Lögberg - 15.10.1931, Qupperneq 4

Bls. 4
LÖGBEBG, FIMTUDAGINN 15. OKTÓBER 1931.
Xögtjerg
Gefið út hvem fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS, LTD.,
Oor. Sargent Ave. og Toronto St.
| Winnipeg, Manitoba.
; Talsímar: 86 327 og 86 328
Einar P. Jónsson, Editor
■ Utanáskrift blaðsins:
The Columbia Press, Ltd., Box 3172
; Winnipeg, Man.
Utanáskrift ritstjórans:
Editor Lbgberg, Box 3172, Winnipeg, Man.
Verð $3.00 um árið. Borgist fyrirfram.
The "Lögberg” is printed and publlshed by
; The Columbia Press, Limited,
695 Sargent Ave., Winnípeg, Manitoba.
Hœkkandi tollar enn
Þrátt fyrir það, þótt sterlingspnndið hafi
fallið í verði, hefir Mr. Bennett samt sem áður
hækkað innflutningstollinn á hrezkum vörum
hingað til lands; vægast sagt, verður ekki ann-
að séð, en að þetta nýja tiltæki forsætisráðherra
vors, eigi harla litlum vinsældum að fagna; nær
þetta að nokkru til allra flokka jafnt. Einna á-
kveðnust mótmæli koma þó úr þeirri áttinni, ef
sízt mæti ætla, eða frá einu aðalmálgagni íhalds-
flokksins, blaðinu Ottawa Journal; telur blað
þetta hér vera um eitthvað undrunarvert óstýri-
læti að ræða, er sízt verði réttlætanlegt, er tek-
ið sé tillit til þess, hve óvenjulega sé þröngt í
búi á Bretlandí, jafnframt því, sem vafi leiki á,
hvort hið nýja mat á verðgildi brezkra vömteg-
unda, er hingað berast, sé lögum samkvæmt,
eða réttlæti hækkaðan innflutningstoll; blaðið
mótmælir stranglega þessum aðföram stjómar-
innar, 0g telur þær neytendum , éða þeim, sem
vöiuna vildu kaupa, mjög í óhag, þótt á hinn
bóginn bendi sitthvað til þess, að með þessu sé
lagður grundvöllur að nýrri auðæfasöfnun fyr-
ir nokkra útvalda, canadiska menn, er ekki
muni slá við því hendinni, að færa sér í nyt
fjárhagslega kreppu hinnar brezku þjóðar.
Áður en þessi nýja tollhækkun gekk í gildi,
nam innflutningstollur af tollskyldum, brezkum
vörum, því sem næst tuttugu og átta af hundr-
aði; nú er svo komið, að hér er í rauninni um
lítt yfirstíganlegan Kínamúr að ræða, er í mörg-
um tilfellum má telja hliðstæðan hreinu 0g beinu
aðflutningsbanni.
Þetta nýja afrek sambandsstjómarinnar,
hlýtur að mælast þeim mun ver fyrir, sem vit-
anlegt er, að hér var Öldungis farið á bak við
fólkið, og tollhækkuninni hmndið í framkvæmd
með stjómarráðssamþykt einni. Það er svo sem
ekki verið að spyrja fólkið, eða hina kjömu
fulltrúa þess ráða; nei, 0g aftur nei! Stjóraar-
ráðsamþvktirnar eiga að nægja.
Meðan svona hagar til, getur ekki hjá því
farið, að endalaus óvissa hvíli yfir viðskiftalíf-
inu; ein ráðstöfunin í dag 0g önnur á morgun;
engin festa í neinu.
1 síðustu sambandskosningum, virtist Mr.
Bennett finna mjóg sárt til þess, hve margt
gengi á tréfótum í canadisku þjóðlífi, og þá ekki
hvað sízt það, hve tilfinnanlega skorti á æski
lega festu í viðskiftalífinu; vafalaust hefir hann
haft mikið til síns máls; úr flestu því, sem af-
laga fór, ætlaði hann skjótt að bæta. En hvem-
ig hefir honum þá tekist til? Glundroði í tollmál-
unum mun, sjaldan hafa verið átakanlegri, en
einmitt nú; canadiski dollarinn hefir fallið stór-
kostlega í verði; framleiðsla bóndans 0g fiski-
mannsins hefir líka fallið í verði; þó munu kosn-
ingaloforð Mr. Bennetts hafa fallið flestu öðra
fremur mest í verði.
Einkennileg afátaða
Emily Murphy, dómari í Edmonton, flutti
ekki alls fvrir löngu ræðu í Kiwanis félagi Vest-
ur-Torontoborgar, þar sem meðal annars var
þannig l^omist að orði: “Yið erum óðfluga að
þokast í áttina til almennrar þjóðnýtingar, og
með því að grafa ræturnar undan því fram-
kvæði, er bygt hefir þetta land.”
Ekki verður það til nýlundu talið, þó þeir.
sem alt annað en vinsamlegir eru í garð þjóð-
nýtingar, láti sér þau orð um munn falla, að
með því fyrirkomulagi sé verið að grafa ræt-
urnar undan frumkvæði einstaklingsins á sviði'
athafnanna; dæmin era svo að segja hvarvetna
við hendina.
Hvernig hefði verið ástatt í Ontario-fylki í
dag, ef menn eins og Beck, Spence og Ellis, hafðu
ekki liaft kjark til þess að slíta af sér fjötra
æfagamals vana, stofnað hið volduga orku-
kerfi fylkisins, og þjóðnýtt það almenningi í
. - i.__________ ,.... ....—————
hag ? Spurningunni er fljót svarað. Fólkið hefði
búið við hina hefilegustu einokun, enn þann
dag í dag. Nákvæmlega sömu söguna hafa íbú-
ar Winnipegborgar, og reyndar Manitobafylkis
í heild, að segja; þeir eiga það sínum framsýn-
ustu mönnum að þakka, að í stað þess að búa
við kúgandi einokun, njóta þeir nú ódýrari orku,
en viðgengst annars staðar á bygðu bóli.
Þegar um persónulegt framkvæði var að
ræða, var í rauninni við það átt, að starfa með
persónulega hagsmuni fyrir augum, safna per-
sónulegum auðæfum, hvað svo sem almenningi
leið; slíka stefnu töldu forvígismenn þjóðnýt-
ingar skaðlega þjóðfélagsheildinni, og hefir
samtíðin þegar svo afdráttarlaust sannað rétt-
mæti skoðana þeírra og staðhæfinga, að ekki
verður lengur um vilzt.
Þeir, er svo líta á, að þjóðnýting nemi á
brott persónulegt framkvæði einstaklingsins,
vaða óhjákvæmilega í villu og svíma. Þjóðin
canadiska starfrækir umfangsmesta jámbraut-
arkerfi í heimi. Mundi nokkur einasti maður
dirfast að láta sér þau orð um munn fara, að
Sir Henry Thomton hefði fyrirfarið sínu per-
■sónulega frumkvæði, með því að takast á hend-
ur framkvæmdarstjórastarf við slíka stofnun?
Sennilega ekki.
Þær stofnanir, sem þjóðnýttar eru, þurfa
vitanlega engu síður á persónulegu frumkvæði
að halda, en hinar, sem starfræktar eru fáum
einstaklingum í hag, og verða þess engu síður
aðnjótandi, nema betur sé. Innan vébanda þjóð-
nýtingarstefnunnar, er oft og einatt að finna
þá beztu menn, er þjóðirnar eiga á að skipa, og
þess vegna hafa stofnanirnar blómgast og náð
víðtækum framföram. Þessu til fylztu sönnun-
ar, nægir að benda á ný á orkukerfi Ontario-
fylkis, sem og hið fræga orkukerfi Winnipeg-
borgar.
Sigling um Fort Churchill
Almennan fögnuð vöktu þau tíðindi hér í
landi, og þá ekki hvað sízt í Sléttufylkjunum,
live vel hefði tekist til um fyrsta komfarminn,
er fluttur var frá þessari nýju, canadisku höfn
áleiðis til Bretlands; ferðin gekk ákjósanlega,
og skipstjórinn á Farnworth lét hið bezta yfir
höfninni og siglingaleiðinni yfrleitt. Spáir þetta
góðu fyrir Fort Churcill í framtíðinni.
Næst ár má óefað gera ráð fyrir feiknamikl-
um kornflutningi frá Fort Churchill til brezku
eyjanna; að skipin fari fullfermd frá ströndum
þessa lands, verður vitanlega ekki dregið í efa.
Eigendur slíkra skipa sætta sig þó sennilega ekki
sem bezt við það, að þau sigli tóm aðra leiðina,
eða flytji steina fyrir brauð. Samt getur mað-
ur tæpast varist þeirri hugsun, að þannig geti
auðveldlega farið, ef núverandi útilokunar, eða
bannstefna gegn brezkum varningi hingað til
lands, helzt lengi við lýði.
Viturleg uppáátunga
Mr. R. F. Paine, skrifaði nýverið ritstjórn-
argrein í blaðið San Francisco News, þar sem
hann gerir þá uppástungu, að Bandaríkin gefi
upp allar skuldir sínar við erlendar þjóðir, er
frá heimsstyrjöldinni miklu stafa. Fyrir þetta
telur hann greitt að fullu, ef allar þjóðir heims
játist undir það, að hæta ekki einni einustu smá-
lest við herflota sína næstkomandi fimm árin,
né heldur stofna til aukinna vígvarna á öðrum
sviðum.
Svo má heita, að flest sé.enn á huldu um það,
hverjum augum að ameríska þjóðin kann að
líta á mál þetta, hve hliðholl hún kann að vera
uppástungu Mr. Paine ’s, eða það gagnstæða;
þó mun það ekki öldungis úr vegi, að líta §vo á,
sem gjaldfrests tiliaga Mr. Hoovers hnígi að
einhverju leyti í svipaða átt, þótt þar væri að-
eins um eitt ár að ræða til þess að byrja með.
Stríðsskuldirnar eru flestum þjóðum einn
hinn örðugasti þrándur í götu fyrir fjárhags-
legri viðreisn; þetta er þeim farið að skiljast
æ betur og betur með hverju líðandi ári. Gæti
uppg’.jöf stríðsskulda til þess leitt að koma mann-
kyninu aftur á nokkurn veginn réttan kjöl í
fjárhagslegum skilningi, ætti ekki að verða í
það horft, að strika þær út tafarlaust, Ríði
ameríska þjóðin, samkvæmt uppástungu Mr.
Paine’s, þar á vaðið, mun nafn hennar blessað
verða af öldum og óbomum langt fram í kom-
andi tíð.
Rt. Hon.-Philip Snowden
Þess var fyrir skömmu getið hér í blaðinu,
að núverandi fjármálaráðgjafi Breta, Rt. Hon.
Philip Snowden, myndi ekki framar leita kosn-
ingar til neðri málstofunnar, og er það nú kom-
ið á daginn. Nýjustu símfregnir frá London
herma, að Mr. Snowden verði innan skamms
hafinn til lávarðstignar.
Arangur erfiðisins
Oft hættir manni við að örvænta um árangur
erfiðis síns. Það má 0g vera, að vér sjálfir fá-
um aldrei að sjá árangur erfiðis vors; og þá
hættir oss við að fyllast þunglyndi og amasemi.
En þótt vér sjáum lítinn árangur og fyllumst
harmi út af því, þá er engan veginn sagt, að á-
rangurinn sé enginn. Ef til vill er árangur erf-
iðisins geymdur síðari dögum; ef til vill verða
aðrir menn hans aðnjótandi, eftir að vér erum
dauðir, og höfum vér þá sannarlega ekki til
einskis Kfað. Ef til vill er oss sjálfum geymd-
ur árangur stundar-erfiðisins hér, þar til í öðru
lífi, og er ]>að unaðsrík tilhugsun.
Það var heilsusamlegt orð, sem postulinn
ritaði safnaðarfólkinu í Korinþuborg: “Þess
vegna, mínir elskulegu 'bræður, verið fastir, ó-
bifanlegir, sí-auðugir í verki Drottins, vitandi
að erfiði yðar er ekki árangurslaust í Drotni. ”
Vér fengjum miklu oftar að sjá árangur
erfiðis vors, ef vér hefðum augu og hjörtu opin
fyrir honum.
NoTckur dœmi.
Það var einu sinni prestur. Hann var orð-
inn roskinn maður. Það fór að sækja á hann
þunglyndi. Honum flanst alt erfáði sitt, öll
viðleitni sín—alt hafa verið árangurslaust. 1
þessu hugaraástandi var liann oft, þá hann bað
til Drottins. Eitt kveld fékk hann boð að koma
þegar upp í spítalann; þar væri deyjandi mað-
ur, sem vildi ná tal,i af honum. Hann fór og fann
aðframkominn mann. Hann þekti hann, þó nú
hefði hann lengi ekki séð hann. Hann hafði fyr-
ir mörgum áram búið hann undir fermingú. Nú
langaði manninn til þess að halda um hönd síns
gamla fermingarföðurs og lesa með honum
gÖmlu bænirnar, þar sem dauðinn stóð nú við
rúmstokkinn. Þfegar presturinn kom heim til
sín, féll hann á kné 0g bað Guð að fyrirgefa sér.
Erfiði hans í Drotni liafði ekki verið árangurs-
laust. Einum manni varð það léttara, að
deyja, vegna þess að hann hafði lifað og gert
sitt bezta.
Það var einu sinni gömul kona. Hún var
einstæðingur og ekkja. Börnin hennar bæði
vora gift, flutt burt og orðin rík. Gamla kon-
an bjó ein í foma húsinu. Henni fanst, að jafn-
vel börnin hefðu gleymt sér, þó þau vildu verá
henni góð og sendu henni oft gjafir. Henni
var farið að finnast, að raunar hefði hún til
einskis hfað, alt sitt fyrra erfiði hefði verið á-
rangurslaust, 0g hún varð amalynd, gamla kon-
an. Svo var það einn dag, að hraðboði kom að
dyrum hennar, sendur að sækja hana til dóttur
hennar. Maður dótturinnar hafði skyndilega
dáið af slysi, og dóttirin gat þá engu orði upp
komið, öðru en “mamma, mamma!” Eftir
jarðarförina vildi dóttirin ríka hvergi vera
með bamið sitt litla nema heima hjá mömmu.
0g gamla konan bað nú Guð að fyrirgefa sér,
og hún lofaði Guð fyrir það nú, að erfiði hennar
í Drotni hafði ekki verið árangurslaust, þegar
hún áður fyr, í frumbúa fátæktinni, barðist
fyrir börnum sínum og kendi þeim ungum að
biðja: “Höndin þín, Drottinn, hlífi mér, þá
heims ég aðstoð missi.”
Það var einu sinni kaupmaður. Hann var
hniginn að aldri. Það hafði gengið af honum
fé á erfiðum árum. Hann sá engin ráð að halda
áfram. Alt var að fara. Og nú vakti hann um
nætur og hugleiddi það eitt, að alt erfiði lífsins
væri árangurslaúst. Eicn morgun kom maður
inn til hans á skrifstofu hans, hallaði á eftir
sér hurð að staf, gekk að borði kaupmannsins,
tók í hönd lians og mælti: ‘ ‘ Minn gamli vel-
gerðamaður, nú þekkir þú mig víst e'kki. Eg er
maðurinn, sem þú tókst að þér fyrir mörgum
árum, þegar aðrir snera baki við honum, vegna,
óhappa hans. Þú gafst mér fé til að komast til
fjarlægra stöðva og leita gæfunnar að nýju.
Hefði það ekki verið fyrir tiltrú þína og góð-
vild, hefði eg orðið að ræfli, en hamingja þín 0g
fyrirbænir fylgdu mér. Nú er eg orðinn auðug-
ur maður, og er kominn til að launa þér með
öllu, sem eg í, velgjörð þína, þá er þú auðsýndir
mér í raunum mínum.” Og gamli kaupmaður-
inn komst við. 1 svefnhúsi sínu það kveld, bað
liann Guð að fyrirgefa sér vanstillingu sína, og
lofaði Drottinn fyrir það, að erfiði sitt hefð?
ekki verið árangurslaust.
Eina sögu sagði Jesús umþað, að erfiði manns .
hér í lífi verði ekki árangurslaust. Sagan er,
orðrétt, á þessa leið: “Hinn fátæki dó, og var
borinn af englum í faðm Abrahams.”
B. B. Jt—Sameiningin.
ÞETTA ER EKKI ALGENGT KAFFI — HELDUR
SAMBLAND AF ÚRVALS RÆKT — OG MEIRA EN
SAMSVARAR VERÐINU.
Síðan um aldamót, hefir Mr. Snowden talist
til hins óháða verkamannaflokks á Bretlandi, og
verið einn af hans mestu áhrifamönnum; er
hann af mörgum talinn einna merkastur fjár
málafræðingur, þeirra, er nú eru uþpi. Gegndi
hann fjármálaráðgjafaembætti í verkamanna-
ráðuneytunum báðurn, er Mr. Ramsay MacDon-
ald veitti forastu, og nú síðast í hinni þjóðlegu
stjóm, eða samvinnustjóm. Verði sú stjórn
ofan á í kosningum þeim, er fram fara á Bret-
landi þann 27. þ. m., sem líklegt er að verði, á
hún sér góðan hauk í homi í efri málstofunni,
þar sem Mr. Snowden er, eftir að þing kemur
saman.
Blue Ribbon Limited
WINNIPEG
CANADA
Bókmentafélagið
Rit þess 1931 eru nú komin fyr-
ir nokkru. Þau eru þessi: Skírn-
ir, Annálar, íslenzkt fornbréfasafn
og ein útlend bók: Stærðfræðin,
eítir A. N. 'Whitehead. Hefir dr.
Guðm. Finnbogason snúið henni á
íslenzku. Má sjálfsagt gera ráð
fyrir, að mörgum finnist slíkt rit
eiga heldur lítið erindi til íslenzkr-
ar alþýðu.
Eins og kunnugt er, hefir nú
verið ákveðið, að láta niður falla
útgáfu Fornbréfasafnsins (með
lokum 12. bindis), en hefja í þess
stað útgáfu æfisagnarits íslenzkra
manna. Er þar vafalaust um hið
mesta merkisrit að ræða, en ýmsir
munu þó sakna Fornbréfasafnsins,
enda komu fram á síðasta ársfundi
Bókmentafélagsins eindregin til-
mæli í þá átt, að úbgáfunni yrði
haldið áfram.
“Annálar” flytja að þessu sinni
Kjósarannála, Hestsannála og
upphaf Hítardalsannála. — Hefir
dr. Hannes Þorsteinsson séð um
útlgáfu annálanna og ritað fróð-
legar athugasemdir við þá alla,
bæði í formála og neðanmáls
jafnóðum. Framan við Hítardals-
annála er birt ágrip af æfisögu
Jóns próf. Halldórssonar, sem að
dómi dr. H. Þ. “er tvímlalaust
hinn langmerkasti 0g afkastamesti
íslenzkra sagnaritara meðal sam-
tíðarmanna sinna. Hann ber þar
svo langt af, að annara gætir lít-
ið í samanburði við hann.” —
Hefir fátt eitt verið um Jón pró-i
fast ritað og miklu minna en verð-
ugt væri. “Það, sem hér fer á eft-
ir um æfi séra Jóns,” segir dr. H.
Þ., “þræðir einskonar meðalveg
milli stiuttaralegs æfiágrips og
fullkominnar, ítarlegrar æfi-
sögu, þar sem öll fáanleg gögn
eru tekin til rannsóknar og athug-
unar og starfsemi mannsins út á
við og inn á við sem embættis-
manns og fræðimanns lýst ná-
kvæmlega, eftir því sem frekast
eru föng til, en ef tál vill verður
slíkrar heildarsögu um hinn lærða
Hítardalsprófast og bókmentaaf-
reka hans enn langt að bíða.
Skírnir er að jafnaði skemtilegt
rit og fróðlegt og svo er enn. 1
þessu hefði eru margir góðir rit-
höfundar og kunnir menn á ferð:
Dr. Finnur prófessor Jónsson rit-
ar um “Handrit og handritialest-
ur og útgáfur”, fróðlega grein.
Aðra ritgerð á hann þarna um
“Latínuskólann 1872—1878”. Rit-
gerðin er skemtileg, en ekki alls-
kostar vinsamleg í garð sumra
kennara skólans, einkum Halldórs
Kr. Friðrikssonar og dr. Jóns
Bjarnasonar, síðar prests í Vest-
urheimi er eitthvað kendi höf. í 1.
bekk. — Virðist dómurinn um J. B.
oidungis fráleitur, ekki sízt um
mentun hans, því að um hana
hefir piltur í fyrsta bekk Latínu-
skólans væntanlega ékki verið
bær að dæma. Halldór Kr. Frið-2
riksson hefir víðar orðið 'fyrir
aðkasti sem kennari, og má vel
vera, að hann hafi verið ranglát-
ur í garð sumra pilta, og er því
ekki bót mælandi. En hann var
merkilegur maður fyrir margra
hluta sakir, ekki sízt fyrir trygð-
sina við Jón Sigurðsson.
Oddur Oddsson ritar um “Kaup-
staðarferðir 1880—1890”. Er þar
lýst “Bakkaferðum” (þ. e. Eyr-
arbakka) austan yfir Þjórsá. Er
greinin liðlega skrifuð og segir
frá ferðavolki sveitamanna, er
hvorki var til vegarspotti að heit-
ið gæti, né brú yfir nokkurb vatns-
fall. Þá er og lýst viðtökunum á
“Bakkanum”, verzlunarháttum og
öðru.
Einar Arnórsson prófessor skrif-
ar íróðlega ritgerð um “Þjóða-
bandalagið”, og dr. Guðm. Finn-
bogason skemtilega grein: “Islend-
ingar og dýrin.” Dr. Guðm. á og
aðra ritgerð í þessu Skírnis-hefti:
“Orsakir hljóðbreytinga í is-
íslenzku.” Hefir hún áður birzt á
þýzku í “Zeitschrift fur deutsche
Pliilologie”. — Guðni Jónsson
meistari skrifar skemtilega og at-
hyglisverða grein um “Gauk
Trandisson”, þann er Njáls saga
getur um á tveim stöðum í sam-
bandij við Ásgrím Elliðagrímsson.
Þeir voru fóstbræður, en Ásgrím-
ur varð banamaður Gauks.
“Eiríkur í Bót og Eiríkur á
Rangá”, heitir löng ritgerð og
mjög fróðleg, eftir séra Einar
heitinn Jónsson, prófast á Hofi.
Er þar getið margra manna og
og kvenna, og er gaman að kynn-
ast því fólki öllu af frásögn séra
Einars.
Árni prófessor Pálsson, rjt-
stjóri Skírnis, á eina ritgerð í
þessu hefti: “Samúð húsbænda og
hjúa á lýðveldistímanum”. Mun
grein þessi vera kafli úr ritgerð
Árna í samkeppnisprófinu um
sögukennara-embætti háskólans.
Greinin er fróðleg og prýðilega
skrifuð, enda er Árni manna
snjallastur í riti sem ræðu, en hitt
er aðfinsluvert, hversu lítið hann
skrifar. Er þess að vænta, að á
því verði nú nokkur breyting, er
hann hverfur frá lýjandi bóka-
varðarstörfum og fær meira tóm
til ritstarfa.
Að síðustu eru ritfregnir eft-
ir þá Pál Eggert Ólason, Magnús
Finnbogason og Alexander Jó-
hannesson. — Vísir.
Night Classes
Mondays and Thursdays
7:30 to 10 p.m. AU year
They do not interfere with your regular
employmenb, but they will qualify you for
advancement and a bigger position.
Five hours a week cannot be spent to
better advantage.
It is an opportunity which has increased
the earning powers of hundreds of young people.
Every subject essential to modern business
is taught and with the same thoroughness that
has always characterized our Day Classes.
You can enroll at any time but a commence-
ment with the beginning of the Fall session will
prove very helpful to you.
Our registering office is open from 8 a.m.
to 10 p.m. daily.
If you cannot conveniently come to see us
one of our educational advisers will be pleased
to call upon you if you will ’Phone 37 161.
The Dominion Business College
' The Mall
alio Winnipeg
St. James
and
Elmweod
1