Lögberg - 26.08.1926, Blaðsíða 1

39. ARGANGUR
Helztu heims-fréttir
Canada.
Hvaðanœfa.
GulliS, sem tekið var úr jörðu í
Canada árið sem leið var $35, 976,
970 virSi. Þar af kemur hér um bil
84% frá Norðanverðu Ontario fylki
og 13% írá British Columbia. Síðan
árið 1838 hefir gulltekjan í Canada
inumið $580,786381. Yfirleitt fer
gulltekjan í heiminum minkandi. en
í Canada vex 'hún ár frá ári og síö-
an 1922 hefir Canada verið þriðja
rnesta gullltekjuland í heimi. Nú sem
stendur eru það hér um bil hundrað
þúsund dollara virði af gulli, sem
tekið er úr jörðu í Canada á degi
'hverjum og alilar ltkur eru til að
það fari vaxandi nú fyrst urn sinn.
* * *
Tveimur ráðherrum hefir Mr.
'Meighen 'bœtt við í stjórn sína og
eru þeir ‘báðir frá Quebec fylki.
Þeir heita Andre Fauteaux og Dr.
Eugene Paquet. Lögðu þeir af em-
bættiseið sinn á mánudaginn var.
• • •
Hinn 19. þ. m. fórst í norðan-
verðu Manitoba fylki flugmaður að
nafni Parr Harrin frá Kingston,
Ont. Bilaði eitthvað í flugvélinni
þar sem hún var mjög hátt í lofti
og kviknaði í henni um leið og hún
^éll niður. Maður þessi var í þjón-
ustu stjórnarinnar að líta eftir
skógareldum.
* * *
Nú má svo heita að verið sé að
slá hveiti alila* leið fra austur tak-
mörkum Manitoba fylkis og vestur
að Klettaf jölluni. Á ýmsum stööum
hefir rignt töluvert síðustu vikuna
Og hefir það tafið nokkuð fyrir.
Enn er aðeins Jítið af hveiti þreskt
Samkvæmt síðustu fréttum erit upp
skeruhorfur yfirleitt góðar í öllum
Sléttufylkjunum og hafa í þetta
sinn mjög litlar skemdir orðið af
hagfli, frosti eða ryði. Það eru nú
allar líkur til að þetta verði hag-
sældar ár fyrir bændurna í Vestur-
Canada ekki stður en árið sem leið,
enda er nú hagur þeirra að taka
miklum' brevtingum til hins betra.
Bandaríkin.
Nikulás Rússakeisari sem myrtur
var ásamt fjölskyldu sinni í stjórn-
arbyltingunni á Rússlandi, var á-
kaflega auðugur. Þeir sem stjórn-
að hafa Rússlandi síðan hafa látið
greipar sópa um eignir hans, fast-
ar og Iausar, þar í landi og lagt
þær undir ríkið. En á bönkum á
Englandi átti keisarinn $80,000,000
og eru nú ýmsir sem kröfur gera til
þess mikla fjár. Fyrst og frem^í,
Soviet stjórnin á Rússlandi. en
einnig móðir keisarans, sem nú er
í Kaupmannahöfn, og svo ýmsir
ftændur hans. Það er talið lík-
legt, að George, Bretakonungur,
verði beðinn að gera út um þetta
mál og ráðstafa þessari miklu f jár-
uppræð.
Japanar ætla að hætta að flytja
til Canada og Ástralíu og annara
landa þar sem þeir sjálfir finna að
þeir eru miður velkomnir. Segjast
þeir nú hafa breytt stefnu sinni
viðvíkjandi útflutningi fólks úr
ríkinu, og muni þeir nú finna staði
í Austurálfunni fyrir fólk sitt, sem
út þurfa að flytja^ en ekki þrengja
því inn til hvítra manna þar sem
það sé óvelkomið, því af því hafi
leitt mikil óánægja.
Fellibylur sem gekk yfir Bahama
eyjarnar 26. júlí varð 150 mann-
eskjum að bana, sökti 75 bátum og
olli eignatjóni sem er metið á
$8,000,000.
Mussolini skipar svo fyrir, að á
ítalíu skuli menn ekki hafa meira
en 80 prócent af hveiti í brauðinu
sínu. Með þessu á þjóðin að spara
matinn.
Samkvæmt fregnum frá Berlin,
hinn 24. þ.m., hefir stjórn þjótb
verja neitað að senda fulltrúa á
næstu stefnu þjóðbandalagsins í
Geneva, nema því aðeins að veitt
sé fyrir því næg trygging að um-
sókn Þýzkalands um upptöku í
bandalagið^ verði samþykt mót-
mælalaust.
Dr. Charles W. Eliot andaðist á
sunnudaginn var að Northeast
Harfc«or, Maine, í sumar bústað sín-
um, sem þar er. Hann var 92T ára
gamall. Dr. Eliot var um 40 ára
skeið forseti Harvard háskólans,
eða frá 1869 til 1909. Síðan heflr
hann ekki gengt því embætti, en
verið uppgjafa forseti (president
emeritus). Dr. Eliot var einn af
hinum frægustu mentamönnum
þjóðar sinnar. Þegar hann varð
níræður var honum mikill sómi
sýndur af þeim sem í hans tíð
höfðu stundað nám við Harvard
háskólann, en sem dreifðir eru út
um allan heim.
Um síðastliðin máðarmót dóu í
Buffalo, og þar í grendinni, yfir
fjörutíu manneskjur af því að
reyta eitraða víntegunda, eftir því
sem frétt frá Buffalo sSgir. Ef
til vill mætti þetta verða nokkur
aðvörun þeim, sem kaupa og selja
vín ólöglega. Til þess éru vond
dæmi, að varast þau.
Bretland.
Lady Strathcona er nýlega dáin.
Hún dó í London á Englandi, þar
sem hún átti heima síðari hluta
æfinnar, en uppalin var hún í Can-
ada og var þar lengi með föður sín-
um, hinum alþekta höfðingja Lord
Strathcona, eða Donald A. Smith,
eins og hann var jafnan nefndur
þangað til að Bretakonungur gerði
hann að lávarði. Var hann einn
með auðugustu og atkvæðamestu
mönnum í Capada á sinni tíð. Lady
Strathcona var mjög yfirlætislaus
kona og tók lítinn þátt í samkvæmls
lífi ríka fólksins. Hún var 72. ára
gömul.
Á Bretlandi er það aðeins ein
ekkja af hverjum þrettán sem gift-
ir sig aftur. Hinar virðast hafa
fengið nóg af svo góðu. Það er
öðru máli að glfgna með ekkju-
mennina, því fjórði hvor þeirra
giftir sig aftur. Þeim fellur ekki
einlífið. Þessar tölur eiga aðeins
við brezku eyjarnar.
Tveir ráðherrar frá Czecho-Slav-
akia eru að ferðast um Vestur-
Canada um þessar mundir. Eru
þeir að kynna ?ér hag Ianda sinna
hér og gera sér grein fyrir því
hvert álíklegt sé fyrir landa sína
að flytja til þessa lands.
Thorson talar.
Mr. Jos. T. Thorson, þingmanns-
efni frjálslynda flokksins í Suður-
Mið-Winnipeg talaða á tveimur
fundum sem haldnir voru hér í
bofcginni á mánudagskveldið og sem
voru mjög vel sóttir, og var þing-
mannsefninu afar vel tekið á báð-
um stöðum. Var annar fundurinn
haldinn í St. James, hinn að 259
Smith St. Hvað opinber ræðuhöld
snertir, má' segja að Mr. Thorson
hafi; hafið kosninga bardagann með
fundinum í St. James, því þar hélt
hann sína fyrstu ræðu sem þing-
mannsefni kjördæmisins, Aðal
efnið í ræðu hans var um tollmál-
in, sem hann sngði að væri það mál
sem aðallega skildi hina tvo miklu
stjórnmálaflokka þessa lands.
Stefna frjálslynda, flokksins væri
toll-lækkun, en stefna íhaldsflokks-
ins væri tollhækkun. Nú þyrftu
kjósendur að gera sér grein fyrir
því, hvert þeir vildu aðhyllast lág-
tolla stefnuna, sem undir stjórn
MacKenzie King hefði leitt velmeg-
un yfir þetta land, eða hvert þelr
vildu aðhyllast hátolla stefnuna,
em þyngdi skattabyrgðina yfirleitt
í landinu, en kæmi sérstaklega hart
niður á íbúum Vesturlandsins. Þá
talaði Mr. Thorson um fjármálin,
°g sýndi Ijóslega fram á hve stór-
kostlega fjárhagur landsins hefði
rétt við þau árin sem Kingstjórnin
sat að völdum. Talaði um viðskifti
þjóðarinnar út á við, um járn-
■auta málin og um nauðsynina á
því að endurvirða eignir þær er
afturkomnum hermönnum hefðu
verið fengnar í hendur, og að koma
því máli á réttan grundvöll. Mr.
Thorson var eindregið með því að
ellistyrks málið fengi framgang. ■
Á síðari fundinum lét Mr. Thor-
son þá skoðun sína í Ijósi að besti
WINNIPEG, MAN.. FIMTUDAGINN 26. AGÚST 1926
NÚMER 34
vegurinn til að ná eyra fólksins
væri sá að halda fundi þar sem
málin væru rædd frá öllum hliðum
og hefði hann því skorað á gagn-
sækjanda sinn að halda sameigin-
lega fundi með sér í kjördæminu.
Vonaði hann að Mr. Kennedy
mundi verða við þeirri áskorun.
Þingmannsefnið taldi allar líkur
til að hægt væri að vinna þetta
kjördæmi fyrir frjálslynda flokkinn
ef vel væri að því unnið. Menn
skyldu ekki byggja mikið á því, þó
mótstöðumaður sinn hefði unnið
kosninguna í fyrra. Þá hefði í-
haldsmönnum tekist að telja fólki
trú um að atvinnuleysið undan-
farin ár mundi alt lagast ef þeir
kæmust til valda. Nú hefði þetta
lagast undir stjórn frjálslynda
flokksins og gætu því allir séð að
íhaldsmenn hefðu ekki haft rétt
fyrir sér. Nú væri góðæri í land-
inu, járnbrautakerfi þjóðarinnar
hefði tekið inn $40,000,000 fram
yfir reksturs kostnað árið sem leið;
atvinna væri miklu meiri en undan-
farin ár; innflutningur fólks væri
langt um meira en hann hefði lengl
verið, og viðskifti Canada við önn-
ur lönd hefði mjög aukist og væru
landinu hagfeld. Sjálfsagt taldi
Mr. Thorson að Crows Nest Pass
samningarnir héldust og lokið væri
við Hudsonsflóa brautina, sem í-
haldsmenn hefðu að vísu byrjað, en
sem þeir hefðu líka hætt við.
Að endingu minti Mr. Thorson á
það, hve afar nauðsynlegt það væri
að allir þeir sem bæru sigur frjáls-
lynda flokksins fyrir brjósti við
þessar kosningar, ynni eindregið og
samtaka að þeim fram yfir hinn
14. sept.
Mr. Kennedy hefir fallist á það
að halda sameiginlega fundi með
Mr. Thorson. En enn hafa þeir
ekki ákveðið hvenær þeir verða,
eða hvar.
Mr. Thorson talar í John M. King
skólanum á föstudagskveldið, kl. 8.
Banfields fnndurinn.
Á fimtudagskveldið í síðustu
viku byrjuðu þingmannaefnin í
Winnipeg að halda alrpenna fundi
til undirbúnings undir kosningar-
nar sem fram fara hinn 14. sept.
Það var J. A. Banfield, þingmanns-
efni íhaldsmanna í Norður-Mið-
Winnipeg sem reið á vaðið í íslenz-
ka Goodtemplara húsinu á Sargent
A ve.
Fundurinn var afar illa sóttur,
ekki nema svo sem 50-60 manns.
örfáir íslendingar. Rigndi mikið
þetta kveld og má vera að það hafi
dregið úr aðsókninni
Fundarstjóri var H. R. Ross—
hver sem hann kann að vera—og
auk hans sátu á ræðupallinum W.
,W. Kennedy, þingmanns íhalds-
manna í Suður-Mið-Winnipeg, J.
A. Banfield og ung stúlka sem
nefnd var Miss Ross. Þegar fund-
arstjóri hafði lokið við að segja
það sem honum lá þyngst á hjarta
tók Kennedy til máls og talaði
lengi. Hann er laglegur maður og
unglegur óg látlaus. Það leit út
fyrir að ræðumaður gerði ráð fyrir
að þessir fáu tilheyrendur væru
mjög fáfróðir menn og tók hann
langan tíma til að útskýra það—
frá sínu sjónarmiði—sem blöðin
hafa verið að flytja dag eftir dag
og viku eftir viku og allir ættu því
að vita. Ekkert sagði hann frá af-
reksverkum sínum í Otta\ya, öðrum
en þeim að herja á Kingstjórnina.
Leit út fyrir að íhaldsflokkurinn
hcfði varið öllum sínum kröftum til
þess á síðasta þingi. Eftir þessari
ræðu að dæma verður naumast
sagt, að Keilnedy sé skemtilegur
ræðumaður. En hann kann að gera
langt mál úr litlu efni.
Næst talaði Miss Ross, aðeins fá-
einar mínútur. Um hennar ræðu
er ekkert að segja. Hún var svo
afar meinlaus og gagnslaus.
Síðast talaði Mr. Banfield. Hann
er nú kominn undir sjötugt og er
þetta í fyrsta sinn sem hann sækist
eftir því að verða þingmaður. Það
væri naumast rétt að segja um Mr.
Banfield að hann væri mikill ræðu-
maður. 4
En hann getur látið til sín
heyra og hann er ekki í vandræð-
um með að tala um eitthvað, því
hann bindur sig ekki við stjórnmál-
in, heldur fer út um alla heima og
geyma, og talar um alt og ekkert.
Eins og allir aðrir íhaldsmenn tal-
aði Banfield mikið um tollsmyglun
sem honum hepnaðist þó ekki að
skýra fyrir tilheyrendum, og svo
um atvinnuvegina, með hærri toll-
um, og hve afar áríðandi það væri
fvrir velferð lands og þjóðar að
MacKenzie King kæmist ekki til
valda. Tvent var það sem sérstak-
lega virtist vaka fyrir Mr. Banfield
0g sem hann ætlaði að koma í fram-
kvæmd þegar hann væri kosinn á
þingið. Fyrst var nú það, að sjá
um að ungu mennirnir í Canada
hættu að flytja til Bandaríkjanna,
og hitt að gamla fólkið fengi elli-
styrk. Það er als ekki leiðinlegt
að hlusta á Mr. Banfield. Hann er
glaðlegur og góðlátur og honum
væri gert rangt til ef sagt væri um
hann, að hann bindi sig of fast við
efnið.
Gullbrúðkaup
Hinn 2. ágúst \'ar gullbrúðkaups-
dagur þeirra Ólafs Guðmundssonar
Johnson og konu fc-ans SigþrúSar
GuSbrandsdóttur og var þess ræki-
lega minst í Langruth, Man. þann
dag, því J>ar i grendinni eiga þau
hjón nú heima. Börn }>eirra seni eru
tíu, höfSu ætlaS sér aS heimsækja
foreldra sína Jiennan dag og minn-
ast þannig þessa merkisdags for-
eldra sinna. En nokkrir vinir og ná-
grannar gömlu hjónanna vissu einn-
ig um daginn og réðu þeir því, aS
þeim var haldiS afar fjölment sam-
sæti í Langruth, þar sem svo aS
segja allir íslenzkir fcvæjafcbúar og
bændur þar úr sveitinni tóku þátt í,
einnig nokkuS af annara þjóSa fólki
Þar að auki voru þar nokkrir
frændur og vinir Iengra aS komnir.
Yfir þrjú hundruS manns tóku þátt
i samsætinu og sýnir það býsna ljós-
lega vinsældir þæirra hóna.
Séra Hjörtur J. Leó, sem um það
leyti var í Langruth, stjórnaSi
þessu afar fjölmenna og myndar-
lega samsæti. Þegar’ fóIkiS var sest
til borðs, flutti séra Hjörtur bæn
og var svo sunginn brúökaupssálm-
ur. En eftir aS allir höfSvt neytt á-
gætra veitinga, sem þar voru fram-
bornar, kvaS séra Hjörtur sér
hljóös og flutti snjalla og skenlti-
lega ræöu. TalaSi hann fyrst til
allra. sem viSstaddir voru, en snéri
síöan máli sínu til gull-brúShjón-
antia og afhenti hann þeim tvennar
gjafir, aSra frá börnum þeirra. en
hina frá öllum öörum, er gullbrúö-
kaup |>ctta sóttu. Voru brúSargjaf-
irnar bæöi nokkrir góSir, munir og
væn upphæS af peningum.
Eftir þetta var skemt nveS söng og
hljóöfæraslætti og ræSuhöldum,
langt fram eftir 'kveldinu. Þeir sem
til máls tóku voru: S. B. Olson, Jón
Halldórsson, tvar Jónasson, Dr.
Backman, Th. Johnson, H. Hill-
man, Mrs. L. Oddson og M. Péturs-
son. Söngflokkur bygöarinnar
skemti meö söng, sem var mjög vel
tekiS, eins og ávalt þegar hann læt-
ur til sín heyra. Einnig sungu
einsöngva, Mrs. Hannesson og Miss
Davidson og Mrs. Langdon, Carl
Lindal og Mrs. Gibson spiluSu á
píanó. Meöan á samsætinu stóS bár-
ust gullbrúðhjónunum tvö símskeyti
meS lukkuóskum fra tveimur syst-
urlximum Mr. Johnson, þeim Mrs.
Skúli Bjarnason og B. Oddgeirsson.
Síöast talaöi Mr. Johnson og
þakkaÖi fyrir sina hönd og konu
sinnar, J>á sæmd og ánægju, sem
þeirn væri veitt nveS J>essu afar-
fjölmenna og rausnarlega samsæti,
og þáækki siÖur J>á miklu góövild
og vináttu i Jveirra garö, er samsæti
J>etta bæri svo Ijósan vott um, og
sem þau rnettu og þökkuöu öllu
ööru frernur. Loks var sunginn
þjóSsöngrinn og voru svo borS upp
tekin, en eftir þaö var brúSarkök-
unni útbýtt og gátu þeir sem vildu
fengiS sér molasopa meS henni.
Þótt flestir gesdrnir væru frá
Langruth og þar úr grendinni, J>á
voru þó nokkrir lengra aS komnir
og voru }>ar á meSal Mr. og Mrs.
B. D. Wlestman frá Churchbridge,
Sask.; Mrs. How, N. Narfason og
Ingimundur Eiriksson frá Foam
Irake, Sask., Mr. og Mrs. H. Hill-
man og dætur þeirra tvær og Mr. og
Mrs. L. Oddson og Miss S. David-
son.
Má óhætt fullyrSa, aö þessi gull-
brúSfeaupsveizla hafi veriö meS
']>eim allra fölmennustu og rausnar-
legustu, sem enn hefir haldin veriÖ
meöal Vestur-íslendinga.
Ólafur Johnson er einn af J>eim
íslendingum, seni einna lengst hafa
veriS hér í landi.. Kom hann til
Bandarikjanna 1871. Mrs. Johnson
kom aS heiman 1876. Þaö ár gift-
ust J>au og voru fyrst í Nýa-íslandi,
en fóru þaSan eins og svo margir
fleiri til North Dakota. ÞaSan tlutt-
ust þau til Þingvalla nýlendu, þegar
fslendingar byrjuöu aö byggja þar
og bjuggu J>ar í mörg ár. Þaðan
fluttu þau til Strathclair, Man. og
þaSan aftur eftir fá ár til Marsh-
land, Man. áriö 1904.
Þau Mr. og Mrs. Johnson eiga
tíu börn, sem öll eru nú fullorSin og
hin mannvænlegustu; þau eru GuÖ-
mundur, Ingi'björg ('Mrs. Péturs-
son, GuSrún, GuSbrandur, Sigurlína
fMrs. Backman), Camela Kristín,
Óli Éreeman, Jóhannes, Júlíus
Kjartan og Ásta Narfina..
Þau Mr. og Mrs. Johnson hafa
jafnan notið mikilla vinsælda, hvar
sem þau hafa verið og ávalt }>ótt
mikiS til J>eirra koma. Um þau má
meö sanni segja, aS þau hafi boriÖ
hita og þunga dagsins og brotist
í gegnum alla öröugleika frumbýlis-
áranna. Þau hafa barist djarft og
haldiS velli og enn eru þau bæöi ern-
leg og glaðleg þó konan sé nú orðin
68 ára, en bóndinn 76 ára.
0r bœnum.
Mr. og Mrs. A. M. Marlatt frá
Édmonton, Aita hafa verið stödd i
ifc>orginni nokkra undanfarna daga
iMrs. Marlatt er dóttir Árna Egg-
ertssonar, fasteignasala.
EimreiSin (2. h. 1926.) er nýlega
komin og er efryi hennar: Halla
Loftsdóttir: vorkvöld (kvæSi*;
stjómmálastefnur II.; Framsóknar-
stefnan, eftir Jónas Jónsson. Jón
jöklari; Ástahótin Csága), Ágúst H.
BjarnaSon : Ósýnileg tengsl: Grétar
Fells: Árblik éhvæði); Sigurðuri
Nordall: LoftferS yfir Eystrasalt;
Yaldis Helgadóttir: Arfinn (æfin-
týrij ; Haraldur Nielsson : Sálræn- .
ar myndir (meS 9 mvndum) ; Einar
Ól. Sveinsson: Ivofsöngur til mos-
ans; Sveinn Sigurðsson: Um Vil-
hjálm Stefánsson, (með^ mvnd) ;
Vllhjálmur Stefánsson: Heims-
skautahagur: Ágúst H. Bjarnason:
Ta-Hio; Sigfús M. Johnson: Af
hákollum, fundabók fjölnismanna
og síSast Ritsjá.
Af þessu efnisy.firliti má sjá, aS
j>rír af prófessorunum við haskól-
ann Reykjavík skrifa í þetta hefti
Eimreiöarinnar og mun flestum
þykja mest til ritgerSa þeirra koma
af þvi isem þar er frumsamið. Þá
er og ritgerð Vilhjálms Stefánsson-
ar merkileg og eftirtektaverð, ekki
síst fyrir oss Canadamenn. Alt er
þetta hefti gott og læsiilegt, eins og
EimreiSin er vanalega.
Eftirgreindir íslenzkir læknfs-
fræSinemendur tóku próf við Mani-
toba háskólann i vor er leið.
Fyrsta ár:
Brandur T. H. Marteinsson;
Frank Peterson.
Annað ár:
Síggeir S- Thofdarson; Wilfred H.
Thorleifson.
Þriðja ár: ,
Einar H. Erickson; Pétur B.
Guttormssqn; Guönujndur Pau.-
son ; Johann M. Sigvaldason.
Fjórða ár:
Lárus A. Sigurðson, Einar T.
Skafel.
. .Fimta ár:
Eyjólfur Jónsson, útskrifaSist.
Þau Mr. og Mrs. Jón S. Hólm. i
Framnes-bygÖ i Nýa íslandi biðja
Lögberg aS flytja vinum sinum öll-
um þar í bygö og víÖar, alúðarþakk-
ir fyrir fagnaSarsamsæti er stofn-
aö var til skömmu eftir gifting
}>eirra, svo og kostuglegar gjafir er
]>eim voru færöar viS þáS tækifæri.
Þau meta mikils hina miklu fyrir-
höfn, er vinimir tóku á sig í sam-
bandi vlö margment gleSimót, og
tilkostnað þann er gjafirnar höfSu
i för með sér; en meta þó mest af
öilu hiS ágæta vinarj>el, er sam-
sætiS og gjafirnar sýndu svo ber-
lega. Þessvegna er þeim ljúft aö
þakka hjartanlega fagnaSrmót þaö
er getiS var um rétt nýlega hér í
blaöinu. .
Hlans Egilsson, 100 ára gamall,
andaSist aS Akri við íslendingafljót
1>. 17. ágúst s.l. Var ættaöur úr
Svartárdal i Húnavatnssýslu. For-
eldrar hans EgiU Jónsson og GuS-
rún Jónsdóttir. AuSunnarsonar
prests i Blöndudalshólum. Yoru
þeir J>ví bræöur Jón faöir GuSrún-
ar, móður Hans heitins, og Ejörn
Auðunnarson Blöndal, sýslumaöur
í Hvammi i \ atnsdal. Frændur
Hans heitins i sömu ætt voru }>eir
merku bændur Lárus heitinn Þór-
arinn Björnson á Ósi viS íslend-
ingafljót og Björn Björnsson í
BjarnastaSahliÖ í Framnesbygö í
Nýja íslandi. Hans var uppalinn
hjá föðursystúr sinni, Dýrfinnu
Jónsdóttur og manni hennar, séra
Jóni Jónssyni, er var prestur á
Bergsstöðum í Svartárdal frá 1825
til 1839. Lézt séra Jón hiö síðar-
nefnda ár. Dvaldi Hans heitinn úr
því á ýmsum stöSum, mest i aust-
anveröri Húnavatnssýsjlu og í
SkagafirSi, ]>ar til hann flutti af
landi burt meS Sveini heitnum
Sölvasyni, merkismanni. frá Skaröi
í SkagafirSi. Sveinn sá var hálf-
bróöir Gunnl. Sölvasonar i Selkirk.
En hvaöa ár Sveinn kom frá Islandi
er }>eim er þetta ritar eigi fyllilega
ljóst. Eftir að hér var komiö var
Hans heitinn á ýmsum stöSum,
mest i norðurbygðum Nýja fslands
og lengst á Akri hjá þeim heiSurs-
hjónum Þorgrimi Jónssyni og
Steinunni Jóhannsdóttur. Var hann
hjá þeim tuttugu og eitt síöustu ár-
in samfleytt. þá orðinn blindur og
ósjálfbjarga. Fórst þeim frábærlega
vel viö hann. — Jarðarförin fór
fram þ. 19. ágúst. meS húskveöju á
heimilinu og svo með útfararathöfn
í kirkju BræSrasafnaðar í Riverton.
Séra Jóhann Bjamason Jarösöng.
Kirkjumálin í Mexico.
Á síðari árum gjörðist Diaz ein-
ráður í embætti sínu. Stjórnar-
stefnan hneigðist aftur í hag róm-
versk-kaþ. kirkjunni og klerka-
valds hennar, sem var undir hand-
leiðslu útlendu prestahöfðingj-
anna. Stjórnarskráin frá 1857 af-
nam eignarrétt kirkjunnar til allra
eigna, sem hún þá hafði með
höndum. Því ákvæði var aftur
breytt með lögum 1874 og henni
veitt heimild til að eiga og hafa
undir hendi eignir, sem útheimt-
ust til þess að hún gæti tálmana-
laust starfað. Það ákvæði höfðu
kaþólskir notað sér út í yztu æs-
ar 0g Diaz látið þá óátalda.
Þegar Madero og fylgismenn
hans hófu uppreisnina 1911, til
þess að bæta hag fólksins, lögð-
ust leiðtogar rómversk-kaþólsku
kirkjunnar á móti þeirri hre\f-
ing með öllu afli, og eftir að Ma-
dero var myrtur, studdu kirkjunn-
ar menn Huerta, sem hrifsaði
völdin í sínar hendur, unz hann
var rekinn frá völdum af Carr-
anza. Það var hinn óslitni vitn-
isburður, ekki “lofsverður”, eins
og Píus páfi segir í bréfi sínu,
hcldur svívirðilegur, um hina lát-
lausu mótspyrnu frá prestastétt
þeirrar kirkju gegn öllu lýðveld-
is fyrirkomulagi í stjórnmálum í
meir en hundrað ár, og viðleitni
hennar til þess að neyta afls yfir
óupplýstu, hjátrúarfullu fólki, og
til þess að kenna börnum þess í
skólunum, að páfinn hefði enga
velþóknun á stjórninni og að all-
ríkisins — að greiða atkvæði við
kosningar, gegna borgaralegum
cmbættum eða taka nokkurn þátt
í sartikomum frá kirkjulegu sjón-
armiði.
í kristilegum, eða kirkjulegum
ritum, má ekki nefna stjórnmál.
Engan fund, sem á sér hefir
hinn minsta pólitiskan blæ, má
í kirkjum halda. Giftingar heyra
eingöngu undir ríkis embættis-
menn, þó má kirkjuleg athöfn
fara fram að hinni borgaralegu
athöfn lokinni, ef menn vilja.
Undir vanalegnm kringumstæöum
þá væru þessar takmarkanir ekki aö-
eins ókristilegar, heldur lika kristin-
dóminum fjandsamlegar, ef menn
litu svo á að þær væru að lögum
gerðar til að banna kenning krist-
indómsins.
Kristnir menn geta ekki viöurkent
aö nokkur stjórn, eöa veraldarvald
hafi rétt til þess aö banna mönnum
aö flytja fagnaöaríboöskapinn til eldri
eða yngri og hin helga kirkja (ekki
Rómverska akþólska) hefir haldið
þeirri stefnu fram, frá postulatíð-
inni í gegnum aldirnar, til þeirra
Huss, Wycliffe, Lúters og Wesley,
þrátt fyrir ákveðna neitun á þeim
rétti, megna mótspyrnu og ofsókn-
ir sem að ekki all-litlu leyti hafa
komið frá klerkavaldi rómversk-
kaþólsku kirkjunnar, sem nú hrópar
hæst gegn ofsóknum Mexíco stjórnar-
innar.
Engar hömlur lagðar á Kristilegar
guðsþjónustur.
Meining Mexíco stjórnarinnar
hefir aldrei verið, og er ekki nú, að
varna neinum frá að flytja náðar-
boðsskapinn, eða veita ungum og
gömlum tilsögn í kristilegum fræð-
um. Hún hefir aldrei reynt að
varna kirkjunpi frá að hafa í sínu
nafni eða eiga, eignir sem kristi-
legu starfi hennar eru nauðsynleg-
ar. Meining laganna í Mexico er
ekki að takmarka á neinn hátt and-
lega framsókn kirkjunnar, heldur
er meining þeirra og stjórnarinnar
að uppræta klerkavaldið og koma í
veg fyrir að kirkjan gfeti dregð und-
ir sig eignir sem hún ekki þarfnast
í hinu kristilegu starfi sínu og sér-
staklega að varna henni frá þátt-
tóku í stjórnmálum og yfirráðum í
stjórn landsins.
Spursmálið um samband ríkis og
kirkju í Mexico verður að skoðast
í ljósi liðinnar starfstíðar kirkj-
unnar um 400 ára skeið; neitun
hennar að taka til greinar stjórnar-
skrána frá 1857 og hið ákveðna á-
form hennar eins og hún er tekin
fiam í bréfi Píusar páfa XI að
evðileggja stjórnarskrána frá 1917
ir góðir kaþólíkar yrðu þess vegna
að vera mótfallnir henni, sem að
knúði höfunda stjórnarskrárinn-
ar frá 1917 til að auka við ákvæði
hennar frá 1857, ákveðnari tak-
mörkun en áður átti sér stað.
Lög þau, sem Píus páfi fordæm-
ír svo ákveðið, eru sýnilega gjörð
til þess að fyrirbyggja það, að
kirkja sú geti haldið eignarrétti
á nokkrum eignum, eða haft
nokkrar eignir í sínum vörzlum,
aðrar en þær, sem beint heyra
undir kristilega starfsemi, eða í
nafni nokkurs annars; manns eða
kcnu. Til þess að fyrirbyggja, að
prestar noti vald það, sem þeir
eru taldir að hafa yfir hreinsun-
areldi, helvíti eða himnaríki, til
þess að draga eignir undir kirkj-
una frá deyjandi fólki, eins og
gjört hafði verið í Mexico og ann-
arsstaðar. Lögin ákveða, að prest-
ar geti ekki þegið gjafir eða tekið
fé í arf frá neinum öðrum en
skyldmennum sínum, fram í
fjórða lið.
Til þess að losa landið undan
áhrifum útlendra presta, sem of
eft hafa ekki verið annað en blóð-
sugur, var það.ákvæði sett inn í
iögin, að enginn annar en sá, sem
fæddur væri í Mexico, gæti geng-
ið þar í prestsstöðu eða gegnt
henni, og þau gefa yfirvöldunum
líka rétt til að kveða á um tölu
presta, er prestsembættum gegni
innan ríkisins. Engum kirkjuleg-
um kennimanni eða kirkjudeild
leyfist að kenna eða setja á stofn
barnaskóla innan Mexicoríkis.
Engum kennimanni kirkjunnar
þar er leyft að bera klæði, sem að
nokkru leyti minni á stöðu hans.
Engar guðsþjónustur má halda
annars staðar en í kirkjunum.
Prestum er bannað með lögum
þessum, að andmsela borgaraleg-
um lögum eða embséttismönnum
með almennum samtökum kaþólíka.
í sambandi við greinarmun þann
scm gerður hefir verið í Mexico á
prestum kaþólsku kirkjunnar og
prestum annara kirkjudeilda sem
þar eru starfandi, bendir Cannon
biskup á kafla úr bréfi frá Calles
forseta þar sem hann minnist á
þetta atriði, sá kafli hljóðar svo:
“í mótsetningu við aðstöðu presta
þeirra sem útlægir hafa verið
I gerðir, hafa Verið prestar annara
i kirkjudeilda sem hafa fylgt ákvæði
I stjórnarinnar. Þeir hafa helgað
i kröftum sínum öðrum lögmætum
I störfum, svo sem kenslu í gagn
| fræðisskólum, stjórn á ýmsum at-
I hófnúm í sambandi við hið kirkju-
lega starf þeirra, en án þess sjálfir
að framkvæma þær guðræknis at-
hafnir sem þar fara fram,—hafa
1 lagt það í hendur eftirlitsmönnum
|ríkisins eins og lögin ákveða. Slík-
I ir kennimenn hafa ekki átt neinni
! mótspyrnu að mæta frá ríkisins
! hálfu og eiga aldrei.
Nálega undartekningarlaust hafa
! prestar frá hinum viðurkendu
Bandarísku kirkjudeildum öðrum
en kaþólskum, samið sig að siðum
og lagaboðum ríkisins á meðan að
þeir hafa hér dvalið. þessvegna
eru þeir látnir óáreittir með að út-
í breiða kenningar kirkna sinna og
iþroska kristilega starfsemi undir
! umsjón innfæddra presta í Mexico.
IÁ meðal okkar hafa þeir búið í friði
og virtir á meðal vor, og haldið sig
eingöngu að kristniboðsstarfi sinu”
Cannon biskup getur þess að ka-
! þólska kirkjan hafi reynt að flæk^
|protestantisku kirkjudeildirnar inn
| í árásina á Mexico stjórnina og
! vítir þá aðferð harðlega. Segir að
j protestantiska kirkjpn hafi enga
! trú á slíkri aðferð til þess að ná
takmarki frelsisins i trúmálum.
Frh. naest.