Lögberg - 02.06.1932, Blaðsíða 7

Lögberg - 02.06.1932, Blaðsíða 7
LÖGBBRG, FIMTUDAGINN 2. JÚNÍ 1932. Bto. 7 Getur núverandi fyrir- komulag staðist ? Eftir Ralph Connor. ÞRIÐJI PARTUR. Sameinðuð mannfélags starfsemi. Þrjú orð stjórna hreyfingum í mannheimi: Vinna. Peningar. Líf. Látum oss segja, á annan veg, eitt- hvað sem vér höfum áður sagt um þetta þrent, vinnu, peninga og líf. Vinan er fyrsta og frum-undir- stöðu atriðið. Það er starfsþrek mannsins, sem hefir áhrif á hlut- ina, o'g gjörir sér umheiminn und- irgefinn, samkvæmt óskum manna. Þetta er lífæð, er mein- ing alls þess, sem vér köllum iðnað eða starfsemi í heiminum, eins og og hann er nú. Tvent er óumflýj- anlegt, sem vinnan verður að byggjast á: (1) Samvinna, sprott- in af samúð; (2) Tilgangurinn, að vinna mannfélaginu gagn sem heild. Án fyrra skilyrðisins fer starfið í handaskolum og alt fer í mola, eins og einmitt nú á sér stað; án þess síðara, verður starf- ið að harðstjórn, “kú!gun” á aðra hliðina, og þrældómur á hina. IPeningar eru mælikvarði, gildi þess, sem starfið eðá vinnan framleiðir. Þeir eru gjaldmiðill milli þeirra, sem framleiða og hinna, sem nota. Peningarnir verða miðill, sem skifti manna á hlutur byggist á, sem eðlilega ætti að vera miðaður við það, að báðir málsaðilar hefðu hag af skiftunum. Peningar eiga þann- i!g í fyrsta lagi að merkja gildi vinnunnar við að framleiða hlut- ina, og í öðru lagi hag þann, sem kaupandi hefir af því að verða handhafi hlutanna. Það er áríð- andi, að hafa í huga þetta tvenns- konar gildi peninga, hvenær sem er. Kftir því sem framleiðsla og viðskifti aukast, eykst notkun peninga, og þeir verða þunga- miðja orku framleiðslunnar, «fyr- irkomula!gs og útbreiðslu, í því efni, o!g sameignar. Með þeim er einnig grundvöllur viðskiftanna lagður, flýtt fyrir þeim og þau aukin, þar til svo er komið, að hlutirnir komast óhultir í hendur þeim, sem nota þá í sambandi við sína eigin lífsframfærslu. Líf. — Þetta orð er eitthvert hið erfiðasta orð að þýða, sem til er í málinu. Það getur þýtt frjómagn jurta og dýraríkjanna, sem lætur á sér bæra, þar sem umhverfið er heilbrigt og fram- leiðir plöntur og dýr, okkur á ó- skiljanle!gan hátt, það er: innra eðli tilverunnar. Það getur þýtt áframhaldandi samband, dýrsins eða plöntunnar, við umhverfið. Douglasar furu- tréð getur lifað í þúsund ár. Það getur þýtt reynslu einstak- lingsins, sem leiðir af baráttu hans fyrir tilveru sinni, og þroska hans líkamlega, andlega og siðfreðis- lega, þögar hann beinir kröftum sínum í rétta átt, svo sem unt er. Það er í þessari merkingu, að vér viðhöfum orðið líf. Líf í þessari merkingu: að lifa sem allra fullkomnustu lífi að unt er, er í raun og veru markmið allra í mannheimi. Meðulin, sem notuð eru til framkvæmda í þessu efni, eru skilin, notuð og viðhöfð með ýmsu móti, samkvæmt eðli, ásigkomulagi og umhverfi ein- staklingsins; en markmiðið er alt af það sama: að lifa fullkomnara o!g betra lífi, en fyrirrennararnir.' Markmið meistarans mikla, sigur- vegarans mesta,, var það, að “þeir mættu. lifa, lifa fullkomlega, hinu mesta og bezta lífi.” Þetta er það sem innibindst í undirstöðu og einkaréttindum allra siðmentaðra manna og kvenna: Líf, frjáls líf, þroskað líf. Menning bendir á stjórn, ein- hverja stjórn. Látum oss hér end- urtaka það, að stjórninni er skylt að sjá um, að hver einstaklingur njóti sinna einkaréttinda. Það er ekki ætlast til, að stjórn- in framleiði það, sem fólk þarfn- ast, né færi þeim hlutina heim. Það er verk þeirra, sem framleiða o!g skiftast á hlutum. Það er samt skylda stjórnarinnar, að hafa gát á hverju fram fer og sjá til þess. að hver einstaklingur nái rétti sínum, sé ekki beittur ofriki eða “valdi”: sjá um, að hinn sterki fari ekki illa með þann, sem er minni máttar, og að hinn slægi, undirförli, vefji ekki hinum ein- falda um fingur sér. Stjórnin má ekki fara í neitt manngreinarálit, heldur gera alt sem hún getur fyrir hvern sem er, háa og lága jafnt. 1 þeim sökum á stjórnin að skoða alla sem jafningja og jafna. Og þó ekki sé gert ráð fyr- ir, enn sem komið er, formlega, að stjórnin taki að sér framleiðslu hluta o!g viðskifti yfirleitt, þá virðist samt, sem í sumum tilfell- um að hún gæti tekið að sér hvorttveggja “til hagnaðar öllum lýð”. Til dæmis sýnist rétt og ha!g- kvæmilegt, að hún tæki að sér öll hin stærri opinberra verka, svo sem: póstflutninga, flutnin'ga og ferðalag alt á sjó og lani og í lofti, víðvarp og fleira. Þar að auki gæti stjórnin tekið að sér, og hefir gert það, til hagnaðar öllum hlutaðeigendum, að kynnast innlendum og útlendum markaði, .vísindalegar rannsóknir i ýmsum efnum, vernd gegn svikum á ýms- um fæðutegundum, sem mönnum eru seldar, meðulum og raunar öllu öðru, sem almenningur þarfnast og þarf að kaupa. Það er eftirtektarvert að svo virðist, sem stjórnin hafi tilhneig- ingu til að færa út kvíarnar stjórnarfarslega, og skifta sér af ýmsu, sem ekki hefir verið ætlast til að hún skifti sér af, svo sem framleiðslu og viðskiftum yfir- leitt. Eftirlit hennar á iðnaði, á verkstæðum, er að verðal algeng- PROVINCE OF MANITOBA (HON. W. R. CLUBB, Minister of Public Works) BUREAU OF LABOR and FIRE PREVENTION BRANCH Office: 332 LEGISLATIVE BUILDINGS______________________TELEPHONE: 804 252 Pessi deild er stofnuC til aC hafa samvinnu við verkveitendur og verkamenn og aðra og hefir umsjðn með eftirfylgjandi lögum "The Bureau of Labor Act” “The Manitoba Factorics Act’’ “The Bake Shops Act’ “The Building Trades Protection Act” ‘The Fair Wage Act” “The Electrician’s License Act” “The Elevator and Hoist Acf’ ‘The Shops Regulation Act” Upplýsingar um að þessi lög hafi á einhvern hátt gefinn. Deildin skorar á félög og einstaklinga, verkveitendur og verkamenn i Manitoba, að gera alt sem hægt er til að draga flr hinum sífjölgandi slysum. Styðjið deildina f því að varna slysum, með því að sjá um að auglýsingum því viðvíkjandi sé þannig fyrir komið að þær séu lesnar. VENJIÐ YÐUR Á VARFŒRNI—ÞAÐ BORGAR SIG! STANDIÐ Á VERÐI GEGN ÓVININUM Góður þjónn ELDUR! Öfær húsbóndi SEM ALPREI SEFUR I J 6 f 1 A W er nokkuð, sem viðkemur öllu landinu, en I er að því leyti sérstætt, að því verður að vera sint sérstaklega á hverjum stað fyrir sig. Ef hvert umhverfi get- ur dregið nokkuð verulega úr lífs- og eignatjóninu, þá verður tjón þjóðarinnar þeim mun minna. Framkvæmdir í þessu efni, ættu því alstaðar að vera eins miklar og mögulegt er. Þar sem það er viður- kent, að öll vörn gegn eldsvoða eigi að vera stunduð eins og bezt má vera, þá þarf fyrst og fremst að kenna fólki að skilja eldshættuna og varast hana. MUNIÐ ÁVAX/T, að varúðin er bezta vörnin gegn eldshættunni. E. McGRATH, Secretary, Bureau of Labor and Fire Commissioner “The Public Buildings Act” “The Minimum Wage Act “The Steam Boiler Act” The Licensing of Ginematograph Projectionists under “The Public Amusements Acf’ “The Fire Prevention Acf’ “The One Day of Rest in Seven Act for Certain Employees.” t 4 verið brotin, verður tafarlaust gaumur Fyrir Þá, Sem Eru Að Léttast Og Missa Krafta. Fólk, sem er að megrast og missa krafta, á bágt með að sofa, hefir litla matarlyst og er alt af þreytt, ætti að reyna Nuga-Tone og mun það á fáum dögum gera mikla breytingu á heils- unni. petta meðal er ágætis heilsu og orku gjafi of það gefur þér meiri mat- arlyst, læknar hægðaleysi og meltingar- leysi, eyðir gasi í maganum og innýfl- unum og bætir heilsuna á allan hátt. Nuga-Tone eyðir fljótt óhollum efn- um sem safnast hafa fyrir í líkamanum, læknar nýrnaveiki og blöðru-sjúkdóma, höfuðverk, svima og annað því llkt púsundir karía og kvenna hafa fundið Nuga-Tone rétta meðalið til að gefa þeim betri heislu og meiri krafta. pað veitir endurnærandi svefn og fitar þá, sem magrir eru. Láttu ekki bregðast að reyna það. Nuga-Tone fæst hjá öll- um sem meðul selja. Hafi lyfsalinn það ekki við hendina, þá láttu hann útvega það frá heildsöiuhúsinu. KAUPIÐ ÁVALT LUMBER Kjá THE EMPIRE SASH & DOOR CO. LTD,. HENRY AVE. EAST. - - WINNDPEG, MAN. Yard Office: #th Floor, Itank of Hamilton Cliambers. ara og nærgöngulla. Stjórnin tek- ur nú að sér, að grenslast eftir, hvernig iðnreksturinn gengur, um það, hvað vinnutíminn sé lan'gur, um kaupið, um heilsufar verka- manna, um óhultleik þeirra og ýmislegt fleira. Stjórnin segir ýmsum f járhagslegum stofnun- um fyrir um það, hvað mikið þær geti borgað til hluthafa, hvað mikið af hlutabréfum þær geti gefið út, hvað mikinn varasjóð þær ættu að hafa, og fleira. Hin félagslega samúðar- og sameignar stefna hefir þannig smeygt sér inn svo lítið hefir bor- ið á. Með öðrum orðum, sérrétt- ur einstaklinganna hefir verið “veginn og léttvægur fundinn”. til hagnaðar heildinni, og dæmd- ur óvinveittur og hættulegur öll- um almennum þjóðþrifum. Sú hulgsun er að brjótast út, að ein- staklingurinn geti hvergi innan vébanda sérréttinda sinna, sagt með réttu við stjórnina, og það með þóttasvip: “Út með þig, hér er eg einvaldur!” Stjórnin er stöðugt að krefjast þess réttar, að líta yfir það sem fram fer á verk- stofum og skrifstofum, efnafræð- isverkstæðum og jafnvel, þó meira hikandi, að gægjast inn í það allra helgasta á bankastofnunum, á stöðvum auðfélaiga og í stofum lífsábyrgðarfélaga og annara vá- tryggingarstofnana og spyrja: “Hvað eruð þið að gjöra hér?” Og “hvers vegna gjörið þið þetta” Hið núverandi hlægilega o'g hrapallega ásigkomulag fram- leiðslunnar og hinar fjárhagslegu þrengingar, um heim allan, krefj- ast þess, að einhverjir, sem hafa völd og ráð, tækju sig til o!g reyndu með ráði og dáð að laga eitthvað. Hér eru nokkur dæmi um vand- ræði þau, sem fyrir dyrum eru fé- lagslega hjá oss og um heim all- an: 1. Hið margítrekaða ráðaleysi að sjá mönnum fyrir nokkurn veg- inn stöðugri atvinnu — mönnum, sem eru færir um að vinna og vilj- ugir að vinna. Undir hvaða fyrirkomulagi sem er, hljóta fáeinir að verða at- vinnulausir, tíma og tíma, vegna ýmsra breytinga á markaði, breyt- inga, sem gjðrðar eru í iðnaði, og vegna ýmsra ófyrirsjáanlegra til- fella. En það ætti ekki að vera ofvaxið mönnum með nútíðar- mentun, með sameinuðum kröft- um sínum, að fyrirbyggja at- vinnuleysi svo árum skifti um þvert og endilangt landið o'g jafn- vel um öll lönd, eyðileggjandi iðnað og starf einstaklinga og heilla þjóða, og sem dregur dáð úr mönnum, siðferðislega og alla vega, o!g fyrirbyggir hamingju miljóna karla og kvenna. 2. Getuleysi iðnrekenda að sam- rýma framleiðslu og kaupmagn manna. Hið núverandi, fálm í myrkrinu, upp á von og óvon, og hin sífeldu glappaskot, sem af því leiða, eyða tíma og peningum, og leiðir í Ijós þann hugsunarhátt, sem bólar á æði víða, að iðnrekendur svífast einskis í því, að bola hver annan út, í samkepninni um það að græða sem mest, (hver einstak- linlgur) á kostnað allra hinna. Slíkt er eyðileggjandi fyrir iðnað og starfsemi, að svo miklu leyti sem hvorttveggja gæti orðið um- hverfinu og þjóðfélaginu til gagns og uppbyggingar. Þessum iðnrek- endum gleymist flest annað en það, að stinga peningunum 1 sinn eigin vasa. Samkepni getur verið góð, eins lengi og hún þýðir það, að hver einstaklinigur reyni að gjöra sem bezt á sínu sviði; en þegar hún gengur svo langt, að hún verður “þröskuldur” í vegi þess hagnað- ar, sem þjóðfélaginu ber, af starfi einstaklinganna, og kemur í veg fyrir alla samúð og samvinnu, sem er algerlejga nauðsynlegt ef vel á að fara, þá 'er samkepnin orðin að ógnun (ræningjans). Hin mjög svo eftirtektaverða skoðun Brandeis dómara í hæsta- rétti Bandaríkjanna, sem hann lét í ljós fyrir nokkrum dögum og sem samverkamaður hans, Stone dóm- ari, studdi, hafði afar djúp á- hrif á iðn- og fjárhags frömuði Bandaríkjanna. Hún var það: Að núverandi iðn- og fjárhags- kreppa virtist benda á, að kom- inn væri tími til að stjórnin tæki að sér að leiðbeina og rtjórna iðn- aði, til þess sem bezt-að samrýma framleiðslu o'g getu þelrra, sem ætlast er til að kaupi. Eitt dæmi um hina óstjórnlegu græðgi einstaklinganna í Banda- ríkjunum að græða, búa til dýra hluti og ætla að selja án þess að gjöra sér grein fyrir, hvort nokk- ur vill eða getur keypt, er það, sem forsetinn fyrir Studebaker stofnuninni segir: “Árlega búum vér til 9,000,000 bíla; en þrátt fyrir hinar ríkmannle'gustu, fall- egustu og ítarlegustu auglýsing- ar, seljum vér að eins 2,000,000 bíla.” Annað dæmi nær, fáum vér í sambandi við hveitiræktina hér í Canada. Canada framleiðir meira korn en nokkurt annað land i heimi, til útflutnings; en eyðir minna af korni, en nokkurt annað samanburðarlega. Hið núverandi slysalega ráðleysi, að samrýma framleiðslu og útsölu á hvetiti í Norðvesturlandinu í Canada, er all-ljóst dæmi um skekkjuna, sem svo víða bólar á. Vér getum ekki haldið þeim, sem eiga að sjá um markaðinn ábyrgðarfullum í þessu efni. Hið sama á sér stað í ná- le'ga öllum iðnaði, á meginland- inu. menn svo sem Edison. Vér verð- um að nota einhverja aðra og ná- kvæmari mælikvarða; þeir verða að vera þannig, að vér getum mælt ekki að eins tímanlegt gildi, heldur einnig það andlega, eilífa. Það 'getur ekki verið hagkvæmt Bandaríkjunum sem heild, að 90,000,000 af 120,000,000 líði skort, heldur en hitt; en að 4,500 fjöl- skyldur af þeim ríkustu, hafi $400,000 inntektir á ári, til þess að skemta sér með. Það er hreint ekki gott fyrir þá fátæku, og enn verra fyrir þá ríku. Réttlát, sanngjörn skifting á auði þjóðarinnar, myndi tryggja hverjum einstakling hans einka- réttindi; frelsi og þroska, eða að minsta kosti tækifærið að afla sér þess. Þetta, sem hér hefir verið talið, er að eins fernt af því, sem orsak- að hefir gloppur þær, sem eru á þjóðfélagsbýggingu vorri. Fleira mætti telja; en dæmin eru nægi- lega alvarleg til þess að sýna, að fyrirkomulagið getur ekki staðist og er ósamboðið kröfum nútím- ans, með sínu fjölþættaða iðnað- ar fyrirkomulagi, sínum véla- krafti, sinni feikilegu framleiðslu og sínum sambondum við aðrar þjóðir. Hitt, sem veija má um, og sem vakið hefir athygli ýmsra hag- fræðin!ga, er eitt eða annað af því fyrirkomulagi, sem lögjafnað- arkenningin hefir að bjóða. Það er ekki lengur hægt að ganga með fyrirlitningu fram hjá jafnaðarkenningunni eins og heimskulegum draumórum æstra uppreistarmanna. Sú stefna hef- ir unnið sér rétt til þess að vera athuguð alvarlega, sem hu'gsan- leg úrlausn vandræða, sem leitt hafa af fyrirkomulagi því, sem auðvaldið hefir fylgt, vandræði, sem þeir menn er þar drotna, geta ekki ráðið fram úr og hafa ekki enn komið með neina aðgengilega bendingu í þá átt. Hin nýútkomna yfirlýsing sam- bands þess, sem myndað var til þess að athu'ga hvað mögulegt væri að gera til félagslegra end- urbóta og uppbyggingar, er svo heilbrigð í kröfum sínum, svo uppbyggileg efnislega, svo hvass- yrt um galla hins núverandi skipu- la!gs, að hún verðskuldar og mun verða alvarlega og nákvæmlega 3. Hin nálega undantekningar- iausa vöntun á fyrirhyggju, með kaup handa vinnulausum mönn- um, eins og með rentu og hluti af athuguð af þeim fjölda Canada- óhreyfðri peninga innstæðu. — Hinu síðarnefnda er ekki gleymt. Vér höfum áður dregið athygli að því eftirtektarverða atriði, að eftir atvinnuhrunið 1929—30, var var $9,000,000,000 minna borgað í vinnulaun en áður; en renta, vext- ir, og útboTganir hluta jukust frá $7,500,000,000 upp í $8,000,000,000. Þetta er hagfræðilega heilbrigt í tilliti til peningainnstæðunnar; en hvernig lizt mönnum á þá hag- fræði, að líða það að kaupgeta almennings falli í einni svipan nær $9,000,000,000? Það fyrir- komulag, sem líður slíka hag- fræðilega heimsku og slíkt rang- læti, getur ekki staðist til lengd- ar. 4. Hin óréttláta skifting af- raksturs iðnaðar. Óréttlátt eða ósanngjarnt þýðir ekki ójafnt. Allir menn eru ekki jafn vel gefnir frá náttúrunnar hendi. Ekki er heldur sanngjarnt að borga öllum sama kaup fyrir hvað sem þeir vinna. Einn mað- ur getur ef til vill unnið heimin- um jafnmikið galgn á einum degi og annar á þúsund dögum. Einn maður jafnoki Edisons, er ef til vill á við þúsund John Does, þar sem framleiða skal raforku, en samt getur verið, að John Doe hafi eitthvað annað í fari sínu, sem geti gert þjóðfélaginu eins mikið gagn og þúsund hugvits-! manna, sem líða alvarlega, vegna þeirrar óhæfu, sem við er höfð og fálms út í loftið, að maður ekki segi, vegna algerlega útreiknaðr- ar eigingirni vorra leiðandi manna í iðnaði, og fjárhagslega, hinna svokölluðu frömuða í þeim efnum. Þessi sama yfirlýsing ætti að verða athuguð, ekki síður, af þessum leiðandi mönnum, en al- menningi, og með samúðarhuga til þeirra mörgu, sem líða. Saga vorra iðn- og fjárha'gsstofnana gefur hvergi dæmi um það, að þeir menn, sem þar hafa ráðið lofum og lögum, vafalaust vel færir og heiðvirðir menn, hafi nokkurn tíma tekið sig til að at- huga með athygli og meðlíðun nokkurt annað fyrirkomulag en það, sem þeir tóku í arf frá fyr- irrennurum sínum. Framh. á 8. bls. SMÆLKI. “Það er drengur,” sagði hjúkr- unarkonan um leið og hún kom inn í skrifstofu föðursins. “Nú, því að trufla mig, er kon- an mín ekki heima?” “í hvaða erindagerðum komst þú hér inn í danssalinn?” “Eg er að svipast eftir mann- inum mínum.” “Hvað heitir hann?” “Eg veit það ekki enn þá.”

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.