Lögberg - 01.09.1932, Blaðsíða 4

Bls. 4.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN i. SEPTEMBER, 1932.
Högtjerg
Gefið tit hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRE88 LIMITED
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 69 5 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
Verð $3.00 um árið—Borgist fyrirfram
The “Lögberg" is printed and published by The Columbia
Press, Limited, 695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba.
PHONES 80 327—86 328
Voðaleg tíðindi
John A. Machray, K.C., forseti héskóla-
ráðsins í Manitoba og1 féhirðir, hefir verið
kærður um að hafa stolið frá háskólanum í
Manitoba $47,451.37. Kom mál þetta fyrir
lögreglurétt fylkisins í Winnipeg hinn 25.
ágúst og var þá frestað þangað til í dag, 1.
september. Mr. Machray gat ekki mætt fyrir
réttinum vegna þess, að hann liggur veikjur.
Læknir hans, Dr. MacKenzie bar það fram,
að engin tiltök væri, að hann gæti mætt vegna
veikinda. Mr. Maohray hefir verið tekinn
fastur, en er þó enn laus við að vera í fang-
elsi, gegn háu tryggingarfé. Fyrir hans hönd
mættu í réttinum lögmennimir A. E. Hoskins,
K.C. og B. C. Parker, K.C. Fyrir réttvísina
sækir málið John Allan, K.C. aðstoðar
dómsmálaráðherra Manitobafylkis. T'aliÖ er
líklegt, að það fé, sem horfið er úr sjóðum há-
skólans, sé miklu meira en talið er hér að
framan, en það hefir enn ekki yerið rannsak-
að að fullu.
Þessi sami maður hefir líka haft undir
hendi stórfé tílheyrandi ensku kirkjunni hér
(Church og England), og er nú fullyrt að þar
sé líka um stórkostlega óreiðu að ræða. Samt
hefir ekkert ákveðið verið látið uppi um það,
enn sem komið er.
Hvemig þessu öllu í raun og veru er varið,
er enn svo á huldu, að ekki er hægt að skýra
frá því með neinni vissu. En eins og stendur
halda margir, að hér sé um þann stórkostleg-
asta f járdrátt að ræða, sem nokkurntíma hef-
ir átt sér stað í Manitoba. Hvað háskólann
snertir, þá er hér um almennings fé að ræða
og allir fylkisbúar eiga fulla heimtingu á, að
fá að vita hvemig þessu er varið og hverjum
hér í raun og veru, er um að kenna. Er von-
andi að frá þessu verÖi skýrt afdráttarlaust
eins og það er, af stjóminni og háskólaráð-
inu. Það tjón, sem háskóhnn hér hefir orðiÖ
fyrir, dregur að sjálfsögðu stórkostlega úr
tekjum hans, og hefir háskólaráðið nú þegar
tekið til þeirra ráða, að hækka skólagjöldin
og lækka laun kennara. >
Kínverskar konur
1 hinu mikla og forna Kínaveldi hafa mikl-
ar breytingar orðið á seinni ámm, eins og öll-
um er kunnugt. Hin vestræna menning hefir
rutt sér þar til rúms á ýmsum stöðum og náð
meiri eða minni fótfestu. Við það hefir hin
foma siðmenning mjög raskast og hugsunar-
liáttur þjóðarinnar tekið miklum breytingum.
Víðast hvar var áður afar mikill munur
gerður á körlum og konum, en líklega hvergi
eins mikill hjá siðuÖum þjóðum, eins og ein-
mitt í Kína. Þar skifti svo mjög í tvö hom,
að strax frá fæðingu var cfekraÖ við svein-
bömin úr hófi fram, en uppeldi stúlknaima
vanrækt, að því leyti að minsta kosti, að þeim
var ekkert kent' annað en heimilisverk og ekki
til þess ætlast, að þær lærðu annað, jafnvel
þó um heldrimanna dætur væri að ræða. Alt
bóknám var óþekt, hvað kvenfólkið snerti.
Nú er þetta orðiÖ alt öðruvísi. Fjöldi kín-
verskra kvenna hafa nú hlotið ágæta mentun.
Og enn meiri fjöldi hefir hlotið einhverja dá-
litla mentun, en sem er þó nóg til þess, að
framkoma þeirra öll og hugsunarháttur, er
alt öðruvísi en áður var. Reynast stúlkurnar
nú miklu námfúsari heldur en piltamir og
leggja miklu harðara að sér að læra. Kemur
þetta aÖallega til af því, að við drenginn er
dekrað alt of mikið á heimilinu og strax byrj-
að að leggja alt of mikla áherslu á að kenna
honum ýmislegt, svo hann bíður þess aldrei
bætur, nema því aðeins að hann sé alveg sér-
staklega vel gefinn og hraustur til sálar og
líkama.
Því er alt öðru vísi varið með stúlkuna.
Hún er strax vanin við að vinna og hún verð-
ur að þola margt, sem hún er ekki ánægð með
og lærir því fljótt að láta margt á móti sér.
Þegar því tækifæriÖ kom til að afla sér ment-
unar, hafði hún öll skilyrði til að nota það
tækifæri og þeir hæfileikar höfðu ekki veriÖ
frá henni teknir, eins og piltinum, að leggja
hart að sér, sem er ávalt nauðsynlegt skil-
yiði fyrir því, að geta aflað sér nokkurar
verulegrar og haldgóðrar mentunar.
Eins og nú stendur má vel skifta kínversku
konunum í þrjá flokka. Fyrst em gamaldags,
ómentaða konan, en hana er enn að finna í
allskonar félagslífi í Kína. Þá er sú sem
nokkra undirbúnings mentun hefir fengið,
svo sem barnaskólamentun, eða kannske mið-
skólamentun og í þriðja lagi sú, sem háskóla-
mentun hefir hlotið. Þar með era taldar þær
stúlkur, sem útskrifast hafa frá háskólum í
öðrum löndum og komið svo heim. Á þær
líta hinar fyrst nefndu vanalega sem útlend-
inga, en sjálfar finna þær vel, að þær era
kínverskar konur, þrátt fyriv sína útlendu
mentun.
í flestum löndum er þannig ástatt að konur
era miklu fleiri heldur en karlar. Geta þær
því ekki allar gifst. 1 Kína verður þessa ekki
vart, en samt sem áður eru þar margar kon-
ur, sem ekki eiga þess kost að giftast. Þar
eru margar hámentaðar konur, sem ekki gift-
ast. Ekki vegna þess að þær vilji það ekki,
heldur vegna þess, að þær geta það ekki.
Kemur þetta til af því, að menn, sem eru við
þeirra hæfi, mentaÖir menn, eru flestir kvænt-
ir menn, hafa af foreldrum verið látnir g'i ft-
ast meÖan þeir voru enn unglingar, og þá
vahalega konum, sem voru algerlega ment-
unarlausar. Eins og nærri má geta, kemur
það oft fyrir, þegar þessar vel mentuðu konur
kynnast þessuih vel mentuÖu mönnum, en sem
hafa verið giftir frá því þeir voru unglingar,
að ráði foreldra sinna, að þau felli hugi sam-
an, því maðurinn finnur vel mismuninn á
þessari mentuðu konu og sinni konu, sem ekk-
ert hefir lært um dagana, annað en að gera
heimaverkin. Honum þykir hún skemtilegri,
sem eSlilegt er, og meira við sitt hæfi. Nú er
úr vöndu að ráða fyrir hina mentuðu konu.
Á hún að vera ógift alla æfif Á hún að giftast
einhverjum, sem stendur henni langt að baki
hvað mentun snertir? ESa á hún að ganga
að því, að maðurinn skilji við konuna sína, til
þess ab giftast sérf Hún er alveg ófáanleg
til þess, að vera önnur kona, eða ein af mörg-
um. Fjölkvæni er óhæfa frá hennar sjónar-
miði. Hún vili vera kona mannsins síns, fé-
lagi hans og jafningi.
Þegar svona kemur fyrir, verður niðurstað-
an oft sú, að maðurinn skilur við sína fyrri
konu og giftist mentuÖu konunni og fer að líta
á konuna og hjónabandið eins og gengur og
gerist meÖal vel siðaðra hvítra manna. Af-
sökunin fyrir því að maðurinn skilur við sína
fyrri konu, er eitthvað á þessa leið: Hann og
mentaða konan elska hvort annað; hjóna-
band hans var ekki til orðið af ást,
eða eftir hans eigin vilja, heldur sam-
kvæmt ráðstöfun foreldra lians. Hann
elskar ekki konu sína og getur aldrei gert það.
Þau eiga enga andlega sameign. Þar við bæt-
ist enn, að það liljóti að vera gott fyrir föð-
urlandið, fyrir þjóÖina, að eignast sem flest
heimili, þar sem bæði hjónin eru vel mentuð
og börnin yrðu því alin upp í andrúmslofti
mentunar og menningar. Það er því sönn
þjóðrækni, að fjölga slíkum heimilum eins og
hægt er. Auðvitað verður einhver að líða
fyrir þetta, en þá er bezt að sá verði fyrir
skakkafallinu, sem minst lið er að í þjóðfé-
lagánu, og það er náttúrlega, í þessu til-
felli, lítilsiglda, gamaldags og mentunar-
snauða konan. Það verður því niðurstaðan,
eins og fyr segir, að gamla konan verður að
víkja og mentuÖu hjónin stofna nýtt heimili.
Margir af hinum mentuðu heldri mönnum
í Kína hugsa samt ekki á þessa leið. Þeir
skilja það ranglæti, sem konan verður fyrir,
ef maðurinn skilur við hana, án þess að hafa
nokkra aðra ástæðu til þess en þá einu, að
húrí er gamaldags og ómentuð. Henni er það
með öllu ósjálfrátt. Þar að auki er sá hugs-
unarháttur afar ríkur í Kína, enn í dag, að
líta á allar konur með mikilli óvirðingu, ef
menn þeirra hafa skilið við þær. Jafnvel þó
fyrverandi eiginmenn þessara kvenna reyni
að láta sér farast eins vel við þær, eins og
þeir geta, þá verður þó líf þeirra einmanalegt
og ömurlegt og þær era lítiisvirtar í mannfé-
laginu.
Þær konur, sem fengið hafa dálitla mentun,
en ekki of mikla, eru best á vegi staddar af
öllum konum í Kína. Þær kunna gott lag á
því að l(ta vel út og koma sæmilega fram og
ekki ólíkt því, sem mentaðri konu ber að gera.
Margir ungir og sæmilega vel mentaðir Kín-
verjar segja að í þeim liópi séu að finna beztu
konuefni. Þær ætlast ekki til nærri eins mik-
ils af mönnum sínum, eins og þessar háment-
uðu stúlkur, sem vita alt of vel hvernig hlut-
irnir eiga aÖ vera. Þessar ungu og lítt ment-
uðu stúlkur þykja skemtilegar og era vinsæl-
ar mjög. Þær gera sig ánægðar með það sem
þær geta fengiÖ, en þær era furðu lægnar á
að fá það sem þær vilja. Þær fást oft jafnvel
ekki um það, þó maðurinn, sem þær giftast,
eigi aðra konu fyrir. Mentunin, sem þær hafa
fengið, stendur ekki djúpt og hefir ekki haft
mikil áhrif á hugarfar þeirra og siðferðis-
þroska. En með slíka konu er maðurinn vana-
lega ána>gður. Á mannamótum getur hún
hagað sér þannig, að hann sé vel sæmdur af,
og heima fyrir er hún iöjusöm, bff til mat-
inn og gerir það annað sem gera þarf, og á
böm.
Hin gamaldags, ómentaða
kona og hin, sem allra bestu
mentun hefir hlotið, eiga því
erfiðasta aðstöðu, eins og nú
er ástatt í Kína. En af þessum
tveimur, er þó hin ómentaða
kona langt um brjþstumkenn-
anlegri. Hin hefir náð svo
miklum andlegum þroska, að
hún getur orðið gagnleg mann-
eskja og notið lífsins á margan
hátt, þó hún geti ekki notið ást-
ar og umliyggju eiginmanns, og
móðurást hennar, sem öllum
konum er meðfædd, fái ekki að
njóta sín. Ekkert land í heimi
þarf frekar en Kína, á því að
halda, að eiga vel mentaðar
ko*ur, sem geta varið lífi sínu
til þess, að menta þjóðina, inn-
ræta henni hærri liugsjónir, og
vísa henni veg til meiri far-
sældar heldur en hún á nú við
að búa. Með því að verja æfi
sinni til slíkra verka, getur hin
vel mentaða kona notið þeirrar
ánægju, að vita sjálfa sig liafa
orðið þjóð sinni til gagns og
jafnframt getur liún með þessu
móti orðið efnalega sjálfstæð.
Fáar manneskjur eru kann-
ske brjóstumkennanlegri held-
ur en gamaldags, kínverska
konan, sem hefir verið gift vel
mentuðum og oft vel efnuðum
manni, en hefir svo orðið að
rýma sess fyrir vel mentaðri
konu, sem óneitanlega er meira
við mannsins hæfi. En það má
ekki gleyma því, að í Kína eru
margir menn og margar konur,
sem hinnar hærri mentunar
hafa notið, sem hafa svo mikið
af réttlætistilfinningu, að þeim
dettur ekki í hug að ganga á
rétti gömlu konunnar til þess
að geta sjálf notið ástar og lífs-
gleði.
Hvað konuna snertir, ment-
un hennar og álit og stöðu í
mannfélaginu, eru afar miklar
breytingar að verða í Kína ein-
mitt nú. En þær breytingar
geta ekki orðið nema með mikl-
um sársauka og á löngum tíma,
en vafalaust verða þær til góðs.
ÞaÖ, sem hér hefir sagt verið
um kínverskar konur, er að efni
til úr hinu merka tímariti
“Pacific Affairs ”, sem út er
gefið í Honolulu.
Ólafs konungs Tryggvasonar, eftir
Gunnlaug munk, sem prentuð er í
Skálholti 1689. Þar stendur svo:
Þangbrandur taldi trú fyrir Halli,
°g eggjaði hann a'Ö snúast til sið-
bætis kristinna manna. Og einn tíma
mælti Hallur til Þangbrands: Svo
er háttað að hér eru kerlingar gaml-
ar með mér, hrumar og örvasa syo
að þær liggja í rekkju, og mega ekki
sjálfar bera sig. Nú mun eg þig
láta skíra kerlingarnar, en ef þær
kunna nokkuð að hræra sig eftir
skirnina, eða þær séu nokkurri sótt-
minni en áður, eða þeim þyngi ekki
við, er þær eru hrærðar, að þær séu
í vatn færöar, þá sé eg að mikill
kraftur fylgir kristnum sið. Skal eg
þá láta skírast og alt mitt heimafólk.
Síðan eggjaði Hallur kerlingarn-
ar, að þær skyldi trú taka, þá er
Þangbrandur boðaði, og er þær
höfðu játað þrefaldri spurningu
kennimannsins, af þrenningar trú,
og er þær höfðu beðist skírnar, sem
siður er til, þá skírði Þangbrandur
kerlingarnar í nafni föður, sonar og
heilags anda, og færði þær þar eftir
í hvít klæði. En Hallur húsbóndi
þeirra kom til þeirra þegar annan
dag og spyr þær hversu þær mætti,
en þær svöruðu báðar senn, svo
segjandi: Harla vel megnum við,
því að sakir elli og náttúru eru afl-
litlir líkqmir okkar, en þó er brottu
allur sjúkléikur og óhægindi, er
okkur hefir áður þyngt og þrengt,
en þar á móti er komin æskileg
hvíld og heilsa líkamans, því að all-
ir eru okkar liðir og limir mjúkir
hver til sinnar þjónustu, þvi líkt sem
við séum ungar orðnar í annað sinn,
horfinn er uggur og ótti og lífs-
beiðni, en við höfum fengið fagnað
og gleði og von meiri sælu. Bóndi
varð við þetta glaður og hét að
taka trú. Var hann skírður þvotta-
dag fyrir páska, í brunnlæk sínum,
og alt hans heimafólk. Gaf Þang-
brandur prestur nafn læk þessum
og kallaði Þvottá, er síðan er bær-
inn við kendur.
Þangbrandur prestur fór um sum-
arið til Alþingis með Halli.
Af þessu má ráða, að það voru
tvajr gamlar konur, sem fyrst beindu
kristninni braut á íslandi.
Oddur Oddsson.
—Lesb. Mbl.
Undraverð límtegund
Nílega hefir sænskur maður lokið
við uppgötvun, sem hann hefir unn-
ið að á síðastliðnum árum. Hefir
honum tekist að búa til efni, sem
límir leður, tré, gifs, gler og postu-
lín o. fl. En það merkilegasta er,
að efnið lóðar saman hluti úr járni,
stáli, kopar, aluminium og yfir höf-
uð flestum eða öllum málmum, svo
vel sem heilt væri, án notkunar
venjulegra áhalda, sem nauðsynleg
eru við kveikingu á málmum.
Tilraunir hafa verið gerðkr um
styrkleika og öryggi límefnis þessa
m. a. þannig: Leðurreim var skorin
sundur í miðju, og síðan límd sam-
an. Síðan var flugvél látin fljúga
með mann hangandi í hinni saman-
límdu leðurreim, alla leið milli
Kaupmannahafnar og Málmeyjar.
Þegar til Málmeyjar kom, slepti
maðurinn leðurreiminni og lét sig
falla niður í fallhlíf. Límið hafði
staðist prófið. Atburður þessi gerð-
ist í mars s. 1., og fluttu öll stærstu
blöð Danmerkur myndir og greinar
um atburðinn. Síðan hefir flug
þetta verið endurtekið víðs vegar í
Sviþjóð, og víðar, og alt af hefir
límið reynst jafnörugt og aldrei
sýnt hina minstu bilun.
Hingað til hefir verið mjög erf-
itt, eða næstum ómögulegt að fá
sæmilegar viðgerðir á biluðum eld-
húsáhöldum úr aluminium. Nú er
sú þrautin leyst. Einn dropi af
þessu undraefni gerir ketilinn, pott-
inn eða könnuna heila, og þolir efni
þetta eldhitann ágætlega.
Efni þetta, sem nefnist Metalfix,
er þykkur, fljótandi lögur í glösum
og þarf engin á höld eða útbúnað
I við notkun þess. Það þolir hita og
i kulda, þurk og raka.
Metalfix kom á markaðinn er-
' lendis fyrir að eins fimm til sex
) mánuðum síðan en á þessum stutta
tíma hefir það náð geysilega mikilli
útbreiðslu.
Hlingað hefir það ekki flust enn
þá. En ráðstafanir eru gerðar til
þess að íslendingum, sem öðrum,
gefist kostur á að hagnýta sér þetta
undraverða lím.—Mbl.
Konurnar og kristnin
Frá þvi er íslendingasögur hóf-
ust, sýna þær að íslenzkar konur
hafa ávalt látið mikið til sín taka
málefni þjóðar sinnar, og jafnan
ráðið miklu bæði á heimilum sínum
og um almenn mál, svo sem Berg-
þóra Skarphéðinsdóttir, Þorbjörg
digra, er hafði á hendi héraðsstjórn
í f jarveru manns síns, Þuríður móð-
ir Arnórs kerlingarnefs, og margar
fleiri, sem of langt væri upp að
telja.
Þó var eitt stórmál, sem þær sýn-
ast lítið hafa gefið sig við, en það
var kristnitakan, ömuðust jafnvel
heldur við henni, og ein þeirra,
Steinunn, mótmælti henni kröftug-
lega. Andúð þeirra gegn kristna
siðnum mun aðallega hafa stafað af
banninu gegn hrossakjötsátinu, og
barnaútburðinum, sem hvort
tveggja dró úr búsæld þeirra, enda
leyft svo lengi sem kostur var á,
eftir að kristnin var lögtekin.
Það er nú samt svo, að það voru
konur, er hinn fyrsti reglulegi
kristniboði, Þangbrandur, skírði
fyrst á íslandi.
Spekingurinn Hallur af Síðu, er
fyrstur tók á móti Þangbrandi
presti, er hann kom til íslands í trú-
boðserindum, vildi ekki taka kristni
og láta skirast, þrátt fyrir áeggjan
Þangbrands, nema með því skilyrði
að tvær gamlar konur, er þar voru
á heimilinu, létu skírast fyrst, svo
hann mætti sjá hversu þeim yrði
við, er þær skiftu um átrúnað eftir
svo langa lífsreynslu.
Konurnar létu skírast og þótti
líðan sín miklu betri eftir en áður,
og er Hallur hafði sannfærst um
það “lét hann skíra sig og alt sitt
heimafólk.”
Alkunnugt er hvern þátt Hallur
átti síðar í kristnitöku íslendinga.
Um þenna atburð má lesa í sögu
Rewards! "*a
“Seest thou a man diligent in business,
he shall stand before kings.”
In other words, the rewards in business life are many ana
great. They go to those who give an equitable portion of their
time to the study of business principles. It is generally under-
stood that the more we know about business the better chance
we have of acquiring those rewards. What are they?
A few of them are
Position - Money - Power
Contentment - - Happiness
You May Choose Your Own Reward!
The better equipped you are for businessTife, the better de-
veloped is your earning power. Young man! Young woman!
you should have a Dominion Business College training that will
sharpen your instincts, develop your analytical powers and »
mould you in the characters of first-class business men and
woman. Such is the training your receiúe in our
Day and Evening Classes
Dominion Business College
For c&T»enty-One Years a Leader in fffusiness (fducation
THE MALL
DAVID COOPBR, C.A. BRANCHIES:
President. f St. James—at College Street.
St. James—Main at Machray.
Elmwood—Kelvin at Mclntosh
y \