Lögberg - 17.09.1931, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 17. 'SEPTEMBER 1931
Bls. 7.
40 ára minningar
um sjóferðir undir Eyjafjöllum
og Yestmannaeyjum.
Eftir Svein Jónsson.
(Framh.)
Eins og gefur að skilja, var oft
gestkvæmt á veitingahúsinu, og
þá sérstaklega kvöldið, sem við
komum út í Eyjar. Mér er minn-
isstætt eitt atvik. Við Einar,
Goðalandsverndarmaður minn,
vorum að koma í veitingahúsið,
heldur en fara út þaðan. Það var
mjór gangur fram með hliðinni
til að komash inn í veitingasalinn,
en kálgarður hinum megin af-
girtur með trégirðingu. Það voru
víst fjórar tröppur upp og niður
að ganga í veitingahúsið* 'Þeg-
ar við Einar komum að dyrunum
— það var komið myrkur að kalla
— sáum við eitthvað liggja é
trélgrindunum, og þegar við að-
gættum hvað þetta var, sáum við
að þetta var maður. Hafði hann
dottið um lei ðog hann ætlaði að
stíga niður tröppurnar og dottið
þannig, að höfuðið og frampart-
urinn voru fyrir ntan girðing-
una, en neðhi parturinn innan
við. Hann var svo fullur, að hann
gat enga' björg sér veitt. Einar
reisti hann við, og sá ,sér til undr-
unar, að þebta var skipverji
hans, Hjörleifur halti, sem áður
er nefndur. Það sem mér er
minnisstæðast við þetta, er það
sem Einar sagði við Hjörleif,
sem varla !gat staðið óstuddur.
Einar var talsvert drukkinn og
stamaði þá vanalega. Hann
sagði <og stamaði þá mikið)i:
“Hjörleifur, ef þú verður nú ekki
góður, og kemur heim með mér,
þá skal eg slá þig svo mikið högg
á hausinn, að hann verði réttur.”
Hjörleifur kaus heldur að vera
góður.
í eitt sinn var eg að ganga upp
í veitinlgahús. Það var víst fyrsta
veturinn minn í Eyjum, því eg
var með Eiríki Iaxmanni mínum.
Skamt fyrir neðan veitingahúsið
var tjörn, og stór forarpollur.
Við gengum fram hjá þessari
tjörn eða polli. Þar var lítill
drengur að leika sér að því að
sigla sínum litlu skipum. Dreng-
urinn var okkur ekkert til haga,
en ,eg man svo vel, og er sem eg
sjái það nú, að Eiríkur tók dreng-
inn og fleyfeði honum út í tjörn-
ina. Hún var ekki djúp. Mér
sárnaði þetta svo mikið, að eg er
viss um, að eg hefði hegnt þess,
hefði eg verið maður til. Eg sá,
að drengurinn var frá fátæku
heimili, illa til fara og kaldur,
og í augum mínum saklaus og
góður drengur. Mér var aldrei
vel við Eirík eftir þetta.
Eg réri tvær vertíðir eftir
þetta hjá Guðmundi í Bor!g. Hann
var ávalt kállaður Guðmundur í
Borg, og vissi eg aldrei hvers son
hann var. Hann var eineygður
og bezti karl. Skipið var tveggja
manna far — fjórróið jöl. — Við
rérum því ekki nema þegar bezt
og blíðast var og varla lengra en
austur í flóann, máske austur að
Bjarnarey. Eg man ekki eftir
hvað við fiskuðum, en það var eg
viss um, að honum þótti ég ekki
Igóður sjómaður. Eg var því sem
oftast látinn vera í andófinu. Það
var lakasti staðurinn á skipinu.
Mikið er mér frá þeim tíma minn-
isstæðnr stórfiskurinn í flóanum.
Það var ekki að spyrja að, þegar
fiskiganga kom, þá “logaði allur
flóinn í stórfiski, reykur við
reyk”, sem kallað var.
Það var mikil mildi, þegar
skipin réru í myrkri á morgnana,
að þau skyldu ekki rekast á stór-
fi,ska. Það kom þó fyrir einu
sinni, en varð ekki meira að en
svo, að skipið brotnaði eitthvað,
en komst þó heim.
Eg man einu sinni, þegar við
vorum á “jölinu” í flóanum—það
var kallaður flói á milli Austur-
eyjanna og heimaeynnar. Eg var
þá í andófi—andóf var það nefnt,
af því að ekki var hægt að liggja
við stjóra. Voru tveir menn þeg-
ar lo!gn var, sinn á hvort ‘borð,
látnir halda út árum, láta skip-
ið snúa rétt og ekki reka; þetta
sást aðallega af því, að færir væri
beint niður. Þá runnu tveir stór-
fiskar, hvor á eftir öðrum, sinn
við hvort borð svo nærri, að það
var hægðarleikur að reka árina i
þá. Þá þóttist Guðm. hafa tekið
eftir, að steypireiður færi tvo
hringi i kring um bátinn, Hann
lét því hafa upp —úraga upp fær-
in — og kipti þaðan. Hann sagði,
að aldrei ætti að láta steypireið-
ur fara þriðja hringinn, hún væri
að verja skipin, eða alt sem flyti,
og nokkuð var það, að enginn var
hræddur við hana.
Eg get ekki lýst því, hvað sjór-
inn gat verið leiðinlegur í fióan-
um og endá allastaðar við Vest-
mannaeyjar. Þegar ilt var í veðri
þá gróf hann sig svo, að þegar
skipin voru niðri í öldudölunum,
sást engin nybba af Eyjunum,
enda þótjt 'báturinn væri skamt
frá landi. Og svo krappar voru
öldurnar, þar sem straumur var,
að maður sá eina til tvær álnir
undir kjölinn á næsta skipi.
Einu sinni man eg eftir — þá var
eg á stærra skipi, en þó í andófi
— að við andófsmenn hugsuðum
um ekkert annað en halda í horf-
inu, láta skipið snúa beint í öld-
una. Þegar við si!gldum heim,
var alveg logn í öldudölunum, en
uppi á öldunum ætlaði alt ofan að
keyra. Þá hvolfdi “Jöli” skamt
frá okkur, en allir náðust lif-
andi af því. Mörg skip voru þá
á sama miði.
Á þessum slóðum var eg einu
sinni —eg gekk þá með skipum—
á stóru skipi, áttæring. Þá var
einn hásetinn að pissa og þurfti
að leysa frá sér skinnbrókina.
Svo lagðist hann út við borð-
stokkinn, en í því kom sjór og
fylti skinnbrókina. Eg held, að
allir hafi þá hlegið nema eg.
Mér var þá ekki hlátur í hu'g.
Rétt á eftir skipaði formaður að
hanka uppi. Það var sama og
segja, að fara heim. Þegar sagt
var að hanka uppi, drógu allir
upp færin og settu þau í hönk,
gerðu þau upp, og ,svo var farið
heim. í þettia sinn var svo úfinn
sjór, að það varð að leita lags að
snúa við, og rokið var svo mikið,
að það var lengi vel siglt með ár-
unum. Árarnar voru reistar
þannig, að hlummurinn var sett-
ur ofan í kjöl og vindurinn látinn
blása á árablaðsflötinn. Svo var
reist framsi!gla og seglið dregið
upp að hálfu leyti.
Svona sjór var mjög illur fyr-
ir alla, og þá ekki sízt fyrir okk-
ur Fjallamennina.
er í minni að sjá handatilhektir
þeirra, sem í landi voru, þegar
þeir voru að bera upp úr skip-
inu. Sérstakle'ga man eg eftir
Einari Goðalandsverndara mín-
um. Tvö hundruð punda sekkir
voru eins og fis í höndum þeirra.
Það var engu líkara, en að þeii
væru að vinna fyrir verðlaunum,
krossi eða kóngsdóttur. En það
vil eg segja, að þegar svona kom
fyrir og búið var að koma öllu
undan sjó, að þá var brennivínið
ekki sparað. Þó var öll svona
hjálp talin skylda, án tillits til
þess hvort nokkuð fékst í staup-
inu eða eigi. Eg gerði þarna ekki
annað en horfa á, enda fékk eg
ekkert brennivín. Það var líka
af skornum skamti, að mig minn-
ir, en margir munnarnir.
(Framh.)
Útdrœttir
úr sögu íslenzku bygðarinnar og
safnaðanna í Pembina County,
North Dakota.
Eftir J. J. MYRES.
Kaupstaðarferðir til Eyja.
Um leið og eg flyt mig aftur
undir Eyjafjöllin, vil eg sýna les-
endum þessarar greinar hvernig
kaupsbaðarferðir til Eyja voru á
stundum. Þær voru auðvitað
margar góðar og skemtilegar og
auðvitað flestar ágætar. En það
kom oft óþarfa 'gestur með í spil-
ið, þegar til Eyja kom. Það var
hann Bakkus, eða réttara sagt
brennivínið. Það kom fyrir —
sjaldan ,samt — í vorkaupstaðar-
ferðum, þegar menn fóru með ull-
arlagðinn og annað, sem skifta
áttó í verzlunum fyrir korn, mjöl,
kaffi og sykur m. m., að þegar til
Eyja kom, var meira metið að
heilsa upp á “Bakkus”, en að
koma afurðum sínum i búðirnar,
og varð endirinn stundum sá, að
menn týndu öllu saman og komu
svo heim með tvær hendr tómar.
Það ko líka fyrir ekki svo sjaldan,
þegar menn vor að bera á skip, að
þeir slangruðu svo mikið á bryggj-
unni, að þeir duttu út af henni
með byrðina og á kaf í sjóinn. Þó
man e!g ekki, að manntjón yrði.
Með menn svona á sig komna, átti
svo að leggja af stað austur undir
Eyjafjöll, 5—6 vikur sjávar, með
hlaðið skip af vörum, og eiga svo,
þegar austur kom, að lenda hlöðnu
skipi. Það var lítíl fyrirsjá, þó
oftast færi vel. Það var líka oft
svo, að manni virtist, að þegar að
landi kom og hættan blasti við
augum, að þá í'ynni af þeim öl-
víman.
Eg man eftir einni slíkri ferð úr
Eyjum undir Fjöllin. Eg var þá
16—17 ára. Á miðri leiðinni voru
aðeins tvær árar úti, og seri eg
annari. Allir hinir voru í áflog-
um. Eg man vel, þó liðin séu 50
ár, hvernig þetta byrjaði. Alt í
einu stekkur formaðurinn, sem
Sveinn hét, úr sætí sínu frá stýr-
inu og rýkur að öðrum manninum
sem reri í austurrúminu og barði
hann fyrst, rauk svo síðan á hann.
Aðrir fóru svo að hjálpa honum
og svo varð þarna ein höfuðbenda.
Hvernig þetta hætti man eg ekki,
en eg man að mér leizt ekki á
blikuna.
Öðru sinni man eg eftir, að þessi U1
sami Sveinn var að koma úr Eyj-
um að haustlagi, eg held á sama
skipinu. Það var stórt og gott skip.
Eg var þá ekki með á skipinu, en
eg man svo fjarska vel eftír þessu,
vegna þess að þegar sást til skips-
ins, var sjáanlega vart lendandi
vegna brims. Þá var vanalega
strax athugað: Er sjórinn nú
dauður? Er lendandi? Okkur í
Steinum sýndist ólendandi; það
var jafnjaðra brim er kallað var.
Það var kallað svo, þegar við sá-
um fallsjóana upp fyrir fjöru-
kampinn. Þegar svona er ástatt
með brimið, má segja að hver
karlmaður, sem heima er, bæði í
Hóla og Steinkirkjusókn, fari í
sar.dinn að taka á móti skipum.
Skipin biðu vanalega fyrir utan
rifin, þar til fjöldinn af karl-
mönnum var kominn í sandinn.
Stundum var skipinu vísað frá,
en oft var teflt á tæpasta vað,
því langt var til Eyjanna og má-
ske ótrygt veður og tortryggur
sjór. Þrír formenn voru í skip-
inu í þetta sinn, Sveinn eins og
áður er getið. Enginn í sandin-
um bjóst við að Sveinn legði upp
að lenda í svona brimi. Annar
formaður hét Sæmundur og hinn
þriðji Ólafur; þeir voru báðir
hásetar. Um Sæmund var lítið
rætt. Ólafur var frá Berjanesi.
Á hann var treyst, þegar skipið
legði á stað til lendingar, var
enginn í efa, að ólafur hefði tek-
ið við stjórn skipsins, og það kom
líka á daginn. Sveini varð ilt,
þegar inn að sandi kom, Sæmund-
ur neitaði að stýra í land, svo úr
því var ekki um annan að ræða
en ólaf í Berjanesi. Honum fórst
það líka svo vel úr hendi, að það
blotnaði ekki nokkur hlutur. Mér
Framh.
Dagskrá við landnámshátíðar-
höldin að Mountain, N. D. Sunnu-
daginn 1. júlí 1928.
I. —kl. 10.30 f. h.: guðsþjónust-
ur í fjórum kirkjum bygðarinnar.
II. —kl. 2 e. h., prógram í skemti-
garðinum að Mountain:
1. Ávarp! nefndarforsetans —
séra H Sigmar
2. Sálmur.
3. Bæn—Dr. B. B. Jónsson.
4. Sálmur.
5. Kórsöngurj—söngsveit undir
stjórn hr. Brynjólfs Thorláks-
sonar, söngstjóra.
6. Ávarp forseta—Séra N. S.
Thorláksson.
7. Kvæði: Minni tól. landnema
í Norður Dakota—Þorskabítiur.
tain: Thor^ákur Thorfinnson,
Thos. HaTldórsson, G. Guðmund-
son, C. Indriðason, H. Sigmar. —
Frá Hallson: Árni Magnússon,
Árni Jóhannsson, Einar Einar-
son, Jón Einarson, B. Eastman.
— Frá Svold: Jón Hannesson,
Halldór Björnson, Matth. Björn-
son, S. J. Sveinson, Bjarni Dal-
sted. — Frá Akra: Ed. Scheving,
B. T. Björnson, J. J. Erlendson,
Tryggvi Anderson, Halldór And-
erson. — Frá Fjallabygð: Judge
G. Grimson, Snæbjörn Grimson,
Óli Finnson.
Framkvæmdarneifnd og dag-
skrárnefnd: H. Siigmar, formað-
ur; (C. Indriðason.ritari; Thos.
Halldórson, féhirðir; Gamalíel
Thorleifson, Christian Geir, Ed.
Scheving, Matt. Björnson, Árni
Magnusson,; Judge G. Grimson.
Forstöðunefnd kvenna. — Frá
Gardar: Mrs. 0. K. Olafson,
Mrs. J. Thomasson, Mrs. B. Jó-
hannesson, Mrs. Th. Johnson,
Mrs. Ben. Melsted, Mrs. John
Johnson, Mrs. S. M. Breiðfjörð.
— Frá Mounbain: Mrs. A. Björn-
son, Mrs. A. V. Johnson, Mrs.
H. Sigmar, Mrs. H. Olafson, Mrs.
C. S. Guðmundson, Mrs. S. F.
Steinolfson, Mrs. J. J. Myres. —
Frá Eyford. Mrs. H. B. Sigurd-
son, Mrs. O. H. Hallgrímson, Mrs.
Joe Magnusson, Mrs. Hannes
Björnson, Miss Anna Johnson,
— F.rá Akra: Mrs. Sig. Björn-
son, Mrs. Tryggvi Anderson, Mrs.
Jakob Erlendson, Mrs. H. Ander-
son, Mrs. Cloughton. — Frá Hall-
son: Mrs. Joe Jonasson, Mrs. T.
Seymore, Mrs. Árni Johannson,
Mrs1. E. Simundson, Mrs. G. Björn-
son. — Frá Svold: Mrs. H. W.
Vivatson, Mrs. L. T. Thordarson,
Mrs. John Hannesson, Mrs. G. A.
Vivatson, Mrs. Halldór Björn-
son. — Frá Fjallabygð: Mrs.
Kristín Goodman, Mrs. G. T.
Gunnarson ,Mrs. S. Grimson,.
Framkvæmdarnefnd kvenna:
drátta, og eru þess vegna frek-
ari ummæli um séra Pál og land-
námið feld hér úr.)
8, Minni íslenzku bgðarinnar í , Biörnson Mrs A V
N. Dakota — séra K. K. ólafson. ^rs' *• A. Bjomsoii, Mrs. A. V.
Johnson, Mrs. O. 'K. Olafson,
Mrs. J. Thomasson, Mrs. H. B.
son, Mrs. Si!g. Björnson, Mrs. T.
Anderson, Mití- Joe Jonasson,
Mrs. T. Seymore, Mrs. H. W. Viv-
vatson, Mrs. L T Thordarson
Skrúðfararnefnd: Thorlákur
Thorfinnson, formaður; G. B. 01-
geirson, Jón Einarson, Bjarni
Dalsted, G. Guðmundson, Hjalti
Thorfinnson, K. P. Ármann, Veiga
H^lldórson, Margrét Erlendson.
(Móttökunefnd: John Johnson,
formaður, Jón Hannesson, J. K.
Olafson, Halldór Anderson, Árni
Johannsson, .
Skemtigarðs- og lögreglunefnd:
E. Eastman, formaður; Trggvi
Anderson^ J. J. Erlendson, S. S.
Laxdal, B* L. Björnson.
.Sölunefnd: Einar Einarsson, for-
maður; H. W. Vivatson, S. J.
Sveinson, S. J. Hallgrímson, Jó-
hannes Anderson.
Auglýsinganefnd: Judge G.
Grimson, formaður; Árni Magnus-
son, H. Si'gmar, C. Geir, C. Ind-
riðason.
íþróttianefnd: J. H. Hallgrím-
son, Valdi Olafson, Magnús Jón-
asson, T. Thorleifson, S. J. Sig-
urdson.
9. Kvæði: Bygðarminni — K. N.
10JUMteni íslands - Dr. R. Pét- iSigurdson, ^Mrs. J. H. Hallgrím-
ursson.
11. Kvæði: Minni íslands — séra
Jónas A. Sigurðsson.
12. Kórsöngur — ungmennagór,
undir stjórn hr. Brynjólfs Thor-
lákssonar.
III.—kl. 8.30 e. h. — Söngsam-
koma, haldin í skemtigarðinum.
Ávarp forseta — séra H. B.
Thorgrímsen.
Þegar nokkur lög höfðu verið
sungin undir stjórn hr. Brynjólfs
Thorlákssonar, fór að rigna og
varð að hætta við samkomuna.
Flest af lögunum, sem átti að
syngja, voru fléttuð inn í skemti-
skrána næsta dag.
Mánudaginn 2. júlí 1928.—
IV—kl. 10 f.h. — Skrúðför
með víkingaskip í broddi fylk-
ingar.
Á eftiir því samtal Fjallkon-
unnar og “Uncle Sam”, þá er hún
afhendir honum nokkur barna
sinna til varðveizlu í framtíð.
Þáttur þessi leikinn af Miss Elínu
Melsted og Mr. H. B. Thorfinn-
■son.
V. —kl. 11.30 f.h. — Lúðrasveit-
irnar frá Mountain og Walhalla,
sem báðar voru í skrúðförinni, en
nú komnar í skemtigarðinn, spil-
uðu meðan fólkið hópaði sig
þangað.
1. Minni landnemanna — séra
Jónas A. Sigurðsson. (
2. Miinni flandnámskvenna —
kvæði—Jakobína Johnson.
VI. —kl. 1.30—3 — Miðdagsvreð-
í samkomusal bæjarins.
VII. —kl. 3 — Prógram, er að
mestu fór fram á ensku:
1. Lúðrasveitin.
2. Unlgmennakór, undir stjórn
hr. Brynjólfs Thorlákssonar.
3. Ávarp forseta — Judge G.
Grímson.
4. Kórsöngur — Söngsveitin und-
ir stjórn hr. Brynjólfs Thor-
lákssonar.
5. Ræða um landnámskonur (á
ensku) — Mrs. J. K. ólafson.
6. Ræða um ísland (ensk) — Dr.
B. J. Brandson.
7. Ræða— O. B. Burtmess, er-
indsreki forseta Bandaríkjanna.
8. Ræða — Senator Frazier.
9. Ræða — Judge W. J. Knee-
shaw.
10. iRæða — Mr. La Moure.
11. Ræða — Ásmundur Benson.
12. Kvæði—N'orth Dakota, My
State — S. M. Thorfinnson.
13. Ungmenna kór.
VIII. —kl. 6 e. h. — íslenzkar
glímur, sýndar af nokkrum glímu-
köppum frá leikfimisfélaginu
“Sleipnir” í Winnipeg.
IX. —kl. 7 e. h. — knattleikur—
íslendingar á aðra hliðina, en
hérlendir menn á hina.
X. —kl. 9 e. h. — Dans á palli
úti í skemtigarðinum.
1 minningarriti því, er gefið var
út um 50 ára Landnámshátíðina,
eru “Stuttar minningar þeirra, er
stofnsettu Dakota - nýlenduna í
Pembina-héraði 18Í78”, skrifaðar
af Árna Magnússon. Vegna þess,
að í þessum stuttu æfiágripum eru
gefnir fæðingardagar ásamt helztu
æfiatriðum, verða þeir teknir hér
upp, þó að vísu sé búið að nefna
nöfn þeirra flestra hér að fram-
an og jafnvel minnast nokkuð ýt-
arlega.
“Séra Páll Þorláksson er fædd-
ur í Húsavíkar kauptúni 13. nóv-.
ember 1849. Foreldrar hans Þor-
lákur Gunnar Jónsson o!g Henri-
etta Lovísa, dóttir N. J. Níelsens
verzlunarstjóra á Húsavík. Séra
Páll útskrifaðist úr Latínuskólan-
“Magnús Stefánsson er fædd-
ur á Fjöllum í Kelduhverfi 1.
desember 1853. Faðir hans var
Stefán ólafsson, bróðir Ólafs
Ólafssonar frá Espihóli, og móðir
hans Anna Guðmundsdóttir frá
Hallbjarnarstöðum á Tjörnesi.
1873 flutti Magnús frá Kjarna í
Ejafirði, vestur um haf. Hann
fór með se'glskipinu Emma frá
Akureyri, seint í ágúst, og voru
14 manns með í förinni. Var kom-
ið til Q,uebec 6. október. Fór hann
tíl Rosseau, Muskoka, Ontario, og
ætlaði að hitta Ólaf föðurbróður
sinn, sem fór með skipinu Queen
frá Akureyri það sumar. En hann
var þá kominn til Milwaukee í
Wiscon/sin. Staðnæmdist Magn-
ús í Muskoka um veturinn. En
vorið eftir fór hann til Milwaukee.
Haustið 1875 fór hann til Nýja
íslands, með fyrsta hópnum, sem
þangað flutti. Vorið 1878 var
Magnús og Sigurður Jósúa Björns-
son kosnir á fundi, sem haldinn
var á Dvergastieini hjá Jóni Berg-
mann, til að skoða land suður í
Bandaríkjum, aðallega í Lincoln
og Lyon héruðum í Minnesota, o'g
sér Páll Þorláksson var foringi
fararinnar. Var lagt á stað frá
Gimli 27. apríl með gufubátnum
Lady Ellen, og var haldið til
Winnipeg.”—
Eins og skýrt var frá í fyrstu,
voru þeir Magnús Stefánsson og
Sigurður Jósúa Björnsson fyrstu
íslendingar, er settu rétt á land
í Dakota, og eins og allareiðu hef-
ir verið skýrt frá, fær Magnús
Stefánsson heiðurinn af því, að
hafa snúið hu'ga sér’a Páls vestur
að |Pembinhæðunum alþektu.
Eg hefi lesið frásögn Magnús-
ar um þetta efni, eftir hans eig-
in handriti, en sem eg hefi nú
því miður ekki við hendina, en
álít þó merkan þátt í þessari
sögu.
“Vorið 1880 nam Magnús land
| í Garðarbygð, skamt þaðan sem
Jón Bergmann nam sitt land, og
bjó þar um nokkur ár. Hann var
35 ár stöðugt í nýlendunni, og
starfaði við verzlun i mörg ár.
Hann var póstafgreiðslumaður á
Mountatn um tímabil o!g lögreglu-
maður í fleiri ár, og veigraði sér
ekki við að handsama lögbrjóta,
því kjarkurinn var mikill. Það er
ekki hægt að skrá sögu Dakota-
nýlendunnar réttilega, nema að
minnast á Magnús og það tölu-
vert mikið, sérstaklega yfir frum-
býlingsárin, þegar mesti reið á
dugnaði og kjarki. Hann var
heiðursgestur á 50 ára afmæli
bgðarinnar.
Magnús er tvígiftur, fyrri kon-
an var Valgerður Jónsdóttir
Bergmann, systir séra F. J. Berg-
manns; hún dó árið 1883. Seinni
kona Magnúsar er Ólöf dóttir
Sigfúsar Ólafssonar, ;föðui*bróð-
ur séra Carls J. Olsons. Heimili
Magnúsar er í Climax, Sask. Þar
hefir hann unnið við verzlun í
fleiri ár.”
“Sigurður Jósúa Björnsson frá
Bæ í Dalasýslu, flutti vestur um
haf 1874 og fór til Kinmount,
Ontario. Haustíð 1875 flutti
hann til Nýja íslands. Vorið 1878
fór han^ í landskoðun suður í
Bandaríkin með Magnúsi Stef-
ánssyni og þeim félögum, eins og
sagt er frá hér að framan. Hann
nam land stutt fyrir austan Akra
með forkaupsrétti (pre-emption).
Álrið 1879 eftirléti hann Sam-
syni Bjarnasyni landið, og það
sama ár tók Sigurður annað land
í Akra-bygð, mílu og kvart austur
frá Hallson, rétt vestan við djúpt
drag, sem liggur norður í Tungá,
og liggur það drag í ge!gn um
part af landnáminu. Þjóðvegur-
inn austur frá Hallson liggur í
gegn um landið. Veturinn 1881
gekst Sigurður fyrir þvi, að tivö
pósthús voru sett í bygðinni,
annað í “Vík” en hitt hjá honum
sjálfum. Bæði pósthú|sin voru
um vorið 1881 sett á fót, annað í
Yík — Mountain pósthús — en
hér sunnarlega í nýlendunni, til
að velja nýlendusvæði fyrir ls-
lendinga í vesturparti Canada.
Stuttu eftir fundinn fór Sigurð-
ur í landskoðun og skoðaði sig
um í British Columbia, oj£ leizt
hvergi vel á sig fyrir nýlendu-
stofnun. Á austurleið kom hann
til Calgary í Alberta héraðinu og
hitti þar Ólaf Guðmundsson frá
Little Salt, Dakota, og ráðlagði
hann Sigurði að skoða landið við
Red Deer ána. Varð það úr, og
valdi Sigurður þar nýlendusvæði
og flutti þangað seint í maí næsta
á eftir og 11 fjölskyldur héðan
úr nýlendunni.
Sigurður var nokkur ár í Al-
berta. Um nokkur ár var hann
í Blaine, Washington. Hann fór
heim til íslands til að skoða
námuland, sérstaklega fyrir kola-
námur. Hann var stutt heima.
SigðurCur var tvígiíftiur; fyrri
konan Elín Guðmundsdóttir, ætt-
uð úr Dalasýslu, seinni konan
Kristveig (Jóhannesdóttir. Sig-
urður hafði fjölhæfar gáfur og
lagði gjörva hönd á margt. Hann
var fyrsti yfirsetumaður í ný-
lendunni og fórst það vel úr
hendi.
Sigurður dó sunnarle'ga 1 Cali-
fornia 1923 að sðgn. Hann má
með réttu kallasti einn af braut-
ryðjendum á innflutningsárun-
um. Sjálfur gekk hann oft
þröngvar götur og einstigi í efna-
legu tilliti, eins og svo oft vill
verða.
Sigurður hefir verið hátt á átt-
ræðisaldri þegar hann dó, eftir
þeirra sö'gu, sem þektiu hann á
íslandi.
“Jóhann Pétur Hallson, er fædd-
ur í Geldingaholti í Skagafjarð-
arsýslu árið 1823. Hann flutti
vestur um haf 1876 frá Egg I
Hegranesi, og fór til Nýja ls-
lands.
Vorið 1878 fór hann og Gunn-
ar sonur hans í landskoðun suð-
ur til Dakota. Lögðu þeir á stað
frá Gimli 30. apríl með seglbát,
sem Samson Bjarnason átti. Þeir
áðu nokkra daga í Winnipeg.
Komu með séra Páli og Árna Þor-
lákssyni til Pembina um 9. maí,
því da'gbók Jóhanns Schrams ber
það með sér, að Gunnar bróðir
hans hefir skrifað honum frá
Pembina 9. maí 1878. Eins og j
sagt er frá hér á undan, lögðu|
þeir allir á steð til landskoðun- j
ar vestur að Pembina-hálsunum,
og valdi Jóhann Hallsson sér
land fyrir sunnan Tungá. Var j
þar fagurt land, breitt belti af i
eikarskógi með fram ánni beggja i
megin og fagrar grassléttur
sunnan við.
Jóhann Schram fékk á því “pre-
emption” rétt 22. september 1881.
J. P. Hallsson setti heimilisrétt
á land eina mílu fyrir vestan
Hallson 15. febrúar 1882. Skýrsl-
ur frá landskifstofunni í Bis-
marck, sem hér eru við hendina,
sýna jþetta hvorttveggja, en til
skýringar skal geta þess, að
Beaulieu Township var ekki
mælt fyr en löngu seinna er Jó-
hann Hallsson og þeir fluttiu
inn. Akra Township var mælt,
þegar fyrsti innflutningur hófst.
Kona Jóhanns Hallssonar var
Ragnheiður Pálsdóttir, en móðir
hennar var Elín dóttir Halldórs
Vídalíns á'Reynistað. Hún dó að
Hallson 27. október 1897. Jó-
hann var höfðingi í lund og
stórtækur til hjálpar, þegar þess
við þurfti. Hann unni sinni bygð
mikið og var ótrauður að taka
þátt í því er að framförum laut.
Hann var víðsýnn og frjálslynd-
ur í skoðunum. Hann var sann-
ur brautryðjandi. Hann dó rétt
fyrir kirkjuþingið, sem haldið
var að Hallson seint í júní 1899
og var jarðsettur á meðan kirkju-
þingið stóð yfir, að viðstöddu
fjölmenni miklu. —
(Framh.)
Frá íslandi
Si!glufirði, 23. ágúst.
Ríkisbræðslan hafði í gærkveldi
tekið á móti 92,000 málum. All-
ar þrærnar fullar. Tekur nú að-
eins samningskeýpta sild. Skip
verða samt að bíða, því að mok-
afli er. Reknetaveiði mikil og
jöfn þessa vik. — Skemda af
sólsuðu hefir orðið vart í síld-
J inni. Órannsakað enn hve mikil
j brögð eru að þeim. Óvenjulega
miklir hitar hér undanfarna
daga hafa orsakað skemdirnar.
Erlendu skipin, sem veita utan
landhelgi, eru nú sem óðast að
fara heim, flest fullfermd. Godt-
fredsensskipin hafa verkað 17,000
tunnur og hafa skipsmenn á þeim
orðið að moka í sjóinn miklu síð-
ustu daga, því aflinn hefir verið
svo mikill, að þeir hafa ekki haft
undan að verka. — Fjögur til
fimm sænsk reknetaskip liggja
hér búin til heimferðar.
iSprettan er orðin allgóð org
heyskapartíð hin ákjósanlegasta.
Tekinn var hér fyrir ólöglega
áfengissölu maður að nafni Elías
Hólm, og dæmdur í 1000 kr. sekt.
Barðinn strandar.
Reykjavík, 22. ágúst.
Um hádegi í gær var botnvörp-
Þetta land, er Jó- ungurinn Barðinn á leið inn flóa
hann valdi, er sex mílur austur og ætlaði til Akraness og taka þar
frá Pembina-hálsunum og li'ggur fiskilóðs. En botnvörpungurinn
við þjóðveg þann er liggur vest- tók niðri á “Þjóti”, skeri, sem er
ur í gegnum ríkið.
! alllangt fram undan vitanum.
Strax eftir landskoðunina fóru Brýtur sjó stöðugt á “Þjóti”, að
þeir Jóhann og Gunnar af stað kalla má, nema þegar ládeyða er,
ofan tól Nýja íslands, og komu j eins og var í gær
þeir til Gimli 16. maí, og var Sig- J
upður Jósúa með þeim.
Slysið vildi til um ,háflóð. og
sendi skipstjóri þegar skeyti til
24. maí leggur Jóhann Halls- j afgreiðslumanns skipsins hér í
son á stað úr Nýja íslandi með Reykjavík, Þórðar óVafsonar\kau!^
gripina, og eru með honum Sig- manns, og fór fram á, að dráttar-
urður Jósúa og Benedikt Bar- báturinn Magni yrði þe'gar sendur
dal, og fóru þeir allir alfarnir j upp eftir til þess að reyna að ná
úr Nýja íslandi. Daginn eftir,! skipinu út. En um tveim stund-
25. maí, lagði fólk þeirra á stað | um síðar var kominn mikill leki
úr Nýja íslandi með seglbát Sam- að skipinu og höfðu dælur þá
sonar Bjarnasonar. Og með gufu- vart eða ekki við.
bátnum Manitoba fer fólkið til! Magni kom á strandstaðinn um
Pembina frá Winnipeg. Þangað kl. 6. enn fremur botnvörpungur-
er komið 5. júní. En 6. júní er inn Qyllir og mótorbátar frá Akra-
fólk og farangur komið upp á nesi. Var í ráði að gera tilraun
hæðir til Butler Olson, og var ti] að nú skipinu út á háflóði um
haldið þar til, á meðan var verið J miðnæturbil. — Við stefni botn-
að byggja á Hallsons landinu, vörpUngsins mun hafa venð^ sjo
sem byrjað var 23. júní. Þann 6.
júlí er flutt í hús Jóhanns, og j klettínum.
um í Reykjavík 1871. Flutti vestur
um haf 1872, til Milwaukee, Wis-1 hitt hjá Sigurði Coulee pósthús
consin. Með honum voru í för En árið eftir lét Sigurður af póst-
Haraldur bróðir hans og María J afgreiðslu. — Ájrið 18|84 mun
kona Haraldar, Hans B. Thorgrím- Sigurður hafa flutt af landin og
sen, sonur Guðmundar verzlunar- norður fyrir Hallson, og nokkru
stjóra á Eyrarbakka; ólafur Guð- J þar á eftir flutti hann til Moun-
Nefndir, sem störfuðu að und-
irbiúningi (Júbll-hátíðariniiiar að
Mountain 1928: —
Hátíðarnefndin kosin af hinum
ýmsu íslenzku bygðarlögum í N.-
Dakota—i
Frá/Gardar: John Johnson, J.
K. Olafson, G. B. Olgeirson, Sig-
mundur Laxdal, Gamalíel Thor-
leifsson. — Frá Eford: Christian
Geir, Valdi Olafson, Jón H. Hall-
grímson, Magnulsi Jónasson, G.
A. Kristjánsson. — Frá Moun-
mundsson, sem getið er um í öðr-
um þætti; Árnabjarni Guðmunds-
son og Árni Guðmundsson, sem
ílengdisb í Washington eynni, og
fieiri ungir menn. Haustið 1872
byrjaði séra Páll að lesa guðfræði
við prestaskóla hinnar þýzku Mis-
souri sýnódu, í bænum St. Louis í
Missouri. Þaðan útskrifaðist vor-
ið 1875, og það sumar vígðist hann
til prestis og gjörðist prestur ís-
lenzks safnaðar, er hann hafði
stofnað í Shauvano-héraði í Wis-
consin. Hafði hann nokkru áð-
ur stofnað þar íslenzka nýlendu.
Hann hafði einnig norskan söfn-
uð, er hann þjónaði samtímis ís-
lenzka söfnuðinum. Haustið 1876,
þegar stóri hópurinn frá íslandi
fór til Nýja íslands, tók séra Páll
sér ferð á hendur þangað, og var
hann sendur í þann leiðangur af
norsku sýnódunni til að líta eft-
ir hag íslenzkra innflytjenda.”
(Svo heldur Árni Magnússon
áfram sögu séra Páls Þorláks-
sonar mjög svipað því, sem seg-
ir frá í fyrsta kafla þessara úti-
tain og gjörðist þar ljósmæynda
smiður. í marz 1888 var hann
kosinn á fund, sem haldinn var
voru 9 manns, sem í húsið fluttu
Jóhann P. Hallsson og Ragnheið-
ur kona hans; Jóhann Schram og
Gunnar synir Jóhanns, Sigurður
íPálsson fóstursonur Jóhanns,
Gísli Egilsson og Ragnheiður
kona Gísla með eitt barn, sem
fæddist á hæðunum hjá Butler
Olson, og Jón Hörgdal. Húsið
var 14 fet á lengd og 12 á breidd
og 5 feta ve'ggir upp að risi.
Þefta land, er Jóhann P. Halls-
son valdi sér, er austast í Beau-
lieu bygð, í section 13. Margir
hafa haldið, að hann hafi sjálfur
sett rétt sinn á þetta land, en það
er ekki rétt. Hann lét Jóhann
Schram, son sinn, setja rétt á
•hið svo kallaða Hallsons land,
þar sem Hallson þorp stendur.
. . . . i' A
faðma dýpi, en afturhlutmn la a
Skipið sást vel héð-
an úr Reykiavík í sjónauka og var
allmargt manna vestur í bæ og
eins á Arnarhólstúni að horfa a
það Björgunartilraunir urð a-
rangurslausar. Um fjöruna var
botnvörpungurinn allur á ka i
aftur að brú og fyrirsjáanlegt,
að hann mundi verða i kafi að
mestu um flóðið. Kom það ogJ
liós- _ Farangri skipverja varð
bjargað, en tilraunir tii þess að
bjarga veiðarfærum, báru engan
8,rsn^ur. .. qíAv^-
Skipið var vátrygt hia S]óva-
tryggingarféVagi ísVands. — Visiro
_ Hvað á eg að gefa EVVu 1
afmæVisgjöf ?
__ Gefðu henni bok.
_ Hún á bók.
MACDONALD’S
Fitte Qtt
Bezta tóbak í heimi fyrir þá, sem
búa til sína eigin vindlinga.
Ókeypis vindlingapappír
ZIG-ZAG
með hverjum tóbakspakka
Ágætasta vindlinga tóbak í Canada