Lögberg - 08.10.1925, Page 7

Lögberg - 08.10.1925, Page 7
LÖGBERG FIMTUDAGINN, 8. OKTÓBER 1925. Bte. T Vatnajökulsferð Fonte- nay sendiherra. Hann fer um ókannað landsvæði, ásamt Gunnlaugi Briem stud. jur. og Guðjóni á Ási sem fylgdar- manni. Rúmlega tvær dagleiðir frá Reykjavík er allstórt landssvæði vestur af Vatnajökli, sem aldrei hefir verið farið um, þangað til fyrstu dagana í ágústmánuði í sumar. Það er ótrúlegt afspurnar, en engu síður satt. Mönnum kann að virðast vel í lagt, að kalla það aðeins tvær dag- leiðir héðan; en síðan hægt var að fara í bifreið upp í Landsveit, er það eigi of langt að ætla það eina dagleið héðan og að Galtalæk á Landi. En þaðan er ekki nema mátuleg dagleið ríðandi norður i Illugaver í Holtamannaafrétt. Svæðið sem fram til þessa hefir verið ókannað, er allstórt. Takmörk hins ókannaða landsvæðis. Vonarskarðsvegurinn er marg farinn, eins og kunnu'gt er. Björn Gunnlaugsson fór þá leið árið 1839. Gekk hann þá á Vatnajökul norðanverðan, þar sem hann er næstu’r Vonarskarðsvegi. Árið 1889 fór Þorv. Thoroddsen í rarinsóknarferð til Veiðivatna einis og kunnugt er. Kannaði hann þá ókunnuga stigu, upp með allri Tungnaá, alla leið uþp að jökli, upp í svonefnt B'otnaver. Þorv. fór ekkert norður með jökl- inu úr Botnaveri, en hann hafði þaðan og eins frá Tjaldvatni, út- sýni nokkurt norður eftir. — En þeir landkönnuðir, semj farið hafa um Holtamannaafrétt, j hafa eigi farið austur fyrir Köldu-J Ikvísl, eða að minsta koisti vissi Þorvaldur eigi til þess, að nokkur úskýrsla væri til um ferðalag um svæðið milli Köldukvíslar, Þóris- vatns og Vatnajöuls. Hann segir svo 1 ferðabók II, tols. 276: böræfin norðu’r og austur af vötnunum (Veiðivötnum) upp að Vatnajökli voru alveg ókunn bygðamönnum, því' enginn hafði um þau farið; þeir sem fóru til Veiðjvatna, hættu sér ekki upp á öræfin og grasleysurnar þar fyrir ofan, enda höfðu þeir þangað ekkert að gera.” Holtamenn hafa í fjallgöngum farið nokkrum sinnum austur yfir Köldukvísl; en þeir hafa eigi hald- ið ýkjalangt austur eftir, aldrei það menn vita farið nálægt því austuT að jökli. Árið 1862 ætluðu þeir Magnús Stephensen og Grímur Thomsen, að slkygnast eftir eldgosi í Vatna- jökli, en sneru vjð í Illugaveri, af því að þeir höfðu ekki nægan ót- búnað. Árið 1884 fóru fjórir Skaftfell- ingar norður að Tungnaá, og hafa e. t. v. farið eitthvað norðar en Þorvaldur, en þeir 'komu aldrei nálægt Vatnajökli. Gnúpa-Bárður. Engar heimildir eða munnmæli eru1 til um það, að nokkur hafi far- ið meðfram vesturrönd Vatnajök- uls frá Vonarskarði og suðureftir, nema frásögnin um Gnúpa-Bárð, sem sagt er frá í Landnámu, að flutti sig úr Bárðardal í Fljóts- hverfi snemma vors og “gerði kjálka hverju kykvendi, því, er gengt var, ok lét hvat draga sitt fóðr ok fjábhlut; hann fór Vonar- skarS, þar er síðan heitir Bárðar- gata; hann nam síðan Fljóts- hverfi og bjó að Gnúpum.” Eftir þeim kunnugleik, sem Thoroddsen hafði af öræfunum, þótti honum þessi frásögn næsta ótrúleg. En þótt Bárður hafi farið þarna um, með kykvendi sín fyrir þúsund árum, eru menn litlu nær um landafræðina þar efra. “Kerlingar” blasa við sjónum langt að. Á íslandsUppdrætti Þorv. Thor- oddsen er örnefni eitt á hinu ó- kannaða svæði. Eru það “Kerling- ar,” táknaðar sem tvær fjalls- strýtur nálægt vesturrönd Vatna- jökuls, en umluktar jökli á alla vegu. Þorvaldur sá fjöll þessi nokkr- um sinnum tilsýndar á ferðum sínum, frá Kerlingarfjöllum — Tjaldvatni (Veiðivötn) frá Þóris- vatni; og frá Botnaveri sá hann Kerlingar gægjast upp yfir jökul- bunguna í norðri. Þar sem hann sá best til þeirra sýndist honum syðri kerlingin Ijósari að lit og gat upp á að það stafaði af hveragufu eða líparíti. Hann þyngdist um 13 pund. Er nú mjög þakklátur. L. R. Taylor, að Willow Bend, W. Va., skrifar: “Eg þakka yður inni- lega fyrir þá miklu blessun, er meðal yðar hefir veitt mér. Eg hefi eigi einungis fengið aftur mína fyrri heilsu, heldur þyngst um 13 pund. Nú er eg að nota fjórðu flöskuna af Nuga-Tone. Mér finst eg eiga Nuga- Tone líf mitt að launa.” Lesendur vorir munu sannfærast um, að Nuga-Tone er ágætis meðal, Ijúft aðgöngu og getur í engum til- fellum skaðað. Það eykur matar- lystina, skerpir meltinguna, auðgar blóðið og byggir upp allan likamann. Nuga-Tone er ábyrgst meðal og pen- ingunum kkilað aftur, ef yður batnar ekki. Fæst hjá öllum ábyggilegum lyfsölum. Frásögn sendiherra. Er sendiherra kom heim úr ferðalaginu, átti IMbl. tal við hann um ferðina. Af hendingu hefir það dregist að birta hér frásögn hans. Fer útdráttur úr ferSasögu hans ihér á eftir. Þegar Fontenay sendiherra lagði af stað héðan frá Rvík, þ. 29. júlí s. I., var ferðinni heitið til þessara tveggja “fjallastrýta” í Vatna- jökli, sem enginn hafði áður Ikom- ið að, svo menn viti til. — Þeir voru þrír: Fontenay sendi- herra, Gunnlaugur Briem stud. jur. og Guðjón bóndi í Ási í Holt- um, sem lögðu af stað frá Fells- múla á Landi síðari hluta dags þ, 30. júlí. Þann dag fóru þeir sem leið liggur norður fyrir Tungnaá og tjölduðu um nóttina norðan við ána, við kofann, sunnanvert við Búðarháls. Næsta dag héldu þeir upp á Holtamannaafrétt, yfir Klifshaga- velli og norðaustur í Illugaver og gistu um nóttina i gangnakofan- um í Illugaveri. Þeir leggja af stað úr Illugaveri austur yfir Köldukvísl. Daginn .eftir, laugardaginn 1. ágúst, var fyrirtaks veður, glaða- sólskin og norðankaldi. Gengu þeir um morguninn upp á hæð skamt norðan við kofann, til þess að skygnast austur yfir Köldu- kvísl og athuga, hvort þeir sæju tilsýndar nokkurn stað, þar sem líklegt væri að vað væri á Köldu- kvísl. Illugaver er beint beint vestur af Keblingum, og var það tilætlunin, að halda sem beinustu leið þangað. Skygni var bærilegt, og höfðu þeir nokkurnveginn útsýni austur eftir öræfunum að Vatnajökli. Þaðan að sjá var ómðgulégt að átta sig á því, hvort hægt væri að komast yfir hraubréiðurnar, sem taka við hinumegin við Köldu'kvísl, og var jafnvel líklegra, að þær væru ófærar yfirferðar. En þá var reynandi að halda suður með íKöldukvísl ,yfir í lág fjöll, sem þar eru og komast meðfram þeim austur að jökli. En eins og getið er um hér áður höfðu þeir, sem leitað hafa eftir fé austan við Köldukvísl, eigi séð þar neinn gróður, enda aldrei orðið þar varir við nokkra skepnu. Var því sjálfsagt að hafa með sér hey úr Illugaveri austurjrfir. Slógu þeir í fjóra poka væna þar í verinu. Auk þess voru 60 pund af höfrum með í förinni. Bundu þeir síðan trúss síh og lögðu í Köldukvísl undan Illugaveri. Eig- inlegt vað er þar ekki, en botninn góður í ánni, og áin ekki dýpri en á miðjar síður. öræfin austan við Köldukvísl. Á bakkanum austan við ána er ofurlítil1! víðirlaufgróður. En er hann þraut, sáu þeir ekki sting- andi strá, fyrri en þeir komu til baka þangað aftur á mánudag, nema geldingahnappa á stöku stað á stangli. Þeir fóru yfir Köldukvísl um kl. 3 eftir hádegi. Riðu þeir um sand- orpin hraun í 4 tíma í stefnu á Kerlingar. Var færðin sæmileg, þegar þræddar voru lægðir eftir hrauninu. Heljargjá. lEn alt í einu verður fyrir þeim heljarmikil gjá, sem var alófær yfirferðar. Er vestari gjáarbarm- urinn sumstaðar 20 m. hár. Gjá þessi mun vera 8—10 km. á lengd og 1—2 kílómetrár á breidd. I gjábotninum er mjög úfið, svart apalhraun. Undir austurveggnum lá samfeldur snjóskafl. Fjall eitt virtist loka gjánni í suðri, en spö!- korn norðar en þeir komu að gjánni virtist sandalda liggja yfir þvera gjána. Gjána nefndu þeir Heljargjá, en hrauhið sem í henni er Galdra- hraun. í Vatnsleysuhlíð. t Halda þeir nú norður með gjánni. En þegar þangað er kom- ið, sem þeir hugðu vænlegast að komast yfir gjána, náði sandaldan ekki alla leið yfir um. Hrauhaftið við öldukporðinn í gjánni var eigi breiðara en 30 metrar. En þó eigi væri það breiðara, var það aló- fært yfirferðar með hesta. — Norðan við sandðlduna breikkar gjáin, en þar sem iþún þrýtur taka við úfin hraun. Töldu þeir félagar því tilgangslaulst að reyna að koma hestunum lengra. —' Tjöld- u'ðu þeir þarna, gáfu hestunum og bundu þá. Vatn var þar hvergi til að brynna þeim. Skömm eftir að þeir höfðu tjald að í VatnsleysUhlíð, kom ti'l þeirra gestur, er var einasta kvikindið, sem þeir urðu varir við austan Köldu'kvíslar. Það var fiskifluga. Hélt hún sig við tjaldið meðan það var þar. Alla þrjá dagaha, sem þeir voru austan Köldukvíslar, sáu þeir aldrei fugl á flugi. Flugan var sem sagt einasti fulltrúi dýrarík- isins, er þeim var sýnilegur með berum augum þar eystra. Daginn eftir þann 2. ágúst, var yndælasta veður, glaðasólskin og logn. Voru þeir snemma á ferli þann dag. Þeir Fontenay og Gunn- laugur lögðu af stað klukkan 8.30, áleiðis austur á Vatnajökul. Gengu þeir kringum Kerlingarfjöllin, er Þorvaldur Thoroddsen og aðrir öræfakönnuðir hafa séð tilsýndar, vestan í Vatnajöku'Isröndinni, og síðan héldu þeir til baka að tjald- inu, vestan við gjána. Frá öldunum norðan við tjald- staðinn höfðu þeir litið yfir land- ið kvöldið áður, áður en tók að rökkva. Frá öldum þessum, er þeir nefndu Vatnsleysuöldur, sáu þeir stórar hraunbreiður fyrir austan gjána og álitu þeir, að fjöllin sem 'blðstu við í suðaustri, sunnan við hraunbreiðuna væru í áframhaldi af jöklinum. Gönguför 2. ágúst. Frá Vatnsleysuhlíð halda þeir til suðausturs og œtla að ganga eftir hæðunum sunnan við hraun- ið, og fikra sig eftir þeim upp á jökulinn. Ganga þeir að felli einu, er þeir nefndu Litla-Fell; hitta þeir þar fyrir sér gígjaklasa, með mörgum gígum. Suðvestur af gígunum er fjall eitt stórt, með mörgum dröngum, er þeir nefndu Drangaf jall. Halda þeir nú meðfram gígun- um og norðanvert við hærra fell, er þeir nefndu Bláfell; er það | hæst í þessum feliaklasa, og að svonefndu’ Hádegisfelli. Er þang-| að kemur, sjá þeir að allstórt bii: er á milli þess og jökulsins. Næst Hádegisfeili milji þess og jökuls- ins er sandfylt hraun, en er nær dregur joklinum taka við aur- skriður og stórgrýttir melar Ganga þeir nú norður af Hádegis- felli, og síðan rakleitt austur í stefnu' á vesturenda nyrðra Kerl- ingarfjallsins. Milli melanna og jökulsins er lágur fjallshryggur, og vestan við hann rennur jökulkvísl til suðurs Er hún að vatnsmagni lík og Ell- iðaárnar. Kerlingar og umhverfi þeirra. Er þeir komu upp á hrygg þenna, blasa við þeim vötn tvö milii hryggsins og jöku’lsins. Eru1 þau á uppdrættinum nefnd Gunn-I laugsvatn og Sigríðarvatn. Skrið- [ jöklar ganga niður í bæði þessi vötn, en afrensli hafa þau ekkert ofanjarðar. Kerlingar eru fjallshryggir tveir og liggur nyrðri fjallshryggurinn norðaustur, en hinn meira í norð- ur. — Er sá vestari eigi umluktur jökli að vestanverðu, eins og sýnt er á uppdrætti íslands. Gunnlaugs vatn er sunnan við nyrðra'fjallið. Kryppa er upp úr fjallshryggnum, llk í lögun að útlínum og úlfalda- kryppa, og væri því hægt að kalla hrygginn Úlfalda. Stakt fell eitt stendur upp úr jöku’Iröndinni nokkru sunnar, en þeir komu að jöklinum. Er það í sambandi við hrygginn meðfram jölkulröndinni. Er fellið líkt í lög- un að ofan og burst á tjaldi, og nefndu þeir fellið því Tjaldfell. Þeir gengu á jökulinn eftir hryggnum, sem er á milli vatn- anna, suðurfyrir isyðra fjallið og norður með því að austan. Sá fjallshryggur liggur í norð-norð- austur. Er hann hæstur nyrst. Þar er ávöl hæð á hryggnum, 2—300 metr. hærri en jökullinn, en hann er þarná 1080 m. Dregur í söðul- bak um miðjan hrygginn. Minna útlínur hryggsins á liggjandi ljón, og gæti því nafn á þessum hrygg verið Ljónið. Engin ummerki voru á fjallinu er bentu á, af hverju tilgáta Thor- oddsens stafaði um, að þar væri annaðhvort líparít í fjallinu eða hveragufa, er gerði fjallið ljóst i fjærsýn. Útsýnið af jöklinum. Útsýni höfðu þeir ágætt af jöklinum. Tungnafellsjökull blasti við í hánorðri, svo og Hágöngur í norðvestur. Öll austúrströnd Hofsjökulis sást og vestur með Hofsjökli og alla leið vestúr í Kerlingarfjðll. Eigi sást lengra í suður en að Langa- sjó, vestan við jökulinn. En i suð- austri sást strýta ein upp úr jökl- inum, sem eftir útliti og stefnu til, mun vera Hvannadalshnjúku’r. Skamt norðan við Kerlingar sást hamrahlíð upp úr jökulbreiðunni. Jökull lá þó fram á hamrabelti þetta. Hæst virtist jökulbungan vera á norðvestu'rhorni jökulsins. Jökulgjáin. Austan við Ljónið var víðáttu- mikil lægð í jökulinn; gengu þeir yfir lægðina. En er þeir komu að norðausturhorni fjallsins varð fyrir þeim djúp gjá, er lykur um fjallið að norðanverðu, það er a?5 segja, jökullinn húsar þar fráiprests og srafnaBar, en verBur fyrir fjallinu. Er jökulglufa þessi mjög því óláni, a8 trúa ofvel æfintýra- einkennileg og hrikaleg. Sjást | manni nokkrum, f jölhæfum flag- greinilega ótalmörg lög í þver- ara, sem hún leggur lag sitt viB, og hnýptum jökulbarminum, en hamr!eignast meB honum dreng, sem Jiún ar og hengiflug í f jallinu á móti. i lætur skíra Gissur Skálholt, vill Urðu þeir að krækja fyrir hana. I ekki láta hann bera nafn föBursins Héldu þeir síðan norður fyrir er henni var horfinn fyrir fult og Til þess að þeir, sem enn hafa ekki kynst “Sögu” gefi fengið ofur- litla hugmynd um efni hennar, skal hér talið upp hiB helsta og fariB um það fáeinum orðum. Lilja Skálholt: er fyrsta og stærsta sagan í ritinu, og gerist hún í \Minnipeg. Lilja er góB stúlka og guBrækin, og hefir áunniB sér hylli fjadlið, þvert yfir skriðjökulinn, sem gengur niður í Gunnlaugs- vatn austanvert, norður fyrlr næsta fjall, meðfram rensli þvf é jöklinum, sem eru upptök svo nefndrar Úlfaldakvíslar og niður á hraunbreiðurnar aftur.— Leiðin til baka. Var nú kominn dagur að kvöldi Um kl. 8 óðu þeir aftur yfir kvísl- ina. Háldu þeir síðan ibeinustu leið yfir hraunið. Þegar þeir voru komnir alllangt vestur á hraunið var telkið að dimma af nóttu. En í næturrökkrinu sáu þeir móta fyr- ir ljósleitum hólum, ibeint austur af Vatnsleysifhlíð, rétt austan við gjána miklu. Nefndu þeir hólana Ljóshóla. Þeir komu á tjaildstað kl. 1 um nóttina. Þar hittu þeir Guðjón og hest- ana í góðu yfirlæti. Hafði hann getað brynt þeir um daginn með sólbráBarvatni undan snjósköflum klukkutíma reið suðvestur af tjaldstaðnum. En nú var hey og hafrar þrotið. Var því eigi til setunnar boðið þar eystra. Héldu þeir í ibýti næsta dag sömu leið til baka vestur í III- ugaver. alt. Öll ást hennar til hins ótrygga manns. verður að móðurlegri elsku og umhyggju fyrir drengnum, sem er efnis barn. Ásetur hún sér aB ala hann upp eftir strangkristileg- um reglum, í því augnamiBi, ai5 hann verBi fyrirmynd annara í guB- rækni og góðu siðferöi. Sérstaklega leggur hún áherzlu á umburBar- lyndi og sáttfýsi, — að fyrirgefa af hjarta allar mótgerðir, og rang- sleitni annara. Og svo langt gengur hún í siðvendninni aB Gisur litli má ekki — og á ekki, aB veita mótstöBu þó á hann sé ráBist og honum mis- þyrmt, heldur taka öllu meB þolin- mæði og umburðarlyndi. Drengur- inn sýnir móður sinni ótakmarkaBa hlýðni. Breytir aldrei móti boðum hennar, þó hann verBi fyrir árásum og jafnvel meiðslum af skólafélög- um sínum, segir hann ekki orB, jafnvel þó gremjublándin réttlætis- tilfinning hreyfi sig hiB innra. Og eftir því, sem hamr er umburBar- lyndari misbjóBa skólasystkini hans honum meira. Dag einn þegar Gisur er fjórtán ára og er að koma heim frá skólanum, glaður og ánægBur yfir nýiu, fallegu fötunum og vasa- úrinu, sem móðir hans hafði gefið honum í afmælisgjöf um morgun- inn, ræBst á hann uppvöðslumikill áflogastrákur, tveim'árum e'ldri, og veltir honum upp úr forugu krap- inu, svo engin sjón er aB sjá hann. ViB atvik þetta, er eins og lifni í sögunni, sem eg felli mig ekki vel viB, þó þær geti varla talist lýti. Annars var þaB ekki tilgangur minn meB þessum línum, að “gagn- rýna” mál og framsetningu bókar- innar, -þvi, bæði er það, að eg hefi enga tilhneigingu að gerast ritdóm- ari, og hitt, að illa situr á okkur leikmönnunum, aB vera aS þefa uppi gallana á ritverkum hvers annars, því flestir erum viB undir syndina seldir í þeim efnum. LambiB hún litla Móra: er frum- leg en þó eðlileg smásaga, af fávitru olnbogalbarni mannfélagsins, — fá- tækum einstæSing, — dreng, sem ekki hafði annað af lífinu að segja en slæmt og vanrækt uppeldi laust við alla mannúð og umhyggju for- eldra eBa vandamanna. Og eftir aB| . . . . , . . ... . , , , &, . .. I íst einæringurmn a skeri eitt sinn komast í svokallaBa krisinnajj náttmyrkri og roki. Fluttu blöð- manna tölu, verBur þó svo mikill | jn ]angar frásagnir um þann at- maður, aB geta unnið fyrir því, sem j j)Urg Schmidt rorraði á skerinu’ í PLESS SCHMIDT gefst upp við að róa til Færeyja. Fyrir skömmu var í' íslands- blöðum minst á för Pless-Schmidt liðsforingja, sem lagði af stað frá Höfn til Færeyja á einæringi. En sú ferð átti að vera einskonar tilraunaferð áður en hann legði af stað til Ameríku á einæring sínum. Undanfarnar vikuT ihefir um fátt verið talað meira á Norður- löndum, en för þeessa, — segir í Mbl. frá 5. sept. Langar greinar hafa birzt um þetta í blöðunum, frásagnir hans af ferðalaginu og móttökur þær, er hann hefir fengið í borgum þeim, þar sem hann hefir komið. iSkamt utan við Gautaborg fest- hann þarf í sig og á. En svo er honum einu sinni gef*ið mórautt lamb. Verður hann svo hugfanginn af því, að hann má varla af því sjá. Hann matar það af matnum, sem honum er skamtaBur. Gerir gælur viB þaB, og talar viB það, sem maB- ur við mann. Virðist elska það eins marga klukkutíma og gat enga björg sér vettt. Taldi hann, *að þá hefði lif hans verið hætt komið. Eitt sinn réðist að honum ’há- karl og fylgdi honum langa stund. Sat hákarlinn um að bíta í oln- bogana á honu’m, er þeir námu við sjávarborðið. Er Pless- Schmidt kom næst til lands, keypti við hákarla. Er ihann var kominn norður 1 með Noregsströnd, var afráðið að 1 taka kvikmynd af ferðalaginu. V*r höfð flugvél til þess að ná þaðan sem beztum myndum af einæringnum. Er til Björgvinjar kom, var Frá Illugaveri fóru þeir vestur yfir Þjórsá á Sóleyjarhöfðavaði, vestur í Nauthaga. Næsta dag fóru þeir upp að Arnarfelli og til baka að tjaldinu/ er þeir skildu j földum neista í eBlidjúpi Gizurar eftir í Nauthaga. Að morgni þess litla. — Eins og hin forn-norrænu 6. ág. héldu þeir aftur til bygða, j lundareinkenni vakni viB vondan riðu á 11.30’ tíma frá Nauthaga! draum, af löngum og óeðlilegum suður í Gjána í Þjórsárdal. Þaðan! svefni. Jafnvel í huga hinnar góBu fóru þeir um Stóranúp, Þjórsár-I og sanntrúuðu Lilju kviknar efi um tún og til Reykjavíkur. Sag a. Ein tilraun enn, aB gefa út ís- lenzkt tímrit hér vestra, er “Saga," sem skáldiB Þ. Þ. Þorsteinsson, er nýbyrjaður að gefa út. Og er von- andi aB hún verði langlifari en flest af systkinum hennar hafa orðið. Enginn sæmdarauki er þaB fyrlr okkur Vestur-íslendinga, aB hafa ekki í þau 40 ár eða meira, sem vér höfum dvaliS sem þjóSflokkur í þessari í þessari heimsálfu, getaB haldið úti einu timariti, nema stutt- an tíma i senn, að undanteknu kirkjumálaritinu JSameiningunnl. Ekki hefir þó vantað aB margar til- raunir hafa verið gerðar til þess, en flestar hafa þær mishepnast, — meira þó fyrir áhugaleysi almenn- ings en hæfileikaskort forstöBu- mannanna. — Ekki svo aS skilja, að almenningur hafi ekki haft á- huga fyrir aS lesa rit þau, sem út hafa komiS, — því enn eru íslend- ingar bókhneigSir — en þeir eru alt of gjarnir á að.hliðra. sér hjá aS kaupa þau, og má það heita meira gildi hinnar ströngu siðferðisreglu, fyrirgefningar boðorðsins. Hún fer aS örvænta. um sigur hins góSa á- setnings aB gera Gizur aB sönnum manni samkvæmt kenningum krist- indómsins. Og í samtali sínu viS prestinn, séra Leif, — sem er snjall- asti og hesti kafli sögunnar, er hug- ur hennar eins og flóttahrakinn fugl milli tveggja andstæðra afla — and- stæSra öfga mætti eins vel segja, — á aðra hlið meðfædd sjálfstæðistil- hneiging og hreystileg jafnréttisþrá. Á hina, helgimagnað trúarlögmál, sem allir hafa játaB, en engir hlýtt. — SiBgæBiskenning, sem barist hef- ir hinni góBu baráttu fyrir málstaB hinnar hæstu hugsjónar í margar aldir, en altaf Iveið ósigur. — Svo loksins þegar hún verður sjónar- vottur að hnefahöggorustu sonar síns 0g Tom Collins — þessa við- bjóðslega villidýrsleiks, sem engil- saxneski þjóðflokkurinn dáist svo mikiB aB, — verBur karlmensku og hugrekkis dygBin yfirsterkari hjá henni, þar til hún sér son sinn bera sigur úr býtum, en mótpart hans og upphafsmann illindanna l'ggja særBan og lamaBan, þá fyrst fær hin gullna regla sitt rétta sæti i en lítil skammsýni að sjá ekki, að [ hjarta hennar. Og i sáttveislunni, blöB og timarit geta ekki borið sig er sagan endar á, sitja þessar himin- nema með nægum f jölda kaupenda. bornu drotningar manneðlisins eins Eg hygg, að þetta sé aBal orsök- in til þess aB timarit okkar hafa ekki þrifist hér, en ekki sú, aB fólkið sé svo sárt á centunum, að það sjái eftir þeim fyrir góða bók eða gott timarit. og systur í öndvegi samsætisins Næsta sagan, er Vitrun Hall- grims Péturssonar. Perlan i bók- inni, — frumleg og náttúrleg. Nokkurskonar helværðardraumur sálmaskáldsins fræga. Sú saga er Án þess aB lasta þau tímarit, sem (tveggja dala virði. Minsta kostl áBur hafa komið hér út, tel eg fyrir þá, sem óvanir eru víðsýni í “Sögu" Iiklegasta til aB nú almenn-1 trúarefnum^ er hún lærdómsrik ings hy.lli, ef hún heldur áfram eins | hug\rekja. Að hugsun, hlýleika og og hún byrjar, og fólk fer aB kynn-, frjálsmannlegu víBsýni, er hún ast henni. Þessi fyrsta. bók hennar snildarverk. AB undantekinni fram- er vel úr garBi gerB. Frágangur setningunni, hefBi vel mátt trúa aB allur vandaður og smekklegur, enda ^ sagan væri eftir höfuBsnillinginn er útgefandinn skáld og listamaður. okkar í sagna skáldskap. E. H. ^g móðir barn. T.n svo drepur tofaj }jann sér stóran búrhníf. Þóttist Litlu Móru. Trvllist þá drengurinn hann s'ðan geta verið óhræddur og verður. sem vitátola. Eltir refinn urr( grjót og klungur þar til hann getur drepiB hann, og þannig sval aB hefndarþorsta sinum. Eftir þetta eignast hann kindur, en virð- ist ekki þykja neitt vænt um þæt. Elska hans var öll á Litlu Móru. og dó meS henni. ÞaB er ekki mikiB efni í þessari sögu, en góð mynd -er Pless-iSchmidt tekið, með kostum hún af þessum einkennilegu mann-Jog kypjum eins og annars staðar verum, sem hittast stundum í þjófr- " Æ ' * “ ’ — félaginu og flestir fyrirlita; en fáir skilja, en sem hafa þó, ef til vill I ríkum mæli hin tvö meginöfl mann- legra eSlishvata — ást og ilsku. Skáldsauðurinn, er smásaga. Gömul og ný skopmynd af hugsun- arhætti sumra Mammonsbarna gagnvart mannrolum þeim, sem hafa tilhneigingu aB hugsa um fleira en munn og maga. — Mein- hrákti á einæringnum til lands.. Var þar ákveðið að leigja mótor- bát til þess að verða honum sam- ferða til Færeyja. Átti að hafa kvikmyndavélina í mótorbátnum, svo hægt væri að sýna allan feril hans síðar meir. En þegar komið var út úr skerjagarðinum utan víð Björg- vin, snerir þeir við, sem voru í mótorbátnum. Leizt þeim ekki á ferðalagið lengra. Pless-Schmidt Að flestu leyti ber hún íslenzk ein- kenni. Málið viðast létt og tilgerB- arlaust. Innihaldið skemtilegt, fjöl- breytt og fræBandi. mest eftir rit- stjórann sjálfan. Engar eru þar endurprentarnir úir nýútkomnum ritum, sem nú virBast vera hæstmóB ins í blaBamerrsku Vestur-íslend- inga, en slíkt er bæSi ósmekklegt og óasnngjarnt gagnvart útgefendum þeirra rita. Kvaran, ef ekki hefBi höfundarins verið getið. “Mér er sem eg sjái hann Sulla minn á dómsdegi”, sagði kerlingin Mér er sem eg sjái andlitin á sum- um trúföstustu kirkjunnar mönnum þegar þeir lesa þessa sögu. En gaman væri að sjá hvaS þeir hefðu til mótmæla skoBunum þeim, er hún flytur. Tvær eBa þrjár setningar eru i laus sneiB, er mörgum bragðast illa. Kvennagull: Snotur smásaga i gamni og alvöru. ‘ Morgundagurinn og Óvitar eru heimspekilegar hugleiBingar í stutt- um og snjöllum málsgreinum. Hugrúnar: Spakmæli í fáorðum setningum, er myndu sóma sér vel i hvaða spakmæla safni, sem væri. j Vel valin og snildarlega sögð. Þá eru tvær prýSisvel ritaBar bókaumsagnir, um skáldsögurnar “Kak” eftir Vilhjálm Stefánsson, og Vizkusteinninn eftir J. Anner Larsen. Austrænn andi: Fyrirlestur eftir ritstjórann um indverska skáldið Tagore. Skipulega saminn og af góBum skilningi lýst lífsskoBunum og stefnu hins fræga Indverja. Mik- ill fróSleikur fyrir þá, er lítið hafa kynst ritum hans. Manitou—Opah: Munnmæla- saga frá Indíánum, um uppruna nafnsins Manitoba. Fallegt æfin- týri. Alt, sem hér hefir verið talið, er eftir útgefandann sjálfan. Þar aS auki tvö gamankvæði. vel kveð- in, en ekki nógu “humorisk.” Enn- fremur nokkrar íslenskar þjóSsög- ur og gamlar sannar sögur; einnig dýrasögur og loks velvaldar skritl- ur, sumar ágætar. Á þessu má sjá, aS innihald þess- arar fyrstu bókar “Sögu” er fjöl- beytt og fræðandi. Og þaþ, sem ekki síst mun gera hana vinsæla meðal almennings, er hin frjáls mannlega hugarstefna og þær göf- ugu lifsskoðanir ritstjórans, sem alstaBar gera vart við sig gegnum alla bókina, svo lesarinn kennir hlýrra og þægilegra áhrifa þegar hann leggur hana frá sér. Það, sem eg mintist á tímarit j Vestur-Islendinga hér aB framan,: á ekki viB Tímarit þjóSræknisfé-; lagsins, þvi þaB er aðeins ársrit, og| ætti aS heita það. Rit það mun vera j vinsælt meðal almennings vestra, 1 enda er þaS í alla staði myndarlegt j og vel af hendi leyst. Þorskabífur. Sikipverjar á mótorbátnum voru ófáanlegir til þes^ að leggja á haf í annað sinn. Sögðu ‘haust- stomrana’ þegar byrjaða. En þar eð ekkert gat orðið úr myndatök- línni afréð Pless-Scihmidt að snúa heim á leið. Að öllum 1 kindum hefir hann verið búinn að fá nóg af volkinu. Grænlenska prestvígslan, sem minst var á í íðasta tbl., fór fram á ísafirði 27. f. m. Lorentsen prófastur vígði, en auk hans voru viðstaddir 7 prestar úr nágrenni ísafjarðar. Presturinn, sem v'gB- ur var, er Grænlendingur. Um 90 Grænlendingar voru á skipinu, “Gustav Holm,” sem flutti prest- inn, og setjast þeir að í Scoresby- sund, eins og presturinn, og þang- að fór skipið frá ísafirBí. Eftir vígsluna buðu ísfirðingar Græn- lendingum til kaffidrykkju, en Grænlendingar sýndu listir sínar í kajakróðri þar á höfninni. Lausavísur. Um Símon Dalaskáld kvað Sig1- urður J. Jóhannesson frá Vestur- heimi sumarið 1912, en þá hafði Símon nýlega bætt úr þurkleysi Sunnlendinga með kraftaljóðum sínum og öðrum særingum: Æðsta skáldið ísalands, öldin Símon kallar, því að boði hlýða hans höfuðskepnur allar. —Mbl. 0KEYP1S 5 Tube Radio Set ÓKEYPIS Sendið áritun yðar í frí- merktu bréfi; og fáið frek- ari fréttir um Tilboð vort. Radiotex Co. 296 Broadway, New York. $1000.°° VEITTIR hverjuik þeim, er ■ýnlr al pitthvaB 1 þessari augrlýs- ingiu, sé ei*i aam- kvæmt eannleik- anum. TÆKIFÆRI Y»)AR til aö kaupa belnt frá. verksmiCJ- unni ekta ^lullar fatnaB, $50.00 virtti. Fötin handsaumuö og úr Worsted. Nýjasa aniC — ein- Serge eCa e«a tvíhnept., fyrir a« eins ............... Send No Money—Wrtte for our Special Offcr. and SntÍNfaction Guarantred. $4.00 Perfect Flt Kvenna Karla $10.00 Virði EWta Silki ^kkar Fyrir Aðeins $1.00 Sex pör af þykkum eöa þunnum, ekta SILKI SOKKUM, kvenna, |10.00 viröi, fyrir að eins $1.00 Abyrjpet atS vera 6r Bccta Efni. Tólf pör af ekta, karlmanna SILKI- SOKKUM, þunnum eöa þykkum, $10.00 viröi, fyrir aðeins $1.00 ihe Allied Sales Co., 150 Nassau St. Sondlð liifa PenioKa. CTcrifiÖ os* strax eftir frekarl upplýslngum. New York, N.Y

x

Lögberg

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.