pre**, Ltd., (Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str.. Winnipeg, Man.
Tal.ln.nn N-6327 o£ N-632S
JÓN J. BILDFELL, Editor
UtanAakrift til blaðaine:
TKi COtUMBIA f*«ESS, Ltd., Boi 3171. Winnlpeg. M>n-
UtanAakrift ritstjórane:
* EOiTOR LOCBERC, Box 3171 Wlnnlpog, M«n.
The "LöKberg’' la prlnted and publlshed by
The Columbla Press, Llmited. in the Columbia
Bullding, 696 Sargent Ave, Winnipeg, Manitoba.
Islenzkir sjómenn.
Aldrei höfum vér lært að virða og meta neina
stétt í þjóðfélaginu ísleneka eins og sjómannastétt-
ina. Þegar í æsku — áður en vér skildum til fulls,
hvað það meinti að vera sjómaður, sáum vér hraust-
ustu og efnilegustu mennina á Iheimilinu fara í
“verið”, sem kallað var, um miðbik vetrar. Við
burtför þeirra var fólk alvarlegt og oft hrygt í huga.
En mennirnir sjálfir öruggir, glaðir og ákveðnir.—
Það var alveg sjálfsagt að fara í verið, þó fátt væri
um vinnufært fólk á heimilum manna og veturinn
grimmur og vægðarlaus legðist að 'býlum þeirra og
ibúfé.
Fyrst framan af fanst oss einlhver töfrandi æfin-
týrablær hvíla yfir þessari verferð sjómannanna ís-
lensku. Þeir voru að fara í langferð til bæjanna
við sjóinn, þar sem þeir sæju svo margt og lærðu
'Svo mikið. Þar sem stórir hópar hinna vöskustu
manna landsins væru samanloomnir til þess að vinna
sameiginlegt starf, kynnast og njóta sameiginlegra
glaðværðar, þegar ekki gaf á sjóinn.
Hinar alvarlegu hliðar sjómannalífsins höfðu
þá e;kki læst sig inn í sál v<ora eins og þær gjörðti
síðar. Vér skildum þá ekki að það var skyídurækn-
in, sem kallaði þessa menn — skylduræknin við
ástvini sína, við þjóð sína, og ættland, sem knúði
þá um kaldan vetur, til þess að yfirgefa heimili sín
ættingja og vini og horfast í augu við dauðann í
hvert einasta skifti er þeir ýttu frá landi, út á hafið
sem á einni svipstundu gat mulið eða sogað í sig
skipið veika, er þeir flutu í.
Svo hvarf hinn tðfrandi æfintýraiblær, en alvar-
an bláköld kom í staðinn. Vér sáum þessa menn heyja
stríð við hafið. Vér sáum skipin þeirra velt-
ast í öldunum himin háu og hrekjast fyrir þeim. Vér
sáum þær steypa sér ofan í opna bátana og fylla þá.
Vér sáum möstrin brotin, seglin rifin og mennina
skolast út í hafið, úlfgrætt og æðandi og sökkva í það.
Samt fóru menn í verið, alt af jafn öruggir, jafn
glaðir og jafn ákveðnir eitt árið eftir annað, eina
öldina eftir aðra og ekkjurnar brostu gegnum tárin.
fsland hefir af mörgum verið áCljitið fátækt
land hrjóstrugt og .fáskrúðugt. Mönnum hættir mjög
til að mæla auð landanna eftir auðsuppsprettum
þeim er Iöndin geyma í sér — þótt slíkt hafi nokkuB
og jafnvel mikið til síns máls þá Ihefir það aldrei
verið hin arðmesta innstæða þjóðanna, heldur fólk-
ið sjálft — mennirnir og konurnar, sem löndln
byggja.
Ekkert land er á slíka Stétt, sem sjómannastétt-
ina íslensku, er fátækt hvað sem náttúruauð þess
líður. Engin þjóð þarf að óttast, er á syni, sem eru
reiðubúnir að leggja lífið í sölurnar fyrir hag henn-
ar og innsigla skylduverk sín með því, þegar þörfin
krefur, eins og íslensku sjómennirnir hafa gert öld-
um saman og gera enn í dag, og dætur, sem hafa
þrek til þess, að bera harm sinn í hljóði.
Frá fornöld hafa menn dáð, hugprýði og hreysti
í hvaða mynd, sem þær dygðir manna hafa komið
fram og er það óspiltu mannseðli eðlilegt, en það er
eins og þjóð vor 'hafi orðið að leita aftur í dimma
fornöld til fyrirmyndar í þeim efnum. Jónas Hall-
grímsson sá hetjur ríða um héruð á hinu svo nefnda
gullaldar tímabili íslands.
Skyldi nokkurn tima hafa verið til meiri hetjur á
landi feðra vorra en sjómennirnir íslensku. Þeir að
vísu ríða ekki í skrautklæðum um héröð landsins, en
þeir sigla skipum á fiskimiðin við strendur þess, vet-
ur og sumar í blíðu og stríðu, og flytja meiri varn-
ing heim þjóðinni til bjargar og blessunar, heldur en
aðrir menn hafa nokkurn tíma áður gert. Hetjur
fornaldarinnar börðust ser til frægðar og fjárauka.
Sjómennirnir íslensku berjast við hættu hafsins, sem
ðllum öðrum óvinum eru skæðari, vandamönnum
sínum og þjóð til framfærslu, vegs og velgengni.
Oft hafa þessar íslensku hetjur farið halloka
fyrir hrömmum ægis, en hann hefir aldrei getað hrætt
þær.
Mannskaðinn ægilegi síðastliðinn vetur er til-
finnanlegur, þar sem ágætis menn svo hundruðum
skifti fóru í sjóinn, en tilfelli það, þó það hafi
valdið mörgum tárum og sært mörg hjörtu varpar enn
á ný frægðarljóma yfir þessa hraustu og hugdjörfu
stétt ættlands vors. 230 menn innsigla skylduverk
sín með Hfi sínu. Enginn veit um viðureign þeirra
og ægis, en vér vitum að þeir börðust eins og menn
og féllu síðast eins og hetjur, en ekki fyr, en við
ofurefli svo mikið var að etja, að enginn mannlegur
kraftur megnaði á móti að standa. Þá fyrst en ekki
fyr gat ægir yfrirbugað þá; þá fyrst létu þeir lífið
glaðir og rólegir eins og sönnum hetjum sæmir.
Glaðir yfir þvi að hafa verið trúir skylduverkum
sínum til hinnar síðustu stundar. Rólegir yfir því
að hafa gert það sem þeir gátu, til þess að afstýra
voðanum — létu lífið fyrir ástvini sína og þjóð _
f\rir þá sem skyldan krafðist að þeir sæu fayborða
í lífinu — létu lífið til þess að vísa öllum þeim,
sem á eftir koma og hinn erfiða veg skyldunnar vilja
feta Jeiðina »ð fullkomnunartakmarki þeirrar hug-
sjónar og til aðvörunar þeim, sem í gáleysi eyða lífi
sínu á vegum hugsunarleysis, fljóta með straumi Hfs-
ins og stundum bentu fingri háðs og hégóma að
hinu sjóklædda kappavali íslands.
Hluttekning vor með þeim, sem slíka ástvinl
mistu, eða missa í sjóinn við strendur íslands er ein-
læg, en sorg þeirra, þó hún sé sár, getur ekki verið
dimm. Sannar hetjur deyja aldrei. Minning þeirra
er sí-ung og ber ávöxt trúmensku og dygðar í lífi
aldnra og óborinna, að hafa átt og elskað slíka
menn, sem eiginmenn og feður, blýtur að vera særðu
hjarta sárabót.
Upprisan og SirT. H. W. Inskip
Eftírtektavert er það, hve margir nafnkunnir
leikmenn eru farnir að taka þátt í umræðum um
kirkju og kristindóm, sem sýnir 'best að kristindóm
urinn er áhugamál fleiri en kennimanna kirkjunnar
og að það eru fleiri en þeir, er láta sig varða hvern-
*
ig að með þau er farið. Einn sá síðasti, sem til
máls hefir tekið er nafnfrægur lögfræðingur slr
T. H. W, Inskip ríkislögmðaur (solicitor-General)
á Englandi. Ástæðan fyrir því að hann tekur til
máls er auðsjáanlega lausung sú, er á vorri tíð á sér
stað í kirkjunni yfirleitt, þó hann velji sér upprisuna
að umtalsefni.
Þessar hugleiðingar Sir Inskip, sem eru rök-
fræðilegar athugasemdir, eða bendingar, lögfræð-
ingsins, en ekki trúfræðilegar umsagnir frá guð-
fræðilegu sjónarmiði birtust í blaðinu Morning Post
og vöktu þegar mikla eftirtekt. Á meðal annars
segir Sir Inskip: “Þýðing upprisunnar fyrir við-
gang kristinnar trúar, er ómótmælanleg. Hún er
hornsteinn sá, er trúarbrögðin hvíla á.
Ef það er satt, að Jesús, mannlegu holdi klædd-
ur reis upp frá dauðum, þá eru trúahbrögðin
kristnu áhyggileg.
Ef aftur á hinn bóginn að frásögnin um upprísu
hans er tilbúningur, þá þarf að umskapa þau og end-
urbæta. Hér er um sannleiksspursmál aðeins að
ræða, sem leggja verður á sama mælikvarða og
lagður er á önnur sannleiks atriði sögunnar, nefni-
lega óháða, heilbrigða dómgreind.
Yfirlit yfir gögnin í málinu eru meíra virði, ef
hægt er að líta á þau frá sjónarmiði, sem ekki er háð
hinum sögulega kristindómi, á hinn bóginn, er þýð-
ingarlaust að líta á gögn þau er fyrir hendi eru með
það í huga, að í þeim felist svo mikið af fjarstæðum
að engin rök séu til sem á móti þeim geti vegið.
Upprisan, ef hún virkilega átti sér stað, er
undursamleg frá hvaða sjónarmiði, sem h'ún er skoð-
uð. Látum oss því athuga hana með aðdáun en ekki
með ótrú.
Fyrsta spursmálið, sem fyrir manni verður er í
sambandi við vitnisburð guðspjallanna. Upplýsingar
um uppruna sögu þeirra er ekki mikils verð hjálp
fyrir almenning, sem athugar það efni. Þau atriði eru
viðfangsefni sérfræðinga í þeirri grein. Um efni
guðspjallanna sjálfra eða vitnisburð, er öðru máll
að gegna. Heilbrigð skynsemi og einlægni hefir þar
meira að segja en bókalærdómur.
Þrjár hugmyndir í sambandi við upprisuna eru
mögulegar. ,
T. Það er ekki óhugsanlegt að guðspjöllin séu
samsetningur einn frá upphafi til enda ofinn utan
um vissa persónu til þess að gjöra þau sennilegri.
2. Þau geta verið afkvæmi ofsa og æstra geðs-
muna.
3. Þau geta líka verið sannur vitnisburður ein-
lægra og sannorðra manna.
Flrstu hugmyndina af þessum þremur geta eng-
ir tileinkað sér nema einstrengingslegir sérvitring-
ar.
önnur hugmyndin hefir litið sér til stuðnings
°g skapar jafnmargar ráðgátur og hún leysir.
Þriðja hugmyndin fellur best inn við líkurnar og
sú staðreynd, að sagan í öllum aðalatriðum eins og
hún er þar S'kráð fram að dauða Jesú hefir aldreí
verið rengd, mælir sterklega með þeirri hugmynd-
inni.
Jesús og lærisveinar hans vöktu megna og víð-
tæka mótspyrnu í Iandi sínu. Það hefðu því verið
lítil líkindi til þess að guðspjallasagan hefði náð
föstum rótum, ef mótstöðumenn þeirra í Jerúsalem
hefðu getað fundið nokkurn höggstað á henni.
Þegar að sannleiksgildi vottanna um líf Jesú
er viðurkent, þá verður guðspjallasagan ósegjanlega
þýðingarmikil.
Það er orðin marg endurtekin ástæða, en þó vel
þess virði, að henni sé gaumur gefinn, að lærisvein-
arnir, sem voru lamaðir og niður brotnir eftir dauða
Jesú, breyttust á svipstundu í fylking sigri hrósandi
trúboða og píslarvotta.
Hvað olli þeirri breytingu?
Þeir trúðu ekki aðeins því að Jesús hefði risið
upp frá dauðum, heldur staðfestu þeir það, með því
að gefa líf sitt til þess að boða mönnum þá sannfær-
’ngu sína.
Við verðum að gjöra okkur grein fyrir ihinni auð-
sjáanlegu, tállausu trú þeirra á upprisunni, sem í
sálum þeira var það logandi afl ,sem ekkert'megnaði
að slökkva.
Kirkjan kristna er annar þáttur í þeim vitnis-
burði.
Er það mögulegt að hún sé bygð á skáldsögum,
sem menn hafi búið til af ásettu ráði — sögum um
komu Jesú, sem ekki hefðu við neitt að styðjast,
heldur væru skröksögur frá rótum?
Hin óhamingjusama breyting, sem orðið hefir á
■kirkjunni og enn þá sorglegri frávikning hennar fra
hinum grurdvallarlegu frumreglum kristninnar ger-
ur rýrt vitnisburðinn. En það verður ekki þungt á
metæskálunum, því hægt er leiða fram sterkari vitni
þar sem Páll postuli er sem áður en tuttugu og fimm
ár voru liðin frá krossfestingunni lýsti yfir því, að
fimm hundruð bræðranna hefðu í einu séð Jesú
eftir upprisuna og að flestir þeirra væru þá á lífi.
Yfirlýsing full ósvífni, ef hún var ósönn, en sem
af vörum Páls, verðskuldar alla virðingu.
Á ferð lærisveinanna til Emaus ma minna, sem
sýnishörn þesá hvers virði að vitnisburður sögunn-
ar sjálfrar er um upprisuna.
Ef sú saga er ávöxtur ímyndunaraflsins, þá á
hún vissulega veglegt sæti á meðal þessháttar
skáldskapar heimsins.
Hrygðartilfinningin og hin hóflega fram:setnin,,,
sem þar blasir við sjónum manna á sér hvergi líka
í áhrifum þeim, er hún hefir á lesandann.
Alt Ibendir til þess, að sú saga sé bókstaflega
sönn. )
Þessir eru nckkrir meðal vitnisburðanna um
það að Jesús Kristur reis upp frá dauðum. Sannar-
lega geta þeir sem ekki eru sannfærðir, tekið undir
með biskup Blougram. “HVernig eigum við að tempra
trúleysi okkar?” En þeim, sem meðtaka sannleikann
og breyta eftir honum opnast hlið vonarinnar og
eiíífB lífs.”
---------o*-—-----
Joseph Cailaux,
Saga þessa manns er meir en einkennileg, hún
er furðuleg.
Um æskuár Josheps Cailux vitum vér ekki neitt
til muna, annað en það að hann var frá byrjun ó-
vanalega skarpgáfaður.
Vér búumst við að hann hafi gengið hinn vana-
lega skólaveg og höfum vér ekki heyrt neitt sérlega
eftirtékta vert frá því tímabili æfi hans. Það er ekki
fyr en árið 1905 að Cailaux kemur verulega við opin-
ber mál, en þá er hann gerður að f jármálaráðherra í
Waldeck-Rousseau ráðuneytinu.
Frá þeim tíma er hann ná-knýttur við fjármál
þjóðarinnar þangað til árið 1914. Því á þeim tíma
er hann ýmist fjármálaráðherra, eða forsætisráð-
herra, sem hann varð árið 1911.
Árið 1914 ritaði ritstjóri blaðsins “Figaro”
Gaston Colmette mjög harðorðar greinar á móti Cail-
aux og sakaði hann um fjárdrátt og aðra óreiðu í
sambandi við embættisfærslu hans. út af því og
öðru, er í blaðinu var birt, fór kona Cailaux á
skrifstofu Gastons og skaut hann til dauðs. út af
því risu málaferli mikil, sem voru sótt og varin af
ofurkappi. En svo lauk að kona Cailaux var fríkend.
Málaferli þau höfðu mikil áhrif á Cailaux og
átti hann rrijög í vök að verjast fyrir óvinum sínum,
sem í því tilfelli eins og svo mörgum öðrum virtust
færast í aukana og fjölga að því skapi, sem kringum-
stæðurnar gjörðu honum erfiðara fyrir.
Samt lét hann ekki bugast og sótti um þing-
mensku við kosningarnar, sem fram fóru á Frakk-
landi 1914 og var kosinn, því Joseph C^ilaux hefir
alt af átt öfluga vini, eins og að hann hefir átt skæða
óvini. Skömmu eftir að þær kosningar voru um garð
gengnar skall stríðið á. Cailaux gekk nálega strax
í herinn og var settur aðal fjármálaeftirlitsmaður
þar. í nóvember mánuði það sama ár, fór hann
skyndilega tii Suður-Ameríku í opinberum erindum.
Þegar hann kom aftur heim, lenti
Ihann inn í hneykslismálið alkunna, sem kent er við
Balo Pasha og upp frá því fóru menn að klaga hann
um iandráð, og þeim röddum fór sí-fjölgandi, en
sökum þingréttinda sinna lét hann þær raddir af-
skiftalitlar, eða þá einhverra annarra ástæða vegna.
En svo var hann sviftur þeim í desemlber 1917.
Formlega kærður um landráð og tekinn fastur í
janúar 1918 og mál hans tekið til rannsóknar af
senatinu nálega ári seinna, eða í október.
Réttarhöld í því máli stóðu yfir af og til í tvö
ár, en í marz 1920 féll loks dómur í því. Yar hann
íundinn sekur um að hafa haft verslunarviðskifti
við óvini þjóðar sinnar í stórum stíl og dæmdur i
þriggja ára fangelsisvist, fimm ára útlegð og svift-
ur pólitískum réttindum i tíu ár.
Um mál og málstað Cailaux farast blaðinu
Virginia Pilot þannig orð: Eftir að Madame Cailaux
skaut Gaston ritstjóra varð Cailaux að segja af sér
f jármálaráðherra stöðunni. Svo kom stríðið og hann
lenti í félagsskap með mönnum, sem voru við blaðið
“Bonnet Rouge,” er þrá virtust sigur Þjóðverja. Svo
kom vopnahléð og ófriðarlokin. Frakkar fóru að
athuga menn þá, er taum Þjóðverja höfðu haldið.
Cailaux befði máské orðið að standa á móti byssu-
kjöftum fraftskra hermanna eins og vinur hans
Duval, sem riðinn var við “Bonnet Rouge” varð að
gjöra. Palo Pasha og Lenoir sukku í kalkpitt. öðr-
um vinum Þjóðverja vegnaði betur af. Senator
Humbert var fríkendur. Malvy, fyrverandi innan-
ríkisráðherra var geður útlægur um fimm ára skeið.
Almereyda ritstjóri “Bonnet Rouge” og vinur Cail-
aux og Malvy var hengdur á leynilegan hátt í fang-
elsi og var mál hans aldrei rannsakað, sem var yfir-
sjón, því þar hefðu komið fram upplýsingar ,sem
Cailaux hefðu ékki verið í hag.
Sannanir gegn Cailaux voru veikar — ekkert sem
beint tengdi hann við ódáðaverk það er hann var
kærður fyrir. Skjöl, sem fundust í öryggisskáp hans
í Florence sönnuðu viðskiftin við Þjóðverja, en festu
þau hvergi við hann. Vinátta hans við Oount Lux-
burg. Að Bernstoff sendi álit hans og ummæli til
Berlín. Samband hans við Duval, sem í blaði sínu
var sýknt og heilagt að prédika að þýðingarlaust
væri fyrir Frakka að halda stríðinu áfram og sem
tíðum fór í grunsamlegum erindum til Sviss á vega-
bréfum, er vinir Cailaux útveguðu. Alt þetta og
fleira var ábyggilegt en það vantaði hlekkina á milli
þess og Cailaux; samt var hann fundinn sekur með
150 atkvæðum gegn 91. Cailaux viðurkendi sekt sína
aldrei sjálfur, og í fangelsinu kvaðst hann ávalt
vera saklaus.
Þegar Herriot og Sosialista-flokkur hans kom
til valda fór vegi^r Cailaux að vaxa á ný. Herriot
stjórnin leidi í gildi lög í fyrra, sem leystu suma af
þessum pólitísku föngum Frakka úr fangelsi, með
því að gefa þeim upp sakir, þar á meðal Cailaux og
hélt hann innreið sína til Parísartoorgar á ný, sem
vakti allmikla eftirtekt. En þó hefir það vakið
meiri eftirtekt að Painleve hinn nýi forsætiráðherra
Frakka hefir tekið hann á ný inn í ráðuneyti Frakk-
lands og gjört hann að fjármálaráðherra.
21. apríl síðastliðinn tilkynti forsætiráðlherra
Painleve þinginu frá hverja hann hefði valið í stjón
ÞEIR SEM ÞURFA
LUMBER
KAUPl HANN AF
The Empire Sash & DoorCo.
Límited
Office: 6th Floor Bank of Hamilton Chambers
Yard: HENRY AVE. EAST. - - WINNIPEG, MAN.
VERÐ og G )l ALVEG FYRIRTAK
sína og var nafn Cailaux á meðal
þeirra. Sjálfur var hann staddur í
þingsalnum. Þegar að hann gekk
inn í salinn var dauðaþögn og eng-
inn virtist veita honum eftirtekt,
en þegar forsætisráðherrann las
upp nöfnin á á ráðuneyti sínu og
hann nefndi nafn Cailaux, kváðu
við ónot og beiskju yrði um allan
salinn: “Landráðamaður,” “svik-
ari,” Frakar hafa ekki enn leomist
á það stig að þeir verði að velja
á milli Cailaux og gjaldþrota,’
mælti Charles, Bertrand forseti
hermannafélagsins og bætti við,
‘það er nokkuð til sem er ægilegra
en gjaldþrot og það er siðferðis-
þrot.” Svo snéri hann sér að Cail-
aux, er sat þar í salnum eins og
sagthefir verið og hélt máli sínu
áfram á þessa leið:
“Þér hefðuð getað farið fram á
að mál yðar yrði rannsakað að
nýju. Ef þér hefðuð reynst vera
saklaus, eins og pér látist vera
þá hefðuð þér fengið uppreisn. En
þér kusuð þá aðferðina, að læðast
inn um bakdyr undir vernd laga
er samin voru yður og öðrum til
saka uppgjafa. Þegar hlýðni var
krafist , þá gerfeuð þér tilraun til
þess að ráða. Á tíma vonar, þá
vantreystuð þér hinni frönsku
þjóð. Við lítum á komu yðar inn í
þennan sal, sem renging allra
gjörða þeirra manna af þjóð vorri
er toörðust í síðasta stríði.”
Undir eins og Bertrand slepti
orðinu stóð upp annar þingmaður
franskur, Jean Gay, formaður fé-
lags hinna særðu hermanna á
Frakklandi og mælti: “Það er ein
kennileg aðferð til þess að endur-
reisa sjálfstraust þjóðarinnar að
taka í fjármálaráðherrastöðuna
mann, sem vantreysti Frökkum.
Ef málstaður Cailaux var sannu*-
þá var málstaður hermannanna
frönskú rangur.”
Málstað Cailaux tóku þeir for-
sætisráðherrann nýi Painleve og
Aristide Briand. En sjálfur sat
Cailaux steiþegjandi, þó hanri
tæki það mjög nærri sér.
Mr. Painleve benti á að Cail
aux væri eini maðurinn á FrakTc-
landi, sem gæti lyft þjóðinni upp
úr fjármálavilpunni, sem hún værl
sokkin í — að hann hefði ráðið
stjórn Frakklands til þess að taka
eins mikið innbyrðis lán og hægt
væri að fá eftir orustuna við
Marne og “ef við hefðum gjört
Þájð, þó værum við ekki í þeim fjár
hagslegum vandræðum, sem við
erum nú í.”
Að lokinni þeirri orrahríð, sem
nafn Cailaux vakti var gengið til
atkvæða með nöfn þeirra stjórn-
arráðsmanna er nýi forsætisráð-
herran hafði valið sér og val hans
staðfest með 304 atkvæðum gegn
218.
Um þennan einkennilega «g
flugagáfaða mann Joseph Cailaux
segir Mr. Recouly meðritstjóri
blaðsins ‘Figaro’ og vinur Gastons
þess, er madame Cailaux skaut:
“Það sem einkennilegast er við
Cailaux er skarpskygni hans. Húr,
er næstum yfirnáttúrleg. Eg hefí
aldrei þekt eins skilningsskarpan
mann, eða mann, sem er eins fljót-
ur og skarpur að lesa hugsanir
manna og hvað þeir ætla sér að
segja, eins og hann. Hann veit
hvað menn segja áður en þeir
opna á sér munninn til að tala.
Þessi skarpskygni hans hefir
hin óþægilegustu áhrif. Hún er
eins og vísir á kompás sem er stpð-
ugt á Ihreyfingu og ekki getur
stöðvað sig. Það sem Cailaux
sérstaklega skortir er staðfesta og
róleg hugsun. í huga ihans leiftra
óteljandi andstæður í senn. Hann
skortir nákvæma dómgreind, jafn
vægi og rólega hugsun, sem er
nauðsynlegt skilyrði fyrir heppl-
legri niðurstöðu^.
Gagnrýni “Lögbergs”.
Það er margt furÖulegt að finna
í “Lögbergi”, en fátt hefir sézt þar
furðulegra en ritdómurinn um
“Tengdapabba” i vikunni sem leiÖ,
og vist ma sá maíSur hafa sterka
trú á sauðheimsku lesenda blaðs
síns, er situr og horfir á þann leik
heilt kvöld, sér og heyrir hvaÖ á-
hörfendur skemta siér égætlega,
og fer svo heim og skrifar annan
eins ritdóm. Mælikvarðinn á leik-
endurn er algerlega “Lögbergsk-
ur”. Hann er ekkert bundinn við
hvernig lei'kandinn fer með efni
sitt, eða hvað hann er að leika,
heldur hver hann er. Því er það,
að þeir, sem eru i. nefnd Sam-
bandssafnaðarins leika verst, þó
fáir eða engir sleppi við snuprur.
Jakob Kristjánsson er “stirður” og
fer með efnið eins og það væri
utan að lærð þula”. Sigfús Hall-
dórs er “ógeðsleg, leiðinleg rcnla”;
en alt yfirtekur þegar kemur að
Páli Pálssyni; hann er ekki að
leika; hann er að apa Jón Run-
ólfsson.
. Hvað gerir það til, þó Páll sé
fattur í baki í staðinn fyrir að
vera lotinn eins og Jón? Þó allar
hreyfingar séu seinar og stirðar, í
staðinn fyrir að vera fljótar og
íjúkar? Þó röddin hækki í enda
hverrar setningar í staðinn fyrir
aö lækka? Þó hið langa, beina
nef Jóns sé orðið að hárri og
stuttri strýtu? Þó snyrtimenskan,
sem Jóni er meðfædd, og þrátt
fyrir alt og alt aldrei skilur við
hann, sé öll horfin? Eða þó Páll
sé að leika uppþornaðan pipar-
svein, í staöinn fyrir skáldhneigð-
an ástamann sem Jón er. Páll er
aS leika aldraðan mann i síðum
frakka, sem þó flakir* frá honum,
í staðinn fyrir að vera hneptur,
| eins og Jón mundi hafa hann, og
þess vegna er hann að apa Jón.
“Hani hefir höfuð, þú hefir höf-
uð, ergo: “þú ert hani”, dettur
manni ósjálfrátt í hug.
“Það er sagt um Þorgeirsbola,
að meðal annars hafi hann getaS
sýnt sig á undan illviðrinu sem
svartur skýabakki, og segir sagan,
að eitt sinn hafi Þorgeir gamli,
sem vakti hann upp, komiS út og
séð svartan bakka, sem náði þvert
yfir Eyjafjörð, og ihafi hann þá
sagt: “Fjandi getur hann orðið
langur”. Eins er með ritstj. “Lög-
bergs” éLöglærgsbola ?|) ;j heimska
hans, fávizka og rangsýni ganga
stundum svo fram úr öllu hófi, aS
þar komast engin orð aS; nema
undrunarorð gamla Þorgeirs:
“Fjandi getur hann orðiS langur.”
M. B. Halldórsson.
* * *
Þessi grein birtist i síðasta blaði
‘Heimskringlu”, (29. aprílj. Eins
og imenn vita, er höfundurinn
læknir og ráðunautur “Heims-
kringlu”. Var áður sterkur Ún-
ítari, en nú forseti Sambandssafp-
aðar. Enn fleira lætur hann til
sín taka. <— Vér höfum ekki mynd,
er sýni hans ytra útlit, en grein
þessi er mjög skýr mynd af hans
“innra manni.”—Ritstj.
-----------1—
Ameríka
fundin mörgum sinnum áður en
Colubus fann hana.
Eftir Burlon Kline.
Það er naumast að maður getí
hugsað um efni það, sem hér um
ræðir án íþess að ibrosa, og að
sjálfsögðu verða menn tregir til
þess að trúa því, sem hér er sagt
í hlutfalli við sannleikgildi þess.
Og ef það sem í ritgjörð Iþessari
er haldið fram er satt, þá hefir
ekkert sem komið hefir fram í 433
ár eins svift átrúnaðargoð og
brautryðjenda um lítt kunn höf
gegn alskonar erfiðlei'kum sigur-
Ijóma sinn. í meira en fjórar ald-
ir hefir persóna þessi notið virð-
ingar og lotningar, en nú á síð-
ustu árum befir ýmislegt verið
leitt í ljós, sem, ef þau gera ekki
alveg út af við lotningu manna
fyrir henni breyta áliti þeirra á
ihenni.
Það einkennilega við þessa bros-
legu afstöðu er að engir vita um
þetta — engir aðrir en fáeinlr
menn ,er standa í fremstu röð vís-
indámanna, og ef til vill á enn
langur tími eftir að líða, áður
en aðrir en þeir leggja trúnað á
það. Persónan, sem bér um ræðlr
er engin önnur en Christopher
Columbus, og iþessar nýju upp-
götvanir um hann virðast sanna,
að þó að sögurnar um hann hafi
við meiri og minni sannleika að
styjast þá sé enginn flugufótur
fyrir því að hann hafi fyrstur
fundið Ameríku. Það er Columbus
sjálfur, sem fundist hefir nú i
síðustu tíð.
Nú um nokkurn tíma hafa
fræðimenn, sem rannsakað hafa
þetta spursmál vitað þetta og hafa
sagt opinberlega frá því, en fáir
hafa veitt því eftirtekt að það ein-
kennilegasta við þetta — þessa
sögu er vér lærðum öll við kné