Lögberg - 07.01.1932, Side 1

45. ARGANGUR WINNIPEG, MAN., FíMTUDAGINN 7. JANÚAR 1932 I NÚMER 1
Lc igberg ós ;kar öllum Islendingum gleÖil egs I* 4ýárs!
Frá Tengchow
Af síðustu bréfum til kristniboðs-
vina verður ekki annað ráSið, en að
við séum enn þá í Hankow, eða uppi
á Kúling. Eg er þó bráðum búinn
að vera hér í mánuð og hefi þegar
heimsótt útstöðvarnar. Ættu þið
kost á að lita inn um hérna á aðal-
stöðinni, mundi ykkur þykja flest
bera vitni um annríki og aukna
starfsmöguleika.
Þetta þykir okkur mikil Guðs
gjöf. Engir erfiðleikar kristniboðs-
starfsins þola samanburð við þá
þungu þraut, að verða aö standa
auðum höndum og ekkert geta gert,
eins og oft hefir kontið fyrir.
Vegna borgarastyrjaldarinnar í
sumar var ekki afráðið fyr en í lok
ágústmánaðar hvað gera skyldi. Var
þá ákveðið að konur og börn yrðu
um kyrt i Kúling, en að karlmenn-
irnir snéru aftur til kristniboðs-
stöðvanna. — Nokkru síðar fylgdu
þrír kventrúboðar í fótspor okkar.
í byrjun september gerðum við
burðarmönnunum aðvart, og lögð-
um af stað fótgangandi niður fjall-
ið. Þessir áburðarklárar keyfa á
undan okkur með þungar byrðar.
Vöðvarnir eru þrútnir og brjóstin
þanin eins og dragspil. í sumar hafa
þeir borið farangur tiu þúsund
rnanna upp á þetta háa fja.ll, og bera
hann nú sömu leið aftur niður af
fjallinu. Og í mörgum tilfellum
bera þeir ekki einungis farangurinn,
heldur einnig eigeridurna sjálfa.
í nánd við Kúling þykir engin at-
vinna arðsamari og eftirsóknarverð-
ari ,en að vera burðarmaður. En
þessi þúsund ára gamli atvinnuveg-
ur minnir mann ósjálfrátt á þræla-
hald og mannúðarleysi.
Kúling er yndislegur dvalarstað-
ur á sumrin.—
Við stöndum efst í “þúsund-
þrepa tröppum,” og njótum útsýn-
isins áSur en við sökkvum niður í
sléttlendið. Útsýni er hér engu
miijni en frá Baulu í Norðurárdal
(Fusiyamá okkar íslendinga), og
þolir samjöfnuð: Háar hamrabrún-
ir, urðir og grænar hlíðar, skógur,
djúpir dalir, ár og lækir, fossar og
stöðuvötn.—Þetta hefir okkur þótt
viðbrigði. í Tengchow hagar álíka
til og ef alt ísland væri flatt eins og
Rangárvellirnir. Og svo er þétt-
býlið svo mikið, að manni er naum-
ast frjálst að stiga fæti annarstaðar,
en á kristniboðsstöðinni.
Við verðum að hraða okkur, ef
ekki á að fara fyrir okkur eins og
Hudson Taylor, er burðarmenn-
irnir stálust frá honum með peninga
og pjönkur.
Til Kiugjang komum við að
kvöldi. Er það stór lendingarstað-
ur á bökkum Yang-tsiðgjang. Af
húsununl þar mun nálega helmingur-
inn hafa hrunið í vatnsflóðinu í
sumar. Vatnið er farið að sjatna,
en þó verður maður að róa í bátum
um göturnar. Við klöngrumst upp i
aðra hæð á gistihúsinu. Neöri hæð-
in er farin að grotna niður. Legg-
ur illan daun af áaur og vatni,
sem búið er að standa í tvo mánttði.
Seint um kvöldið var okkur róið
um borð í japanskt eimskip, á leið
til Hankow. Vorunt við því fegnir.
1 Kiugjang er ekki aðeins óvistlegt.
En þar var farið að bera mjög á
kólerusótt ; það hræddumst við þó
að við værum bólusettir áður en við
logðum af stað.
Eerðalaginu upp eftir Yangtsið-
gjang að þessu sinni munum við
seint gleyma. Manni fanst skipið
vera svo óviðkunnanlega hátt i vatn-
inu. Bakkarnir voru sokknir. Mað-
ur getur horft yfir trjátoppana, hús-
þökin og þorpin á fljótsbakkanum,
óendanlega langt, eins og ef skipið
væri komið út í rúmsjó. Fljótið
hefir rutt allar hömlur, gerðar með
manna höndum, úr vegi sínum.
Tugir þúsunda manna hafa orðið
að flýja til hæöanna og hálsanna
báðum megin sléttlendisins. Hve
mörg lík hafa rekið niður eftir
Yangtsiðgjang á ]>essu surnri, veit
enginn með fullri vissu. En alheimi
er nú kunn orðin neyð eftirlifandi
manna á flóðsvæðinu.
Það var erfiðleikum bundið að
kornast ferða sinna í Hankow.
Eftir að hafa þráttað hæfilega
lengi um borgunina, tókst okkur að
leigja bát. VerSlag er óákveðið í
Kína, hvort sem um vinnu er að
ræða eða vörur. Ef kaupandi og
seljandi eru álíka sanngjarnir báð-
ir, til að byrja með, mætast þeir að
lokum miðja vega og verða á eitt
sáttir um sannvirði. Fer mikill tími
í þetta fyrir Kínverjum, en svo fá
þeir góða æfingu i mælsku, og er
það fögur íþrótt!
Vratnið er farið að grynka á göt-
unum. Ekki leið á löngu áður en
báturinn kendi grunns. AuðvitaS
kom það ekki ræðaranum á óvart, en
þó var um samið, að hann flytti
okkur alla leið á járnbrautarstöðv-
arnar. Hann varð að fá fulla borg-
un, en við urðum að semja um hand-
vagna, bæði fyrir sjálfa okkur og
farangurinn. Því miður reyndust
ekki handvagnarnir hóti betur en
háturinn. Skamt frá járnbrautar-
stöðinni fóru þeir alveg á kaf, og
við urðum nú að ná í bát aftur.
LandiS er nokkru lægra fyrir
norðan Hankow en inni í bænum.
Þar var alt í kafi, nema húsþökin,
trjátopparnir og járnbrautarstöðin,
en hún er allmikið upphækkuð.
Meðfram járnbrautinni eru tvær
piargþættar símalínur. Flestir síma-
staurarnir voru dottnir og stóðu á
hausnum, með neðri endann upp úr
vatninu.
Herflutningar voru miklir á járn-
brautinni. Hermennirnir eru illa
liðnir, og alstaðar óvelkomnir. —
Ekki söknuðum við föruneytisins, er
við stigum af lestinni í Hwayuen,
eftir sjö tíma akstur.
Tilgangur okkar var að komast
þaðan í bíl, alla leið til Laohokow.
Ferðuðumst við meS þeim liætti, á
hálfum öðrum degi til Hankow í
vor. Þið munuð minnast þess úr
fyrri ferðasögum mínum, að venju-
lega höfum við orðið að fara með
fljótabátnum upp eftir Han-ánni, og
stundum. verið mánuð á leiðinni.
Umferðum er að mestu leyti hætt á
Hangjang, enda í höndum kommún-
ista á stórum svæðum.
Nú var útlit fyrir aS kommúnist-
um mundi takast að stöðva bílferð-
irnar líka. Læknirinn okkar og
fylgdarmaður hans biðu í Hwayuen
eftir bilferð, í 5 vikur. Þegar þeir
loksins komust af stað, töfðust þeir
víða á leiðinni, en komu til Laoh-
kow á 8. degi. IAgðust þeir þar
báðir í blóðsótt, og eru ekki búnir
að ná sér ennþá.
Við vorum hepnari.
Snemma morguns daginn eftir að
við komum til Hwayuen, ókum við
úr hlaði, og komum á öSrum degi til
Laohokow. Var það glæfraför mik-
il. Ræningjarnir höfðu stöðvað bíl-
ana hvað eftir annað, rænt farangri
og peningum, og drepið einn mann
daginn áður. Á hættulegustu stöðv-
unum ókum við með geysi hraða.
Hermenn stöðvuðu okkur einu sinni,
og tróðust nokkrir þeirra inn í bíl-
inn. Vorum við eftir það 20 manns
í bílnum, en sæti aðeins fyrir tólf.
Svo að þá leið kemst nú enginn til
Hankow, nema fuglinn fljúgandi.
Eiga kommúnistar og ræningjar sök
ywwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwN
Nýja árið
Gleðilegt ár um lög og lönd
með ljósið blítt.
(tleðilegt ár með bróður bönd
og brjóistið lilýtt.
Gleðilegt ár með andans frið
og afl og' dáð.
Gleðilegt ár með líkn og lið
af lífsins náð.
Gleðilegt ár með sumar sól
í sál og lund.
Gleðilegt ár með ást og skjól
og vl í mund.
Gleðilegt ár með hjörtu hrein
og hjálp í þraut.
Gleðilegt ár að mýkja mein
á mannlífs braut.
Gleðilegt ár með táp og trygð
og takmark sett.
Gleðilegt ár að glæða dygð
og gera rétt.
Kom nýja ár með andans þrá
að eignast meir:
af ást og trú á auðlegð þá
sem aldrei deyr.
M. Markússon
,WMAMWMAM
GANDHI TEKINN FASTUR.
Ekki verður því neitað, að
horfurnar á Indlandi séu hieldur
óvænlegar nú sem stendur. Að-
faranótt mánudagsins í þessari
viku, var Mahatma Gandhi tek-
inn fastur í Bombay. Var það
gert um miðjá nótt. Var honum
afhent skjal, þar sem honum var
tilkynt, að hann væri tekinn fast-
ur og hvers vegna. Hann leit á
það, brosti og rétti það syni sín
um. Þetta var á þeim degi vik-
unnar, sem Gandhi þegir, og seg-
ir ekki nokkurt orð. Annar helzti;
leiðtogi Nationalistanna á Ind-
landi, Wallabhai Patel, var líka
tekinn fastur. Hefir Gandhi enn
sem fyr várað sitt fólk sterklega
við öllum ofbeldisverkum, bar-
dögum og blóðsúthlellingum, en
hann hefir eggjað það til að brjóta
lögin, borga ekki skatta og sýna
stjórninni mótþróa með ýmsu
móti, auk þess að kaupa
engar útlendar, eða að minsta
kosti ekki brezkar vörur. Það lít-
ur út fyrir að stjórnin sé ráðin í
því, að bæla niður mótþróann, len
vænta má þess, að ekki verði þar
farið að rasandi ráði, eða ósann-
girni beitt, meðan Ramsay Mac-
Donald er forsætisráðherra Brlet-
lands og Lprd Willin'gdon vísi-
konungur á Indlandi.
Nanna Benson
Aðfaranótt sunnudagsins 3.
janúar andaðist að heimili sínu
hér í borginni húsfrú Nanna Ben-
son. Hafði hún verið biluð að
heilsu hin síðari mfsseri, enda
komin hátt á áttræðisaldur.
Hún hét fullu nafni Nanna
Sofía og var dóttir Arngríms mál-
ara, Gíslasonar skálds frá Skörð-
um, og konu hans Margrétar
Magnúsdóttur. Hún var fædd á
Neslöndum í Mývatnssveit 10.
nóvember 1854.
Árið 1877 giftist Nanna sál.
eftirlifandi eiginmanni sínum
Benedikt Jónssyni, frá Stóru-
völlum í Bárðardal. Höfðu þau
verið í hjónabandi rúm 54 ár nú
er dauðinn kom á heimilið þeirra
snotra, að 739 Toronto St., og
skildi þau um hríð.
Einkabarn þeirra hjóna, sem á
lífi er, er læknisfrú Aðalbjörg
Brandson í Winnipeg. Fjögur
börn þeirra dóu á ungum aldri.
Til Vesturheims komu þau Bene-
dikt og Nanna árið 1883 og hafa
ávalt síðan átt heima í Winnipeg.
Benedikt er söðlasmiður og ak-
týgja, og stundaði hann þá iðn
hér í borginni fram til síðustu ára.
Er hann nú kominn fast að átt-
ræðu, en þó við heilsu. Hafa þau
hjón alkunn verið lengi í íslenzku
á þvi. Kom það okkur ekki á óvart.
Frá ferðatagi mínu til útstöðv-
anna mun eg segja ykkur í næsta
bréfi. Sem stendur eru góðar horf-
ur á að okkur gefist ný og óvænt
tækifæri til að flytja þessu fólki
fagnaðarboðskap friðarins.
Nýr kristniboði fluttist hingað i
sumar, Anda, skólabróðir minn úr
Noregi, ásamt konu sinni. En hún
hefir verið kenslukona í Laohokow
og er skólasystir Herborgar. Svo
vinna hér tveir kventrúboðar norsk-
ir, 5 kventrúboðar kínverskir og 8
trúboðar.
Verður sagt frá því í næsta bréfi
hvernig við skiftum með okkur
verkum, og gjöri eg mér von utn aS
geta sagt ykkur góðar fréttir.
Tengchow, Honan, 5. okt. 1931.
Ólafur Ólafsson.
—Bjarmi.
SPRENGIKÚLUR SENDAR
MEÐ PÓSTI.
Frétt frá New York getur þess,
að orðið hafi vart við einar tólf
sprengikúlur, að minsta kosti,
sem sendar hafa verið til ýmsra
borga í Bandaríkjunum. Eru þær
svo aflmiklar, að ein væri nægi-
leg til að spren'gja upp heila bygg-
ingu. Hafa þessi sprengitundur
þegar orðið nokkrum mönnum að
bana. Eru þessar sendingar sér-
staklega ætlaðar ítölum, sem í
landinu búa, og eru sumar þeirra
sendar til ítalskra konsúla, en
eins og nærri má getá, eru þeir
einir ekki í hættunni. Lögreglan
hefir ekki enn komist að því,
hverjir eru að þessu valdir, en
gerir sér !góðar vonir um að koip-
ast fyrir það áður en langt líður.
MINNA BYGT.
Árið sem leið námu bygginga-
leyfi, gefin út í Winnipeg, alls
$4,306,600, en árið 1930 námu þau
$6,653,680, og er því mismunur-
inn $2,347,080. Ibúðarhús bygð á
árinu, voru 416, en árið áður 519.
íbúðar marghýsi (Apartments)
voru að eins sex bygð, en átta árið
áður.
SIR GEORGE FOSTER
Hann andaðist í Ottawa hinn
30. f. m., 84 ára að aldri. Fæddur
í Carleton, N. B., 3. september
1847. Mentun sína fékk hann við
New Brunswick háskólann og 1870
var hann skipaður prófessor við
þann skóla í grískum og latnesk-
um fræðum. Skömmu síðar fór
hann til Evrópu og stundaði fram-
haldsnám við háskólann í Edin-
burgh á Skotlandi og Heidelberg
á Þýzkalandi. Árið 1873 kom hann
aftur til háskólans og kendi þar í
sex ár. Árið 1882 var hann fyrst
kosinn á þing og 1885 var hann
tekinn í ráðuneyti Sir John A.
Macdonalds. Eftir það átti hann
lengst af sæti á þjóðþinginu og
gaf sig alt af mikið við stjórnmál-
um og má segja, að um hálfrar
v.ldar skeið, hafi hann verið einn
með allra atkvæðamestu og vitr-
ustu stjórnmálamönnum þessa
lands. Bindindismálið lét hann
snemma til sín taka, og fylgdi því
fast fram alla æfi. Hann var vín-
bannsmaður. Ferðaðist hann all-
lengi og víða og flutti fyrirlestra
um þetta efni. Breytti hann aldr-
ei skoðun sinni í þeim efnum.
Síðari árin gaf hann sig mjög
mikið við því, að útbreiða þekk-
ingu Canadamanna á Þjóðbanda-
laginu og efla útbreiðslu þess og
afla því stuðnings þjóðar sinnar.
Hafði hann óbilandi trú á gagn-
semi þess og viðgangi. Hann kom
einu sinni til Winnipeg í þeim er-
indum og flutti þá ræðu um
þetta efni í Walker leikhúsinu.
Þeim sem þetta skrifar, er minn-
isstætt hve prýðisvel hann talaði.
Var hann þó þá orðinn gamall
maður. Hann var vafalaust einn
af mestu mælskumönnum, sem
Canada hefir enn átt. Notaði
hann mjög mælsku sína í þarfir
flokks síns, íhaldsflokksins, á
yngri árum, og reyndar lengi vel.
En mörg síðustu árin mun hann
ekki hafa verið mjög ákafur
flokksmaður.
Sir George Foster mun jafnan
verða minst með mikilli virðingu
og sem eins af mestu mönnum
þjóðarinnar á sinni tíð.
SAMKOMUHÖI.LIN.
Eins og kunnugt er, og áður
hefir verið getið um hér í blað-
inu, er nú verið að bylggja sam-
komuhús mikið í Winnipeg, ‘ The
Winnipeg Auditorium”. Þetta
verður mikil bygging og á að
kosta miljón dali. Hún verður
reist sunnan við Hudsons Bay
búðina, við The Mall að vestan,
St. Mary’s Ave. að norðan, Vaugh-
an St. að austan og York Ave. að
sunnan. Verður byggingin gerð
úr stáli, steinsteypu og Manitoba-
steini. Aðal inrigaugurinn verð-
ur af St. Mary’s Ave., en þó verða
inngangar einnig frá hinum stræt-
unum. Aðal samkomusalurinn á
að taka 4,800 manns, en þar verða
einnig minni fundarsalir og fjöldi
annara herbergja. Á öðru gólfi
verður pláss fyrir listasafn og
söfn af ýmsu tagi og skrifstofur,
sem nauðsynlegar eru. Þessi bygg-
in!g verður hin veglegasta í alla
staði og hún bætir úr mörgum
þörfum, sem Winnipegbúar hafa
lengi fundið til, en ekki getað bætt
úr fyr en nú, að sambandsstjórn-
in og fylkisstjórnin í Manitoba
hafa hlaupið undir bagga.
TVEIR MENN KÆRÐIR UM
ÞJÓFNAÐ.
Maurice Jones, bókhaldari, og
James Francis Spawls, aðstoðar-
bókhaldari í fjármáladeild stjórn-
arinnar í Manitoba, hafa verið
teknir fastir, og sitja nú í varð-
haldi, o!g er ákæran gegn þeim sú,
að þeir hafi, frá 1. janúar 1926
til 31. desember 1931, stolið
$102,700 af peningum tilheyrandi
fylkisstjórninni. Hefir Spawls
nú viðurkent að hann sé sekur
um þetta, en Jones hefir ekki enn
játað því eða neitað. Sagt er að
Jones hafi sjálfur tilkynt , lög-
reglunni hvernig komið væri fyrir
sér og félaga sínum, og voru þieir
þá báðir teknir fastir. Það var
rétt fyrir áramótin. Mun einhver
breyting hafa verið gerð nýlega
á bókhaldinu, eða eftirlitinu með
því og var þá væntanle!ga ekki
lengur hægt að dylja þetta óhæfu-
verk.
mannfélagi hér í borginni.
Nanna Benson var mikilhæf kona
og hinn mesti skörungur í hví-
vetna. Hún var með afbrigðum
fríð kona og tíguleg. Listfeng
var hún og sönghneigð, svo sem
hún átti kyn til. Hún tók mikinn
þátt í íslenzku félagslífi. Bind-
indismál lét hún sig mestu varða
og hafði staðið í félagsskap Good-
Templara fjölda mörg ár. Hún
var meðlimur Fyrsta lúterska
safnaðar í Winnipeg.
Jarðarförin fór fram á þriðju-
daginn var, 5. janúar. Útfarar-
athöfnin fór fram á heimili
tengdasonar hennar, Dr. B. J.
Brandson. Voru jarðneskar leif-
ar hennar lagðar til hvíldar í
Brookside grafreitnum. Séra Björn
B. Jónsson, D.D., jarðsöng hana.
ÓVANALEGA MILT VEÐUR.
í desembermánuði var veðrið
í Manitoba svo milt, að slíks eru
engin dæmi síðan 1877. Það var
að eins sex sinnum allan mánuð-
inn, að hitamælirinn náði zero-
marki, ogþrisvar sinnum rigndi.
Þó var það ekki nema litilshátt-
ar og sama er að segja um snjó-
komu, að hún var mjög lítil. 1
tólf daga af mánuðinum sá ekki
til sólar, en þó var sólskin í Win-
nipeg í 80 klukustundir í þessum
dimmasta mánuði ársins. Stund-
um hefir sólskinið verið meira í
þessum mánuði. Árið 1913 voru
sólskins klukkustundirnar 84%,
og 1927 voru þær 118.7. Annars
hefir tíðin verið framúrskarandi
góð í alt haust o'g er enn.
PRÓF. SIGURÐUR NORDAL.
Eins og áður hefir verið skýrt
frá í Lögbergi, er prófessor Sig-
urður Nordal nú við Harvard há-
skólann o’g verður þar árlangt og
flytur fyrirlestra um norræn efni.
Samkvæmt féttum frá Boston, eru
fyrirlestrar prófessorsins mjög
vel sóttir og þykir afar mikið til
þeirra koma. Þykja þeir fróðleg-
ir mjög og vel fluttir. Eftir jól-
in fór prófessor Nordal til New
York og var þar nokkra daga hjá
frænda sínum, Emile Walters, og
frú hans.