Lögberg - 29.08.1929, Blaðsíða 1

42 ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 29. AGÚST 1929
NÚMER 35
/poc
y
>o<--->oczr=>o<=r=>o<m.>
Helztu heims-fréttir

Canada
Sá iðnaður, að búa til loftför
og alt, sem þeim tilheyrir, er
stórkostlega að aukast hér í landi,
Nú þegar eru ein átta iðnfélög í
Canada, sem búa til loftför og á-
höld þeim viðvíkjandi. Það er
enginn efi á því, að loftförum fer
óðum fjölgandi úr þessu, og eft-
irspurnin vex óðum. Stjórnin not-
ar fyrst og fremst mikið af þeim
og þau.eru notuð meir og meir til
vöruflutninga og fólksflutninga.
Þeim sem ferðast með loftförum
í Canada,, fer stórkostlega fjölg-
andi. Þeir voru 74,000 á árinu
sem endaði 30. júní í sumar, en
voru ekki nema 18,932 árið áður.
Vöruflutningar með loftförum
urðu líka helmingi meiri á þessu
árstímabili. Seytján nýjar loft-
farastöðvar voru fullgerðar á
þessu ári og allmargir menn fengu
leyfi til að stjórna loftförum og
eru þeir nú um fimm hundruð.
Vegna hinnar miklu víðáttu, eru
loftför sérstaklega nauðsynleg í
Canada, frekar en í flestum öðr-
um löndum.
* * *
Tili að gera námamenn og þá,
sem unnið hafa í verksmiðjum,
hæfa til að vinna fyrir sér við
þændavinnu í Canada, gefa Bret-
ar þessum mönnum tækifæri til
að venjast bændavinnu á ýmsum
■stöðum á Englandi í nokkrar vik-
ur og hjálpa þeim svo til að kom-
ast til Canada. í mörgum tilfell-
um hefir þetta reynst vel og þess-
ir menn hafa orðið hér gagnlegir,
■én sumir þessara manna hafa
reynst alt annað en heppilegir
innflytjendur. Nú t. d. er verið
að senda eina 60 af þessum mönn-
um aftur heim til Englands, því
þeir eru ófáanlegir til að vinna
hér lengur báendavinnu, eða
nokkra aðra vinnu. Vilja ekkert
nema vera sendir heim, upp á
stjórnarkostnað auðvitað. Láta
sumir þessara manna hið versta
af verunni hjá bændunum, vinn-
an erfið, vinnutíminn of langur
og kaupið of lítið og margt og
margt fleira þykir þeim að vera.
Ekki þykir annað við þessa menn
að gera, en að senda þá til síns
heimalands, en stjórnunum í Can-
ada og á Bretlandi dylst ekki, að
miklu væri betra, að þeir hefðu
aldrei hér komið.
* * *
Hinn 20. þ. m. gerir búnaðar-
deild fylkisstjórnarinnar í Mani-
toba’ ráð fyrir að uppskera í fylk-
inu verði að nieðaltali sem hér
esegir: Hveiti 13% til 14 bush. af
ekru, bygg 18—18%„ hafrar 20,
rúgur 16—17. Auðvitað er þetta
áætlun, sem ekki er fullkomlega
lega ábyggileg, en þó mun þetta
láta nærri. Hér er átt við meðal-
uppskeru í öllu fylkinu, en hún er
misjöfn, eins og nærri má geta.
Ef uppskeran reynist eins og hér
er gert ráð fyrir,, þá er naumast á-
stæða til að kvarta, því verðið er
hátt og lítur út fyrir, að svo muni
'verða, og kostnaðurinn við upp-
skeruna verður með minsta móti
vegna þess, að stráið er mjög lít-
ið. Uppskervinna hér í fylkinu
stendur nú sem hæst og er nú
þegar farið að þreskja mikið. Tíð-
in er hin æskilegasta fyrir upp-
skeru vinnu, sólskin og hitar á
hverjum degi. Eftir alla þá þurka,
sem gengið hafa, má heita að upp-
skeran sé furðulega mikil.
* * *
Hveitisamlagið hefir ákveðið að
hækka fyrstuj borgun fyrir hafra,
^ygg, flax og rúg frá því sem fyrst
var ákveðið. Munar þetta 5—10
éentum á hvern mælir, nema fyrir
flax er borgað 25c. meira en fyrst
var ákveðið.
* * *
Á laugardaginn í vikunni sem
leið, var 97 stiga hiti í Winnipeg
°g var Winnipeg heitasti bærinn
í Canada þann daginn. Ekki var
munurinn samt mikill, því í
ýhisum bæjum í Vestur-Canada
var hitinn yfir 95 stig.
Bæjarastjórnin í Winnipeg am-
ast á engan hátt við því, að verka-
menn bæjarins hafi fastbundinn
félagskap, eða verkamannafélög
sín á.milli, en ekki vill hún að sá
félagskapur sé bundinn nein-
um öðrum verkamanna sam-
tökum. Kemur þetta til af því, að
bæjarstjórnin vill ekki að bærinn
þurfi að líða við það, þó ágrein-
ingur kunni að eiga sér stað og
kannske verkföll eða verkbönn
milli verkveitenda og verkamanna-
félaga þeira, er ekki koma bænum
neitt við. Með öðrum orðum, bær-
inn vill skifta við sína eigin verka-
menn,, en ekki við utanaðkomandi
verkamannafélög. Út af þessu hef-
ir verið nokkur ágreiningur og
hefir þessi stefna bæjarstjórnar-
innar verið kölluð illum nöfnum
af áköfum verkamanna leiðtogum,
en meiri hluti bæjarbua virðist
hafa verið þessari stefnu hlyntur.
Nú hefir verkamála ráðherra san:-
bandsstjórnarinnar, Hon. Peter
Heenan, látið þetta til sín taka, og
vildi hann, að skipaður væri gerð-
ardómur til að gera út um það,
hvort verkamenn bæjarins mættu
tilheyra öðrum verkamanna félög-
um en sínum eigin. Skoraði hann
á bæjarstjórnina að útnefna mann
í þá nefnd. Þessu sinti bæjar-
stjórnin ekki og útnefndi ráðherra
þá manninn sjálfur. Þetta þykir
meiri, hluta bæjarstjórnarinnar
og mörgum öðrum bœjarbúum
nokkuð hart að gengið og finst, að
ráðherra hafi gerst hér heldur
ráðríkur. Sjálfsagt vinna þessir
útnefndu gerðardómsmenn sitt
verk eins og ráðherrann hefir fyr-
irskipað, en hitt er eftir að . vita,
hvort bæjarstjórnin í Winnipeg
tekur þeirra gerðir nokkuð til
greina eða ekki, ef úrskurður-
inn skyldi ekki falla meiri hluta
bæjarstjórnarinnar í vil.
* * *
Brezki ráðherrann, J. H. Thom-
as,, sem nú er staddur hér í landi,
er væntanlegur til Winnipeg 2.
september. Líklegast þykir, að
hann muni halda hér eina al-
menna samkomu, og flytja ræðu,
eins og Mr. Churchill gerði, þeg-
ar hann var hér á ferð fyrir nokkr-
um dögum.
* * *
Bóndi nokkur í grend við Saska-
toon, Sask., fann hér um dagin
gröf eina skamt utan við borgina,
sem honum þótti eitthvað grun-
samleg og tilkynti hann þetta lög-
reglunni. Héldu nú allir, að hér
hefði verið framið morð, eða ein-
hver slík ósköp hefðu komið fyr-
ir. Menn voru fengnir til að grafa
upp gröfina, og viðstaddir voru
lögreglumenn, læknar, háskóla-
prófessorar og blaðame. Graf-
ararnir grófu og grófu þangað
til þeir voru komnir sex og hálft
fet ofan í jörðina og lærðu menn-
irnir biðu með óþreyju. En það,
sem þeir loksins fundú í gröfinni,
var—hestsskrokk^r.
Hvaðanæfa
Alt af virðist draga nær og nær
til fulls fjadskapar og ófrið-
ar milli Rússa og Kínvrja. Báðir
draga saman heri mikla á landa-
mærunum og láta ófriðlega. Þessi
alvarlegi ágreiningur er út af því
risinn, að 10. júlí í sumar tóku
kínversk stjórnarvöld sig til, fóru
til Harbin, tóku yfirmenn rúss-
nesku járnbrautarinnar, sem ligg-
ur um Manchúríu, fasta, og sendu
þá úr landi og lýstu jafnframt yf-
ir því, að hér eftir bæri að líta svo
á, að járnbrautin væri eign Kín-
verja og yrði stjórnað af þeim.
Er þeta langt og flókið mál og
verður naumast skýrt í stuttu
máli. Hafa báðir aliljar samn-
inga fyrif sig að bera, en samn-
inga hafa þeir ýmsa gert og brot-
ið. Virðist núverandi Rússa-
stjórn fylgja þeirri stefnu, að
halda fast við alla gamla utanrík-
issamninga, sem Rússum eru hag-
kvæmir, en sinna hinum að engu.
í raun og veru mun hér ekki vera
um yfirráð þessarar járnbrautar
Miss Helga Jóhannesson.
Hún hlaut silfur medalíu og 91
stig við próf í fiðsluspili, sem hún
hefir nýlega lokið við Toronto
Conservatory of Music. Miss Jó-
hannesson hefir lært fiðluspil hjá
Mr. Thorsteini Johnston.
að ræða aðeins, heldur um yfir-
ráðin yfir hinu mikla landflæmi,
flæmi, sem Manchuria heitir, og
sem lengi hefir verið þrætuepli.
Eiga þar hlut að máli Rússar,
Kínverjar og Japansmenn. Nú síð-
ustu árin hafa Kínverjar þyrpst
til Manchúríu hrönnum saman,
svo að nemur miljón manna á ári,
svo ekki er undarlegt, þó þeir vilji
hafa yfirráð yfir landinu, og þeg-
ar um það er að ræða, þá er ekki
efamál, að þessi járnbraut er afar
þýðingarmikið atriði. — Margir
halda, að ófriðurinn, ef til hans
kemur, verði ekki aðiens milli
Rússa og Kínverj'a„ heldur muni
Japanar líka láta þar eitthvað til
sín taka. En naumast er álitið,
að þetta muni hafa mikla þýðingu
fyrir Evrópu eða Ameríku.
* * *
í Jerúsalem og víða þar í grend-
inni, er alt í uppnámi um þessar
mundir. Samkomulagið milli Ar-
abanna og Gyðinganna hefir al-
gerlega farið út um þúfur, enda
aldrei í raun og veru gott verið,
og hefir nú dag eftir dag lent i
blóðuga bardaga, og er sagt að
hátt á annað hundrað manns muni
hafa mist lífið í þessum skærum
og fjöldi manna hefir særst. Það
eru Arabar, sem hafið hafa þess-
ar óeirðir, enda eru þeir jafnan
herskáir, en Gyðingar lítið gefnir
fyrir bardaga og blóðsúthellingar,
enda munu þeir hafa orðið fyrir
meira skakkafalli enn sem komið
er. Einir tólf Ameríkumenn hafa
líka mist lífið í þessum skærum.
Brezka herliðið hefir gert sitt til
að koma á friði, en ekki ehpnást]
það enn þá. Brezk herskip hafa
lka verið send til Jaffa.
* * *
Rétt þegar blaðið er að fara í
pressuna berast þær fréttir frá
Hague, að sambandsþjóðirnar hafi
komið sér saman um skiftingu
skaðabótafjárins frá Þjóðverjum.
Segir fréttin, að Snowden hafi að
miklu leyti fengið kröfum sínum
framgengt, er hann gerði fyrir
hönd Breta, og hafi hann þar með
unnið mikinn sigur í þessu máli
eftir þriggja vikna þjark. Fá Bret-
ar 70 per cent. af þeirri fjárupp-
hæð, er Snowden krafðist fyrir
þeirra hönd.
Kafli úr bréfi
frá Dr. Richard Beck til séra Rún-
ólfs Marteinssonar:
Thiel College, Greenville, Pa.
23. ágúst 1929.
Heiðraði vin!
Fyrir nokkru síðan fékk eg bréf
frá stjórnarnefnd Jóns Bjarna-
sonar skóla. Fór hún þess á leit,
að eg legði eitthvað af mörkum
skólanum til handa. Er mér ljúft
að verða við þeirri beiðni, eftir
því, sem efni mín leyfa. Sendi eg
í því skyni $10.00; mun eg reyna
að gera betur í framtíðinni. Eg
ber hlýjan hug til skólans. Hann
hefir þarft verk með höndum, þar
sem hann stefnir að því, að auka
vestan hafs skilning og þekking
á íslenzkum fræðum og arfi þeim
hinum andlega, sem íslenzkir feð-
ur og mæður létu niðjum sínum í
hlut. Eg óská honum allrar bless-
unar. — Þú gerir svo vel og kem-
ur ávísun minni til gjaldkera
skólans.
Með beztu kveðju og óskum til
þín og þinna.
Þinn einlægur,
Richard Beck.
Ferð Þjóðbrautarfélags Canada
(Canadian National) frá Winnipeg til Montreal.
Meiri hlutinn af þeim, sem fara
til íslands næsta ár með Cunard
línunni, munu byrja leiðangur
sirnn á vegum Þjóðbrautafélags
Canada. Sérstök lest mun flytja
ferðafólkið frá Winnipeg til Mont-
real yfir Þjóðbrautafélags braut-
ina (Canadian National Ráilway)i
og sérstakir vagnar munu einnig
verða til reiðu alla leið frá Kyrra-
hafsströndinni fyrir þá, sem að
vestan koma, svo framarlega sem
fjöldinn útheimti það. Lestin
verður svo sameinuð í Winnipeg,
og- mun hún hafa öll nýnýtízku-
þægindi, t. d. matborðs- og svefn-
myndun Þjóðbrautafélagsins, eins
og það nú er, ekki í raun og veru
aðeins járnbrautalagning, það var
í sjálfu sér vottur um þjóðarvon
og framför.”
Meiri hlutinn af íslendingum í
Ameríku á heima í Canada, eru
þeir þannig meðal þeirra, eins og
áður var tekið fram, sem eiga
hlutabréf í Þjóðbrautinni, og eng-
inn efi er á því, að þeir af ís-
lenzku bergi brotnir, sem búsettir
eru fyrir sunnan línuna, eru vin-
veittir félagi, sem beinlínis snert-
ir eins mikið velferð heillar þjóð-
ar. Þjóðbrautin hefir nú þegar
Sir Henry Thornton, forseti Þjóðeignakerfisins, Can. Nat. Railways
vagna, lestrarstofu og víðboð —
nokkuð, sem aðeins Þjóðbrautin
canadiska hefir að bjóða. Reynt
verður að láta víðboðsstöðvar
þjóðbrautafélagsins flytja ís-
lenzkar skemtiskrár meðan á
ferðinni stendur.
Vöxtur og framför Þjóðbrauta-
félagsins (Canadian National)
síðan það fyrst hóf göngu sína
1922, er undravert, jafnvel á þess-
um tímum, þegar öllu miðar á-
fram með svo stórkostlegum
hraða. Svo tekin séu upp orð Sir
Henry Thornton, yfirmanns og
forseta félagsins, "Fólkið, sem
kom þessu í framkvæmd, hafði
sterka trú, var tilbúið að fórna
sér fyrir verk, sem svo lengi hafði
áunnið sér traust og tiltrú fyrir
frábærlega góða þjónustu og vel
unnið starf að öllu leyti. Ferða-
tæki þess standa nú til boða öllum
þeim, sem ferðast með Cunard-
línunni, því þessi tvö félög eru í
sambandi hvort við annað.
Á meðal staðanna á leið þessar-
ar sérstöku lestar, er Parry
Sound, einn bautasteinninn í land-
námssögu íslendinga í Ameríku.
Stanzað verður í Toronto, borg,
sem hefir margt sem fróðlegt er
og skemtilegt að sjá. Eitt af því
sem aðallega er eftirtektarvert við
þessa ferð íslendinga með Þjóð-
brautafélaginu, er það, að ferða-
fólkið verður flutt kostnaðarlaust
frá Toronto til Niagara fossins og
Niagara fossarnir miklu.
verið fótumtroðið, og gegnum þá
fórnfýsi vanst stórkostlegur sig-
ur. Einn af félagslimum mínum
sagði nýlega: ‘Hvert einasta can-
adiskt fæðingarskýrteini er hluta-
bréf í Þjóðbraut Canada’. Meir en
500,000, eða einn-átjándi af öllu
fólkinu í Canada er beinlínis
komið upp á framgang félagsins:
líður eða dafnar eftir því, hvernig
starfið gengur.” — Þetta er braut
fólksins, sem; reis upp eins og
blys, mitt í allri þeirri deyfð og
vonleysi, sem hékk eins og farg
yfir Canada eftir heimsstyrjöld-
ina, svo maður taki aftur upp orð
Sir Henry Thornton: "Þegar þetta
er skoðað niður í kjölinn,, þá var
til baka aftur. Á leiðinni verður
farið í gegn um héraðið, sem þekt
er eins og aldingarður Canada.
Tækifæri mun gefast til þess að
skoða sig vel um við fossinn, fara
í kring um hann á sporvagni, og
sjá þannig bæði Bandarikja- og
Canada-hliðina á þessu furðuverki
náttúrunnar. Menn munu ganga
Canada megin um bardagavöllinn
Queenston Heights, þar sem Can-
ada og Bandaríkin þreyttu blóð-
ugt stríð í styrjöldinni 1812. Frá
fossinum verður svo snúið til baka
til Toronto og þaðan farið gegn-
um fagra og söguríka staði í Ont-
ario og Quebec til Montreal.
Montreal er stærsta innan-
landshöfn i heimi. Það var franski
landkönnuðurinn, Jaques Cartier,
sem fyrst kom þangað 1535. Vegna
afstöðu sinnar varð Montreal að-
al miðstöð skinnaverzlunarinnar
á fyrstu áratugum Canada sögu;
nú er hún miðpunktur allrar
verzlunar, skipafara, og yfir höfuð
alls starfs innanlands og utan.
Þar er margt að sjá, svo sem St.
James Cathedral, nákvæm eftir-
líking af St. Peters kirkjunni í
óska eftir svefnvagni geta feng-
ið hann með eftirfylgjandi auka-
kostnaði aðra leiðina: Drawing
Room (5 geta verið i því) $45.00.
Compartment (3 geta verið í því)
$36. Pullman Upper berth $10.25.
Pullman Lower berth $12.80.
Tourist Upper berth $5.15, Tour-
ist Lower berth $6.40.
Máltíðir, framreiddar eins og
Þjóðbrautafélagið býður, ágætar
að öllu leyti, verða á boðstólum í
Þinghúsið í Ottawa.
Róm; De Ramegay kastalinn, bygð-
ur 1704; Bonsejour markaðina,
sem gefa svo skýra mynd af lifi
fransk-canadiska fólksins; McGill
háskólann o. fl. Á leiðinni til baka
gefst fólki kostur á að fara í gegn
um; Ottawa, höfuðborg Canada,
svo til North Bay, gegn um Cobalt
silfurnámu héraðið,, þaðan til
Cochrane, síðan til Winnipeg.
Fargjaldið með þessari Þjóð-
bVautaferð, er $72.25 fram og til
baka frá Winnipeg til Montreal.
Lestin mun hafa “Pullman” og
“Tourist”' vagna, svo vanalega
“day coach” vagna líka. Þeir sem
islenzkur k ristintoði
Reykjavík, 17. júlí 1929.
‘ Hingað til bæjarins eru nýlega
komnir tveir kventrúboðar frá
Indlandi.
Önnur þeirra er Margrét Jóns-
dóttir Sveinssonar, fædd og upp-
alin hér í Reykjavík, en hin er
Miss Sample frá borginni Yang-
stone, í Ohio í Bandaríkjunum.
Margrét hefir verið nálega 19
ár erlendis, fór fyrst héðan til
Canada og dvaldi þar 9 ár. Þar
varð sú breyting á hugarfari
hennar, að hún gafst Kristi af
heilum huga og vildi hún þá helga
Kristi alt sitt líf. Þráði hún þá j
mest að gerast kristniboði meðal
heiðingja og gekk á trúboðsskóla
nálægt New Yorlq en alls var hún
5 ár í New York. Þá gafst henni
færi á að starfa á vegum kristni-
boðs þess á Mið-Indlandi, sem
kent er við indversku trúboðskon-
una Pandita Ramaboj, sem kristni-
boðsvinir hér á landi kannast
margir við af frásögn. Nú er
hún búin að starfa þar rúm 5 ár.
Miss Sample hefir starfað að
kristniboði á'sömu slóðum á veg-
um Presbyteriana kirkjunnar í
Bandaríkjunum. All-langt var á
milli þeirra, en af því að Margrét
var ein síns Jiðs meðal indverskra
manna, þá langaði hana mjög til
að kynnast þessari starfssystur
máltíðavagninum. Fólk, sem ferð-
ast “tourist” getur tekið með sér
mat og hitað kaffi og annað þess-
konar við tæki, sem eru við hend-
ina í vögnunum.
Cunard línu skrifstofurnar og
þær, sem tilheyra Þjóðbrautafé-
laginu, munu gefa allar upplýs-
ingar til þeirra sem þess æskja.
Eins mun undirrituð vera tilbúin
að greiða fyrir þeim, sem ferðast
vilja með Þjóðbrauta lestinni til
Montreal og þar ná í samband við
Cunard línuskipið til Reykjavík-
ur.
Thorstina Jackson Walters.
sinni, og varð það að venju að hún
heimsækti hana einu sinni á mán-
uði og varð það þeim báðum til
mikillar styrktar og uppörvunar í
starfinu.
Þær lögðu á stað frá Bombay á
á Indlandi 10. maí og hafa síðan
altaf verið á ferðinni og voru
orðnar þreyttar. Þær fóru ýmist
á sjó eða landi, í bilum svo sem
til Bagdad og yfir sýrlenzku eyði-
mörkina og komu til sjávarborg-
arinnar Beiruth á Sýrlandi; það-
an héldu þær til Nazaret og Kap-
ernaum og síðan suður til Jerú-
salem og dvöldu þar 11 daga. Það-
an fóru þær til Kairo á Egypta-
í landi og dvöldu þar tvo daga, með-
an þær biðu eftir skipi. Sömu-
leiðis dvöldu þær tvo daga í Mar-
seille í Frakklandi.
Margt kunna þær að segja frá
þessu ferðalagi sínu, frá því, cr
þær sáu og heyrðu, og gefst von-
andi tækifæri til að segja frá því
hér og sýna myndir.
Miss Sample fer héðan annan
miðvikudag með Botníu áleiðis
vestur um haf til átthaga sinna,
en Margrét býst við að dvelja hér
á landi fram á haustið og ferðast
um landið. — Kristniboðsvinir
bjóða þær hér með velkomnar og
árna þeim allrar blessunar frá
drotni í starfi þeirra framvegis.
— Kristniboðsvinur. — Vísir.
AUSTURLAND
Sit þú heilt við sól og vori, sæla Austurland,
ríkra miða, fríðra fjaröra, frjórrq dala land,
Austurland. —
Bend þú yfir mökk og móðu mönnum hafnaleið,
láttu yfir öldur skína ennin hvelfd og breið.
Land, sem blandar brimsins gný við blíðra fossa hjal,
veðurbitið, skráð og skrifað skins- og jeljarún. —
‘ Austurland. •—
Varst þú ekki Austurvegur Oddasetri frá?
Varst það ekki einmitt þú, sem Oddaskáldið sá?
Land, sem blandar brimsins gn vi ðblíðra fossa hjal,
speglar sól í fjarðaflötum, friðar sérhvern dal —
Austurland. —
Hvar er betri, fegri fóstra fyrir hetjudug?
Undir hamrahnjúkum þínum hugurinn lærir flug.
Faðmi blessun firði þína, fólk og skip og mið.
Veittu öllum, er þig gista, yndi, lán og frið.
Austurland. —
Safna öllum ungum geislum um þetta tindaband.
Vertu okkar mætu móður morgunroðans land!
Jón Trausti.
(sbr. Kvæðabók hans, Rv. 1922.)