Lögberg - 11.12.1930, Síða 1

úObcnj,
PHONE: 86 311
Seven Lines
LÍted-
Roffi

íoté
Sgfí^ Service .
and Satisfaction
43. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 11. DESEMBER 1930
NUMER 49
Hinaband Leo Tolstoys
Tolstoy unni bóndadóttur einni í
Jasnaja Poljana, en trúarskoðanir
hans hömluðu honum.að skilja við
konuna sína.
Samlíf Leo. Tolstoy og konu
hans hefir orðið mörgum tilefni
ti'l allskonar íhugana. Hann flýr
heimili sitt, þegar hann finnur
dauðann nálgast. Það er mjög
sorglegur atburður í lífi hins
mikla skálds, sorglelgur að því
leyti, að hann sýndi með því hve
fjarri hann stóð konu sinni og
fjölskyldu í raun og veru og hve
iitla löngun hann hafði til þess
að vera nálægt henni, þegar hann
væri að skilja við lífið.
Um samlíf hjónanna í Jasnaja
Pöljana hefir rússneskur rithöf-
undur, Josef Kallinikov, skrifað í
bók sinni: “Munkar og konur”.
Bókin hefir verið þýdd á þýzku,
og vakið mikla athygli. Þýzkt tíma-
rit hefir í stuttri ritfregn 'gefið
nokkra hugmynd um bókina og þar
kemur fram skýring Kallinikovs
á þessum sorglega atburði í lífi
Tolstosy — burtför hans frá Jas-
naja Po'ljana.
Einhvern tíma á Tolstoy að hafa
sagt í áheyrn Maxim Gorki:
Mennirnir geta þolað jarð-
skjálfta, hræðilegustu farsóttir
og sárustu sálarkvalir, en þyngsta
sorgin er og hefir og (mun alt af
verða sú sorg, sem hjónin eru ein
um, og engir aðrir vita.
Rússneski rithöfundurinn hefir
komist að þeirri niðurstöðu, að
orsökin til ósamkomulagsins mi'lli
hjónanna og höfuðveikinnar, er
þjáði Tolstoy árum saman, hafi
verið ást hans til Aksinju Anikan-
ova, bóndakonu í Jasnaja Poljana.
Hann elskaði hana, en ótrygð og
hjónabandsslit stríddu á móti trú-
arsannfæringu hans, og fyrir
bragðið hélt hann áfram að lifa
í því hjónabandi, sem var mjög
þutígbært og þleytandi fyrir hann
sjálfan og konu hans, en sem
varð honum að yrkisefni, eins og
sjá má í bók hans Kreutzersón-
atan.
Að konu Tolstoys leið illa í
hjónabandinu, hefir komið bezt í
ijós, síðan hann dó. Meðan hann
lifði, hvarf hún alveg í skugg-
ann.
Greifafrúin var ekki nema átj-
án ára, er hún giftist Tolstoy, og
segir sagan, að um það leyti hafi
hún verið mjög ástfangin af
æskuvini sínum, Polijanov. En
hin kvenle!ga hégómagirnd henn-
ar varð yfirsterkari, þegar þetta
stórfræga skáld bað hennar og
hún gaf starx jáyrði sitt.
Nokkrum vikum eftir brúðkaup-
ið skrifaði hún föður sínum og
sagði honum, að maðurinn sinn
væri hrifinn af sér, en elskaði sig
þó ekki.
Tolstoy efaðist líka um það
sjálfur áður en hann gekk að
eiga hana. En hann elskaði á
sinn hátt:
Maðurinn á að gifta sig o'g
stofna fjölskyldu, en konan á að
vera af göfugum ættum. Þegar á
fyrsta mánuði hjónabandsins fór
Tolstoy að fá aðkenningu af höf-
uðveikinni, sem hann taldi að or-
sakaðist af erfiðu samlífi við
konu sína.
“Postulínsbrúðina” kallaði hann
konuna sína, sem var 24 árum
yngri en hann. Tolstoy skrifar í
dagbók sína: í þrettán ár hefi eg
þjást af því, að elska ekki kon-
una, sem eg hefi búið saman við,
en elska aðra konu. Faðir greifa-
frúarinnar, dr. Bers, heldur því
fram, að þessi “önnur” kona, Ak-
sinja, sé Marianna í “Kósðkkun-
um” og talar með mikilli fyrir-
litningu “um slíka konu. ’
En Kallinkov heldur aftur á
móti, að hún hafi leyst af hendi
sama hlutverk fyrir Tolstoy og
Christiane Vupius fyrir Goethe,
og með því að búa saman við
hana, mundi hann hafa fundið
frið og samræmi í sál sinni.
Gerifafrú Tolstoy var ástríðu-
full og þróttmikil kona og henni
varð hjónabandið hrægilegt.
Hún ól fjölda barna, stóð 1
ströngu erfiði og átti fyrir afar-
stóru heimili að sjá. Og eigin-
maður hennar var heimtufrekur
við hana, og elskaði hana ekki.
Að lokum var hún yfirgefin og
var vísað burt frá banabeði
hans.
Hins vegar létti henni lifið, hið
umsvifamikla heimilisstarf, er hún
hafði á höndum. En a£ því hafði
Tolstoy sjálfur ekkert að segja.
Hann átti oftast í ógurlegu sál-
arstríði, svo að stundum var að
honum komið að stytta sér aldur.
— Lesb.
Útflutningur Norðmanna
til forna.
Hinn norski prófessor Brögger,
hefir nýlega gefið út bók um
flutninga Norðmanna vestur um
haf, á árunum áður en hið ís-
lenzka landnám hófst.
Menn hafa jafnan hallast að
þeirri skoðn, að Norðmenn hafi
stokkið úr landi til Orkneyja og
Hjaltlands fyrir yfirgang Har-
alds hárfagra. En Brögger hall-
ats að þeirri skoðun, að þetta sé
ekki alls kostar rétt. Norskir inn-
flytjendur hafi komið til eyjanna
iöngu áður en Haraldur hárfagri
kom til sögunnar. Þessar vestur-
farir hafi verið byrjaðar kringum
aldamótin 800.
Og ástæðurnar fyrir útflutningi
þessum frá Noregi, hafi ekki ver-
ið pólitiskar, ekki stafað af mis-
klíð milli höfðingja og smákon-
unga, heldur hafi menn f’lutt úr
landi til þess að fá betri og hag-
feldari lífskjör en heima fyrir, á
svipaðan hátt og Norðmenn fluttu
í stórhópum ti'l Ameríku á öldinni
sem leið.
Útflytjendurnir norsku fóru til
eyjanna, til þess að fá sér þar
jarðnæði. Þeir lögðu undir sig
eyjarnar. En hve mikið þeir hafa
þurft að berjast fyrir jarðnæðinu,
vita menn ekki glögt. En þeir
fengu þar full yfirráð. Þar var
talað norrænt mál, og norræn
m«nning varð ríkjandi.
Prófessor Brögger hefir rann-
sakað þennan þátt sögunnar mjög
gaumgæfilega,. Hann á eftir að
gera grein fyrir því, að hve míklu
leyti sömu ástæður urðu til þess
að ísland bygðist síðar.
Leituðu Norðmenn hingað und-
an yfirráðum Haralds Hárfagrna?
Ellegar fóru þeir hingað vegna
þess, að 'landkostir voru hér betri
en í Noregi? — Mgbl.
Finnar og Norðmenn
Frétt frá Helsingfors 12. nóv.,
getur þess- að Finnar og Norðmenn
hafi gert með sér viðskiftasamn-
inga, og hafa þeir samningar nú
verið undirskrifaðir af utanríkis-
mála ráðherra Procopt fyrir hönd
Finna og sendiherra Norðmanna
í Helsingfors.
Mikil viðkoma
Mrs. Desbiens, sem heima á að
Pagueneau, Quebec, eignaðist
tvenna tvíbura á síðastliðnum
þrettán mánuðum. Það þykir ekk:
ert tiltökumál í Quebec, en ein af
dætrum Mrs. Desbiens, sem á
heima í sama húsinu og er fyrir
skömmu gift, eignaðist þríbura,
líka á þessu heimili. Blessuð börn-
in á heimilinu eru því sjö árs
gömul og yngri.
Doukhobors og fáninn
Fyrir skömmu kom þa fyrir í
barnaskóla einum í grend við Nel-
son, B. €., að öll börn Doukho-
bora, sem á skólann gengu, fóru
burtu í einum hópi, þegar skóla-
kennarinn neitaði þeirri kröfu
þeirra, að draga brezka fánann
niður af skólanm. Hafði börn-
unum vitanlega verið komið til að
gera þetta, af einhverjum, sem
var lítill vinur brezka fánans.
Foréldrum barnanna var tilkynt,
að þau mættu búast við að sæta
sektum, ef börn þeirra kæmu ekki
á skólann. Komu börnin þá fljót-
lega aftur, öll með skilum.
Vaskleg Björgun
Reykjavík, 8. nóv.
í gær var Brúarföss á Sauðár-
króki. Var þar unnið að uppskip-
un, þó að veður værj allhvast, tals-
verð alda og hríðarél.
.Um miðjan daginn vildi sá at-
burður til, er vélbátur, sem not-
aður var til að draga uppskipun-
arbáta, var á leið til lands, einn
síns liðs, datt maður af þilfari vél-
bátsins í sjóinn. Það var á miðja
vegu milli skips og lands. Alda
reið undir bátinn, en sleipt á þil-
farinu, svo að maðurinn hrasaði
og rann aftur af bátnum.
Haifn heitir Svavar Guðmunds-
con. Hann var ósyndur með
öllu.
Ungur Reykvíkingur, Sverrir
Sigurðsson stúdent, var í bátnum.
Hann snaraði sér þegar úr yfir-
höfn sinni og varpaði sér í sjóinn.
En vegna þess, að hann kastaði
sér út nokkrum andartökum eftir
að Svavar féll, varð hann að synda
spöl, unz hann næði Svavarí.
En Sverri tókst að ná Svavari
í þann mund, sem hann var að
sökkva. Var svo af honum dreg-
ið, að hann var meðvitundarlaus,
er hann var tekinn upp í vélbát-
inn. En hann hrestist skjótt.
Sá sem sagði Morgunblaðinu
frétt þessa í gær, rómaði mjög
vaskleika Sverris. Er það ótví-
rætt, að hann hefir þarna bjarg-
að félaga sínum frá druknun. -
Mgbl.
Samtök gegn hátolla-
stefnunni
All-mikið er um það talað nú,
að þeir. sem andvígir eru hátolla-
stefnunni, þurfi nauðsynlega að
sameinast og sækja fram undir
sömu merkjum gegn íhaldsflokkn-
um hér í fylkinu, sem styður nú-
verandi sambandsstjórn í toll-
málinu, eins og öðrum málum.
Er hér vitanlega átt við Irjals-
lynda flokkinn og framsóknar-
flokkinn, eða stjórnarflokkinn
sem nú er. Kom þessi sameinin'g
til umræðu á fundi sem frjáls-
lyndi flokkurinn hélt í Winnipeg
í síðustu viku og var þar samþykt
að halda annan fund til að ræða
þetta mál frekar, einhvern tíma
fyrir 1. júlí í snmar.
Jólagjafir
Viðskiftadeild stjórnarinnai í
Ottawa gerir ráð fyrir, að C’an-
adamenn kaupi til jólanna vörur
af allskonar tegundum fyrir um
$75,000,000. Mikill hluti þess eru
beinlínis jólagjafir. Um fimtíu
miljónir dala ganga til að kaupa
jólagjafir innanlands, eða fyrir
vörum, sem framleiddar eru í Can-
ada. Ef gert er ráð fyrir að vör-
ur, sem seldar eru í búðunm fyr-
ir $7,500, gefi einm manni vinnu
alt árið, og það þykir láta nærri,
þá eru jólagjafirnar í Canada
nægilegar til þess að veita 10,500
mönnum stöðuga atvinnu. Stjórn-
ardeildin bendir á, að með því að
kaupa canadiskar vörur til jóla-
gjafa, sé atvinna í landinu auk-
in að allmiklum mun.
Stjórnarskifti á Frakklandi
í vikunni sem leið lýsti efri mál-
stofa franska þingsins vantrausti
á Andre Tardieu forsætisráð-
herra og stjórn hans. Munaði þó
ekki nema litlu, eða að eins átta
atkvæðum, 139 atkv. með stjorn-
inni, en 147 á móti. Sá sem tekið
hefir að sér að mynda nýja stjern,
heitir Louis Barthou og hefir hann
lengi fengist við stjórnmál og áð-
ur gegnt ýmsum ráðherra em-
bættum. Hann tilheyrir frjáls-
lynda flokknum, en þykir þó held-
ur íhaldssamur í utanríkismál-
um.
Fimm Rússar dæmdir
til dauða
iSíðan 25. nóvember hafa við og
við borist fregnir frá Rússlandi,
af máli átta verkfræðinga, sem
þar voru teknir fastir og sakaðir
um uppreisnar samtök í félagi
með einhverjum mönnum í öðrum
löndum. Síðustu fréttir segja, að
fimm af þessum mönnum hafi
verið dæmdir til dauða og verði
nú fljótlega skotnir, en hinir þrír
hafi verið dæmdir í tíu ára fang- stuttri stund. Hverni'g á þessu
elsi hver og eigur þeirra upptæk-
ar. Allir voru þeir fundnir sekir
en ekki allir jafnsekir. Jil út-
lendinganna, sem við þetta áttu að
vera riðnir, nær stjórnin á Rúss-
landi væntanlega ekki.
“Margt býr í þokunni”
Báðum megin Ermarsunds, eða
á sunnanverðu Englandi, norðan-
verðu Frakklandi og í Belgíu, var
í vikunni sem leið svo svört þoka,
að með fádæmum þótti sæta. Á
laugardaginn, þegar þokunni
létti af, kom í ljós, að 64 mann
eskjur höfðu dáið í Meuse daln-
um í Belgíu, meðan þokan grúfði
yfir, og fjöldi fólks hafði veikst
Er plágu þessari þannig lýst, að
fólkið hafi fengið hóstahviðu og
svo andþrengsli mikil og kafnað á
Konungur í bílslysi
Kristján tíundi, konungur ís-
lands og Danmerkur, var á leið
heim til sín aðfaranótt mánudags-
ins í þessari viku, og var seint á
ferð, því komið var fram yfir
miðnætti. Bildi þá svo óheppilega
til. að bíllinn, sern hann var í,
rakst á annan bíl, en í honum
voru konur tvær og keyrði önnur
þeirra. Brotnaði sá bíll mikið og
konungsblllinn líka eitthvað, og
konungurinn meiddist töluvert í
andliti af glerbrotum úr bílnum.
Fór hann samt út úr bílnum til
að vita hvernig konunum liði, og
þegar hann var orðinn sannfærð-
ur um, að þær væru ómeiddar,
hélt hann heim til sín. Ekki er
talið, að meiðslin séu hættuleg.
Margar kröfur
Það lítur út fyrir, að fólkið í
Vestur-Canada hafi gert sér von-
ir um margskonar hlunnindi, þeg-
ar það í sumar var að hjálpa til
að koma Bennett stjórninni til
valda. Og það lítur út fyrir, að
þær vonir séu enn ekki útdauðar,
ef dæma skal eftir allskonar
beiðnum og kröfum, sem stöðugt
streyma til stjórnarinnar frá Ves.t-
ur-Canada. Það er nokkuð margt,
sem farið er fram á og ætlast er
til að stjórnin geri. Fyrst og
fremst það, að hún setji fast verð
á hveiti, helzt dollar á mælirinn.
Það þýðir, að bóndinn fái dollar
fyrir hvern mælir hveitis, hvað
sem því verði líður, sem hveitið 1
raun og veru selst fyrir, stjórnin
borgi mismuninn. Það er farið
fram á, að stjórnin borgi 25 per
cent. af veðskuldum öllum, sem á
bóndanum hvíla, og allar aðrar
skuldir, þar á meðal búðarskuld-
og allar rentur, sem fallnar eru í
gjalddaga. Bændurnir sjá ekki
hvers vegna stjórnin á að hjálpa
iðjuhöldunum í Austur-Canada til
að fá hærra verð fyrir sínar vör-
ur, með því að lækka tollana, og
verkafólkinu með því að leggja
fram fé því til framfærslu, en
ekkert að gera fyrir sig, sem þó
hafi orðið fyrir eins miklu skakka-
falli fjárhagslega, eins o'g noKkr-
ir aðrir menn í landinu.
Hins *vegar þykja stjórninni
kröfurnar nokkuð erfiðari viður-
eignar og veit ekki vel hvað gera
skal, en ekki þykir það ólíklegt, að
henni verði það helzt fyrir, að
halda að sér höndum og gera
ekkert.
stendur, vita menn ekki enn.
Halda sumir að^ eiturgas, sem
grafið hafi verið í jörðu síðan á
stríðsárunum, muni hafa losnað
og valdið þessu, en engar sannan-
ir munu þó vera fyrir því. Varð
fólkið mjög óttaslegið og lokaði
sig margt inni í húsum sínum og
lokaði vandlega öllum gluggum
og dyrum, og þorði naumast að
opna húsin aftur, að þokunni
léttri af. Ekki hafa síðan borist
fréttir af frekari manndauða, en
á Englandi drápust nokkrir naut-
gripir, á einu bóndabýli, um sama
leyti. og er bar líka einhvers kon-
ar eiturlofti um kent.
Anna Borg
“hin upprennandi stjama.”
Ferguson skipaður
Fligh Commissioner
Hinn setti forsætisráðherra, Sir
George iPerley, hefir tilkynt, að
Hon. G. Howard Ferguson, for-
sætisráðherra í Ontario, hafi ver^
ið skipaður fulltrúi Canada á
Bretlandi. Hefir þessi staða ver-
ið óskipuð nú all-lengi, sem stafar
aðallega af stjórnarskiftunum í
smar. Þykir embætti þetta hið
virðulegasta og þýðingarmesta af
þeim fulltrúastoðum, sem Canada
skipar utanlands. Er hér um nokk-
urn veginn sama embætti að ræða
eins og vanalegt sendiherra em-
bætti, þó það sé ekki kallað því
í öndverðum október tók kon-
unglega leikhúsið í Kaupmanna-
höfn aftur til starfa undir stjórn
Adam Poulsens. Fyrsti sjónleik-
urinn, er það sýndi, var amerísk-
ur og heitir “Gatan”, Höfundur
þess er Elmer Rice.
í þessum sjónleik lék Anna
Boro- eitt hlutverkið og hefir
henni tekist það svo vel, að öll
Kaupmannahafnarblöðin keppast
við að hrósa henni. Og þar sem
þarna koma fram frægustu leik-
rýnendur Dana, þykir rétt að færa
lesendum Morgunblaðsins frásö!gn
þeirra um leik Önnu Borg.
Louis Levy skrifar í Morgen
bladet ’:
“Leikur önnu Borg var betri
en nokkur hafði búist við. Hún
gerði hlutverk sitt ljóslifandi.
Með kvenlegum næmlieka sýndi
hún oss svo sérkennilega stúlku,
sem á varð kosið.”
í ‘B. T.” skrifar Jörgen Bast:
“Rósu Maurrant, eina af þess-
nafni. Launin, sem þessu embætti
fylgja eru alls $25,000 á ári. Bú-jum hispurslausu, en tilfinnmga-
ist. er við, að þau verði nú mikið næmu New York girls, lék Anna
hækkuð.
Ný tegund af eldivið
Bændurnir í Manitoba eru farn-
ir að nota bygg til eldiviðar. Það
er nú svo lítils virði, að það er ó-
dýrara heldur en nokkur annar
eldiviður í samanburði við hita-
magn. Byggið er nú svo ódýrt, að
bóndinn fær ekki einu sinni svo
mikið fyrir það, að það borgi
kostnaðinn við að koma því frá
sér. Vitanlega er það og gott
skepnufóður, en margir bændur
hafa meira bygg, heldur en þeir
þurfa til þess. En þeir geta not-
að það til að hita húsin sín með
því, og er sagt að byggið sé sæmi-
lega góður eldiviður. Að minsta
kosti má vel nota það að deginum
til, en ekki lifir í því alla nóttina.
Það kvað heldur ekki þurfa neitt
sérle!ga mikið af því til að halda
húsunum notalega hlýjum. Að
bygg er notað til eldiviðar í suð-
urhluta, Manitobafylkis, þykir
sjálfsagt nokkuð ótrúleg saga, en
hún er engu að síður sönn.
Borg. Það er hæpið, að hún hafi
skilið hlutverkið rétt, en það var
augljóst, að hún hefir mikla leik
hæfileika og á eftir að auðga
danska leiklist. — —”
“Börsen” seoúr:
O
“Meðferð önnu Borg á hlut-
verki sínu gaf glæsilegar vonir
um framtíð hennar sem leik-
konu.----------”
“Ekstrabladet” segir:
“Mesta undrun vakti leikur
önnu Borg, því hún sýndi brot af
hinni allra göfugustu list. Hún á
það sannarlega skilið, að hin nýja
leikhússtjórn sýni henni sérstaka
umhyggju.”
“SociaLDemokraten” segir:
“Anna Borg sýndi bæði með
fasi og allri framkomu hina ungu,
djörfu, gáfuðú og sjálfstæðu
stúlku, er höfundur leiksins virð-
ist hafa mest traust til.------”
“Kristilegt Dagblad” segir:
“Fi-emst ber að telja leik önnu
Borg í hinu vandasama hlutverki
hennar. Björtustu gleði, bitrustu
sorg sýndi hún af skilningi. Það
var heilsteypt, stórfengileg list,
er minti á frú Nansen, og hvern-
ig hún náði tökum á hlutverkun-
um.”
“Dagens Nyheter” segir:
“Anna Borg er upprennandi
listakona — vér klöppuðum fyrir
henni vegna þess að hún er stjarna
sem er aðskapast í frumþoku list-
arinnar.”
“Aftenbladet” segir:
“Það er eðlilegt, að unga stúlk-
an beri uppi leikinn. Þetta hefir
Anna Borg gert. Það er langt síð-
an að vér heyrðum hina hljóm-
þýðu rödd þessarar ungu leikkonu
og hlustuðu á hana með ánægju,
en í gærkveldi (5. nóv.) naut hún
sín betur en nokkru sinni fyr með
rödd sinni. — 1 raddar meðferð
felst meira en almenn “raust” og
frásögn. Vera má, að hún hafi
gert of mikið úr ungu New York
stúlkunni, en það var fallega með
farið, svo fallega, að vér væntum
þess að Anna Borg eigi eftir að
sýna oss leiklistina hreinrækt-
aða.”
í “Politiken” skrifar Sven
Borgberg:
“Þau báru af, Erling Schröder
og Anna Borg. Um leik hennar
verð ég að segja það, að hún
hafði misskilið hlutverk sitt. En
hafi hún misskilið hlutverkið, þá
er það leikhússtjóranum að kenna,
því ungfrú Borg varði svo vel
skilning sinn á hlutverkinu, að
þarna var listakona.”
Seinna var skrifuð í “Dagens
Nyheder” sérstök grein um önnu
Borg, og þar segir svo:
“Það er ekki á hverjum degi, að
nýjar “stjörnur” fæðast — e.n
“stjörnu”-nafnið hefir oft verið
misnotað — það hefir verið eins
og maurildi í kjölfari leikhúss-
skipsins. En nú eru allir vissir
um, að stór og mikil leikkona er
risin upp meðal vor, engu síður
en Badil Ipsen v.ar, þegar hún var
upp á s-itt bezta.
Örugt merki um það, að hér er
“stjarna” uppgötvuð, er það, að
öllum ber saman um, að hér sé ný
listakona í hlutverki, sem hún
getur ekki leikið. Smærri hlut-
verk verða að hlíta dómi áhorf-
enda, ef leikhússtjóri hefir feng-
ið þau í hendur þeim, sem ekki
er það meðfæri — en fyrir þess-
ari upprennandi “s-tjörnu” beygir
maður sig í lotning og auðmýkt.
Vér fylgjum þessari ”stjörnu”
með eftirvænting á leið hennar
til frægðar.”
Svíar tala líka vel um önnu
Borg. Wettergren, forstjóri Dra-
matiska Teatern, í Stokkhólmi,
kom til Kaupmannahafnar um það
leyti er kgl. leikhúsið tók til
starfa. “Berlingske Tidende” náðu
tali af honum, áður* en hann fór
frá Höfn, og sagðist honum svo
frá:
“Eg tók sérstaklega eftir hinni
ungu íslenzku leikkonu, önnu
Borg, sem Adam Poulsen hefir nú
náð í handá| konnglega leikhús-
inu. Af henni má mikils vænta
í framtíðinni.”
í “Helsingborg-fPosten” er getið
um leikritið, og' segir þar svo frá
önnu Borg:
“Leikur önnu. Borg var hrein
og bein nýjung. Þessi unka leik-
kona hefir óvenjulega leikgáfu,
og með þessu hlutverki fékk hún
tækifæri til þess að sýna óvenju-
lega leikgáfu sína, þar sem hún
sýndi í smáum lifandi dráttum
líf ungrar stúlku, sem reynir að
vera stærst allra.” — Mgbl.
Gullekla
Stundum er svo að orði kveðið
um sjaldséða hluti, að þeir sjáist
ekki “fremur en glóandi gull”, og
ef menn vissu ekki betur, mætti
ætla, að þessi talsháttur væri ný-
lega til orðinn, því að gullmynt
er nú svo sjaldgæf orðin í við-
skiftum manna á milli, að margir
hafa víst ekki séð gullpening ár-
um saman. En alt fram á árið
1914 var altítt að sjá gullpeninfea
í umferð, einkanlega þó á meðan
Englendingar keyptu hér fé á
fæti og greiddu alt með gulli. Er-
lendis er ofe gull horfið úr um-
ferð, og hafa bankar kepst um að
kaupa það til tryggingar seðlaút-
gáfu sinni. Telja sumir fjár-
málamenn, að hin mikla samkepni
um gullkaup eigi einna drýgstan
þátt í viðskiftakreppu þeirri, sem
nú fer um lönd öll.
Fjármálanfend Þjóðbandalags-
ins skipaði gul'lnefnd í fyrra “til
þess að rannsaka o'g semja álit
um orsakir ti'l breytinga á kaup-
magni gulls og áhrif þess á fjár-
hag og viðskifti þjóða.” Bráða-
birgða álit hefir nú birzt frá gull-
nefndinni, og fara hér á eftir
nokkur atriði úr því.
Nefndin þykist sjá það fyrir, að
gullvinzla í námuin muni fara
þverrandi eftir næstu þrjú eða
fjögur ár: Hefir hún birt skýrsl-
ur, sem sýna, hvernig gulltekjan
muni þverra víðsvegar í námu-
löndum. -Langmestu gullnámu-
svæði eru nú Transvaal í Suður-
Afríku. Þaðan kemur helmingur
aHs gulls, sem unnið er. — Dr.
Pirow, námaverkfræðingur stjórn-
arinnar, hefir samið áætlun um
gullnám þar syðra næstu 20 ár,
og hyfegur, að fimta hvert ár muni
það verða sem hér segir:
Ár 1930
— 1935
— 1940
—- 1945
— 1949
£ 43,500,000
. 39,000,000
. 25,500,000
. 15,500,000
. 10,000,000
FRÁ ISLANDI.
Rvík, 5. nóv. 1930.
Ólafur Magnússon, fyrrum rit-
stjóri “Víðis” í Vestmannaeyjum,
andaðist í gærmorgun á Vífil
staðahæli. z
Sauðnautin, sjö talsins, komu
hingað með Lyru í feær. Hefir rík
isstjórnin keypt fimm og verða
þau flutt í dag austur að Gunn-
arsholti, og þar verða þau alii í
vetur. Hin tvö hefir Ársæll Árna-
son o. fl. keypt og verða þau flutt
í dag upp í Borgarnes og þaðaii
að Grund í Skorradal og slept þar,
— Mgbl.
Bandaríkin í Norður Ameríku eru
annað mesta gullland í heimi. Þar
eru unnin 11% af allri gulltekju
heimsins. S.nDakota á þar beztar
gullnámur, og 1 Alaska eru enn
góðar horfur um gullnám. Jarð-
fræðingar Bandaríkjanna gera
jafnvel ráð fyrir, að næstu 20 ár
verði feulltekja þar rúmlega fimm
sinnum meiri en í nokkru fylki
öðru. öll gul'ltekja Bandaríkj-
anna árið 1927 nam 4,234,506 lóð-
um (eitt pund er 32 lóð)i en áætl-
að er, að öll gulltekja Alaska ár-
in 1928—1950 muni í minsta lagi
nema 82,520,000 lóðum, en í mesta
lagi lagi 216,100,000 lóðum, en
yrði svo, ætti núverandi gulltekja
að tvöfaldast.
Mest gulltekja, sem sögur fara
af, var árið 19915. Þá var unnið *
gull fyrir 99,400,000 sterlings-
pund. Árið 1921 varð feulltekjan
68 miljónir sterlpd. og í fyrra
83 V4 milj. sterl.pd, en alt þetta
þykir behda til þess/ að gulltekj-
an þverri um eða eítir 1934, nema
nýjar námur finnist.
Það hefir komið í Ijós við rann-
sókn gullnefndarinnar, að ekki er
nema um helmingi námagullsins
varði til myntsláttu og trygging-
ar bankaviðskiftum. Hinu safna
einstakir menn og ligfeja á því
“eins og ormar”, sumu er varið til
listaverka og skrautgripa, og loks
fer allmikið til tannviðgerða. —
Vísir.
SMÁVEGIS.
— Hvað er að sjá þig, drengur!
hrópaði mamma. Fötin þín eru
ekki annað en gat við gat.! —
Hvernig fórstu að þessu?
— Við vorum í búðarleik.
— Hvað kemur það þessu við?
— Jú, eg lék svissneskan ost.
— Eg vil kaupa trúlofunar-
hring.
— Við höfum þá fyrir 10 krón-
ur og þar yfir.
— Eru þá engir ódýrari ?
— Jú, við höfum líka hringa
íyrir 5 krónur, en aðeins ^eð því
skilyrði, að keypt sé tylft af þeim
i einu.