Lögberg - 11.06.1925, Blaðsíða 4

Bte. 4
LÖGBERG, HMTUDAGFINN 11. JÚNl 1925.

Gefið út hvem Fimtudag af Tbe Col-
.«ambia Prets, Ltd., (Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str., Winnipeg, Man.
TsUlman N-^327 ofi N-6328,
• JÓN J. BILDFELL, Editor
Utanáskrift til blaðsin*:
THE SOLUMBIA PRESS, Ltd., Box 3171. Wlnnlpeg. ^aq.
Utaná«krift ritstjórans:
EDlTCR LOCBERC, Box 3172 Winnipeg, tyan. ^
The ‘‘LögberK” ls prlnted and publlshed by
The Colurffbia Bg-ess, Limited, in the Columbia
Building, 695 Sargent Ave., Winnipeg, Manltoba.
Hið ólgandi mannlífshaf.
Margir fslendingar hafa séS hafið, þegar
það er vindæst og ólgandi, þegar hafaldan
æðir með ógnar hraðð og afli, unz hún brotnar
hvítfext við/ströndink, og héyrt hinn dr>mjandi
nið þess, sem s^o er dimmraddaður, að hann
skvtur öllu lifandi skelk f bringu.
Við hafið hefir mannlífinu tíðum verið líkt
og lífsleið manna við sjóferð, og er sú sam-
líking í alla staði heppileg, því sjóferðir eru
einkennilega líkar því, sem fram við sál mann-
anna komur, eða hún þarf að mæta í stærri
stíl.
Vénleggjum tíðum út á höfin á leið til
landa og staða, skm vér náum aldrei til, eða ef
tér náunvtil þeirra, f)á of seint, og á leiðinni
mæta oss ótal atvik,%iem \*ér hefðum ekki með
neinu móti getað varast eða komist fram hjá.
Og það eru slík atvik, sem miklu ráða um sjó-
ferð (líf) margra einstaklinga og þjóða.
* Þegar vér lítum yfir mannlífshafið nú í
dag, J)á sjáum vér, að ólg# þess er óvanáléga
og ægilega mikil; öldurnar rísa himinháar og
þungi niðs þess meiri, en ef til vill að hann
hefir áður verið í mannkvnssögunni.
Atvikin, sem á undan eru' gengin, hafa
, vakið svo mikla lireyfingu á mannlífshafinu,
að ókyrð þess -er nú eins og vindæst, ólgandi
úthaf, sem br^t um og byltir sér.
Tilfinningar mannanna hafa verið æstar
upp, unz þær rísa eins og himipháar öldur, sem
velta áfram með gevsi hraða og afli. 1 ellefu
ár hefir mannlífshafið verið á að sjá eins og
Æstur lítsær ómófsta'ðilegur og óviðráðanileg-
nr, sem ekki að eins hefir gengið yfir hinar
viðteknu strendur og merkjalíftur, heldur velt
sér inn á engi manna og andleg óðul, svo að
manni virðist þar standi. nú ekki steinn yfir
steini. - *
Hversu lengi á slíkt að halda áfram? Hve-
nær má naaður vænta, að ólgunni á mannlífs-
hafinu lægi ?
Þegar lognið kemur í náttúrunni, þá lægir
hafrótið og öldnr hafsins stillast, unz það
hvílir rólegt og kyrt. /
Hið sama verður að eiga §ér stað í manns-
sálunum, áður en ólgunni á mannlífshafinu
getur lægt. Menn terða að geta hvílt h«gann
1 \no eitthvað—og það verður að getá komið
lögn í sálum mannanna.
Sumir elska stQrminn og stórsjóinn, segja
að stoxmurinn hreinsi loftið ög stórsjóarnir
treyáti krafta þeirra, sem við þá þurfa að etja,
og hafa þeir «iikið til síns máls. En enginn
elskar látlausa storma og stórsjói, því þeir
mæða kraftana og eyðileggja kjark manna að
síðustu. ,
Það er langur tími, að standa úti í uppi-
hajdslaúsu illviðri í ellefu ár,.eins og menn hafa
orðið að gjöra nú síðan stríð^ð mikla hófst.
Og ef menn fara ekki að sjá að sér og það al-
■* *varléga, þá geta einstaklingaj- og þjóðir orðið
úti, andlega talað, mis^ svp jafnvægi sálarlífs-
ins, að þeim verði ehki viðreisnarvon^ og að
menningar fyrirkomulag það, er eytt hefir
verið fé' og kröftrfm til þess að reisa, 'hrapi til
grunna. \
Vér segjum ekki, að hugarástand það, sem
fólk hefir verið í síðan á stríðsárunum, sé að
öllu slæmt. Það gétur haft bætandi áhrif á
fyrirkomulag og siðu, sem mönnum var til
farartáln^. En ef nokkuð gott á að gefa hlöt-
ist af þv^ þá verður æsingíl-inn að minka.,
ólgan ao lækka o" jafnvægið að vaxa. Hvernig
má slíkt verða? f
'Menn verða fyrst og fremst að gjöra sér
grein fVrir því, að hver og einn einstaklingur
ber ábyrgð á, ekki að eins sínUm eigin hugsun-
um, orðum og gjörðum, heldur og líka á hugs-
nnum orðum og gjörðum heildarinnar"— að
það er bein skylda hvers einasta manns og
hvefrar einpstu konu, að vernda .-ekki að eins
sína eigin velferð, hag,og\ heill, heldur líka
annara. En á bvltinga og æsinga tímum reyn-
ist þetta oft eríitt, því menn gefa sér þá ekiki
tíma til að athuga slíka hluti og geta það held-
- / ur ekki sumir, því þeir berast með straumíium
og fá ekki viðnám veitt; og sumir kæra sig
ef til •vill heldur ekki um það, því ofmargir
eru þá að keppfa að takmarki, sem ekki getuú
verið, eða orðið fieillahöfn almenmngs -*■ eru
að hugsa um sjálfa sig eingöngu 'og sinn hag*
og það er líka hættan mésta, sem yfir vofir nú. (
Frá löngu liðinni tíð sjáum vér, að síngirni' •
manna, fjárgirnl og vaWafíkn hefir ávalt haft
ógæfu í för með sér. Alt það kapp, sem menn
diafa lagt á að eigrtast það, sem Marcus Aurilí • "*
us nefndi/'utan veggja”,— það sem er ósam-
boðið hinum göfugu^tu hugsjónum manhsand-
ans, er afl til einskis^eytt, eða verra en það.
1
Alfred konungur segir í hugvekju sinni um
sanna blessun, að þeir einir, sem rólega hafi
geðsmuni og hreina sál, geti notið hressandi
hvíldar. “Það er friðarhöfn, sem menn geta
óhultir leitað í. í stórviðrum lífsins og erfið-
leikum ....... Gull og silfur, auður og alt-hið
glitrandi glingur skerpir ekki sálarsjón manna,
^ né holdipr ér það þeim leiðsögn til sannrar far-
sældar. Alt slíkt blindar frekár sjón sálarinn-
ar, en skerpir.”
* ‘ Enn í dag kveður við hin sama raust allra
hugsandi manna, en aldrei hefir henni verið
gefinn minni gaumur en einmitt nú. Það er
naumast, að sú raust heyrist í gegn um mann-
Hfsniðinn \mikla,”sem fyllir eyru manna.
Tvær merkar bækur,
Mér hafa nýlega verið sendar tvær bækur
heíman af Islandi,, sem mig langar til að minn-
ast á með fáeinum línum. -Þær eru báðar þess
efnis ,og eðlis, að þær veita ljósi og lífi inn í
hug þeirra sem lesa.
I. “Vorm&nn Island’’ á 18. öldinni.
Þetta er nafn annarar bókarinnaT, óg er 4
það vel yalið. Bjarni Jópsson kennari hefir
samið, en bókaverzlunin “Emaus” gefið út.
Bókin er yfir 300 .bls..
Þessir svokölluðu “Vormenn Islands” eru
allir nafnkunnir áhrifamenn í stefnum og
störfum, og er bókin, nokkurs konar æfisaga
þeirra. * • ,
1 Mennirnir eru: Skúli Magtnússon fógeti,
Jón Eirík*sson konferenzráð, Eggert Ólafsson
skáld, Bjarni Pálsson landlæknir og Bjöm
Halldórsson prófastur. Þeir vpm ailir uppi
samtímis og á líkum aldri. SkúH nokkuð elzt-
ur, en hinir svo að segja jafnaldrar, og allirj
samstarfsmenn með sömu aðalhugsjónir, þótt
þeir veldu mismunandi leiðir að líku 'marki.
Það er fátt, sem ungum mönnum er hollara
að lesa, en æíisögur merkra manna. Þar opn-
ast fyrir þeim heilir heimar með alls konar
vegum, sem þeir ,yissu ekki af áður. Þeir finna
sál sína hitna, vöðvana stsélast og kraftana
vaxá. Þeir vakna til nýs lífs — verða að nýj-
nm og meiri mönnum eftir lesturinn. Þannig
hljóta æfisögur þeirra manna, sem héj* birtast,
að ná tökum á lesurunum. ,
Mestu rúmi hgfir höfundurmn variíj fyVir
Skiíla fógeta, endá var hann fyrirferðarmeiri
en allir aðrir samtíðarmenn hans, bæði að and-
legu atgjörvi bg framkvæmdum. Það er vafa-
•samt, hvort íslenzk«menning á npkkimm einum
manni eiíis mikið að þakka og Skúla fógeta.
Höfundur bókarinnar kemst þaiinig a,ð orði,
að Skúli sé ágrip af allri sögu þjóðarinnar , á
siniii öld, og er það»vel sagt.
Æfi Skúla var* misjöfn. Stundum var hann
svo félaus á yn^ri árum, að hann nálega svalt;
ytundum var hann með auðugustH ^iönnum
dýrkaður, og tilbeðinn af öllum landsins lýð,
stundum tortrvgður og rengdur af þeim, sem
hann vildi hefja til» menningar og frama.
Stui^dum átti hann óskift fylgi allra, stundum
var hann ofsóttur á allar lundir.
% # ,
En hvað sem mætti og hvernig serp .gekk,
var þrekið og kjarkurinn eins. Skúli var stóv-,
menni, þegar alt lék: í lvndi, en óx þó um allan
helmiilg, þegar á móti gekk.
A Islaiídi var eirívöld kaupmannastjórn um
þetta leyti. Skúli eyddi allri sinni löngu og
starfsríku æfi til þess að koma á'frjálsri verzl-
un, setja á stofn iðiTáð, breyta fiskiveiða að-
ferðum og bæta þær; kenna þjóðinni að færa
sér í nyt afurðiFlands og sjávar og rækta sem
bezt jörðina. Þ\ú verður ekki lýst nema með
því að lesa bókina sjálfu, hversu mikið og
margt það var, sem Skúli færðist í fang þjóð-
inni til menningar andlega og líkamlega. Ýið-
ureign hans við innlenda og erlenda höfðingjg,
sem kúgað höf$u og kúga vildu I.slending^, er
• eitt stórkostlegasta atriðið, í sögu þjóðar- v
innar. , , t
Margar eru frásagnir í bókinni,, sem lýsa
því, hvernig Skúli var tvent í senn: mikilmenni
og góðmenni. Til dæmis er þetta: Einu sinni
var Skúli staddur í Hafnarfirði. Þá kom til
han,s húsmannsræfill og sagði kjökrandi:
“Hjálpið þér mér nú, herra •'minn.” “Nú,
» hvað er íim að vera?” spvr Skúli. “Eg keypti
í pils handa konunni minni úti á skipi, en kaup-
maðurinn tók það af mér, þegar í land kom,”
sagði maðurinn. “Miklar andskotans hey-
buxur eruð þið, ” sftgir Skúii, og vindur sér inn
í búðina. Húsmaðurinn lötrar á eftir í öng-
um sínum, til að vita hvort ftkúli muni nokkuð
ætla að greiða fyrir sér og hírríir við búðar-
borðið. Skúli- gengur þegjapdi um búðargólf-
k ið stundarkorn, víkur sér síðan að húsmannin-
um og segir: “Ætlaðir þú fkki að fá í.pils
handa konunni þinni?” “Jú, herra rr^inn,”
svaraði húsmaður. Skúli víkur sér þá að verzl-
unarþjóninum og sægir: “Mældu honum í
piisið.” “Jlann er skuldugur hér,” segir
#þjónninn, en gepir þó sem honum var sagt.
“Þarf konan þín ekkí svuntu líka?” spyr Skúli
húsmanninn. “Æ, ég get ekki kévpt það,”
svarar hánn. “Nóg er komið,” segir búðar-
þjónninn; lætur þá Skúli síga brýrnar, hvéssip
róminn og segir: “'M'iklir ^andskotang^ fantar
eruð þið. < Kaupið af skipsmönnurrt forboðnar
vörur, en takið af aumingjum það sem þei'r
kaupa; mældu honum strax í svuntuna!” —
Þessi stutta sag§. er ágæt/lýsing á Skúla fó-
geta. Það er tvent, sem honum ofbauð, það
var heigulsháttur og voléði íslenzkrar alþýðu
annhrs vegar, og þrælatök hijma “fínni”
stétta liins vegar. Við hina fyrri segir hanú:
“Aliklar andskotans heylnixur eruð þið!” Við
, hina' síðartöldu segir hann: “Miklir andskot-
ans fchitar eruð þið!”
“H^r á landi þarf að'kveða niður mar£a
drauga,” -Sagði Skúli einhverju sinni. “Þar
á meðal eru þessir. deyfð og áhugaley*i;

hræðslá við alla nýbreytni, fjárskortur, van-
þekking og vanaþrælkun. ”
Það er auðséð, að höfundur bókarinnar
hefir skilið Skúla fógeta; er saga hans rituð
á fallegu aiþýðumáli og aðgengileg að öllu
leyti.
iíæst kemur frásögn um Jón Eiríksson;
hann var lengst um erlendis, en sami ættjarð-
arvinurinn og Skúli. Munurinn var sá, að
stilling og prúðmenska einkendi Jón og hann
fór hægara að öllu. Þegar stofnað var félag
íslenzkra stúdenta í Kaupmannahöfn, sagði
hpnn þessi einkennilegu orð: “Trúið mér til,
ekkert hnekkir félaginu meira en ósamlyndi og
iðjuleysi. Ósamlyndið drepur það í einu
I höggi, en iðjuleysið smám saman. Guð forði
oss frá hvorutveggja.” Á öðrum stað segir
hann: “Ef Islendingar læra það, að vera
nógu starfsamir og nógu sameinaðir, þá geta
■ engin öfl komið þeim fyrir kattamef.” “'Störf-
um og verum samtaka,” voru einkunnarorð
hans.
Til þess er ekki ætlast, að segja hér mikið
úr æfisögum þessara manna — þessara vor-
manna Islands, heldur er tilgangurinn sá, að
vekj'a athygli á bókinni; hún á það sannarlega
skilið.
Eg vildi mega óska þess, að lestur þessar-
ar bókar hefði þau áhrif, að hér mættu rísa
upp nokkrir nýir “Vormenn Islands” með
einkunnarorðin hans Jóns Eiríkssoar á vör-
um og í hjarta—þessi orð: “Störfum og ver-
um samtaka.”
1L Abraham Lincoln
heitir hin bókin; er það allítarlrfg og vel sam-
in æfisaga hans með myndum. Höfundurinn
er hinn sami. Þessi bók er hátt á fimta hund-
rað blaðsíður.
“Vormenn Islands” er hrópandi rödd
heima á Islandi úr sögu landsins sjálfs, úr lífi
þjóðarinnar sjáifrar. Þar eru málaðar stór-
kostlegar myndir af þeim jnönnum, sem veittu
heilnæmum byltingaöldum yfir þjóðina Qg
böðuðu hana jafnframt í hlýjum geislum verm-
andi vorsólar. Þessi bók aftur á móti beinir
hug^num lengra út, víkkar sjóndeildarhring-
inn, leiðir lesandann burt úr heimahögunum og
sýnir honum mikilmenni anara þjóða. Skúli
fógeti sameinaði það að vera stórmenni og
göfugmenni. Abraham Lincoln var andlegur
bróðir hans að því leyti. Þegar Skúli sér aum-
ur á húsmanninum, sem vantaði efni í pils
handa konuimi sinni og ,kallaði kaupmennina
andskotas fanta, þá hreyfði sér sama íilfinn-
ingin hjá Abraham Lincoln, er hann sá í fyrstia
skiftið verzlað með menn, og hét því að leggja
fram lið sitt á móti þeim ókjörum.
Abraham Lincoln afnam þrælasölu og
þrælahald í Bandaríkjunum. Skúli fógöti
braut á bak aftur þrælahald á íslandi—aðeins
í annari mynd.
Það var þarft verk og gott að gefa Islenzku
Jijóðinni æfisögu þessa mikla og góða manns
/ á móðurmáli voru; hún hlýtur að hafa þau á-/
hrif á allar stéttir landsins, alia flokka þjóð-
arinnar, sem bæta hugsjónina, göfga sálina,
styrkja manndóminn, efla réttlætið. 1 stutt.u
máli: bókin hlýtur að verða öflugt menningar-
meðal. Höfundinum og útgefandanum bera
þakkir fyrir verkið. l.slendingar hér í álfu ættu
að sýna það og sanna, að þeir kunni að meta
góðar bækur, sem fremur eru gefnar út til
þess að göfga og lyfta, en til þess að leika á þá
strengi í tilfinningalífi fólks, sem fremur
draga úr manngildLen auka það. <
Sig. Júl. Jóhannesson.
Frábœr gestrisni.
“Eg þekki staði, sem við ættum að heim-
sækja í sumarfríinu. Þeir eru á Grikklandi.
Mér er sagt, að þar séu þrjú hundruð munka-
klaustur, er hin fornhelga regla sé ráðandi f,
sú, að þau veiti gestum viðtöku og að þeir g'eti
setið ]>ar eins lengi og þeim gott þvkir endur-
gjaldslaust. Fæði og húsnæði er þar frítt og
hinir eirímanaiegu munkar líta svo á, að gest-
iiy semv að garði bera, séu þeim sendir af for-
sjóninni sem svar upp á bænir þeirra ogíföst-
jar, hvort heldur gestirnir eru ríkir eða fá-
tækir. ”
Þannig mælti hinn nafnfrægi Sir Harry
Lauder, við Charles Dexter Morris, fyrir
nokkrum árum, og tveimur árum síðar, er Mr,
Morris var á ferð í Grikklandi að vorlagi til,
I mintist hann þessara orða Sir Harry Lauders
og réði við sig að revna þetta sjálfur og heim-
sækja þessa einkennilegu og afskektu munka-
bygð.
Munkaklaustur er að finna víðsvegar um
Grikkland — leifar frá miðaldatímabilinu.
Meteora klaustrin í Tessalv eni ef til vill þau
tilkomumestu. Bygð jippi á klettabeltum, sem
rísa þúsund fet upp vfir sléttlendið. Klaustr- ,
in á vesturströnd landsins eru fíngerðari; þau
rísa upp. frá ströndinni og speglast sem gim-
steinar í Adrea hafinu. Kiaustrin á Peloþon-
esus eru hrikaleg og sterklega gjörð, og dökk1 ,
á að líta eins og klappirnar og klettabreiðum-
ar, sem umkringja þau.
Stórkostlégust og tignarlegust klaustur í
-heimi er þó að, finna á Athos, sem er fjall-
garður eða klettabelti, sem liggur um þrjátíu
mílur í sjó fram við efri enda Agíahafsins.
Þar á svo sem huiulrað f(*rmílna svæði er
kirkjulegt lýðveVli. Ibúar þess eru embættis-
menn klaustranna, sem eru um hundrað að
tölu, sem á sinni.tíð voru-brennipunktar hinn-
ar grísku og rússneskij líirkju.
“Svo eg iagði á stað til Amos-fjalls,” seg-
ir Mr. Morris, “upp í þessa ferð, sem eg ásetti
mér að eyða tveimur, vikum í, en eggat ekki
slitið mig frá fvr en eg hafði heimsótt ekki að-
* eins klaustrin á Athos, heldur líka aðal klaustr-
in í suður og mið Grikklandi. i
ÞEIR SEM ÞURFA
LUMBER
KAUPI HANN AF
The Empire Sash& Door Co.
Limited
Office: 6th Floor Bank of Hamilton Chambers
Yard: HENRY AVE. EAST. - - WINNIPEG, MAN.
VERÐ Og GŒÐl ALVEG FYRIRTAK
Engin borgnn þegin.
Sir Harry sagÖi satt. FæÖi og
húsnæö var fritt, og maÖur varÖ
jaínvel aö leita sérstaks lags til
þess hin minsta þóknun eÖa minn-
mgargjöf væri þegin og ekki litið
á hana sem brot á hinum forn-
helgu siðvenjum gestrisninnar i
klaustrunum.
Dagbók mín sýnir, að kostnað-
urinn við þetta ferðalag mitt náði
ekki átta dollurum um vikuna, og
sú upphæð gekk nálega öll í ferða-
kostnaö.
í sumum ihinum auðugri klaustr-
um voru húsakynni ágæt og mat-
urinn frábærjega góður. I þeim
smærri iog fátækari, Iþar sem
stríðið hafði eyðilagt tekjur, voru
húsakynnin og maturinn einfalt
og Öbrotrð og svipað hinni
“gullnu reglu”, máltíðum og við-
urgjörningi, er Ameríkumenn
fj-lgja á fátækra heimilum í hin-
um nærliggjandi austrænu lönd-
um, 'þar sem hjálparfélög þeirra
starfa.
Hverju einasta klaustri fylgir
frístundum sínum sínum til þess
að smíða alls konar hluti og
minjagripi, og þar á meðal er ein-
kennilega gjört verkfæri til þess
að klóra sér á bakinu með, og er
sagt að mikið af því seljist til nær-
liggjandi austurlanda. Einu sinni
þegar eg kom í bæ þennan, keypti
eg tylft af þessum 'bakklórum fyr-
ir tvo drachmas (4 oent) hverja,
og sendi eina 'þeirra til Harry
Lauder. Eina þeirra reyndi eg
sjálfur og fann að hún reyndist
fyllilega éins vel og voríast varð
eftir. Með henni var hægt aö ná
til allra parta líkamans mjög þægi-
lega. En ekki leizt mér þó á að
leggja mikla rækt \áð hana, því
hún æsti bakkláða manna, sem, ef*
kæmist upp í vana, yrði að líkind-
um misskilin af Vesturlandafólki.
Eg vil ráðleggja þeim, sem vilja
eyða sumarfríi sínu og njóta feg-
urðar og mikilleika sumarsins, án
þess að kosta til miklu fé, að fara
til þessara klausturstöðva á
Grikklandi. Málið er aö vísu
þröskuldur á veginum, þvi, ef
bújörð, er “bræðurnir” vinna á. i menn Seta ekH> fleytt sér í nútíðar-
Sauðakjöt er alment notað til gÆku, verða þeir að hafa túlk
íæðu, og brauð, sem þeir baka
sjálfir og búa til úr hveiti af bú-
jörðum sínum, er þeir mala í sin-
um eigin mylnum, með hrati, hýði
og öllu saman, sem hveitikorninu
tilheyrir. Hvert klaustur hefír
s;nn eigin vínkjallara. Vínið búa
þeir til sjálfir með lotningarfull-
um huga úr vínþrúgum, er vaXa
á trjám, sem eru mörg hundruð
ára gömul og vaxa i hinum sól-
gyltu hæðum fjallanna, er klaustr-
in standa á.
Mönnum fyrirgefst, þó þeir
viðhafi mál skáldanna, þegar
ræða er um vínforða þessara
kJausturs munka. Að líkindum ér
livergi í heimi að finna ljúffengari
tegund víns, en hið ósegjan'ega
verðmæta “ouzo”, sem munkarnir
geyma í kjöllurum •slínum í klaustr
með sér; því í sárafáum af þess-
um klaustrum er að finna menn,
sen^ talað geta ensku eða frönsku.
Þeir, sem 'þangað. sækja, verða
líka að vera góðir fjallgöngumenn,
og hestamenn, því þeir verða að
ferðasf á múlösnum dag eftir dag.
Klaustur þessi ,eru \bygð á stöð-
um, sem einkennilega erfitt er að
komast að, og var það gjört, til
þess, að erfitt væri að finna þau
og sækja með vopnum, því Tyrkir
sóttu þau tíðum heim á ránferð-
um sínum.
Halaður upp í poka.
Til þess að komast til Meteora
kiausfursins þarf maður að ferð-
ast þhjá klukkutima á múlasna
upp fjallshlíð. Þegar þeirri ferð
er lokið, kemur maður að stand-
fcergi, sem er 300 fet á hæð, og
unum griskú, sem máske er sjö- ; U1JP a Þa® berg hala ,munkarnir
tiu eða áttatíii ára gamalt. Þann ■ terðamennina í poka, nTeð gamalli
bezta liquer, sem til er á Grikk-1' Ædu, sem er uppi á brúninni.
landi, er að finna i Xero-Potámi Það er vel aÖ, imynda 'sér>
klaustrinu á Athos fjalli, og er eft- kNern'& manni liður á meðan mað-
irtektavert, að nafn það, Xero- ur er að.dingla 5 'oftinn 1 P°kan-
Potami, þýðir “aldrei þurt”, eða um a Þeirri iei®- k-n þegar upp
sem maður mundi segja á ís- kemnr. gle^mir maður þvi öllu sam-
lcnzku “aldrei vínlaust.”
Auðar stofnanir.
íbúatalan í Athos, þegar vel lét
,á undan stríðinu, var 50,000 í
þessum hundrað klaustrum, og
'var heimingúr af þeim pílagrímar, ábótans.
an, þafc bíða"'( munkarnir ' eftir
inanni með rjúkandi kaffi af könn-
unni, sýróp og sætabrauð, og ekki
að gleyma hinum krystalstæra
liquer, sem hefir verið geymdur
í meir en fimtíu ár í steinkjallara
sem þangað sóttu úr fjarlægum
löndum og'héruðum. Nú standa
mörg af þessum klaustrum auð
og íbúatalan er um 3,000.
Pilagríma ferðirnar frá Egypta-
lrndi, Rússlandi og úr héruðum
Grikklands eru hættar. Gestabók
eins af hinum stærri klaustrúm
sýndi, að þrjátíu ferðamenn hefðu
komið þangað á tólf mánuðunum
næstu á undan mér. Átta af þeim
voru embættismenn frá hjálpar-
stöðvum nærliggjandi austurlanda,
sem fram hjá höfðu farið við
, Næst fer maður að skoða Byz-
antium kirkjurnar, með þeirra
nargvíslegu veggmyndum, sem þar
halda litum sínum, þó þær séu
orðnar 400 ára gamlar. Eftir,
miðjan ' daginn fer maður að
skoða bókhJöðurnar, helgimynd-
iinar, eða aðra fjársjóðu, sem-þar
eru geymdir, eða hregður sér til
þorpsins. [ »
Eftir að kveldsöng er lokið, er
kveldverður fram reiddur og neyta
menn hans við kertaljós. Að þon-
um loknum situr maður og spjall-
skyldustörf sin. ‘ I ar við álbótann í1 skrifstofu hahs
í fjögur hundruð ár heíir engin j 0g reykir Cavalla vindlinga. Að
kona stigið fæti sínum á Athos- j síðustu er viðarklujíkuniv miklu
f jall. Þar er paracíis karlmann-, hringt og gestunum er fylgt til
anna, 0g ekkert kvenkynsdýr £ær 1 gestaherbergjannna og þeir leggj-
heldur að stíga fæti inn fvrir ast tií svefns í rúmum sínum. sem ,
landamæri þessa lýðveldis. Tímg-
standa Við opipn glugga, sem þeir
un alls liúpenings verður að geta séð loftið og stjörnurnar t
;ara fram utan 'þeirra. Hundur gegn um.
( með gljáandi skrokk og af þektu
kyni, sem eg hafði með mér, var
laus látinn eftir< ítarlega skoðuri
og hleypt í land.
Á miðjum þessum skaga er höf-
uðstaður þessa kirkjulega lýðveld-
Menning forn-Grikkja.
I þessum klaustrum vcéru bó'k--
nientir forn-Grikkja og nienning
gtym^ á nríðalda tímabilinu. ^ú
m:nna þau að eins á forna frægð.
Fjöldi fieirra eru vfirgefin og fá-
is. íbuatala hans er átta hundruð, ir gjörast til þess á vorum dögum,
alt karlmenn, er gefur stað þeim1 að fyíla skörð þeirra, <æm falla í
blæ, sem hvergi er að finna ann-1 klaustrum þeim, sem enn er hald-
ars staðar í heinrí. Þorp það er ið við.
hreint og vel haldið, og hinir; Stjórniná Grikklandi er að '
kjólklæddu íbúar þess sýnast vera hugsa, um að nota klaustrin fyrir
færir um að stjórna þorpinu eins j skólí og-gjöra þau að aðal aðset-
vel og nokkru öðru þorpi, eða bæ, I urs stað æðri mentunar -grísku
sem eg þekki, er stjórnað. ‘ þjóðarinnar.
í þorpinu er ein aðal-gata,' og j I kíaustrunum á Athos fjallinu
við hana standa tuttugu sölubúðir er rúm fyrir 20,000 sfúdenta.
prýðishreinar og vel útlítandi — j Þegar minst var á þetta við ábót-
matsölubúðir, skraddara b^ðir og ann í Xero-P^támi, hristi liann
búðir, þar sem ljósasfjakar eru í.öfuðið og mælti *Aldrei! Þfcssir
seidir. \ erkstæðr eru þar nokk- samsteypu háskólar koma aldlki á
þenhan stað.”
ur, þar sem eftirlíkingar af helgi-
myndum eru biínar til og perlu-
bönd, sem selt er út um allan
lieirn, og er slíkt aðal tekjulind
klaustranna.
Vcrkfœri til að klóra á scr
bakið með.
Fleiri hundruð munkanna eyða
Ef til vill verður það ekki'a
meðan hann lifir: en hatin er nú
orðinn gamall. Fn hraðinn er
mikill og brevtingarnar margar.
Gamlar hugsjónir fyrnast, og
<| menn kasta þeim í 'austurlöndum
eins og þeim vestrærm. Hver veit
I