Lögberg - 26.04.1928, Blaðsíða 4

Bls. 4
LöGBEíRG, FIMTUDAGINN 26. APRÍL 1928.
Jögberg
Gefið út hvern Fimtudag af The Col-
umbia Press Ltd., Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str., Winnipeg, Man.
.ar. >'-632? 04 N-6328
Tai.i
Einar P. Jónsson, Editor
Utanáskríft til blaðríns:
TlfE COLUNfBlfV PHESS, Ltd., Box 3171, WJnnlpsg,
Utanáskrift rítstjórans:
EOiTOR LOCBERC, Box 3172 Winnipsg, Nfan.
Verð $3.00 um árið. Borgist fyrirfram
Ths “LÖKbsrg” lg prlntad and publlshed by
Ths Oolumbla Prees. LAmlted, In ths Colunsbla
Buildlnp, SÍE S&rfrsnt Ave Wlnnipeg, Manitoba.
Hinn óttalegi leyndardómur.
Þótt margt og mikið hafi að vísu rætt verið og
ritað um heimferðarmálið undanfarnar vikur, og það
svo mjög, að einhverjum kynni að finnast sem svo,
að verið væri að bera í bakkafullan iækinn, með því
að bæta þar nokkru við, þá hafa nú þeir atburðir
gerst, er óhugsanlegt væri að samþykkja með þögn-
inni, því svo er þar höggvið nærri velsæmistilfinn-
ingu og dómgreind þjóðarbrotsins íslenzka í landi
hér.
Eins og vestur-íslenzkum almenningi þegar er
kunnugt, þá birtist í báðum vikublöðunum, Lögbergi
og Heimskringlu, í fyrri viku, grein frá stjórnar-
nefnd Þjóðræknisfélagsins, eða öllu heldur nokkurs-
konar þvottakonupistill, því um annað innihald var
þar tæpast að ræða en það, að skola vitund af heim-
fararnefndinni, og leiða því jafnframt, athygli al-
mennings frá málskjarnanum sjálfum. Þetta tiltæki
kom oss þegar kynlega fyrir, því satt að segja hafði
oss sízt af öllu dottið það í hug, að stjórnarnefnd
slíks félags, skipuð af jafn reyndum og ráðnum
mönnum, myndi til þess fáanleg, að taka á sig á-
byrgðina á slysni heimferðarnefndarinnar, og lúta
jafn lágt. En sú hefir nú, því miður orðið reyndin
á, til þungrar skapraunar öllum þeim, er ant hafa
látið sér um sæmd Þjóðræknisfélagsins, og láta enn.
Samkvæmt þvottakonupistli stjórnarnefndar-
innar, hefir nú gripið verið til þess örþrifaráðs, að
spyrjast fyrir um það hjá íslenzkum stjórnarvöldum,
hvort nokkuð væri við það að athuga, þótt Vestur-
fslendingar heiðruðu stofnþjóð sína með heimsókn
1930, og fengju til fararinnar, eða þá einhvers í
sambandi við hana, ölmusu frá canadiskum stjórnar-
völdum. Og þangað til svar fæst að heiman, það er
að segja frá hæstarétti þeim, er fullnaðarúrskurð
skal kveða upp, er farið fram á vopnahlé, það er að
segja, að málið verði ekki rætt í blöðunum. Engan
veginn finst oss það ósennilegt, að nefiidin þurfi
ef til vill nokkuð lengi að bíða svars. Það eru eng-
ir þeir skynskiftingar, er við völd sitja á íslandi,
að þeir fari að blanda sér inn í deilumál vor hér
vestra. Stjórnarnefndin hefir því, í félagi við heim-
ferðarnefndina, gert sig seka um tvenskonar móðg-
un, — móðgun gagnvart velsæmistilfinningu og
heilbrigðu mannviti Vestur-íslendinga, og öldungis
óafsakanlega móðgun og lítilsvirðingu gagnvart
stjórn hins íslenzka ríkis. Að Vestur-íslendingar
séu þeir kögursveinar, að sætta sig við aðra eins Iít-
ilsvirðingu og þá, er hér um ræðir, nær vitanlega
ekki nokkurri átt, enda streyma nú daglega inn
kröftug mótmæli, víðsvegar að.
Um það er getið í íslenzkum sögnum, að hinir og
þessir menn, hafi stundum brugðið yfir sig huliðs-
hjálmi. Yfir stefnu og starfi heimfararnefndarinn-
ar fram að þessu, hefir hvílt undarlega dulrænn
huliðshjálmur, eða einhver sá hálfrökkurs hjúpur,
sem eigi hefir verið gott að átta sig á.
Er nú ekki tími til þess kominn, að grímunni sé
svift af? í hvaða skyni var ölmusubeiðnin hafin?
Oss hefir nýlega borist 1 hendur bréf það, er hér
fer á eftir, og teljum vér engan veginn ólíklegt, að
það muni, við nána athugun, varpa nokkru ljósi á
hinn óttalega leyndardóm heimfararnefndarinnar.
Bréfið er til íslenzka ræðismannsins hér í borg, frá
aðstoðar-fjármálaráðgjafa Saskatchewan fylkis:
Regina, Febrúary 13, 1928.
A. C. Johnson, Esq.,
Icelandic Consul,
457 Main St., Winnipeg, Man.
Sir,—
The Government of this Province has been peti-
tioned for a grant to enable a delegation of Iceland-
ers to travel to Iceland, there to celebrate the
Thousandth anniversary of the Icelandic Parlia-
ment. It is necessary that approval of this grant
be obtained from the Legislature, and for that pur-
pose the Estimates must show to what organization
the grant is to be made. I shall be obliged there-
fore if you will favour me with the full name of
the organization or association and at the same
time the name and address of the secretary or
treasurer to whom the payment is to be made of the
grant, if authorized.
Your obedient servant,
A. P. Taylor,
Deputy Provincial Treasurer.
í lauslegri þýðingu á íslenzku, verður innihald
bréfsins á þessa leið:
A. C. Johnson, ræðismaður íslands,
457 Main St., Winnipeg, Man.
Herra:—
“Stjórn þessa fylkis, hefir borist í hendur bænar-
skrá, þess efnis, að hún leggi fram fé í þeim tilgangi,
að íslenzkri sendinefnd verði kleift að ferðast til ís-
lands, og taka þátt í þúsund ára hátíð hins íslenzka
Alþingis. óhjákvæmilegt er, að fjárveiting þessi nái
samþykki fylkisþingsins, og þess vegna verður það
að standa í fjárlögunum, í nafni hvers félagsskapar
að styrkurinn skal veittur. Eg mundi þess vegna
verða yður þakklátur, ef þér vilduð svo vel gera og
senda mér fult nafn samtakanna eða félagsskapar-
ins, jafnframt nafni og heimilisfangi ritara, eða fé-
hirðis, er veita skal fénu viðtöku, verði fjárveitingin
samþykt.”
Bréf þetta er dagsett í Regina, þann 13. dag
febrúarmánaðar, 1928, og undirskrifað af aðstoðar-
fjármálaráðgjafa fylkisstjórnarinnar í Saskatche-
wan, A. P. Taylor.
Ekki væri það með öllu ófróðlegt, að fá að vita
eitthvað ofurlítið um, hvaða nefnd það er, er verða
átti, eða verða á, ferðastyrks þess aðnjótandi, er
ofanskráð bréf getur um. Smalapeningaþörfin hef-
ir þá líklegast aldrei verið nándar nærri jafn brýn
sem nefndin gefur í skyn. Hverjar voru þá þarfirnar,
er fullnægja átti? Er málum nú, þannig skipað,
að almenningur verður að krefjast ákveðins svars
frá heimferðarnefndinni tafarlaust, því undandrátt-
ur verður nú ekki lengur liðinn.
Vér tökum það fram á ný, að nefndinní beri að
skila aftur peningum þeim, er hún þegar hefir
fengið frá canadiskum stjórnarvöldum, og vildum
jafnframt mega bæta því við, að æskilegast væri að
hún legði umsvifalaust niður völd — með góðu.
“Vér mótmælum allTr.”
Mér er það mjög mikið á móti skapi, að taka
nokkurn þátt í umræðum þeim, sem spunnist hafa
út af mótmælum Dr. Brandsons gegn ölmusubeiðni
heimfararnefndarinnarinnar til fylkisstjórnanna í
Manitoba og Saskatchewan. Mér er það ógeðfelt
vegna þess, að í nefndinni eru menn,. sem eg virði og
mér eru kærir, og þeirra vegna hefði eg miklu held-
ur kosið að þegja. En, eins og málið nú liggur fyr-
ir, er það komið í það horf, að ekki verður lengur
hjá því komist, að íslenzkur almenningur kveði upp
dóm yfir athæfi og áform nefndarinnar.
Eg tek til máls aðallega vegna þess, að nefndin
hefir reynt að véfengja ummæli Dr. Brandsons um
afstöðu Thomas H. Johnsons, gagnvart ölmusuleit-
un nefndarinnar. Það eitt út af fyrir sig, gerir mér
ómögulegt að þegja. En eg tek einnig til máls vegna
þess, að mér finst, að með tillögu þeirri, sem stjórn-
arnefnd Þjóðræknisfélagsins (og í henni eru fjórir
heimfararnefndarmenn),.ber fram í síðustu blöðum,
að þessu máli sé vísað til stjórnar íslands, sé vel-
sæmistilfinningu Vestur-íslendinga svo algerlega
misboðið, að enginn geti.lengur þagað, né eigi leng-
ur að þegja. Þessi síðasta tillaga, þegar hún er
krufin til mergjar, er hvorki meira né minna en það,
að við biðjum stjórn.fslands að segja okkur, Vestur-
fslendingum, hvað sóma okkar sé samboðið. Geta
menn hugsað sér meiri fjarstæðu eða nokkuð meira
auðmýkjandi? Má það ekki teljast með stór-
undrum, að heiðarlegir og hejlvita menn skuli ata
sig út á því að ljá nðfn sín undir aðra eins bansetta
vitleysu, sem er um leið móðgun öllum Vestur-
íslendingum?
Það er ekki til sá andlegur bjálfi í hópi Vestur-
íslendinga, að hann treysti sér ekki til þess að segja
sjálfur um það, hvað sóma sínum sé samboðið. Er
til bókstaflega nokkur Vestur-íslendingur utan heim-
fararnefndarinnar og stjórnarnefndar Þjóðrækn-
isfélagsins, sem ekki álítur, að við Vestur-íslending-
er séum einfærir að segja um það, hvað sóma okkar
sé samboðið? Þessi tillaga er þeim til minkunnar,
sem bera hana fram, og þeim til minkunnar, sem
hana styðja. Inn á hana getum við ekki gengið,
nema um leið að játa okkur ræfla. Fái hún stuðn-
ingsmann utan nefndanna, þá er velsæmistilfinning
Vestur-íslendinga á talsvert lægra stigi, en eg hefi
gert mér hugmynd um. Hvað mig snertir, þá vísa
eg þessari tillðgu aftur til nefndarinnar og mótmæli
afdráttarlaust þeim áburði, sem í henni felst, að við
séum siðferðislegir hvítvoðungar og. að velsæmis-
tilfinning okkar sé svo óþroskuð, að við séum því
ekki vaxnir að dæma um það sjálfir, hvað sóma og
virðing okkar sé samboðið, heldur verðum að láta
segja okkur fyrir um það frá íslandi. Ef við Vestur-
íslendingar getum ekki verið gæzlumenn okkar
eigin sóma í sambandi við heimfararmálið og ö!l
önnur mál, þá verður hvorki þessu landi né Islandi
neinn sómi í því, að við förum til fslands 1930.
Dettur annars stjórnarnefnd Þjóðræknisfélags-
ins í hug, að stjórn íslands sé skipuð þeim flónum,
að hún láti hafa sig til þess að dæma á milli flokk-
anna hér um það, hvað brjóti í bág við velsæmistil-
fínningu Vestur-íslendinga? Og dettur henni í hug,
a& Vestur-íslendingar geri sig ánægða með slíkt?
Ef nefndin innbyrlar sér þetta, þá get eg fullvissað
hana um það, að Vestur-fslendÞö^fc««i^tvsta sér til
þess að útkljá þetta mál sjálf’n^g, aðVað verður
útkljáð hérna megin hafsins — og það mjög fljót-
lega.
Eg get skrifað undir alt, sem Dr. Brandson seg-
ir, um afstöðu Thomas H. Johnsons viðvíkjandi ölm-
usubeiðni heimfararnefndarninnar til fylkisstjórn-
anna í Manitoba og Saskatcehwan. Mr. Johnson var
nógu glöggskygn til þess að sjá það manna fyrstur
og skilja það manna bezt, að slíkt mátti ekki eiga
sér stað. Eg átti oft.tal um þetta við hann og var
skoðunum hans nákunnugur. Mér var kunnugt um,
að honum var ant um það, sóma Vestur-íslendinga
vegna, að engin slík fjárleitun ætti sér stað. Hann
hafði orð á því við mig, hvað það hefði verið Norð-
mönnum mikið til sóma, að halda hina veglegu
hundrað ára afmælishátíð sína í Minneapolis og St.
Paul árið 1925, án þess að sækja svo mikið sem einn
einasta dollar út fyrir sinn eigin þjóðflokk. Eg vissi
af því, þegar hann gerði boð eftir einum nefndar-
manninum til þess að ræða þetta við hann og reyna
að afstýra þessu ógæfuspori. Eg vissi hvaða dag
þeir áttu tal saman og að mikfll hluti eftirmiðdags-
ins gekk í það samtal. Eg vissi líka, að það samtal
var árangurslaust. Eg átti langt tal við Mr. John-
son það sama kvöld og hann sagði mér greinilega
frá þessu samtali og bætti við: “I couldn’t budge
him.” (Lauslega þýtt er þetta á íslenzku: “Hann
lét sig ekki neitt”). Eg held eg muni orðrétt eina
setningu, sem hann notaði, þegar hann var að segja
mér frá því, hvað greinilega hann hefði tekið það
fram, að hann gæti ekki framvegis átt sæti í nefnd-
inni, ef hún leitaði stjórnarstyrks. I því sambandi
sagði hann: “I made it perfectly plain to him that
I regarded this as so fundamental that, if* the com-
mitteee insisted on going ahead, there was only one
thing for me to do and that was to withdraw from
the committee”. Lauslega þýtt er þetta á íslenzku:
“Eg lét hann greinilega skilja það, að frá mínu
sjónarmiði væri þetta atriði svo grundvallarlegs eðl-
is, að, ef nefndin héldi við sinn keip, ætti eg einskis
annars kost, en að segja mig úr nefndinni.”
Eg vona, að eftir að við erum nú þrír — Dr.
Brandson, Einar Páll Jónsson og eg, búnir að votta
um afstöðu Mr. Johnsons í þessu máli og byggjum
allir það vottorð okkar á eigin samtali við hann,
að enginn leyfi sér hér eftir að haida því fram, að
hann hafi á nokkurn hátt lagt blessun sína yfir
þetta betl nefndarinnar.
Tillaga sú, sem hr. Þorsteinn Þ. Þorsteinsson
ber fram í síðasta Lögbergi, um að peningar, sem
fengnir hafa verið undir einu yfirskini, verði notað-
ir til annars, finst mér með öllu óhæfileg. Það hef-
ir verið leikið hér áður, og það er, vægast talað,
blátt áfram óheiðarlegt — og einnig ólöglegt. Eg
veit, að hann er nógu vandaður maður til þess að
átta sig á því, að þetta er ómöguleg úrlausn.
Frá mínu sjónarmiði hefir verið skakt Ið farið
frá byrjun með þetta heimfararmál. Það er ekki,
og á ekki að vera neitt einkamál Þjóðræknisfélags-
ins. Það varðar alla Vestur-íslendinga. Nefndin,
sem í þessu máli starfar, hefði aldrei átt að vera
nefnd kosin eingöngu af Þjóðræknisfélaginu, né
neinu öðru einu félagi. Mér^finst það blátt áfram
ósvífni af nokkrum einum félágsskap, að hrifsa
undir sig mál eins og þetta, sem heildina varðar.
Þessi öfugi hugsunarháttur kemur einnig fram í
grein stjórnarnefndarinnar þar sem hún staðhæfir,
að Þjóðræknisfélaginu beri “að leggja fullnaðarúr-
skurð á málið”. Er það ekki dálítið svipað gorgeir?
Það ættu allir sanngjarnir menn að sjá og skilja, að
allir Vestur-fslendingar eiga hér hlut að máli og
eiga fulla heimtingu á því, að það sé tekið til
greina, sem mikill meiri hluti þeirra vill. Hingað til
hafa nefndir, sem starfa eiga í nafni Vestur-íslend-
inga, verið kosnar á opinberum og almennum fund-
um.Hefði þeirri reglu verið fylgt í þetta sinn, hefðu
naumast eintómir sníkjustefnumenn lent í nefnd-
ina.
Hvað starfsemi nefndarinnap viðvíkur, þá finst
mér það athugavert, að hun ber sig að eins og hún
skoði sig einskonar leynifélag. Bæði íslenzku blöð-
in hér 1 bæ standa nefndinni opin til þess að skýra
almenningi frá gjörðum og áformum sínum, en það
er síður en svo, að það sé notað. Og þegar síðasta
Þjóðræknisfélagsþing vildi bæta ritstjórum beggja
blaðanna í nefndina. svo fólki gæfist kostur á að
vita, hvað væri að gerast, var því mótmælt fyrir
hönd nefndarinnar. Frá nefndinni sjálfri fær ís-
lenzkur almenningur alls engar upplýsingar. Alt er
á sömu bókina lært. Hvað fólki út um landið hefir
verið sagt á fundum þeim, sem þar hafa haldnir
verið, veit eg ekki, en eitt mun óhætt að fullyrða og
það er, að þar hefir ekki verið minst með einu orði
á stjórnarstyrk. Hér í Winnipeg höfum við alls
ekkert fengið að vita — með góðu.
Þegar fyrstu íslenzku landnemarnir komu vest-
ur um haf, voru þeir ekki settir á neinn stjórnar-
spena. Þeir stóðu hér qppi, ásamt fjölskyldum sín-
um, mállausir og með tvær hendur tómar. En þeir
kusu að standa á eigin fotum og sýndu, að þeir voru
menn með mönnum. Þeir höfðu sig smátt og smátt
áfram og urðu bæði sjálfum sér og þessu landi til
gagns og sóma. Og ættjörðin var sæmd með fram-
komu og dugnaði og manndáð þeirra. Ættum við
ekki að kappkosta að sýna sama metnað og sama
dugnað og sjálfstæði og þeir? Gerum við það, með
því að vera að sperrast við að komást á stjórnar-
spena ?
Mér finst, að í sambandi við þetta betl heim-
fararnefndarinnar komi fram sami sýkti hugsunar-
hátturinn og sá, er sér enga vansæmd í þvi að þiggja
ár eftir ár stórfé frá útlendu félagi til þess að af-
kristna Vestur-íslendinga og afmá annað aðal þjóð-
ernislegt einkenni þeirra. Á meðan það snertir að
eins einstakan félagsskap, má segja að það sé sér-
mál hans. En hér er um andlegt átumein að ræða,
sem virðist hafa sýkt út frá sér. Þessa óheilbrigðu
lífsstefnu finst mér réttast að nefna spenastefnu og
fylgismenn hennar spenastefnumenn. Þetta er í
fyrsta sinn, sem þessi spenastefa stingur upp höfði
í málum þeim, sem varðar þjóðarbrotið hér sem
heild, og við ættum að kveða hana niður svo greini-
lega nú, að hún láti aldrei framar verða vart sig
í sambandi við þau mál, sem varðar sæmd og heið-
ur Vestur-íslendinga sem þjóðflokks.
Við höfum hingað til verið færir um að gera alt
það sem þurft hefir að gera í þeim efnum — á okk-
ar e;gin kostnað. Við höfum hvað eftir annað
hlaupið undir bagga með bræðrum okkar heima á
íslandi. — á okkar eigin kostnað. Við styrktum Eim-
skipafélags fyrirtækið mjög drengilega og svo að
um munaði — á okkar eigin kostnað. Við tókum
þátt í skrúðförinni árið 1924 í sambandi við hátíða-
hald Winnipegborgar og fengum fyrstu verðlaun —
á okkar eigin kostnað. Við frelsuðum Ingólf Ing-
ólfsson frá gálganum — á okkar eigin kostnað. Við
erum að menta Björgvin Guðmundsson — á okkar
eigin kostnað. Við tókum þátt í skrúðförinni árið
1927 I sambandi við sextugsáraafmæli Canada, og
fengum fyrstu verðlaun, — á okkar eigin kostnað.
Við höfum bókstaflega æfinlega hingað til verið
færir um að halda uppi sóma okkar — á okkar eigin
kostnað. En einmitt nú, þegar á að fara að sýna
bræðrum okkar og systrum á íslandi, að brennheit
föðurlandsást sé að knýja stóran hóp af Vestur-
íslndingum til þess að fara heim til íslands árið
1930 og taka þátt í hátíðahaldi okkar eigin föður-
lands, kemur þessi spenastefna fram í algleymingi.
Það sýnist vera metnaðarsök fyrir nefndina, að
geta tekið undir með manninum, sem sera Rúnólfur
sagði frá, að lofað hefði guð fyrir það, að hann
væri búinn að vera Meþodisti í 30 ár, og það hefði
aldrei kostað sig eitt einasta cent.
Gerðabók 9. ársþings
í>jó 8rœknisfélags Islendinga í
Vesturheimi.
Kenslumál:—Jón J. Bíldfell las upp álit
nefndarinnar, er það mál hafði meö hönd-
um sem hér fylgir:
“Vér, sem settir vorum í nefnd til að
athuga kenslumálin leyfum oss að leggja
til:
1. Að áfram verði haldið að styðja og
styrkja kenslu í íslenzku á meðal barna
og unglinga í Winnipeg og öðrum stöð-
um þar sem því verður viðkomið, og að
stjórnarnefndinni sé veitt full heimild til
að verja fé úr félagssjóði kenslunni til
stuðnings, eftir því sem kringumstæður
leyfa.
2. Þingið lætur í ljósi ánægju sína og
þökk fyrir framkvæmdir þær sem orðið
hafa í sartíbandi við kenslu í íslenzkri
tungu við gagnfræðaskóla í Manitobafylki
og felur stjórnarnefndnni að veita því
máli alt það fylgi, sem hún getur á kom-
andi ári.
3. Að þriggja manna milliþinganefnd
sé kosin til að leita fyrir sér með, og at-
!huga nýja vegi, sem gæti leitt til hvatn-
ingar fyrir ungt fólk vor á meðal að gefa
sig meir við námi íslenzkrar tungu og
íslenzkra fræða en verið hefir.
7. 7. Bíldfell, J. P. Sólmundsson,
Ragnar Stefánsson.”
Samþykt var að ræða frumvarpið lið
fyrir lið. Allir liðirnir samþyktir. Stungið
upp á þessum í milliþinganefndina: séra
Runólfi Marteinssyni, séra J. P. Sól-
mundssyni og dr. Sig. Júl. Jóhannessyni.
Uppástungan samþykt. /'
Finnbogi Hjálmarsson bar þá upp til-
Iögu þess efnis að Þjóðræknisfélagið
gangist fyrir því, að gefin séu út barna-
blöð með báðum íslenzku blöðunum
"Hkr.” og "Lögb.” Árni Eggertsson
studdi. Tillagan samþykt og málinu vísað
til stjórnamefndar.
Fjármálanefndin lagði fyrir þingið
svolátandi tillögu um styrkbeiðni deildar-
innar “Brúin” í Selkirk:
Háttvirti forseti, heiðraða þing:—
Fjármálanefnd yðar hefir reynt að gera
sér grein fyrir því hve afar þarflegt það
er að halda uppi kenslu í íslenzkum söng
og íþróttum meðal Islendnga og vill hér
með hvetja allar deildir til þess að gera
það af ítrasta megni. Hinsvegar finnur
nefndin til þess, hve aðalfélaginu er um
megn að styðja slíkt að nokkrum mun,
fjárhagslega, eða svo að styrkurinn komi
nokkurnveginn jafnt niður á deildirnar.
Fins og mörgum er ljóst, eru aðal inn-
tektir félagsins andvirði fyrir auglýsingar
í Tímaritinu, með öðrum orðum, tiílög fé-
lagsmanna ekki lengur til, að öðru leyti
en því, að þeir kaupa ritið. Öllutn deild-
um er nú gefið hálft andvirði þess, en
aftur á móti er félagið að færast meira
og meira í fang, með ári hverju, hvað
útgjöld snertir. Samt sem áður viljum
vér lcggja til, að deildinni “Brúin” í Sel-
kirk sé veittir $40.00 á þessu fjárhagsári
til styrktar kenslumálum.
23. febr. 1928.
A. P. Jóhannsson, 7. 77únfjörS,
Tobías Tobíasson.”...........
Árni Fggertsson gerði þá breytingar-
tillögu við nefndartillöguna að fjárveit-
ingn sé hækkuð upp í $50.00, stutt af B.
B. Olson. Breytingartillagan samþykt og
svo nefndarálitið með áorðinni breytingu.
Mrs. I. E. Inge skýrði frá viðgangi
Þjóðræknisfél. í Foam Láke bygð. Benti
þinginu á að tilhlýðilegt væri að félagið
byði dr. Helga Péturss að heimsæltja
íslendinga hér, þegar bann hefði tíma og
tækifæri til.
A. P. Jóhannsson lagði þá fratn tillögu
f jármálanefndar í íþróttamálinu:
Háttvirti forseti og þing:— Vér leggj-
um til að þingið veiti stjórnarnefndinni
vald til að veita milliþinganefnd iþrótta-
málsins að jöfnu við peningaframlöe i
heimahögum, þeim, sem styrktar óska,
alt að $250.00 til eflingar glímu og öðr-
um líkamsæfingum.
23. febr. 1028.
A. P. Jóhannsson, Tobías Tobíasson,
Jón J. Húnfjörð.”
Tillagan borin upp og samþykt, með
meirihluta atkvæða.
Grettir L. Jóhannsson, er ekki var á
fundi, þá er eftirfylgjandi nefndarálit í
iþróttamálinu var 1agt fram, bað að hafa
sig undanbeginn þvi starfi á þesstt ári
Ben. Ólafsson útnefndur i hans stað af
Ágúst Sædal. Tillagan studd af T. F.
Kristjánssvni og samþykt í einu hljóði.
Sigfús Halldórs frá Höfnum lagði þá
fram eftirfylgjandi nefndarálit í ‘Norse’
málinu, gat þess um leið'að séra Rúnólf-
Verður það ekki Vestur-íslend-
ingum stór sæmd, þegar nefndin
mætir á Þingvöllum og talsmað-
ur hennar stendur þar á fætur og
í áheyrn alls þingheims lýsir yfir
því, og lofar guð fyrir það, að all-
ur undirbúningur af hálfu Vest-
ur-lslendinga í sambandi við
heimförina hafi ekki kostað þá
eitt einasta cent? Verður það
ekki áþreifanlegur vottur þess,
hvað brennheit föðurlandsást
okkar er, og hvað fórnfúsir við
erum þar sem ættjörðin á í hlut?
Geta menn ekki í andans sýn séð
ánægjusvipinn á löndum okkar
heima, þegar þeir heyra þessa yf-
irlýsingu, og má ekki búast við
dynjandi lófaklappi? Verður það
ekki stórkostlegur uppsláttur
fyrir Vestut-íslendinga að geta
við þetta hátíðlega tækifæri hrós-
að sér af því, að þeim hafi tekist
að sjúga úr stjórnarspena hvert
einasta cent, sem eytt var í und-
irbúnings — og starfrækslu-
kostnað? Verða ekki Austur-ls-
lendingar stoltir af að kalla þessa
spenastefnumenn bræður?
ur Marteinsson hefði beðist lausnar úr
nefndinni en hann gengi í hans stað.
“Álit nefndarinnar er falið var a8
mótmæla viöleitni Norömanna í Canada
aö helga sér og sinni þjóö einni þaö
hugtak, sem felst : orönu “Norse.”
Nefndin álítur þaö ósamboöiö sjálfs-
viröingu allra þjóörækinna Islendinga, aö
gera enga tilraun til þess aö mótmæla
marg-ítrekaðri áleitni Norðmanna, aö
kasta eign sinni á alt sem ágætast er og
minnilegast í menningu vorri til forna,
undir því yfirskyni aö þaö megi flokka
undir hugtakið “Norse,” sem þeir svo
túlka á þann veg, einkum í hinum ensku
mælandi heimi, sem samgildi þaö í raun
og veru Norwegian.”
Tilefniö til þessarar yfirlýsingar er
fregn, er nýlega hefir borist frá frétta-
stofu kanadískra blaöamanna, um um-
sókn til Canada-stjórnar, um aö löggilda
allsiherjar félag Norömanna i Canada,
undir nafnnu “The League of Norsemen
in Canada.”
Nefndin leggur til:
1. Aö þingiö lýsi yfir vanþóknun sinni
á þessari ásælni Norömanna.
2. Aö stjórnarnefnd Þjóöræknisfélags-
ins, sé faliö aö finna aö máli þá Norö-
menn í Winnipeg, er ritaö hafa undir áö-
urnefnda umsókn, og tjá þeim mótmæli
þingsins gegn þessu oröalagi umsóknar-
innar.
3. Aö sjái stjórnarnefndin aö þau mót-
mæli stoöi ekki, þá leiti hún samyinnu
viö Dani og Svía hér í Winnipeg til sam-
eiginlegra mótmæla viö stjórnina t Ot-
tawa.
Winnipeg 23. febr. 1928.
7. A. Sigurðsson, Rögnvaldur Pétursson,
Sigfús Halldðrs frá Höfnum.”
Meðnefndarálitið 'boriö upp og sam-
þykt í einu hljóöi.
Séra Rögnvaldur Pétursson lagöi fram
eintak af blaöinu, “Picture Story Paper”
vol. LIX. February 5. 1928, Part 1 and 2,
útgefið af The Methodist Book Concern í
Cincinnati, Ohio, sem flutti mynd á
framsíðu af Eskimóa fjölskyldu og þar
meö kvæöi, um lifnaðarhátt Eskimóa,
meö fyrirsögninni “In Iceland.” Lagöi
séra Rögnvaldur til aö ritstjóra og út-
gefendum sé skrifaö og þeir beönir út-
skýrngar á þessum fróðleik. Tillagan
studd og samþykt og málinu vísaö til
stjórnarnefndar.
Sigfús Haldórs frá Höfnum lét í ljós
aö æskilegt væri aö stjórnarnefnd Þjóö-
ræknisfélagsins geröi sitt til aö létta und-
ir með hr. Jónbirni Gíslasyni viö söfnun-
rimnalaga meö því aö fá bygðardeildir til
þess aö gefa bendingar um menn, er orö-
iö gætu honum aö liði í þessu efni. Væri
ekki ósennilegt aö eitthvaö geymdist í
minnum gamalla íslendinga hér af rímna-
lögum, er ef til vill væru glötuð á ís-
landi.
Þá lýsti forseti því yfir, fyrir hönd
nefndarinnar er dæmdi um veröfaunárit-
geröir “Tímaritsins” aö nefndinni heföi
komiö saman um aö sæma hr. Pál Bjarn-
arson, cand. phil., Vancouver, B.C., verö-
laununum fyrir ritgeröina er birt væri
fremst í nýútkomnum árgangi Tímarits-
ins: “Um Orðtengðafræði íslenzka.”
Sigfús Halldórs frá Höfnum baöst
leyfis, aö mega tilkynna, aö verölaunin er
veitast áttu fyrir bezt kveöna “hring-
hendu,” og skýrt var frá í ‘Heimskringlu’
á síöastl. hausti, heföu veriö úthlutuö
herra Gunnbimi Stefánssyni, bónda í
suðvestur hluta Saskatchewanfylkis. Vís-
urnar yröu birtar í “Heims'kringlu.”
Séra Rögnvaldur Pétursson gat þess aö
Mrs. Óvida Swainsson er stóö fyrir kven-
búningadeild íslezku nefndarinnar er þátt
tók í Jubilee-hátíð Canda-ríkis, í Winni-
peg síöastliöiö sumar heföi afhent sér
sem gjöf til Þjóðræknisfélagsins, 4 mynd-
ir af þesum búningum og konum þeim og
meyjum er búningana báru hátíðisdaginn.
Kvaöst hann nú vilja skila myndum þess-
um og afhenda þær forseta^Þakkaöi for-
seti Mrs. Swainson gjöfina.
Séra J..P. Sólmundsson ávarpaöi þing-
.heim í bundnu máli.
Sigfús Halldórs lagöi til aö stjórnar-
nefnd félagsins sé falið af þinginu aö
gangast fyrir stofnun unglingadeilda í
Winnipeg og þar annarstaöar, sem deildir
eru starfandi. Tillagan samþykt.
B. B. Olson lagöi til aö Mrs. Chiswell
á Gimli sé þakkað starf hennar viö kenslu
og æfingu unglinga, 5 aö bera fram og
lesa islenzk kvæöi og sögur. Samþykt.
Var þá fundarbók þingsins lesin og
samþykt.
Forseti baö þingheim aö rísa úr sætum
og syngja “Eldgamla ísafold” og “GoA
Save the King.”
Var svo þingi slitið.
Því segir nefndin ekki íslenzk-
um almenningi allan sannleikann
um þetta betl sitt? Því skýrir
hún ekki frá því, að hún ákvað að
leita einnig til sambandsstjórnar-
innar um styrk? Hvað hefir
nefndinni orðið þar ágengt? Og
hvað á að gera með það fé, ef það
fæst? Ef fylkisstjórnirnar í
Manitoba og Saskatchewan voru
að borga mikið fé meðfram til
þess að fá að brúka Vestur-ls-
lendinga sem svipu á sambands-
stjórnina, fyrir hvað átti sam-
bandsstjórnin að borga? Fyrir
svipuhöggin á sjálfa sig?
Það væri einnig fróðlegt að fá
að vita, hvað nefndin hugsar sér
að gera meði það fé, sem afgangs
verður. Það hlýtur að verða tals.
vert, því það getur aldrei orðið
nein stór upphæð, sem eytt verð-
ur í nauðsynlegan starfrækslu-
kostnað. Á það, ,sem eftir stend-
ur, að ganga í byggingarsjóð
Þjóðræknisfélagsins? Ef það fé-
lag kemst yfir nógu marga sjóði,
sem safnað hefir verið í öðru
skyni, ætti það innan skamms