Lögberg - 10.12.1925, Page 3

LÖGBERG FIMTUDAGINN,
10. DESEMBER, 1925
Bls. 3
Úr Fantine
Eftir Victor Hugo.
Stytt hefir Bret Harte. _ .
I.
Góður maður er einkennilegur
maður. Hver er góður maður?
Myriel biskup.
Vinur minn,'þú ert ef til vill
ekki samþykkur því. Þú segir má-
ské að þú vitir hvað góður maður
er. Þú segir ef til vill að prest-
urinn þinn sé góður maður.
En þér skjátlast; þú ert Eng-
lendingur, en Englendingar eru
dýr.
Englendingar halda að siðferð-
isþrek sé sama og alvara. Þeir
ganga með hatta á höfðunum, sem
eru ljótir í laginu og eru mjög
kærulausir í klæðaburði.
Myriel bis'kup var sam| góður
maður — alt eins góður og þú.
Satt að segja Ibetri en þú. Einu
sinni var M. Myriel staddur í
París. Sá góði maður gekk þar um
göturnar, eins og hver annar mað-
ur. Hann var ekki stoltur, þó hann
væri fríður sýnum. Þrír götustrák-
ar atyrtu hann. Einn þeirra sagði
“Já, Guð minn! Þarna er þá
prestur á ferðinni. Ykkur er betra
að líta -eftir eggjunum og hænun-
um ykkar.”
Hvernig tók* þessi góði maður
móðguninni? Hann ávarpaði þá
vingjarnlega:
“Börnin mín,” sagði hann, “þið
eigið ekki skuld á þessu. Eg sé í
móðgun þessari og lotningarleysi
skuld nánustu vandamanna yðar.
Við skulum Ibiðja fyrir þeim.”
Þau krupu og báðu fyrir nán-
ustu aðstandendum þeirra.
Afleiðingarnar voru undraverðar.
Biskupinn leit alvarlega í kring-
um sig. “Þegar eg fer að hugsa
betur um það,” mælti hann, þá sá
eg að mér hefir yfirsést, það er
auðsjáanlega sök mannfélagsins.
Við skulum biðja fyrir mannfélag-
inu.”
Þau krupu niður og báðu fyrir
mannfélaginu. Afleiðingarnar
urðu ennþá dýrðlegri. Hvað sýn-
ist þér um þetta? Eg á við þig.
Allir muna söguna um biskup-
inn og mömmu gömlu Nez Re-
troussé. Hún seldi “aspargus”.
Nez Retroussé var fátæk og
fróm”. Eg segi, heimska!
Myriel ibiskup keypti sér knippi
af “aspargus”. Sá góði maður
hafði einn veikleika, honum þótti
“aspargus” gott. Hann borgaði
konunni einn franka og fékk þrjá
skildinga sous í býtti. Skilding-
arnir voru falskir. Hvað gerði
biskupinn þá? Hann sagði: "Eg
hefði ekki átt að taka á móti býtt-
um hjá fátæku konunni.
Síðar sagði hann við ráðskonu
sína: ‘“Þú skalt aldrei taka á
móti býttum frá fátækum konum.”
Svo bætti hann við í hálfum
hljóðum og eins og hann væri að
tala við sjálfan sig: “því skild-
ingarnir eru máské falsaðir.”
II.
Þegar maðurinn fremur glæp,
þá er hann læstur í varðhald af
mannfélaginu.
Fangelsi er eitt af þeim verstu
gistihúsum, sem til eru. Fólkið,
sem þar á heima er ókurteist og
lítt þroskað. Smjörið er vont og
kaffið er grænt. Eg skal segja þér,
það er óttalegt!
í fangelsinu, eins og á slæmu
gistihúsi þá glatar maður siðferð-
inu og franskur maður glatar þar
því, sem honum er enn þá tilfinn-
anlegra að missa — siðfágun og
viðkvæmni.
Jean Valjean var orðinn rugl-
aður í mannfélagsreglum þegar að
hann kom úr fangelsinu. Hann var
búinn að gleyma hinum einkenni-
legu gestrisnisreglum samtíðarinn-
ar. Svo hann stakk ljósastjökum
biskupsins í vasa sinn og hafði
þá á burt með sér.
Látum okkur athuga þetta atriði.
Það var ekki minsti vafi á að
Ijósastjökunum hafði verið stolið.
Mannfélagið kastaði Jean Valjean
í fangelsi, á því er heldur ekki
neinn vafi. 1 fangelsinu rænti
mannfélagið hann siðfágun sinni,
það er og hverjum ljóst.
Hver er mannfélagið?
Þú og eg erum mannfélagið.
Vinur minn! það varst þú og eg,
sem stálum þessum ljósastjökum.
III.
Biskupinn komst líka að þeirri
niðurstöðu. Hann hugsaði málið
vandlega í sex daga. Sjöunda
daginn fór hann til yfirlögreglu-
mannsins og mælti: “Herra minn,
takið þér mig fanstan. Eg hefi
stolið ljósastjökum.”
Þjónn laganna varð að fylgja
fram þjóðfélagslögunum ðg neit-
aði.
Hvað gjörði biskupinn þá?
Hann lét búa til keðju og lóð úr
járni, hnepti því um fót sér, og bar
til dauðadags. Þetta eru engar
ýkjur, heldur sannleikur!
IV.
Kærleikurinn eru dularfullur.
Lítil vinstúlka mín, sem heima
itti í Anvergue sagði einu sinni
við mig: “Victor, kærleikurinn er
neimurinn, í honum er alt að
.inna.”
Ilún var aðeins sextán ára göm-
ul, þessi gáfaða, fallega, litla, ljós-
hærða stúlka. Henni þótti undur
vænt um mig.
Fantine var ein af þeim stúlkum,
sem fremja misgjörðir á sem dygð-
ugastan og viðkvæmastan hátt, og
er einkenni á frönskum búðar-
stúlkum, sem berast á í klæða-
burði.
Þú ert Englendingur og skilur
ekki þetta. Lærðu, vinur minn,
lærðu. Komdu til Parísarborgar
og lappaðu upp á siðferði þitt.
Fantine var hógværðin sjálf.
Hún klæddi sig alt af í föt, sem
vojru hnept upp i háls. Kjólar, sem
þannig eru, eru merki siðprýði.
Fantine elskaði Tholmoyes og af
hverju? Guð minn, hvað á maðpr
að gjöra? Það var alt foreldrum
hennar að kenna, og hún átti enga
foreldra. Hvernig átti að kenna
henni? Þú verður fyrst að kenna
foreldrunum, ef þú vilt að barnið
læri. Hvernig ætlarðu þér að
verða dygðugur?
Kendu henni ömmu þinni!
Þegar Tholmoyes skildi við
Fantine sem hann gerði á heiðar-
legan hátt — þá sannfærðist
Fantine um að fólk, sem fylgdi
ströngum siðferðisreglum gæti lit-
ið svo á að hegðan hennar væri
ekki í samræmi við skilning þess
á þeim. Hún var tilfinninganæm
og augu hennar opnuðust fyrir
hættunni.
Hún hafði enn ekki brotið nein-
ar siðferðisreglur og hugsaði sér
því að slíta öll sambönd, sem var-
hugaverð gætu verið.
Hún vafði dóti sínu saman í
böggul og lét Ibarnið sitt innan í
hann, því eins ung og hún var þá
elskaði hún hvorttveggja, og fór
úr Parísarborg.
♦
VI.
Breyting var orðin á æskustöðv-
um Fantine. M. Madeline — engill
af manni, hann ibijó til stóra spæni,
eða sleifar með ^sérstöku lagi, er
hann sjálfur hafði fndið upp, og
hafði kent þorpsþúunum að búa
til svikna spæni.
Þetta er framfara öld. Banda-
rikjamennirnir, foörn vestursins,
þau búa til hnotu-mjöl úr tré.
Eg hefi sjálfur séð akspennur
sem búnar voru til úr grenitré á
heimilum (Wigwams) þessara
skógarbarna.
En menningin hefir líka tekið
svikin sér til inntekta. Máttarstoð
mannfélagsins er svik. Jafnvel
þess félagslífs frakka, sem efst
stendur í tröppu mannfélags stig-
ans.
Einn atburður í lífi þeirra var
þó falslaus |— stjórnanbyltingin.
M. Madeline var betri en Myriel
ef hann var nokkuð.
M. Myriel var guðdómlegur, M.
Madeline var góður maður — M.
Myriel var dauður, Madeline á lífi.
Það gjörði allan mismuninn.
M. Madeline gjörði sér dygðirn-
ar arðberandi. Eg hefi séð skrif-
að: "Vertu dygðugur og þér vegn-
ar vel.”
Hvar sá eg þetta ritað? f nú-
tíðar ritningunni? ,Nei. í kóranin-
um, nei, hjá Rousseau? Nei. Did-
erot? Nei, hvar sé eg það þá? f bók,
þar sem eftirstælingar voru rit-
aðar.
VIII.
|M. Madeline var M. Le Maire
(borgarstjóri). Það skéði þannig:
Hann afþakkaði heiðurinn lengi.
Einu sinni stóð gömul kona á
tröppunum fyrir framan húsið
sitt og sagði:
“Mér er sama, góður borgar-
stjóri er þarflegur hlutur.
Þú ert þarflegur hlutur. Vertu
þá nýtur foorgarstjóri.”
Konan var gædd mælsku hæfi-
leikum og hún skildi hvaða áhrif
að einbeitnin og aflið hefir þegar
maður lætur meiningu sína í ljós.
IX.
Þegar þessi góði M. Madeline,
sem lesandinn hefir þegar rent
grun í, að muni hafa átt glæpa-
sögu að baki sér, foetrunarhússvist
og verið vondur maður, gekk lög-
reglunni á vald, sem hinn virkilegi
Jean Valjean þá var Fantine vik-
ið í burtu úr verksmiðjunni og
mannfélagið olli henni tapi.
Mannfélagið snérist gegn henni
og tap hennar var sem hér segir:
Fyrst: unnusti hennar,
Annað: foarnið hennar,
Þriðja: heimili hennar,
Fjórða: hárið,
Fimta: tennurnar,
Sjötta: frelsið,
Sjönda: lífið.
Kvað finst þér nú um mannfé-
lagsfyrirkomulagið eftir alt þetta.
Eg segi þér satt, að mannfélags-
fyrirkomulagið eins og það er nú
er hræsnisfult og ranglátt.
X.
Hér endar sagan af Fantine eins
og gefur að skilja.
Það verður sagt frá öðrum at-
fourðum í bókum, sem á eftir koma.
Vertu ekki hugsjú'kur, það er nóg
af vesalingum, sem enn hefir ekki
verið minst á.
Far vel unz við sjáumst næst.
eins á land. Þar mætti Anna þjóni,
sem kvaddi hana með mikilli virð-
ingu.
“Hvernig líður pabba?” sagði
hún.
• Eimskipið forunaði ofan Dnjepr-
fljótið. Á báðar hliðar voru enda-
lausar sléttur, svo langt sem aug-
að eygði, og hvergi var að sjá
mannaibygð. Það voru að eins
ræktaðir smáblettir á stöku stað,
og mátti ráða af því, að þar mundi
mannabygð nærri.
Skipið var á leiðinni til Kiew,
frægasta helgistaðar Rússa og
hlaðið fólki. Það var glatt á hjalla
á efra þilfarinu þar sem saman
voru komnir farþegar fyrsta rúms.
Þar voru herrar og frúr að hress
sig á mat og drykk, og skutilsvein-
ar höfðu nóg að gera að foera
fram. Alt öðru vísi var um að lit-
ast á neðra þilfari; þar var fólk-
inu kasað saman, og ekkert rúm
óskipað. Það voru að kalla tómir
pílagrímar, sem voru á leiðinni til
helgistaðanna í Kiew.
Mjór jánstigi lá upp á efra
þilfarið, en enginn af neðra þil-
farinu þorði að fara þar upp, því
það var harðlega foannað. Lítill
drengur var samt að reyna að
klifra upp stigann. Það var ó-
fríður hálf-bjánalegur aumingi og
ekki hægt að gizka á aldur hans,
því hann var nærri því ellilegur.
Höfuðið óvenju stórt, hann var
horaður, og mjög reikandi í fram-
göngu. Hann var að smágóla, og
var það líkara dýrshljóði en manns
rödd. Alt í einu rak hann upp ótta
hljóð, og í sama vetfangi datt
hann niður stigann og höfuðið
skall á neðri rimina svo að folóðið
lagaði úr honum. Þarna lá aum-
ingja barnið hágrátandi, en eng-
inn skifti Sér að því, þar til ung
stúlka af efra þilfarinu tók eftir
því, hún var um tvítugt og leit
góðlega lút ,hljóp ofan stigann,
tók drenginn upp og fór að þerra
folóðið af honum.
Þá kom að maður, látlaust en
þokkalega klæddur, og sagði:
“Ilia minn, Ilia minn.”
“Eruð þér faðir hans?” spurði
stúlkan.
“Já, eg er emfoættismaður, og
heiti Jakob, eg Rljóp sem snöggv-
ast frá drengnum. Eg þakka yður
fyrir góðsemi yðar. Fáið mér nú
foarnið. Þér verðið öll Iblóðug.”
“Nei, sækið þér vatn. Það þarf
að þvo sárið áður en bundið er
um það.”
Maðurinn sótti vatnið og stúlk-
an reif sundur vasaklútinn sinn og
batt um sárið.
Jakofo kysti * á kjólermi stúlk-
unnar. “Viljið þér ekki segja mér
nafn yðar?” sagði hann, “þér haf-
ið gert mér svo mikið gott. Aum-
ingja drengurinn minn er vesa-
lingur, sem enginn hirðir um, all-
ir forðast og enginn hefir gert
gott nema þér. Eg er að fara með
hann til Kiew, til að biðja þar
fyrir honum við grafir helgra
manna. Hver veit nema þeir geri
kraftaverk, svo að hann verði heill
heilsu? Segið mér hvað þér heit-
ið, svo eg geti beðið fyrir yður.
Stúlkan kvaðst heita Anna —
Eg óska að bænir yðar verði heyrð
ar og þykir vænt um að þér foiðjið
líka fyrir mér.”
Síðan tók hún dósir upp úr
vasa sínum fullar af sætinduin og
gaf drengnum úr þeim, en faðir
hans varð innilega glaður af því
“Honum líður vel, og honum
þykir fjarska vænt um að þú ert
komin heim.”
Þjónninn sótti farangur hennar
út á skipið, og fylgdi henni síðan
á hótelið, sem var skamt frá lend-
ingarstaðnum, og rétt á éftir var
stúlkan komin heim til föður síns,
sem var grannvaxinn maður grá-
hærður, og mátti á honum sjá að
- . hann hafði verið hermaður.
Misgáningur. Baron Valdimar Papon hafði
verið lengst af æfi sinni í hernum
og hafði eytt arðinum af eignum
sínum, sem herforingi. Þegar hann
hafði mist konu sína, og einka-
dóttir hans hafði lo'kið námi í
Pétursborg, vildi hann lifa í næði,
einkum af því að ekkert útlit var
fyrir það framar að hann gæti
orðið hershöfðingi. Margir herfor-
ngijaj* stóðu nær en hann að kom-
ast til æðstu valda, og því hafði
hann nú dregið sig í hlé og sest
að á foúgarði sínum, sem hann
reyndi nú að foæta sem mest. Það
varð mikill fagnaðarfundur þegar
þau feðginin hittust. Baróninn
spurði dóttur sína hvernig ferðin
hefði gengið.
“Eg hitti mann á skipinu, sem
eg þekti, lautenant Sokolew,” sagði
Anna og hló.
‘^Og hvernig skilduð þið?”
“Kuldalega,” sagði Anna; hann
feyndi hvað eftir annað að tala við
mig, en eg gaf honum alt af af-
svar að tala við hann. En hvernig
stendur á því pafofoi að þú lætur
mig fara heim, þú ert víst búinn
að koma öllu í lag eins og þú ætl-
aðir?”
Baróninn roðnaði og hann sagði
hikandi:
“Nei, því er nú miður, foarnið
mitt. Eg hefi einmitt látið þig
koma, af því við verðum að fara
til Pétursborgar, og eg þori ekki
að láta þig vera eina hérna.”
“Af hverju pahfoi?” spurði Anna,
“því ætli mér sé ekki óhætt?”
Það skal eg segja þér. Þegar
nágranni okkar, Sokolew mar-
skálkur sagði mér það fyrir nokkr-
um vikum, að sonur hans hefði
ástarhug á $ér og vildi fá þig fyr-
ir konu, lagði eg það alveg á þitt
vald. Þú hefir nú neitað honum og
eg misvirði það e'kkert við þig, þó
mig grunaði að Sokolews fólkið
gerði sig ekki ánægt með það. Og
það hefir líka sannast.”
“Hvernig þá?”
Það er embættismönnunum hér
að þakka og eg verð líka að borga
þeim ærið fyrir það, að eg hefi
fengið aðvörun, sem hefir komið
mér til að fara hingað. Þú veist að
marskálkurinn á að senda skýrslu
um ástand búgarðanna í héraði
hans, að því leyti sem til þeirra er
lagt ríkisfé. Nú hefir marskálkur-
inn sent skýrslu, sem er óvinveitt
í minn garð, og eg má því foúast
við öllu því versta.”
“Guð minn góður,” sagði Anna
og hljóðaði upp yfir sig.
"Meðan við vorum í Pétursfoorg
og þurftum að eyða svo miklu,
neyddist eg til að fá mikil lán
gegn veði í foúgarðinum og því
hefir stjórnin fengið rétt að hafa
sérstakar gætur á því, hvernig eg
stjórna þessari eign minni. Ef á-
góðinn af foúgarðinum þverrar,
getur stjórnin fyrirvaralaust sagt
mér upp, og ef eg get þá ekki borg-
að lánið, verður foúgarðurinn seld-
ur á uppboði með því verði sem
skuldunum nemur.”
“Og þú getur ekki borgað þess-
ar skuldir.”
Það eru fjörutíu þúsund rúblur,
sem eg hefi engin ráð með að
borga í foráð, enda stendur nú sem
verst á; það væri hægra að mán-
uði liðnum, þegar uppskerunni
j • ,væri lokið og eg (búinn að selja
að sja það. Það var drengunnn , _ , ... '
,_______,_____v _______________,hana. En svo kemur fleira til
hefir
jölin'koma aðeins einu
SINNI A ARL

Gleðileg Jól! /m

Farsælt Nýár!

Að gleðja alla og hressa um Jólin, er skylda sérhvers manns, — Eitt af því, sem enginn
má gleyma, er að kaupa jólakökuna og gleðja sjálfan sig og aðra af gæðum hennar. Þús-
undir canadiskra heimila, kaupa ávalt Jólakökuna hjá Canada Bread, af því að þar fæst hún
ljúffengust og bezt. Það er heldur engin furða, þótt Jólakakan hjá Canaáa Bread sé góð,
þar sem hún'er búin til úr þeim ljúffengustu efnum, sem unt efr að finna. í hana eru meðal
annars notaðar rúsínur frá Ástralíu, pineapples frá Hawaiian eyjunum og hnetur frá Texas
og Bordeaux, á3amt fleiri ávöxtum frá hinum og þessum öðrum löndum. Auk þess er smjör-
ið, eggin, mjólkin og sykrið, sem notað er, alt saman fyrsta flokks.
Nú er ekki lengur nokkur minsta ástæða til að eyða löngum tíma frá öðrum nauðsynleg-
um störfum til að baka Jclakökuna heima, þegar þér getið fengið hana tafarlaust frá Can-
ada Bread félaginu.
Jólakaka Canada Bread félagsins, vegur þrjú pund, vafin innan í fagran gljápappír og
kostar að eins $2.50.
Þér getið pantað Jólakökuna hvort heldur sem vera vill, hjá matvörukaupmanni yðar,
eða foeint frá Canada Bread félaginu, sem sendir hana beint heim til yðar.
Pantið Jólakökuna undireins!
Canada Bread Co.
WINNIPEG
OTTAWA
LIMITED
TORONTO
HAMILTON
MONTREAL
LONDON
s*»

hans, og hann elskaði hann enn> . TTt , , _•
meira fyrir það að hann átti svo &r,e.in.a; Hlutafela? 1 Rl*a
‘bágt. Nú var komið að síðasta
viðkomustað næst Kiew. Þar fóru
pílagrímarnir af skipinu, því þeim
þótti betur eiga við að koma fót-
gangandi til Kiew, þó heitt væri
að ganga. Jakofo fór líka af sklp-
inu með drenginn á handleggnum,
og kvaddi hina ungu stúlku mjög
vinsamlega.
Anpa stóð nú á efra þilfarinu
og var að horfa á þá sem fóru af
skipinu. Þá vék að henni maður
og sagði: “Þér hafið vakið eftir-
tekt á yður, ungfrú, já þér ávinn-
ið yður elsku allra.
Hún leit á manninn sem var I
herforingja Miningi, snéri undan
og gekk þvert yfir þilfarið, og
sagði: “Eg má jafnt foiðja mig
undanþegna háði yðar sem vina-
hótum.”
Herforingjann setti dreyrrauð-
an.
“Þessara orða skuluð þér iðrast,
Anna Valdimarsdóttir.” —
Loks sást á kirkjuturnana í
Kiew, *bg foorgin kom smámsaman
öll í ljós.
Eimskipið lagði að foryggjunni
og meiri hlui farþegja fór undir
viljað kaupa foúgarðinn til að setja
þar á stofn sögunarmylnu og
timfoursölu, og eg hefi gefið þvi
ádrátt um það, en vil fyrst hag-
nýta uppskeruna. Eftir átta vik-
ur mætti svo afhenda foúgarðinn.
Undir þessum átta vikna fresti
er alt komið.”
“Nú það getur alt farið vel
ennþá,” sagði Anna ókvíðin. “Eg
hefi heldur ekki sjálf haldið að
það væri eins ilt viðureignar, eins
og það er. Eg kom hingað til Kiew
svo örugglega sannfærð um að eg
mundi geta fengið frest á uppsögn
inni á veðbréfunum. En áhrif
Sokolews hafa verið sterkarí en
velvild embættismannanna við
mig, þó þeir hafi jafnan verið
mér hliðhollir. Skipun um þetta
er þegar farin frá landsstjórn-
inni til innanríkisstjórnarinnar 5
St. Pétursborg og þar liggur hún
nú. Nú er mjög hætt við að mál-
inu verði mjög flýtt, og þá er eg
alveg kominn á höfuðið.”
“Það er óttalegt,” sagði hir
unga stúlka stynjandi. Það er ekk;
nema ein leið til að koma í vev
(Niðurl. á 6. bls.)
“Mér finst Grescent mjólk mjög Ijúffeng”
Crescent mjólk er svo naeringarmikil og svo hrein, að unun er að drekka
hana. Bornin verða heilbrigðari og hraustari, ef þér gefiðþeim nógamjólk
“með hinu ljúfa rjómibragði” aðdrekka. Kallið B1000 og vér önnumst um alt

GREAMEKY GOMPANY LTP