Lögberg - 14.04.1932, Page 4

I
Bls. 4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 14. ABRÍL 1932.
Högberg
Gefið út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
69 5 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
Verð $3.00 um árið—Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia
Press, Limited, 695 Sargent Ave., Winnlpeg, Manitoba.
PHONES 86 327—86 328
Prófessor Sigurður
Nordal
Heimsókn hans til Vestur-íslendinga er
lokið. Hann lagði af stað héðan á laugar-
dagsmorguninn, áleiðis til Harvard háskól-
ans, eftir tólf daga dvöl í Winnipeg og
grendinni. ,
Maður heyrir stundum sagt um Islend-
inga í Wmnipeg, að þeir geti aldrei komið
sér saman um nokknm skapaðan hlut. Það
hefir nú ávalt verið ofmælt, þó það kunni að
hafa haft við dálítið sannleiksbrot að styðj1
ast, og nú er ekki lengur hægt að segja það
með nokkrum sanni. Þeim kemur áreiðan-
lega saman um, að þar sem prófessor Sig-
urður Nordal er, hafi þeir átt góðum gesti
að fagna. Þeir hafa vafalaust verið ein-
huga um það, að gleðjast yfir komu hans og
þeir hafa verið vel samtaka í því, að fagna
honum eftir beztu föngum, og vér þorum að
fullyrða, að allir hefðu þeir fegnir viljað, að
hann hefði verið hér lengur, helzt miklu
lengur.
Tvo fyrirlestra flutti prófessor Nordal
hér í borginni, þessa daga, sem hann stóð
hér við, eins og áður hefir verið að vikið
hér í blaðinu, báða í Fyrstu lútersku kirkju,
og báða fyrir svo að segja fullu húsi. Auk
þess ávarpaði hann stærri og minni hópa fs-
lendinga hér daglega og við ýms tækifæri.
Það er ekkert of sagt, að íslendingar hér
beinlínis söfnuðust utan um hann, til að
hlusta á hann og kynnast honum.
Svo ánægjulegt sem það væri, að geta
fært lesendum vorum eitthvað af því, sem
prófessor Nordal hafði að segja, þá verður
samt sem áður engin tilraun til þess gerð.
Þess er enginn kostur, að gera erindum
hans þau skil, sem þau verðskulda. Það
verður að nægja að geta þess, að viðfangs-
efni hans voru norræn og íslenzk, viðfangs-
efni Ivísindamannsins og skáldsins, Kann
hann þannig með þessi efni að fara, að það
er regluleg unun að hlusta á hann. Þar
með er ekki sagt, að hann sé mikill ræðu-
skörungur, eins og það er hér vanalega
skilið. En hann flytur mál sitt eins og
manni finst, að sönnum mentamanni beri
að gera og öll er framkoma hans í fullu
samræmi við það, Ijúfmannleg og aðlað-
andi og blátt áfram.
Eitt með því fyrsta, sem vakti eftirtekt
vora á Sigurði Nordal, var stutt grein, sem
hann hafði skrifað um fóstru sína dána,
Steinunni Sigurðardóttur á Eyjólfsstöðum
í Vatnsdal. Hún var eitthvað töluvert öðru-
vísi, heldur en æfiminningar eru vanalega.
Þessi kona hafði farið á mis við mentun í
ungdæminu, eins og flestar alþýðukonur á
þeim árum, en var beinlínis fróðleiksþvrst.
Eftir að Sigurður fór í Latínuskólann, fór
hann að segja fóstru sinni ýmislegt, sem
hann hafði þar lært og sem hann hélt að
fóstru sína langaði til að fræðast um. En
það kom oft fvrir, að hún vissi það, sem
íiann var að segja henni, og þótti honum
það undarlegt. Hann spurði hana því einu
sinni hvernig á því stæði, að hún vissi svona
mikið. “Hann Sigurður minn sagði mér
það,” svaraði hún. Sá Sigurður var sonur
hennar, sem líka hafði gengið mentaveginn,
en dó ungur.
Eftir komu prófessors Sigurðar Nordals,
getum vér Islendingar í Winnipeg, eins og
svo ótal margir aðrir, sagt eitthvað líkt þessu,
— “hann Sigurður minn sagði mér það”—,
og vér gerum það, þó vér segjum það kann-
ske ekki eins einfaldlega og fallega, ein3 og
húsfreyjan á Eyjólfsstöðum. Prófessor
Nordal hefir frætt oss um margt og vér
minnumst þess með þakklæti og virðingu.
Hans göfuga lífsstarf er það, að fræða
aðra, og vér þekkjufn ekkert göfugra og á-
nægjulegra, en að mega ferðast eins og kon-
ungur og strá gulli þekkingar sinnar og
vitsmuna á báðar hendur, og vera auðugri
eftir en áður.
Vér buðum prófessor Sigurð Nordal ein-
Læglega velkominn, þegar hann bar að garði.
Nú þökkum vðr honum jafn einlæglega fyrir
komuna og óskum honum ávalt allra heilla.
Fjármálin
Hinn nýi fjármálaráðherra Canada, Hon.
E'. N. Rhodes, lagði fjárlagafrumvarp sitt
fyrir þingið hinn 6. þ. m.
Fjármál þessa lands eru alt annað en álit-
leg. Frá Ottawa er nokkurn veginn sama
sagan að segja, eins og frá fylkjunum flest-
um eða öllum, nema hvað hér er alt miklu
stórkostlegra, eins og við er að búast. Til
þess að tekjurnar á fjárhagsárinu 1932—33
geti mætt ákveðnum og fyrirsjáanlegum út
gjöldum, eru skattarnir enn hækkaðir um
$55,000,000. En það eru allar líkur til, að
útgjöldin verði miklu meiri heldur en gert
er ráð fyrir og tekjumar líklega minni, svo
líkurnar era heldur litlar til þess, að ekki
safnist enn miklar skuldir á þessu fjárhags-
ári.
Á þessu síðasta fjárhagsári hefir þjóð-
skuldin vaxið um $119,505,000. Utgjöldin
hafa orðið það mikið meiri en tekjumar.
Þetta kemur aðallega til af því, að tekjura-
ar, einkum tolltekjur, hafa orðið miklu
minni en áður, sem aftur kemur til af því,
að viðskiftin við önnur lönd eru nú orðin svo
afar lítil í samanburði við það, sem áður
var. Þar á móti hafa útgjöldin orðið afar
mikil, sem sérstaklega kemur til af því, að
$38,000,000 hefir verið varið til atvinnu-
bóta og til hjálpar atvinnulausu fólki, og
$11,000,00 til að bæta bændum upp hið lága
hveitiverð. Það er fjórum miljónum meira
en gert var ráð fyrir.
Skattar eru hækkaðir með ýmsu móti, og
í sumum tiljællum æði mikið, eða um þriðj-
ung, eins og t. d. söluskatturinn (sales tax),
sem er hækkaður úr 4 per cent upp í 6 per
cent. En það sem almenning varðar mestu
og allir þurfa að vita, er það að frá 1. maí
þarf að láta þriggja centa frímerki á allar
bankaávísanir, sem eru frá $5.00 upp í
$100.00, en sex oents, ef þær eru þar yfir.
Sama er að segja um póstávísanir, skuld-
bindingar (promissory notes) og fleiri skjöl
af því tagi.
í>ví er ekki að neita, að fjárhagur lands-
ins er langt frá því að vera í góðu lagi, og
nú síðustu árin fer hann stórkostlega versn-
andi ár frá ári. Stjómin sýnist ekki geta
við þetta ráðið, og eins og komið er, er
vafalaust enginn hægðarleikur að ráða við
það. Það sem hér veldur rnestu um, er það,
hve stórkostlega viðskifti Canada við aðrar
þjóðir hafa minkað. Á síðustu tveimur ár-
um hafa innfluttar vörur minkað um $310,-
000,000, og útfluttar vörur um $208,000,000.
Af þessu leiðir mikill tekjumissir fyrir
stjórnina og mikill atvinnumissir fyrir fólk-
ið í landinu. Hagfræði núverandi stjórnar
virðist vera á þá leið, að það geri ekkert til,
hvort viðskifti Canada við aðrar þjóðir séu
meiri eða minni, ef vér að eins seljum meira
en vér kaupum. Meðan Canada getur selt
nokkra ögn út úr landinu, er æfinlega hægt
að sjá um það. Til þess þarf ekkert annað
en banna innflutning á öllum útlendum vör-
um, eða gera hann ómögulegan með hátoll-
um.
ingum í Winnipeg þykir ávalt
vænt um, þegar hann kemur.
Með sínum einkennilegu og sér-
stæðu ljóðum, hefir K. N. unn-
ið sér þær vinsældir meðal Is-
lendinga, hvar sem þeir eru,
að þær fymast ekki. Eitthvað
töluvert mikið hlýtur prófessor
Nordal að þykja til ljóðmæla
hans koma, annars hefði hon-
um ekki verið eins mikið á-
hugamál að kynnast honum
eins og honum var.
Þegar vér hittum K. N. í
þetta sinn, fórum vér að spyrja
hann eftir nýjum vísum, eins
og vér reyndar geram alt af
þegar vér höfum tækifæri til.
Hann sagði, að í Bandaríkjun-
um væri alt af talað um, að það
þyrfti að minka framleiðsl-
una. Það væri skoðun “yfir-
valdanna”, að þetta væri þjóð-
ráð, og þeirra ráðum vildi hann
fylgja, enda væri sín fram-
leiðsla orðin svo að segja eng-
in. Út af því hafði hann gert
þessa vísu:
Skálda minstur, fyrst eg fann,
frekar þó sé skrítið,
eina kúnst, sem enginn kann,
að yrkja nógu lítið.
En hvað sem “ yfiiwöldun-
um” kann að líða, þá má K. N.
reiða sig á, að Islendingar yfir-
leitt, vilja miklu fremur, að
hann yrki heldur meira en
minna — dragi ekki alt of mik-
ið úr framleiðslunni.
Fréttabréf
Seattle, Wash., 6. apríl 1932.
Herra ritstjóri Lögbegs!
Tillgangurinn með þessum lín-
um er ekki sá, að láta þær flytja
nein stórtíðindi héðan, þó vitan-
lega “komi margt á daginn” hér,
sem í öðrum borgurn landsins og
sumt af því býsna stórfelt, en sem
engin þörf er á að minst sé hér;
nóg sést af slíku á prenti í öllum
blöðum, og sem alt hljóðar upp á
það sama og allir vita hvað er.
En á hinn bóginn gerist sama
salgan hér sem annarstaðar, hálf-
dauðir tímar, eða með öðrum orð-
um, óvanaleg deyfð í öllum
rekstri, hvort heldur í atvinnu-
'greinum eða verzlunarviðskiftum,
og hefir Seattle borg alls ekki
sloppið undan þeirri plágu, sem
ekki var heldur við að búast, því
hún er of stór til þess.
En þrátt fyrir það, þó fólk sé
óvant svona löguðum álögum hér
í borg, sem oftast hefir haft nægi-
lega atvinnu fyrir alla, þá taka
menn þeim eins og þeir koma, með
stilling og án nokkurra æsinga, í
von um, að alt þetta öfugstreymi
lalgist fyr heldur en seinna.
K.N.
Dakota skáldið, K. N. Júlíus, kom til
Winnipeg á sunnudaginn í vikunni sem leið,
og var hér þangað til á fimtudaginn, að hann
fór aftur heim til Mountain.
Það er ekki oft, að K. N. kemur hér norð-
ur fyrir “línuna”, og mun hann ekki hafa
komið til Winnipeg síðan haustið 1925. En
þannig stóð á komu hans í þetta sinn, að
prófessor Nordal hafði látið í ljós, að sig
langaði til að sjá og kvnnast skáldinu, sem
ort hefði “Kviðlinga” og mörg önnur ljóð,
sem hann liefði haft mikla ánægju af. Pró-
fessor Nordal hafði ekki tíma til að fara til
Mountain og var því K. N. beðinn að koma
til Winnipeg. Tók hann því vel, þó hann að
ví^u fyrst í stað,teldi á því ýms tormerki.
Eitt af því, sem hann sá þessari ferð til fyr-
irstöðu, mun hafa verið það, að hann taldi
sig ekki skrýddan brúðkaupsklæði, en fanst
svo sem sjálfsagt, að hér mundi hann sitja
veizlu með prófessornum og öðrum, eins og
raun varð á. Hefir kannske dottið í hug,
“myrkrið fyrir utan.” Þegar K. N. var
að bollaleggja með sjálfum sér, hvort hann
ætti að fara, eða fara ekki, gerði hann þessa
vísu:
Ef eg fer, þá fer eg ber
eg ferðast,eins og Gandhi.
Þektur er eg , heima og hér,
holdi klæddur andi.
En K. N. kom, og hvort sem hann var
skrýddur brúðkaupskvæði éða ekki, þá má
telja alveg víst, að prófessor Nordal hafi
haft ánægju af að kynnast honum. Hitt er
líka áreiðanlegt, að fjölda mörgum Islend-
Atvinnuleysið svarf nokkuð hart
að mörgum hér alt síðastliðið ár
og hefir gert til þessa, svo talsvert
stór hluti atvinnulausra manna
hefir orðið að njóta styrks frá
því opinbera; svo engin áberandi
neyð er enn á meðal þeirra, því
strangt eftirlit ýmsra iélaga og
nefnda er haft með þeim, sem
þurfandi eru, og öllum slíkum
boðið að gefa sig fram, ef þeir
ekki finnast við aðrar rannsóknir,
sem gerðar eru.
En hvað lengi þetta þarf svona
að ganga, verður tíminn að leiða
í ljós. — Ekk er mér kunnugt um,
að íslendingar í þessum bæ hafi
enn orðið að þyggja styrk á þenn-
an hátt, og hafa þeir þó margir
orðið atvinnulausir langtímum
saman, bæði s. 1. ár og eins það
sem af er þessu ári; en ekki væri
það nema eðlilegt, að einhverjir af
þeim hafi þurft þess, af líklega
sjö til átta hundruð löndum, sem
reikna má til heimilis í þessum
bæ og sem ekki eru allir miklum
efnum búnir, og máske fæstir.
Oig allir, sem kunnugir eru stór-
bæjalífinu, vita það, að þegar at-
vinnan þar bregst, þá eru flestar
bjargir bannaðar og í flest skjól
fokið fyrir daglaunamanninn, sem
oft og tiðum stólar algerlega upp
á vinnuna, sem hann fær í þeim
bæ, sem hann býr í; margir, sem
lítinn eða engan forða hafa, að
eíns tvær hendur, sem að litlv
gagni koma, þegar ekkert er fyrir
þær að igera, sem gefur björg. —
Bæjarlífið getur verið gott og
yndislegt, þegar vel gengur; en
uppskerubrestur þar verður ekki
síður tilfinnanlegur en á meðal
bændalýðsins, þegar þeirra upp-
skera brestur. En- nú er bfestur í
“pottinum” alstaðar, bæði hjá
bændum og borgarlýð, sem kunn-
ugt er, og enginn veit bót á þeim
bresti, eða sýnist að geta nokkuð
gert. Verður því líklega eina úr-
ræðið, að bíða og sjá hvað setur,
og æðrast ekki um of þó illa gangi.
—Meira rúmi eða tíma ætla eg svo
ekki að eyða um þetta mál, því
kreppumálið er öllum kunnugt.
Tíðarfar hér um slóðir hefir
verið með stirðara móti á umliðn-
um vetri, meiri kuldi og meiri
vætur, en vanalega igerist hér að
vetri til; kulda regn af og til í
jan. og febr., og snerist ýmist í
snjó, sem að eins festist þó, en
hvarf brátt fyrir regni eða sól;
væg frost komu hér seint í janúar
og snemma í febrúar, en komst þó
hæst einn dag í 20 gr. yfir zeró;
meðaltal hita í jan. og febr. um
35 gr. yfir zer. en í marz 45 gr.
yfir z á Fahrenheit; talsvert regn-
fall í gegn um allan marzmán. en
loft mikið hlýrra. Yfir alt árið
sem leið var regnfallið hér við
Puget Sound 36 þuml. og 14 þuml.
meira en árið næsta þar á undan.
mesta regnár í tíu síðastliðin ár,
sögðu veðurskýrslurnar. Mjög
litlir hitar hér alt síðastlið-
ið sumar, er mér sagt, því eg var
þá í Minnesota, og fanst vera
heldur heitt þar.
Heilsufar meðal almemjings
hefir verið heldur gott, að undan-
teknu kvefi o!g flu, sem oftast
heimsækir fólk hér við hafið á
vetrin, en lagðist þó heldur létt á
menn í flestum tilfellum.
Sex Islendingar hafa dáið hér í
bænum síðan í júní síðastl., sem
mér er kunnugt um, og skal eg
nefna þá hér;
Guðríður Nikulásdóttir, 3. júlí,
1931, 93 ára gömul, tengdamóðir
ekkjumannsins Jóns Oddsonar hér
i bæ og undir umsjón hans síðan
og áður en hann misti konu sína
Guðfinnu, fyrir sex árum síðan.
Mrs. Jóna Guðmundína Pálsson
Webber, 2. ágúst 1931, 32 ára að
aldri.
Mrs. Kristín Erlingson, 25. nóv.
1931, 62 ára gömul.
Mrs. Friðrikka Guðmundsdóttir
Goodman^ 9. janúar, 1932, 49 ára.
Ungfrú Elín B. Björnson, 1.
marz 1932, 41 árs gömul.
Guðmundur Gíslason Laxdal, 10.
marz 1932, 69 ára gamall.
Um aðkomu-gesti og ferðafólk
til bæjarins í vetur, get eg lítið
sagt, því eg er manna ónýtastur
að grafast eftir nöfnum á þeim;
er þó varla samkoma meðal ís-
lendinga, af hvaða sort sem er, að
ekki sjáilst einn eða fleiri aðkom-
andi, sumir langt að og aðrir
skemra; munu þau ferðalölg hald-
ast lengi, því Seattle borg dregur
marga að sér, en hrindir fáum frá
sér, og ekki ber mikið á, að fólk
flytji um set héðan, þó harðir séu
tímar, — máske heldur hvergi að
flýja, og bezt að sitja þar sem
maður er kominn, — þó veit eg
um einstöku, er flutt hafa sig í
vetur á slóðir vandafólks síns í
fjarlægum plássum, eins og Gunn-
laug Jóhannsson og konu hans
Ragnhildi, er fluttu til Californíu,
o!g Mósart Jónsson og móðir hans
Ingibjörg, er fluttu seinni part
marz til Morden bygðarinnar í
Manitoba. En hvað margir land-
ar hafa flutt hingað á þessum síð-
ustu tímum, get eg ekki talið upp
hér, en þeir eru sjálfsagt fleiri en
hinir, sem flutt hafa burtu.
Félagslíf meðal landa heldur
hér furðanlega áfram, þó tímarn-
ir kreppi að; vitanlega draga þeir
þó talsverðan kraft úr, bæði í
stofnun og aðsókn samkoma. —
Skemtanir hafa oft farið fram i
vetur hjá íslendingum, o!g oftast
verið bæði góðar og ódýrar. Og
nokkrar matarveizlur, sem gjarnan
hafa haft bezta aðsókn — því all-
ir þurfa að borða. — Bezt var sótt
miðsvetrarmótið, sem lút. söfnuð-
urinn hafði að kvöldi þ. 26. febr.
s. 1. Þar voru um 150 gjaldgengir
matþegar og afrakstur góður. Má
vera, að íslenzku réttirnir, sem þar
1 meir en þriöjung aldar hafa Dodd’s
Kidney Pilla veriB vlöurkendar rétta
meðalið við bakverk, gigt, þvagteppu
og mörgum fleiri sjúkdömum. Fást hj.t
öllum lyfsölum, fyrir 50c askjan, eða
sex öslcjur fyrir $2.50, eða beint frá The
Dodd’s Medicine Co., Ltd., Toronto, ef
borgun fylgir.
voru fram reiddir, sviðin, lifra-
pylsan, skyrið o!g fleira, hafi þá
dregið fólk að sér, því mörgum
þóttu þeir ljúffen'gir og neyttu
þeirra með góðri lyst,— en engum
varð þó óglatt eftir á, svo frézt
hafi.
íslenzku skóla er haldið hér
uppi í þrjá mánuði á hverjum
vetri af lestrarfélaginu “Vestri”,
frá 1. jan. til 1. apr. Er þetta
fimti vetur þess skóla, að mig
minnir; um tuttugu börn, frá 6—
12 ára, sækja skólann og sækja
hann vel, enda er góð rækt sýnd
þeirri kenslu af kennurunum, sem
eru sex að tölu, og stundum sjö,
alt gift fólk og flest æfðir kenn-
arar og hestar í íslenzku máli.
Árangur virðist að vera góður af
þeirra starfi.
Ungmennafélagið, sem stofnað
var hér í lút. söfnuðinum fyrir
nokkrum árum, en komst aldrei á
fastan fót sökum óstöðugrar for-
göngu leiðtoga þess, þá er prest-
ar voru hér að eins með köflum,
hefir nú tekið aftur til starfa í
vetur, undir umsjón prests safn-
aðarins, séra K. K. Ólafsonar, og
halla sér nú að hinu almenna
kirkjulega félagsskap “Luther
League” (Bandalag)i. Eru því
góðar horfur á, að þetta félag
haldi nú áfram sínu ætlunarverki,
með jafngóðum fyrirliða sem séra
Kristinn er. Lífvænlegasti veg-
urinn til að byggja upp kristna
kirkju, er sá, að unga fólkið taki
saman höndum og vinni þar í rétta
átt, þá mundi hún í fyrstu blómg-
ast o'g vara. Vér vonum að það
verði. — Sunnudagsskólinn hefir
verið vel sóttur í vetur og vel
ræktur af kennurum hans; en að-
sókn messugjörða hefði mátt vera
betri. Síðastliðinn sunnud. flutti
einn af guðfræðanemum þeim,
sem hér eru á prestaskólanum í
vetur, Theodore Sigurðsson,
guðsþjónustu i fullu formi, í fjar-
veru séra Kristins, sem fór aust-
ur yfir fjöll í vikunni er leið, og
fórst honum það vel úr hendi að
allra dómi. Er þetta fyrsti vetur
Theódórs á prestaskóla og þótti
því meiri furða, hve vel hann
gerði. Tveir aðrir ísl. stúdentar
eru þar einnig, Bjarni A. Bjarna-
son og Jóhann Friðriksson, er báð-
ir hafa komið hér fram á okkar
samkomum í vetur, og geðjast
mönnum vel. Sá síðarnefndi er
með sitt þriðja ár á prestaskóla,
og er það spá manna hér, að ein-
hverjir fái þar góðan prest, ef
honum endist líf og heilsa.
Hér eru tveir söfnuðir íslenzk-
ir, eins og mörgum er kunnugt,
lúterskur og frjálslyndur (únítar-
oskur) og kemur hið bezta saman,
þó hvorugir fari mikið í annars
kirkju, nema þegar þeir brúka
þær til annara athafna en guðs-
þjónusta. Til dæmis leigjum við
þeirra skemtanasal fyrir okkar
fjölmennu gleðimót, því þeirra er
með betri útbúnaði en okkar; aftur
kenna þeir í okkar kirkju íslenzku-
skóla, og við sækjum nokkuð hver
annars samkomur á víxl.
Þann 1. þ. m. var “Skuggasveinn”
leikinn fyrir fullu húsi í fundar-
sal þeirra, er kallast Parish Hall:
ungt fólk og miðaldra úr báðum
söfnuðum stóð fyrir þeim leik og
lék hann; aðgangur 50c. fyrir
fullorðna og 25c fyrir börn; mun
arðurinn hafa gengið í kostnað,
og afgangur til leikenda, ef nokk-
ur var. Ekki vil eg leggja út í
það, að dæma nokkuð um leikend-
urna þar, því eg er ekki fær um
það. Mér fyrir mitt leyti fanst
þeir koma allir vel fram og leika
sín hlutverk hver og einn af tals-