Lögberg - 13.12.1928, Blaðsíða 4

Bls. 4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. DESEMBER 1928
Högíierg |
Gefið út hvern fimtudag af The Col-
umbia. Press, Ltd., Cor. Sargent Ave.
og Toronto St., Winnipeg, Man.
Talsímar: 86 327 og 86 328
Einar P. Jónsson, Editor
Utanáskrift blaðsins:
The Columbia Press, Ltd., Box 3172
Winnipeg, Man.
Utanáskrift ritstjórans:
Editor Lögberg, Box 3172, Winnipeg, Man.
Verð $3.00 um árið. Borgist fyrirfram.
The "Lögberg" is printed and published by
The Columbia Pr'ess, Limited, in the Columbia
:j; Buiiding, 695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba. ;!
4}{{}í«í«í{«ííííííííí5ííW5ííí*Wííí5íííííí5íí5í45íííí»
Tvær mikilvægar Stofnanir.
i.
Föstudaginn þann 6. þ.m., hélt gripasamlag
Manitoba-fylkis ár.sfund sinn, í Y.M.C.A. bygg-
ingunni hér í borginni. Voru þar nuettir þija-
tíu og fjórir kjörnir fulltrúar, frá hinum ýmsu
deildum, auk þess sem skrásettir voru tuttugu
og fimm gestir.
Framkvæmdarstjóri samlagsins, Mr. I. Ing-
aldson, þingmaður Gimli-kjördæmis, lagði fram
sundurliðaða skýrslu yfir starfra?kslu hms
liðna árs, er skýrt og ákveðið leiddi í ljós, að
fyrirtækið hefir tekið miklum og skjótum fram-
förum, eigi aðe’.ns hvað viðskiftaveltuna a
hrærir, heldur og í sambandi við fjölgun fastra
meðlima. Hefir meðlimatalan frá því á stofn-
fundi, aukist úr 1,200 upp í 3,000, og má það
sannarlega heita vel að verið.
Af skýrslu framkvæmdarstjóra, má það sjá,
að á starfsári því, sem nú hefir nefnt verið,
fóru í gegn um hendur samlagsins, sextán af
hundr. allra þeirra gripa, er til gripakvíanna
í St. Boniface komu. F,r það hreint ekkert smá-
ræði, þegar tekið er tiilit til þess, hve örskamt
er síðan að fyrirtækið hóf göngu sína.
Umræður þær, er fram fóru, eftir að skýrsl-
ur framkvæmdarstjóra höfðu verið lagðar
fram,, voru þrungnar af áhuga fyrir framtíð
fyrirtækisins, og voru allir á eitt sáttir um þá
hina miklu nauðsyn, er til þess bæri, að bænd-
ur fylktu liði um þær stofnanir sínar, er til þess
miðuðu, að bæta markaðsskilyrðin fyrir fram-
leiðslu þeirra, og þá ekki hvað sízt um nýgræð-
ing þann, sem hér væri um að ræða, eða gripa-
samlagið.
Eins og gefur að skilja, voru umræðurnar
með köflum nokkuð staðbundnar, eða tengdar
við ásigkomulag og afstöðu hinna ýmsu deilda.
Þó gekk í gegnum þær allar eins og rauður
þráður, meðvitundin um það, að því aðeins
mætti þess vænta, að ráðið yrði fram úr örðug-
leikunum, að framleiðendur stæðu saman, sem
einn maður.
Lögð var á það mikil áherzla af fulltrúum
þeim, er fund þenna sóttu, hve óhjákvæmilegt
það væri, að halda áfram fræðslustarfsemi víðs-
vegar um fylkið, um gildi samtakanna á sviði
gripaframleiðslunnar, þótt slíkt hlyti að sjálf-
sögðu, að hafa nokkurn kostnað í för með sér.
Var framkvæmdarstjórninni falið það mál, til
fullrar forsjár.
Framkvæmdarstjórn gripasamlagsins, skipa
nú að ’afstöðnum ársfundi, eftirgreindir menn:
Roy McPhail, forseti; I. Ingaldson, varafors.
og fjármálaritari; Dr. J. A. Munn, Carman, F.
H. Downing, Kelloe; J. iW. Clark, Kirkella; A.
J. Pope, Bowsman, og D. A. Huchinson, að
Ashem.
Það er með gripasamlag Manitobafvlkis, sem
og reyndar mörg önnur nýmæli, að því fylgdu
hrakspár úr garði, og vafalaust hafa einhverjir
viljað kjósa á það feigð. Nú virðist samt, sem
betur fer, ástæðulaust að óttast um framtíð
þess, því -svo vel hefir tekist til um starfræksl-
una, það sem af er.
Mun þess því fyllilega mega vænta, að
griparæktarbændur skilji svo Iköllun sína, að
fyrirtækinu verði borgið í bráð og lengd.
%
n.
Fyrir skömmu var þess lítillega minst hér í
blaðinu,^ að hveitisamlag Manitobafylkis hefði
haldið ársfund sinn í Brandon. Vanst oss þá
ekki tími til, að skýra svo frá starfsemi þessa
stór->þýðingarmikla félagskapar, er verið skyldi
hafa.^ En nú hafa oss borist í hendur fullnað-
arskýrslur yfir starfrækslu allsherjar samtak-
anna, eða hins canadiska hveitisamíags, og eru
þær með slíkum hætti, að hver og einn einasti
borgari þessa lands, hefir gott af að kynnast
þeim.
Ems og almenningi er kunnugt, var hveitisam-
agið canadiska, stofnsett árið 1923. Fór það
þegar all-myndarlega á stað, þótt fært hafi það
að vlsu geysdega út kvíarnar síðan. Hefir
ur þess og viðgangur síðustu fimm árin, verið
slikur, að nú er hér eigi aðeins um voldugasta
ínnnanlands viðskiftafyrirtækið að ræða, held-
ur jafnvel eitt allra umfangsmesta verzlunar-
fyrirtækið í heimi, undir einni og sömu fram-
kvæmdarstjórn.
Af skýrslu samlagsins fyrir árið 1927, og upp
til ágústmánaðarloka 1928, má það ljóslega sjá,
hve umsetningin Jiefir magnast stórkostlega.
Kemur það ótvírætt í ljós, að stofnun þessi
verzlar með því sem næst einn fjórða af allri
hveiti-uppskeru veraldarinnar, er til útflutn-
ings kemur. Jafnframt er það og sýnt, að af
fullnaðar hveitiframleiðslu Vesturlandsins,
hefir samlagið sent til markaðar 51.55 af hundr-
aði, og nam framleiðslumagnið í mælatali um
407,074,207.
Á markaðsári því, sem hér er um að ræða,
nám andvirði þeirrar uppskeru, er samlagið
hafði með höndum og seldi, $323,847,281.41.
Til starfrækslukostnaðar gekk sem svaraði 2%
af hundraði. En meðalverð það, sem bóndinn
fékk fyrir hveiti sitt, nam 1.4214 á mælirin.
I þjónustu samlagsins störfuðu í Winnipeg,
Calgary, Prince Rupert, Vancouver, Toronto,
London og Paris, eitt hundrað fjörutíu og níu
inanns.
Hveiti það, er samlagið átti yfir að ráða til
útflutnings, seldist til 19 ríkja í alt. Lang-
mest var þó selt innan vébanda brezka veldis-
ins, eða þjóða þeirra, er til þess teljast. Nam
sá hluti 36,180,890 mælum. Næst kom Holland,
með 16,296,840 mæla, Italía, með 15,730,000,
Þýzkaland, með 11,804,20, Kína og Japan, með
10,612,500, og Belgía, er fékk í sinn hlut
10,417,200 mæla.
Það skiftir nú ekki lengur nokkru máli,
hverjar skoðanir menn höfðu í upphafi á gildi
hveitisamlágsins. Nú verður ekki framar um
það vilst, að stofnun þess og starfræksla, hefir
haft í för með sér ómetanlega blessun fyrir
bændur og búálýð, sem og canadisku þjóðina í
heild.
Stofnun og starfræksla hveitisamlagsins,
hefir komið á margfalt meiri festu í iðnlífi
hinnar canadisku þjóðar, en venja hefir verið
til liðinni tíð, auk þess sem eining þjóðarinnar
hefir við það styrkst, til verulegra muna.
Ingólfsmálið.
Eins og eg tók fram í grein þeirri, er eg ritaði
í Lögberg 29. nóvember, þá dettur mér ekki í hug að
standa í neinum blaðadeilum um þetta mál. Eg rit-
aði aðeins til þess að leiðrétta missagnir í greinum
hr. Sigfúsar Halldórs frá Höfnum, er snertu mig
persónulega, og til þess að reyna að varpa ljósi yfir
sumt í sambandi við þetta mál, sem mér fanst nauð-
synlegt að íslenzkur almenningur fengi að vita,
fyrst um þetta mál er verið að tala á annað borð.
Af sömu ástæðu og í sama tilgangi ætla eg að at-
huga nokkur atriði í grein herra Halldórs í síðustu
Heimskringlu.
Um flest af því í grein minni, sem hr. Halldórs
er að fetta fingur út í, er óþarfi að vera margorður,
því þar er hægt að taka af öll tvímæli með því að
vitna í hans eigin orð.
í desembermánuði 1924 var hr. Halldórs í fersku
minni, hvaða umboð stjórnarnefnd Þjóðræknisfélags-
ins hafði frá hinum almenna borgarafundi, er hald-
inn var í Winnipeg 19. desember. í engum skrifum
hans um það leyti erþað sagt, að Þjóðræknisfélagið
hafi tekist á hendur alla fjárhagslega ábyrgð í þessu
máli né beðið um eitt einasta cent því til styrktar.
í Heimskringlu 31. desember 1924 tilkynnir hr. Hall-
dórs í umboði stjórnarnefndar Þjóðræknisfélagsins
íslenzkum almenningi, til hvers nefndin hafi verið
kosin, og þar er ekki minst með einu orði á neina
fjárhagslega ábyrgð, sem nefndin eða Þjóðræknis-
félagið hafi tekið á sínar herðar. Þvert á móti er
þáð eitt tekið fram, að henni hafi verið falið að
standa fyrir fjársamskotum, ekki handa Þjóðræknis-
féJaginu og því til styrktar, heldur aðeins Ingólfi
til styrktar. Þar segir hr. Halldórs: “Stjórnar-
nefnd Þjóðræknisfélagsins, sem kosin var á almenn-
um borgarafundi, til þess að standa fyrir samskotum
til styrktar hinum sakfelda, Ingólfi Ingólfssyni.”
í grein, er birtist í Lögbergi 25. desember 1924,
og undirrituð er af hr. Halldórs í umboði stjórnar-
nefndar Þjóðræknisfélagsins, er það tekið fram, að
nefnd þessi hafi verið kosin af öllum tslendingum,
án tillits til þess, hvort þeir væru í Þjóðræknisfélag-
inu eða ekki, og. að nefndin hafi “ekki heimild til
þess að grípa til félagssjóðs, til þess að borga með
kostnaðinn.” Enn fremur segir hr. Halldórs þá
þetta: “Hvernig sem fer um þetta mál, verða allir
a(j gera sér ljóst, að kostnaðurinn hlýtur að verða
afar-mikill. 2,000 dalir eru sennilega það allra
minsta, sem má hugsa sér.” Og þegar þetta var rit-
að, var ekki víst, hvort farið yrði til Ottawa eða
ekki, því hr. Halldórs segir einnig þetta: “Vestur
til Edmonton þarf að fara til þess að ná tali af hin-
um dómfelda, og verði málinu þá haldið áfram, að
ráðum Mr. Bergmanns, þá verður að fara til Ottawa,
að minsta kosti einu sinni, ef ekki oftar.”
Að nefndin þá áleit, að hún væri að starfa sem
nefnd almennings, en ekki sem nefnd Þjóðræknisfé-
lagsins og, að hún ætlaði ekki að halda þessu máli
lengra en fé það hrykki til, sem almenningur legði
fram, sést á grein, er nefndin lét birta í Lögbergi 8/
janúar 1925. Þar stendur, meðal annars, þetta:
‘‘Vegna þess, að mál þetta varðar aila Vestur-
íslendinga, finst nefndinni viðeigahdi og sjálfsagt,
að leggja fram fyrir almenning upplýsingar þær,
sem hún þegar hefir aflað sér.”
Og síðar í sömu grein segir nefndin þetta:
“Réttarskýrslan er komin í hendur dómsmála-
ráðherrans, og Mr. Bergman hefir verið gert aðvart,
að ákvörðun verði að líkindum gerð 20. janúar um
það, hvort lífslátsdómnum verði breytt eða ekki.
Ef samskotin í styrktarsjóðinn verða því nægilega
mikil til þess að standa straum af þeim kostnaði, sem
það hefir í för með sér, hefir nefndin ákveðið að
senda Mr. Bergman til Ottawa um næstu helgi til
þess að vinna að þessu takmarki þar. Ef mönnum
er því nokkur alvara með það að hjálpa þessu máli
áfram, eru þeir beðnir að bregða við með fjárfram-
lög sín nú þegar.”
Bendir þetta ekki greinilega til þess, að, ef fjár-
samskotin verði ekki nógu rífleg, verði ekkert frek-
ar gert? Fer ekki að verða fremur lítið úr þeirri
staðhæfing hr. Halldórs, að Þjóðræknisfélagið hafi
að nokkru íeyti tekið upp á sínar herðar fjárhags-
lega ábyrgð í þessu máli, eða að fjársamskotin hafi
verið gefin Þjóðræknisfélaginu og því til styrktar,
eins og hr. Halldórs hefir verið að halda fram?
Vill hann halda því fram, að nefndin hafi nokkru
sinni samið um það við mig, að nefndin eða Þjóð-
ræknisfélagið væri ábyrgðarfult fyrir kostnaði mín-
um, hvað sem fjásamskotunum liði? Eg neita því
afdráttarlaust, að svo hafi verið.
Um bréf það til dómsmálaráðherrans, sem dag-
sett er 16. janúar 1925 og undirritað er af hr. Gísla
Johnson, og hr. Halldórs er enn að gefa í skyn, að eg
hafi ritað,, þrátt fyrir það, að eg neitaði því í grein
minni í Lögbergi 29. nóvember, þá vil eg endurtaka
það, að eg ritaði ekki það bréf, og gerði ekkert upp-
kast af því áður en eg fór austur, og ber enga á-
byrgð á orðalagi þess. Bréfið varð að öllu leyti til
eftir að eg fór austur. Á meðan hr. Gísli Johnson
sjálfur neitar þessu ekki, sé eg enga ástæðu til þess,
að segja meira að sinni.
Að nefndin hafi keht ögrunar í orðum mínum að
bjóða það að fyrra bragði, að leggja reikning minn
undir úrskurð hr. Walkers, á eg bágt með að skilja.
Ekkert var fjær mínum huga. Eins og hr. Halldórs
tekur fram, var samvinnan á milli mín og nefndar-
innar góð, og eg vildi því, að hún vissi, að það yrði
alveg þykkjulaust af minni hálfu, ef hún kysi ein-
hverra hluta vegna heldur að leggja réttmæti reikn-
ings míns undir úrskurð hr. Walkers, en að að taka
þá ábyrgð á sínar herðar. Mét finst enn, að með
þessu boði hafi eg sýnt nefndinni kúrteisi og velvild,
og í þeim tilgangi var það gert. Bréfið alt ber vott
um samúð og hlýleik til nefndarinnar. Niðurlags-
orð bréfs míns til nefndarinnar sýna það bezt, að
ekkert var fjær huga mínum en að móðga nefndina á
nokkurn hátt, og því ástæðulaust að leggja nokkurn
móðgandi skilning í orð mín í sambandi við reikn-
ing minn. Bréfið endaði eg á þessa leið:
“Að endingu þakka eg persónulega öllum nefnd-
armönnum fyrir samvinnuna og velvild frá byrjun
málsins til þessa dags. Meðvitundin um það, að eg
myti fulls; traústs og fullrar samvinnu nefndarinn-
ar, gerði mér það mögulegt, að leggja mig allan
fram í máli, sem í byrjun virtist vonlítið til árang-
urs, og að láta ekkert það ógert, er í minu valdi
stóð. Eg hefi fundið djúpt til þeirrar ábyrgðar, sem
á mér hefir hvílt, og það er nærri óþarfi að taka
það fram, hvílíku fargi mér fanst létt af mér, þegar
dauðadóminum var breytt. Persónulega var mér
það áreiðanlega mestur léttir, næst hinum sakfelda
manni sjálfum.”
Fáeinum dögum eftir að þetta bréf var skrrfað,
skilaði nefndin af sér til Þjóðræknisfélagsins og
hefir síðan ekkert frekar starfað í þessu máli.
Það eina, sem Þjóðræknisfélagið sem félag hefir gert
í Ingólfsmálinu, síðan það tók við þvf, er að stöðva
allar framkvæmdir og stinga afgangi sjóðsins í sinn
eigin vasa.
Hr. Halldórs virðist vera það áhugamál, að koma
því inn hjá lesendum blaðs síns, að enginn efi sé á
sekt Ingólfs . öðrum augum leit nefndin á þetta í
grein sinni í Lögbergi 8. janúar 1925. Þar skýrir
hún frá málavöxtum og endar með þessum spuming-
um: ■
m•»
“Finst mönnum, að Iíkurnar, að Johnson hafi
framið þetta morð, svo sterkar og ákveðnar, að þær
bendi “vafalaust til þess, að hann sé morðinginn?
Finst mönnum, að það leiki ekki nógu mikill efi á
sekt ’hans, til þess að það sé sanngjarnt að
fara fram á, að líflátsdómnum verði breytt?
Eru íslendingar ásáttir með, að láta það afskifta-
laust, að samlandi þeirra sé tekinn af lífi, þegar
ekki er um ákvéðnari sannanir um sekt hans en þess-
ar að ræða?”
Umsóknin um að fá dauðadómnum breytt var
bygð á tvennu: Annað var það, að Ingólfur hefði
verið dæmdur eftir líkum, og þær væru svo haldlitl-
ar, þegar þær væru gagnrýndar, að það væri óhæfa
að taka fangann af lífi. Hitt var það, að vafi léki á
því, hvort maðurinn væri með öllu viti, og því 6-
hæfa að taka af honum líf, jafnvel þó enginn efi
væri á því, að hann hefði framið glæpinn. Af aiin-
arri hvorri þessari ástæðu eða báðum, var dauða-
dómnum breytt af dómsmálaráðherra Canada, eftir
grandgæfilega rannsókn og íhugun allra gagna. —
Finst pú hr. Halldórs það vera heiðarlegt af hon-
um, sem meðlimi þeirrar nefndar, sem vann að því
að fá líflátsdómnum breytt einmitt af þessum á-
stæðum, að reyna nú að koma því inn hjá lesendum
blaðs síns, að maðurinn sé óneitanlega sekur og
með fullu viti, og, að dómsmálaráðherrann hafi
t hlaupið á sig og, ekki vitað, hvað hann var að gera?
Eg fyrir mitt leyti er^fyllilega sannfærður um, að
dómsmálaráðherrann hafi breytt rétt. Um sekt eða
sakleysi Ingólfs er hvorki fyrir mig né hr. Halldórs
að gefa neinn fullnaðar úrskurð. En eg vil ekki að
bletturinn, sem þessi dauðadómur hefir sett á hina
íslenzku þjóð, sé stærri eða svartari en óhjákvæmi-
legt er. Þess vegna vil eg ekki, að sý skilningur
verði ríkjandi meðal Vestur-íslendinga sjálfra, að
það sé fullsannað, að maðurinn sé áreiðanlega með
fullu viti óg áreiðanlega sekur, því eg veit, að það
er ekki- satt.
Aðgerðarleysi Þjóðræknisfé-
lagsins nú í næstum fjögur ár hef-
ir gert það ómögulegt að ganga nú
með nokkurri vissu úr skugga um
vitsmunalega heilbrigði Ingólfs
um það leyti, sem glæpurinn var
framinn, og er það talsverður á-
byrgðarhluti fyrir. félagið, þar
sem bending lá fyrir frá mér um,
að rannsókn í þessu efni væri
sjálfsögð, og þingnefnd félagsins
(Árni G. Eggertsson, lögfræðing-
ur, ívar Hjartarson og Guðmund-
ur Fjeldsted), lagði hið sama til
á þinginu 1925. Peningunum, sem
fyrir lágu, gat ekki verið til ann-
ars betur varið en tilraunar á
þenna hátt að afmá með öllu
blettinn af íslendingum, sem á
þá var settur með dauðadómnum.
Um hitt atriðið er öðru máli að
gegna. Sömu gögnin eru enn fyr-
ir hendi. Eg ætla því í næsta
blaði, ef rúm leyfir, að birta skjal
það, er eg samdi og lagði fyrir
dómsmálaráðherrann í sambandi
við umsóknina um að fá dauða-
dómnum breytt. Þar eru gögnin
gagnrýnd og bent á, hvað haldlitl-
ar í raun og veru líkurnar eru,
sem til dauðadómsins leiddu. Eg
ætla að biðja menn að lesa það
skjal rækilega og með eftirtekt og
spyrja svo sjálfa sig að því, hvort
þar sé að finna nokkra verulega
sðnnun fyrir sekt Ingólfs. Einn-
ig vil eg biðja hr. Halldórs að Iesa
þetta skjal aftur og spyrja svo
sjálfan sig, hvort hann mundi
hengja nokkurn á slíkum fram-
burði og jafn haldlitlum líkum.
Hjálmar A. Bergman.
Canada framtíðarlandið
Það gefur að skilja, að í stóru
landi eins og Canada, er veður-
lag ekki alstaðar eins. Sumstað-
ar er hlýtt svo að segja alt árið
um kring; sumstaðar mjög heitt
á sumrin, en kalt á vetrum; mik-
ið úrfelli í vissum plássum, og
aftur þurkar í öðrum, o. s. frv. ■—
Ferðafólki, sem lýsir veðráttu
landsins, skjátlast því oft. Það
ferðast um lítinn hluta landsins
og hvort sem því líkar veðráttan
betur eða ver, ályktar það, að
alstaðar sé hún hin sama.
Vestur á Kyrrahafsströnd er
t. d. hlýtt sumar og vetur, með
mjög fáum undantekningum. Þar
eru rigningar miklar haust og
vor, en þess á milli blíðviðri og
sólskin. Með fram iströndinni
liggur fjallgarður, sem nefndur
er “Coast Range” (Strandfjöll).
Milli þessara fjalla og Kletta-
fjallanna er breiður dalur. Hér
er mjög heitt á sumrin og vetrar-
kuldi lítill. úrfellið er sama sem
ekkert. Verður því að veita vatni
°fan úr fjöllum á akra og aldin-
garða. Hér vaxa hin beztu aldini,
sem fást í Canada — og þó víðar
sé leitað. Það er því mikil eft-
irspurn eftir þeim og þau send
víðsvegar. Uppskerubrestur get-
ur ekki orsakast af of miklum
^þurk, þar sem vatni er veitt yfir
akrana, og eru því bændur í mið-
biki British Columbia fylkis, sem
rækta aldini og kálmeti, betur
settir en bændur í austurfylkjun-
um. British Columbia er stærst
vesturfylkjanna, en mannfátt er
þar enn þá. Er þ<4 náttúruauð-
legðin geysi mikil. Við strðndina
eru miklar fiskiveiðar (lax, lúða,
o. fl.). Þar er mesta laxveiði í
heimi. Er mest af laxinum soðið
niður í könnur víðsvegar. Sumt
er fryst og sent til stórborganna
austur í álfu.
Þar er unninn borðviður. Þar
eru mestu sögunarmylnur í heimi.
Þar er einnig mikið af málmi í
jörðu og vinna margir í námum.
Fyrir menn, sem eru að leita að
tækifærum að hafa sig áfram,
er hér úr mörgu að velja.
Suðurhluti Alberta fylkis er oft
nefndur Sólskinslandið! Þar er
úrfelli mjög lítið; heitt á sumrum
en Iítill kuldi að vetrinum. Vest-
anvindurinn, sem blæs ofan úr
Klettafjöllunum, er þur og hlýr
og bræðir snjó, sem kann að falla.
Skepnur ganga þar því sjálfala
mestan hluta ársins. Þar verður
að veita vatni yfir akra og hafa
ýms félög bygt vatnsþrór '(Reser-
voirs), og er vatni veitt frá þeim
langar leiðir í pípum.
Þega kemur austur í Saskatche-
wan fylki, eru sumrin heit, en vet-
urnir kaldir, — hið sama má
segja um Manitoba og vestur-
hluta Ontario fylkis. En loftið er
miklu þurrara, svo veðurbreyt-
ingarnar verða hvergi nærri eins
tilfinnanlegar, eins og þar sem
loftið er rakt. úrfelli er ekki
mikið, en veðrátta sólrík.
Hvert þessara þriggja vestur-
fylkja, er um 250,000 fermílur að
stærð. íbúatala hvers nær ekki
þremur á hverja fermílu. Það
sézt því bezt á þessu, að nóg er
landrýmið í þeim héruðum.
Vestur Canada hefir verið kall-
að “heimsins mesta kornyrkju-
land“ og ‘‘brauðkarfa heimsins”.
Það er betur þekt af hveitirækt-
inni en nokkru öðru.
En nú er margt annað, sem má
telja Vesturlandinu til gildis.
Þar eru að opnast auðugir námar.
Innan skamms gefa námumar af
sér meiri auð, heldur en akrarnir.
Þar eru stórvötn full af fiski. Og
til Winnipeg koma kaupmenn úr
öllum áttum til þess að kaupa
skinn af dýrum, sem veidd eru
norður í óbygðum þessara fylkja.
I stuttu máli — tækifærin fyrir
dugandi menti eru óteljandi.
Það verðu ekki annað sagt, en
að meiri hluti Vestur-Canada sé
enn ókannað land. Aðallega er
það landspilda, um 200 mílna
breið, sem liggur við landamericja-
línuna milli Canada og Banda-
ríkjanna, sem bygð er. Þar fyrir
norðan er strjálbygt. En nú er
verið að kanna það land sem óð-
ast. Þar er mikið af óteknu landi,
sem er vel fallið til akuryrkju.
Vötnin eru full af fiski. í norður-
hluta Vesturfylkjanna er náma-
landið.
Lönd má kaupa, með mjög sann-
gjörnum skilmálum, af stórfélög-
um, sem eiga þau. Kaupandi fær
að borga landið á 20 til 30 árum,
svo árlegar afborganir verða ekkí
háar. Yfirleitt borgar sig betur
að kaupa land nálægt jámbraut
og rverzlunafstað, \íheldur en að
fara langt út í óbygðir og taka
þar heimilisréttarland. Erfiðleik-
arnir við að flytja að sér og frá
þar sem langt er til járnbrautar,
eru geysimiklir, að öllum öðrum
óþægindum ótþldum.
Vesturfylkin fá miklu greiðari
aðgang að Erópu markaðinum,
þegar Hudsonsflóa brautin er
fullgerð. Verður það stór hag-
ur fyrir bændur. Nú sem stend-
ur verður bændavara, sem til Ev-
rópu er send, að fara austur til
Montreal, í það minsta, áður en
hún er loks sett á hafskip. Flutn-
ingskostnað er því hár, og auk
þess gengur langur tími í þenna
langa flutning austur um þvert
land til sjávar og þaðan tíl mark-
aðar í Norðurálfu.
Veðrátta í vesturhluta Ontario-
fylkis, er svo að segja hin sama
eins og Vesturfylkjunum. Með-
fram Canadian National járn-
brautinni, sem liggur norðarlega
gegn um fylkið, er mjög frjósamt
land, vel fallið til akuryrkju. —
Þangað hefir margt fólk flutt
síðustu árin, því þar hefir land-
rými verið mikið og lönd fáanleg
nálægt járnbraut. Er þar nú að
myndast blómlegasta bygðin í
Canada. Þar eru skógar miklir,
svo innflytjendur fá nóg bygg-
ingarefni með rýmilegu verði.
Þar eru og miklar veiðar — dýr í
skóginum og fiskur í ám og vötn-
um. —
Þeir sem meiri upplýsingar
vildu fá viðvíkjandi Nórður-
Ontario, skrifi landaskrifstofu
Ontariofylkis í Toronto, eða þá
landaskrifstofu Dominion stjórn-
arinnar í Ottawa.
Friður.
“Dýrð sé Guði í upphæðum,
og friður á jörðu með þeim
mönnum, sem hann hefir vel-
þóknun á.” — Lúk. 2, 14.
“Friður sé með yður.” Þannig
ávarpaði jafnan Meistarinn mikli
lærisveina sína, og þegar vér les-
um orðið ‘‘friður” í hinum him-
insenda boðskap englanna, þá
nemum vér staðar og undrumst
myndir þær, sem máttur endur-
minninganina bregður upp fyrir
sálarsjón vorri. Vér öfum allir
séð þessar myndir:
_. Degi hallar. alt fjör dofnar. Sól-
in er að hníga hljóðlega í æginn,
blóðrjóð, eins og hlaupmóð hetja,
sem runnið hefir skeið sitt full af
æskufjöri og lífi. Hún klæðir alt
landið í töfraljóma aftanskinsins,
er hún hefir sigrað gjörvalt jarð-
líf með blíðu sinni, sem alt hefir
látið fallast í faðmlög dýrðlegs
unaðar og friðar. Það er sem alt
lifandi unnist hugástum og horfist
í augu ástardrukkið. Enginn þyt-
ur heyrist í trjánum, blöð þeirra
vagga sér hægt og hljóðlaust í
blíða blænum. Himnesk kyrð hef-
ir gagntekð alt. Fuglarnr hafa
hægt um sig, og sólskinsdruknar
blómkrónur hneigja höfuð sín og
taka þátt í værðinni, sem yfir
færist. öll hin óæðri skepna sval-