Lögberg - 14.11.1929, Blaðsíða 3

Lögberg - 14.11.1929, Blaðsíða 3
LÖGRERG, FIMTUDAGINN 14. NÓVEMBER 1929. Bls. 3. T | | Sérstök deild í blaðinu s< 0 1] LS ] KJ y N Fyrir börn og ung linga | 1 SPURNINGARNAR ÞRJÁR. Smásaga eftir Leo Tolstoy; þýdd úr ensku af Aðalbjörgu Johnson. Eitt sinn kom konungi nokkrum það til hug- ar, að ef liann vissi hver stund væri heppileg- ust til sérhvers starfs, ef hann vissi hverjum manni sér hezt bæri að sinna, og um fram alt, ef hann vissi hvaða verk væri nauðsynlegast að vinna, þá myndi fhonum aldrei mishepnast neitt það, sem hann tækist fyrir. Þar sem nú sú ósk, að fá þessum spurning- um svarað, greip konunginn svo föstum tökum, að hann gat naumast um annað ‘hngsað, lét hann það boð út ganga um alt ríki sitt, að hann myndi launa ríkulega hverjum þeim manni, sem svarað gæti þessum spurningum ótvírætt, og leysti hann þannig úr vanda. Lærðir menn úr öllum áttum komu til kon- ungs, en allir svöruðu þeir spumingunum hver á sinn hátt; og þegar konungur hafði hlýtt á þá alla, var hann í enn meiri vanda staddur, en áður. Hann afréð því, að veita engum þessara manna verðlaunin. En þar sem hann gat ekki í rónni verið, fyr en hann fengi spurningunum svarað, réði hann af að leita til einsetumanns nokkurs, sem orð-, lagður var fyrir speki. Einsetumaður þessi hjó í skógi nokkrum. Hann vék aldrei að heiman, og veitti ekki við- töku öðrum en almúgamönnum. Konungurinn klæddist því sem bóndi, og skildi fylgdarlið sitt eftir við skógarjaðarinn, en fór einn síns liðs fótgangandi til þess að finna einsetumanninn. Þegar konungurinn nálgaðist kofa öldungs- ins, sá hann að gamli maðurinn var að stinga upp garðinn hak við húsið. Hann tók kurteis- lega kveðju konungs, en hélt áfram verki sínu. Konungur tók eftir því, að gamla manninum var erfitt um vinnuna og hann blés mæðinni við hverja spaðastungu. Konungurinn gekk til hans og sagði: “Eg er hingað kominn, virðulegi spekingur, til þess að fá hjá þér svar við þremur spurningum, sem valda mér áhyggju: “Hvemig á eg að vita, hver er hin hentug- asta stund til hvers starfs ? Hverjum ber mér helzt að gefa gaum? Hvað er mér þarflegast að vinna?” Einsetumaðurinn studdist fram á spaðann og hlustaði með athygli, meðan konungur lagði fyrir liann spumingarnar.. En hann svaraði engu, heldur skirpti í lófa og tók aftur að stinga upp garðinn. “Þú ert þreyttur,’’ sagði konungurinn, “fáðu mér spaðann, eg skal hvíla þig um stund.’' “Þakkir,” sagði gamli maðurinn, fékk kon- ungi spaðann, og settist niður á jörðina. Þegar konungur var búinn að vinna nokkra stund, hætti hann, og endurtók spumingamar fyrir öldungnum. Hann svaraði engu, sem áð- ur, en stóð á fætur, rétti fram höndina eftir spaðanum og sagði: “Hvíldu þig nú. Eg skal taka við aftur. ” En konungur fékk honum ekki spaðann, heldur hélt áfram að vinna. Það leið klukku- stund; svo önnur; alt af vonaðist konungur eft- ir svari, og alt af sat öldungurinn þegjandi. Sólin tók að lækka á lofti og loks lagði konung- ur frá sér spaðann. “Eg kom til þín, aldni spekingur, til þess að fá svar við spurningum mínum. Getir þú ekki svarað þeim, þá segðu mér það strax, svo eg geti lagt af stað heim.” “Þama kemur einhver hlaupandi,” kallaði öldungurinn og stóð á fætur. Konungur leit við, og sá hvar alskeggjaður maður kom hlaupandi fram úr skóginum. Hann hélt báðum höndum fyrir bringspalimar og blóð lagaði undan þeim. Þegar hann kom þar að, sem konungur stóð, hné hann í ómegin við fætur honum. Konungurinn og öldungurinn losuðu um föt komumanns, og sáu þá, að hann hafði verið særður miklu ,sári. Konungur þvoði isárið, og batt um það með handklæði, sem einsetumað- urinn kom með. En manninum blæddi svo mik- ið, að konungur varð að taka umbúðirnar af aftur. Hann var að, þangað til hann var búinn að stöðva blóðrásina. Maðurinn raknaði við, og bað um að drekka, og konungur sótti honum vatn. Nú var sólin gengin undir. Konungurinn og einsetumaðurinn báru særða manninn inn í kofann og lögðu hann á rúmið. Konungur sett- ist á þröskuldinn, og svo þreyttur var hann orð- inn, að hann sofnaði þegar, og vissi ekki af sér fyr en næsta morgun. Hann áttaði sig ekki á því, hvar hann var, fyr en hann sá særða manninn í rúminu. Mað- urinn var vaknaður, og hann hafði ekki augun af konungi. “Fyrirgefið mér,” sagði hann við konung í veikum róm. ‘Eg þekki þig ekki, og hefi ekkert að fyrir- gefa þér,” svaraði konungur. “Þér þekkið mig ekki, en eg þekki yður. Eg sór þess eið að hefna mín á yður, af því þér létuð taka bróður minn af lífi, og slóguð eign yðar á lönd hans og fé. Eg vissi, að þér fóruð einn liðs yðar til þess að finna einsetumanninn, og eg ákvað að ráða yður bana, þegar þér kæm- uð til baka. En eg varð á vegi fylgdarliðs yð- ar. Nokkrir þeirra þektu mig, sóttu að mér og særðu mig. Eg komst frá þeim, og nú hafið þér bundið um sár mín, og bjargað mér frá dauða. Ef eg lifi, og ef þér viljið þiggja þjónustu mína, skal eg frá þessum degi vera yðar dyggasti þjónn, og synir mínir sömuleiðis. Fyrirgefið mér! ’ ’ Konungur gladdist yfir því, að hafa náð sáttum við óvin sinn, og öðlast tryggan vin. Ekki aðeins veitti hann manninum fyrirgefn- inu, heldur sagðist hann skyldi senda til lians sinn eigin lækni, og þjóna til þess að annast liann; og hann lofaðist til þess, að veita honum aftur lönd og fé bróður hans. Þegar konungur hafði kvatt særða mann- inn, fór liann að litast um eftir öldungnum, til þess enn einu sinni að leggja fyrir hann spurn- ingarnar, ef verða mætti að ’hann fengi svarað þeim. Gamli maðurinn kraup í garðinum, við að sá fræi í reitina, sem, konungur hafði stung- ið upp daginn áður. Konungur gekk til hans. “Eg bið þig í síðasta sinni, að svara spurning- um þeim, sem eg lagði fyrir þig.’1’ “Þeim hefir þegar verið svarað,” sagði öldungurinn. > “Hvernig? Við hvað áttu?” “Hefðir þú ekki sýnt mér meðaumkun í gær og ekki stungið upp garðinn fyrir mig, heldur snúið heim, þegar eg svaraði engu spurningum þínum, þá hefði maðurinn, sem þarna er inni, ráðist á þig. Sú stund var þéú því mest áríð- andi, til þess starfs, sem þú varst þá að vinna; eg var sá maður, sem þér bar mest nauðsyn að sinna; að gera mér greiða var það, sem mest var um vert. Seinna, þegar særði maðurinn kom, var sú stund, sem þú bazt um sár hans, þér hin dýrmætasta stund; hann var sá maður, sem þér helzt bar að sinna; að þjóna honum var það, sem nauðsynlegast var að gera. “Mundu þetta: Það er að eins ein stund, sem nokkru varðar, 0g það er —- nú! Hin líð- andi stund er sú eina stund, sem nokkur á ráð á. Sá maður er þér þarfastur, sem þú á hverri stund ert staddur hjá, og.honum ber helzt að. sinna; enginn veit, hvort hann muni nokkum- tíma sjá annan mann. Að gera þeim manni gott, er þitt þarfasta starf, — til þess varst þú sendur í heiminn. ” — Sameiningin. --------f----- VETRAR-RÓSIRNAR. FornJcristið æfintýri. A dögum rómversku keisaranna, hafði ráð- herra nokkur tekið sér bústað í smábæ lengst austur í Litlu-Asíu. Hann átti eina dóttur barna og hét hún Dórótea. Höfðu þau feðgin tekið kristna trú, og vildu vera sem fjarst öll- um solli heimsins og spilling höfuðstaðarins. Dórótea varð fulltíða stúl'ka, og var hún þá fegurst allra meyja, en mjög var hún ólík liöfð- ingjadætrum í því, að ekki hirti hún um skraut- klæði og gersemar, heldur vildi hún lifa við fá- tækt, og hugsaði um það eitt, hveraig hún gæti guði þóknast. Landstjórinn yfir Litlu-Asíu hét Fabrisíus. Hann var maður heiðinn. Voru þá tímarnir þeir, að kristnir menn urðu að sæta ofsóknum af heiðnu yfirvöldunum. Nú bar svo við eitt sinn, er landsstjórinn var a ferð um skattlandið, að leið hans lá um bæinn, þar sem feðginin áttu heima. Sá hann þá Dóró- teu og fékk ást á henni, og bað hennar sér að eiginkonu. En því fastar sem hann sótti það, því frábitnari varð mærin honum, og hann varð að hverfa frá því ráði. Eftir þetta fyltist hugur landsstjórans ó- slökkvandi heift til hinnar fríðu meyjar. Og þegar hann spurði það, að hún væri kona krist- m, þótti honum bera vel í veiði að koma hefnd- um fram. Var sú skipun látin ganga út til allra bæjarbúa, að þeir skyldu sýna og sanna rétt- trúnað sinn með því að fær skurðgoðunum fórair. Var eitt skurðgoðið á háum palli á miðju torginu, og var Dórótea leidd fram fyrir goðið. Voru henni þá settir tveir kostir,' að blóta goðið eða láta lífið. En hún svaraði dóm- aranum af mikilli djörfung: “Takið mig af lífi, og kveljið mig eins og þið getið. Eg elska Jesúm Krist svo heitt, að eg er reiðubúin að 'Þola alt fyrir hann. Og eg veit, að hann tekur mig heim í paradísar-garðinn sinn.” Og hún var dæmd til að láta lífið, og F&brisíus lét leiða hana til höggs. Einn af lagamönnunum, sem að dóminum stoðu, het Þeofílus. Hann var gjálífur gleði- maður og enn ungur að aldri. Hann gat ekki stilt sig um að spottast að meynni, og kallaði á eftir henni, er farið var með hana til höggstað- arins: “Þegar þú kemur í paradísar-garðinn þinn, Dórótea, viltu þá ekki senda mér dálítið af blómum og aldinum.” Þetta gerðist í miðj- um febrúar, og þar austur frá getur verið mik- ið vetrarríki, og var gaddur yfir öllu, og hvergi græn grös að sjá. Og Dórótea svaraði Þeófíl- usi blíðlega og sagði: “að skal gert, sem þú biður mig um. ” Og hún gekk burt og var háls- höggin. Þennan sama dag stóð Þeófílus úti fyrir dyrum dómhallarinnar. Kom þá til hans lítil stúlka, engilfríð sýnum. Hún var berfætt, með ljósbjart og hrokkið hár. Kjóllinn hennar var úr rauðum purpura og alsettur gyltum stjörn- um. Hún hélt á dálítilli körfu í hendinni, og stirndi á körfuna og var hún full af rósum og aldinum. Litla stúlkan rétti Þeófílusi körfuna og sagði: ‘ ‘ Dórótea systir mín sendir þér þetta úr paradís.” Síðan hvarf litla stúlkan burt, en Þeófílus var eftir með rósiraar og aldinin. Og lithi síðar snerist Þeófílus til trúarinnar á Jesúm Krist, og játaði trú sína fyrir lands- stjóranum. Og eftir að hann hafði hlotið skírn, var haiTú dæmdur til dauða og líflátinn. Og hann kom líka í paradísar-garðinn, þangað sem Dórótea var komin á undan honum. — N. Kbl. ------—i------ LITUR BLÓMANNA. — Nlg. 1 hinum helgu tókum Indverja (Vedabók- unum) þekti maðurinn að eins svart og rautt. Langir tímar liðu, þar til augu mannsins sáu gula litinn, og enn þá lengur þar til þeir sáu þann græna. Grikkir höfðu orð á sér fyrir að vera glöggir á liti. Þó er bent á það af vís- indamönnum, að grískir málarar, alt fram að dögum Alexanders mikla, þektu aðeins aðal- litina: hvítan, gulan og rauðan. Blátt og f jólu- blátt gátu augu þeirra ekki greint, en með fvr- irlitningu nefndu menn liti þessa gráa eða svarta. Þannig hefir mannleg sjón göfgast og þroskast gegnum aldiraar. En hvernig er það með dýrin? Ef hin dimmbláu blóm gáfu ekki nógu sterkan ilm — t. d. fjólur og ilmjurtir — fóru skordýrin auðvitað fram hjá þeim. Þau sáu þau ekki. Að vísu verður aldrei hœgt að segja um þetta með fullri vissu, því að skordýrin geta ekki sagt okkur frá þ\ú. En frá mannlegu sjón- armiði virðist oft svo, að einstaklingar skor- dýranna, — alveg eins og maðurinn — taki einn ákveðinn blómalit fram yfir annan og hefir á- kveðna andúð eða að minsta kosti er alveg sama um aðra liti. jMnen halda, að sum fiðrildi og aðrar litlar vængjaðar verur heimsæki aðeins þau blóm, sem hafa svipaðan lit og þær sjálf- ar. Ef því er nú þannig varið, þá er það nátt- úran sjálf, sem verndar blómin í lífsbaráttunni, gerir þau minna á berandi, svo að þau geti ró- legri fengið þá lífsnæringu, sem þau þurfa með. Til eru líka skordýr, sem algerlega myndu eyði- leKg,jai suni mjög fíngerð blóm við nána snert- ingu. Það kemur því oft fyrir, að þessi blóm hafa einmitt þann lit, sem þessi óviðfeldnu skor- dýr ekki geta felt sig við og halda sér því burtu fná þeim. En livemig er þá litur blómanna til kominn? Hin einföldustu blom eru lítil og græn eins og blöðin. Yanti græna litarefnið, klorofylet, í blómið, verður það litarlaust, þ.e.a.s. hvítt. Gula blómið er vera, þar sem klorofylet hefir orðið að víkja fyrir gulu, kornóttu litarefni. tír frumvökva hvítu blómanna koma hin rauðu, fjólubláu, og bláu. Ef klorofylet aftur á móti . að nokkrum hluta verður eftir í rauðu eða f jólu- blái blómi, koma þau blóm, sem við þekkjum með morleitum millilitum. Eftir hvaða ákveðnum lögmálum vilt blóm fá lit sinn, vita menn ekki nákvæml., eða hvort nokkur regla er til fyrir því. Ljós, loftslag, efnasamböndin í jarðveginum og næringin ræð- ur þar mestu um. I myrkri eða lítilli birtu, fær ekkert blóm skínandi lit. Langt inni í skógin- um finnum við aðeins hvít blóm. Ekki einu sinni á vorin, þegar laufkrónur trjánna eru gisnar, kemur það fyrir, að í skógarjarðlaginu séu blóm með purpuralit. Það er ekki tilviljun ein, að anmemanen er hvít. Ekki er það lieldur tilviljun, að blóm ávaxta- plantanna — frá hinni litlu jarðberjaplöntu til ga.mla, kvistótta eplatrésins — eru öll hvít. Náttúran sýnir okkur aldrei bruðlunarsemi. Alt bíður síns tíma. Og hvers vegna þá að eyða litarefni á blóm, sem einmitt á að verða litaður ávöxtur? — Villiblóm halda öll vel lit sínum, nema hið bláa. Það sýnir oss oft greinilega, að það er vngst að aldri og síðbært barn hvíta blómsins. Það bliknar fljótlega í sólskini og ljósi. Við sjáum t. d. kornblómið, sem oft er gráhvítt í útjöðrum komsins. Mun framtíðin breyta nokkru í litarheimi blómanna? Menn geta gert sér hugmyndir og dreymt um það. Eg veit það ekki — en væri það hugs- anlegt, að augu skordýranna smátt eg smátt fegruðust, eins og mannanna, þannig að þau sæju meira en nú, þá mundu máske koma í ljós mörg fleiri dimmhlá og jafnvel svört blóm — já, máske mundi jörð vor lifa það, að sjá þá blómaliti, sem við alls ekki þekkjum nú. Alt í náttúrunnar ríki sækir fram til meiri og meiri fullkomnunar. Hvers vegna skyldu !hin litlu, iðnu skordýr vera undanþegin því lög- máli, þessir trúföstu og óhjákvæmilegu verðir blómanna? — Þýtt úr Hjemmet — Heimilisbl. Málarar semja með sér. Tveir málarar komu sér saman um að mála sína myndina hvor, til þess að vita livor mál- aði betur. Annar málaði þá vínberjaklasa og hengdi hann upp yfir húshliðinu, og nú komu fuglar að hvaðanæfa til að éta berin; svo var vín- berjaklasinn náttúrlega málaður. Allir róm- uðu því mjög þetta málverk. Þá var farið til hins málarans og spurt: “Hvar er nú þitt málverk?” En þá svaraði hann: “Það er héraa á bak \úð veggtjaldið,” sagði hann við þá, “þið getið gengið sjálfir að tjald- inu og dregið það til hliðar.” Málarinn hinn gekk að og ætlaði að gera það; en er hann brá hendi á tjaldið, fann hann, að það var ekkert annað en veggurinn, sem var þá málaður svona. Þá sagði hinn: “Þú málaðir svo að þú gabb- aðir fuglana, en eg svo, að eg glapti málara sýn. Það er því eg, sem hefi sigur unnið. ’ ’—Hmbl.

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.