Lögberg - 24.11.1932, Blaðsíða 4

Bi8. 4.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 24. NÓVEMBER 1932.
Högtierg
GefiB út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PREBS LIMITED
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
Utanáskrift ritstjórans.
EDITOR LÖGBERG. 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
VerO $3.00 um áriö—Borgist fyrirfram
The "Lögberg” is printed and published by The Columbia
Press, Limited, 695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba.
PHONES S6 327—86 328
Bæjarstjórnarkosningar
í Winnipeg
Þær fara fram á morgnn, föstudag, svo nú
er kominn tími til þess, fyrir Winnipegbúa,
að ráða við sig, hvernig þeir greiði at-
kvaröi við þessar kosningar, því vér gerum
ráð fyrir, að þeir geri það langflestir, þeir
sem atkvæðisrétt hafa. Samt hefir nú ekki
sú raunin á orðið á undanförnum árum. Þeir
eru jafnan margir, sem láta sig bæjarstjórn-
arkosningar engu skifta og greiða ekki at-
kvreði.
En þess er ekki ósanngjarnt að vænta, að
' kjósendurnir láti sig þær nú meiru skifta,
heldur en nokkru sinni fyrri. Aldrei befir
Winnipeg átt úr eins vöridu að ráða eins og
nú. Aldrei í sögu bæjarins, hafa fjárhags-
örðugleikarnir verið eins miklir. Þrátt, fyr-
ir miklar tilraunir núverandi bæjarstjórnar,
að láta tekjur og útgjöld standast á, þá er nú
á allra vitorði, að á þessu ári verður stór-
kostlegur tekjuhalli. Þetta kemur til af ýms-
um orsökum, en sérstaklega þeim orsökum,
að skattarnir borgast ekki. Þeir, sem eiga
að borga skatta, hundruðum saman, geta það
með engu móti. Það kemur að litlu haldi,
þó tekjur og útgjöld stæðust kannske nokk-
urn veginn á, ef skattarnir borguðust, að
mestu eða öllu leyti, þar sem sú er nú ekki
raunin á, og hvergi nærri því. Það eru að-
eins hinar raunverulegu tekjur, og hin raun-
verulegu útgjöld, sem nokkru varða. Óborg-
aðir skattar, sem aldrei borgast, jafna ekki
reikningana.
Svona er nú ástandið, afar mikill tekju-
halli og ógerningur að auka skattana úr því
sem nú er. Hér er því úr vöndu að ráða og
ekki verður því neitað, að jafnvel þeir, sem
nú sækjast all-frekjulega eftir því, að kom-
ast í bæjarstjómina, virðast heldur ráða-
fáir.
Þeir, sem um borgarstjóraembættið sækja,
eru þrír, núverandi borgarstjóri, R. H. Webb,
sem nú er líka fylkisþingmaður; John Queen,
sem líka er fylkisþingmaður og leiðtogi hins
óháða verkamannaflokks í Manitoba, og Jacob
Penner af hálfu United Front manna, eða
kommúnista öðru nafni.
Mr. Webb hefir verið borgarstjóri í Win-
nipeg í sex kjörtímabil og sækir nú í sjöunda
sinn. Hann er því nokkurn veginn kunnur
Winnipegbúum, og að því er vér bezt vitum er
hann hvorki betri né verri borgarstjóri held-
ur en hann hefir verið. Hann vill, að því er
séð verður, vera fulltrúi allra bæjarbúa jafnt,
hvaða stétt eða stöðu, sem *þeir tilheyra.
Hann er ekki fulltrúi nokkurrar sérstakrar
stéttar manna, og naumast verður með sann-
gimi um hann sagt, að hann hafi reynt að
hlynna að einni stétt frekar en annari.
öðru máli er að gegna með Mr. Queen.
Hann er fulltrúi sérstaks stjórnmálaflokks,
sem á öllum sviðufn er að reyna að brjóta
sér leið til meiri valda. Sama er að segja uiti
alla aðra frambjóðendur verkamanna flokks-
ins. Þessi stjórnmálaflokkur er að reyna að
ná yfirráðum í bæjarstjóminni í Winnipeg
og hefir í mörg ár verið að reyna það. Það
hefir honum ekki hepnast enn, en þó stund-
um komist lengra í þá átt, heldur en nú síð-
ustu árin. Fylgi hans virðist ekki fara vax-
andi. '
Vér höfum hlustað á nokkrar stuttar ræð-
ur, sem Mr. Queen hefir flutt nú rétt nýlega.
Fjárhagsvandræði Winnipegborgar virðast
ekki vaxa honum í augum, því meiri útgjöld,
á flestum eða öllum sviðum, virðist vera hans
langmesta áhugamál. En ekki vitum vér til,
að hann hafi bent á nokkurt ráð til að auka
tekjumar. Jú, einu sinni lieyrðum vér hann
víkja fáeinum orðum að lægri rentum á pen-
ingum. Vér eram á því líka, að það væri
heppilegt. En vér höfum litla trú á því, að
meiri útgjöld og meiri skuldir, gætu orðið til
þess, að Wrinnipeg fengi lánsfé með lægri rent-
um. Oss skilst því ekki, að Mr. Queen og lians
flokkur, mundi leiða Winnipeg út úr ógöng-
unum fjárhagslegu, sem hún nú er í, heldur
þvert á móti, í enn meiri óöýingur og vand-
ræði.
Um þriðja borgarstjóraefnið, Mr. Penner,
ér lítið að segja; engar líkur til, að hann nái
kosningu.
Vér vonum, að landar vorir í Winnipeg
\rani-æki ekki að greiða atkvæði á föstudag-
inn og vér efum ekki, að þeir geri það allir
eins og skynsemi þeirra og dómgreind vísar
þeim til, en láti ekki leiðast af fagurgala.
Prestaíélagsritið
Tímaritfyrir kristindóms- ofe kirkjumál.
Ritstjóri Sigurður P. Sívertsen. Fjórt-
ánda ár, 1932. Gefið út af Prestafélagi
íslands.
Það er vegsauki hverri þjóð, að eiga vel-
mentaða prestastétt. Arsrit Prestafélags-
ins á íslandi ber þess ljósan vott, að presta-
' stéttin þar hefir á að skipa mörgum ágætlega
mentuðum mönnum, sem og hafa lifandi á-
huga fyrir menningu og trú. Öll þau fjórtán
ár, sem rit þetta hefir komið út, hefir þar
verið um verulega uppsprettu andlegra verð-
mæta að ræða, og má bæta því við, að orka
ritsins hefir vaxið með hverju ári. Ritið
fjallar jöfnum höndum um hin stærri vel-
ferðarmál krstninnar alment og hin sérstöku
vanda- og velferðarmál kirkjunnar þar heima
fyrir á Islandi. Ritið ætti að vera árlegur
aufusugestur einnig hér á vestur-slóðum.
Kennilýður og þeir vestur-íslenzkir leikmenn,
sem láta sig andleg mál varða, geta óefað sótt
í Prestafélagsritið marga þarfa hugvekju til
athyglis og umtals.
í ritinu fyrir þetta ár ríða fyrstir úr garði
háskólakennararnir þrír: Próf. Sig. P. Sí-
vertsen, dócent Ásmundur Guðmundsson og
dr. Magnús Jónsson. Fylgir þeim all-frítt
föruneyti, sem síðar mun sagt,
Erindi prófessors Sigurðar P. Sívertsens
heitir Starfshœttir kirkjunnar. Er þar gerð
grein fyrir hinum tveim aðalþáttum kirkju-
legs starfs alt frá öndverðu: þjónustu “orðs-
ins” og þjónustu “borðsins”, þ. e. annars
vegar iðkun sjálfs trúar- og bænalífsins, en
hins vegar afskifti kirkjunnar af ytri högum
manna á ótal sviðum. Er því nokkuð lýst,
hve ólíka áherzlu kirkjudeildirnar hafa lagt
á hvorn af þessum aðalþáttum. vikið að því,
hver ofvöxtur hafi í sumum löndum hlaupið
í hið ytra og félagsbundna starfslíf safnað-
anna, en á hinn bóginn, hver skortur hafi
verið annars staðar (svo sem á tslandi) á
afskiftum kirkjunnar af mannúðarstörfum
og vandamálum mannfélagsins. Þar sem þá
og er bent á nokkurar leiðir til aukins starfs
kirkjunnar þar á ættjörðinni, þá er þetta hin
þarfasta hugvekja. Sönnu máli mun það næst,
að þar sem í stórdeildum kirkjunnar hér í
Viesturheimi sé “þjónustan fyrir borðum”
komin út í ófærar öfgar og fyrir henni hafi
sjálf “þjónusta orðsins” orðið um of að
víkja, þá þarfnist kristni fslands hressingar
þeirrar, sem af atorkusömu félagslífi staf-
ar. En hófstilt skyldu jafnan vera afskifti
kirkjunnar af mannfélagsmálunum, að ekki
verði kirkjan um of “af þessum heimi”. “I
heiminum, en ekki af heiminum,” voru bæn-
arorð frelsarans fyrir söfnuði sínum.
Háskólakennari Ásmundur Guðmundsson
ritar hugnæmt mál um Nathan Söderblom,
erkibiskup Svía, er andaðist í fyrra. Söder-
blom var af mörgum talinn merkastur kirkju-
höfðingi Mótmælenda á sinni tíð. Heims-
frægð hlaut hann 1925, er hann boðaði til og
stýrði alheimsþingi Mótmælenda í Stokk-
hólmi það ár. Sökum lærdótns, víðsýnis og
göfugmensku, samfara barnslegri en brenn-
andi trú, varð hann hugljúfi ótal manna um
víða veröld og átrúnaðargoð ættjarðar sinn-
ar. Dócent Á. G. kyntist Söderblom í utan-
för 1930 og lýsir hann mikilmenninu á undur
hugljúfan hátt: mannkostum hans, lærdómi,
áhrifum, starfsþreki, trúrækni o.fl., er prýddi
þann postullega mann. Hugnæm er frásögn-
in um síðustu æfistundir og andlát erkibisk-
upsins elskaða. Niðurlag þeirrar frásagnar
er á þessa leið:
“Þegar bráði af honum, tók hann aftur að tala
um eilífa lífið. Hann hafði fullbúið handrit til
prentunar, nema bókartitilinn vantaði. ‘Nú veit
eg, hvað hún á að heita’, sagði hann við konu sína
með miklu gleðibragði, ‘hún á að heita: Hinn lif-
andi Guð, því að eg veit, að Guð lifir.’
Brosið hans fengu þau líka að sjá. Dyr að svöl-
um voru opnar og þau spurðu hann, hvort hann
þyldi ekki illa kuldann. Þá brá fyrir gamla leiftr-
inu í auganu: ‘Hjartans vinir. Þið vitið, að eg
hefi alla æfi elskað hreint loft, bæði fyrir sál og
líkama.’
Stríðið var að líða á enda. Þau, sem stóðu í kring,
sáu frið færast yfir hann og ljóma bregða á and-
litið. Það, sem hann sagði, vor orðið óskýrt
hvísl. Síðast heyrðu þau þessi orð: ‘Nú er eilífð-
in að koma’. Og er hann hafði sagt það, andaðist
hann.
Eg hygg, að engum af oss þyki það ofmælt, að
þessi maður hafi verið lærisveinn Jesú Krists.”
Kristindómur og Goðasagnir
heitir erindi eftir próf. Magnús
Jónsson, dr. theol., og er út-
varpserindi. Er þar tekin til
rannsóknar sú fullyrðing nokk-
urra lærðra manna, að Jesús
hafi aldrei verið til, lieldur sé
það helgisögn ein og ekki á-
byggilegri en aðrar goðsagnir.
Minnist höf. þess, að farið sé að
flagga með orð eins og “Jesú-
sögnin” o g guðspjöllin sé
nefnd “goðafræði”. Bendir
það sennilega til orða Laxness
ritJhöfundar í hinum nýja for-
mála hans fyrir Passíusálmun-
um. Rekur nú prófessórinn
sögu þessara kenninga í út-
löndum og ræðst á þær með
rökum svo sterkum, að þær
liggja í rústum og að engu
orðnar að lokum. í'lærir próf.
M. J. hin gildustu rök jafn-
framt fyrir sannsöguleik guð-
spjallanna. Er erindið samið
af lærdómi og góðri greind og
er höfundinum til sæmdar.
Kirkjan og Líknarstörfin
nefnist all-langt og ítarlegt er-
indi eftir frú Guðrúnu Lárus-
dóttur, alþingiskonu. Er þar
fyrst lýst líknarstarfinu í Post-
ulasöfnuðunum í fyrstu kristni.
Síðan er sagt frá endurreisn
djákna-embættisins og líknar-
þjónustunnar í nútíð, sérstak-
lega frá starfi Fliedners prests
í Þýzkalandi og stofnun kven-
djákna “móðurhússins” og
annara stofnana í Kaisers-
werth við Rín. Bæta má því við,
að frá Kaiserwerth var Flor-
ence Nightingale kominn andi
og æfing til hjúkrunarstarfs
þess, sem hún innleiddi með
enskum þjóðum. Þess má og
geta, að þangað sótti guðsmað-
uriim ameríski, William A.
Passavant, kraft og þekking til
framkvæmda sinna dásamlegu
líknarstarfa og stofnana hér-
lendis.
Sagt er frá íslenzkri díakón-
issu, er stundar nám í Noregi.
Ekki er það rétt, að hún sé
“fyrsta íslenzka díakónissan”.
Rétt eftir síðustu aldamót gekk
“systir” Jóhanna Hallgríms-
dóttir í þjónustu “Móðurhúss-
ins” í Milwaukee og á þar enn
heimilisfang. Um stutt skeið
gegndi hún díakónissn embætti
í Fyrsta lúterska söfnuði í
Winnipeg. Lengst af hefir hún
gegnt hjúkrunarstörfum á eig-
in spýtur í Minnesota.
Frá öðrum líknarstörfum er
og sagt í þessu fróðlega erindi,
einkum björgunarstarfi er-
lendis í þarfir fallinna kvenna,
fanga og annara olnbogabarna
mannfélagsins, og er sögð all-
ítarlega saga Þóru Esche, á-
gætrar danskrar konu.
Síðast er sagt frá kristilegri
viðleitni í þessa átt á íslandi.
Er getið um stofnun heimilis
fyrir munaðarlaus börn fyrir
forgöngu Prestafélagsins og
fyrsta vísir þeirrar starfsemi
þar sem er barnaheimilið Sól-
heimar í Grímsnesi, og sagt er
einnig frá starfsemi meðal sjó-
manna og stofnun Sjómanna-
heimilis. Enn fremur er minst
á kristilega safnaðarstarfsemi
og hjúkrunarmál víða um land.
Mörg eru hvatningar-orð í
þessari ágætu ritgerð, og skulu
þessi tilfærð:
“Hugsandi alvörumenn finna til
kuldans og sundurlyndisins, sem
um of ber á vor á meðal. Þeim er
það ljóst, að þörf er á nýjum and-
legum straumum inn í stirðnað
safnaðarlíf vort. Er ekki vert að
ihuga, hvort endurvakning díakón-
issu-starfsemi frumkristninnar sé
ekki vel til þess fallin, að glæða
andleJgt líf og starfsemi—kirkju
vorrar.”
Minningar-grein, um Arna
prófast Björnsson, sóknarprest
í Garða-prestakalli á Álftanesi
(d. 26. marz 1932), ritar dr.
theol. Jón Helgason, biskup,
og fylgir greininni ágæt mynd
af þeim merkismanni.
Kirkjan og börnin nefnist
ritgerð eftir séra Þórð ólafsson
præp. hon. Margt fallegt mætti
tilfæra úr greininni, ef rúm
leyfði. Er áherzlu-mál höfund-
arins að leiða börnin til Krists.
“Börnin verða að geta séð
Krist í kenningunni og eignast
vissuria um, að hann einn geti
leitt þau og lagt að föðurhjarta
Guðs.” Misráðið telur hann,
að byrja á því, að kenna börn-
um sögur Gamlatestamentisins,
en æfisögiu Krists vill hann
láta gera þeim ljósa alt frá
bernsku. “ Kver ”-Iærdóminn
kveður hann hafa farið fyrir
ofan garð hjá flestum börnum,
en álítur þó utanaðlærðan kver-
lærdóm í hófi, þarflegan fyrir
stálpuð ungmenni. Yekur höf-
undur athygli á nauðsyn þess,
að stofna sunnudags-skóla víðs-
vegar um land, koma á barna-
guðsþjónustum og ungmenna-
starfsemi.
Kirkjur og kirkjusiðir í
Borgarfirði fyrir 60 árum heit-
ir frábærlega skemtileg ritgerð
eftir Kristleif Þorsteinsson,
bónda á Stóra-Kroppi. Oftar
en einu sinni áður hafa ritgerð-
ir birzt í Prestafélagsritinu eft-
ir þenna minnuga mann, og
hefir hver verið annari skemti-
legri. Það er list hvernig þessi
aldraði bóndi segir frá. Lýs-
ingar sínar endar hann með
þessum orðum: “Fyrir 60 ár-
um mátti líkja hinu gamla
fólki hér í Borgarfirði við hin-
ar gömlu kirkjur. Það var
traust og sterklega bygt af
góðum efnivið, en ekki að því
skapi vel heflað.”
Blindir menn og Blindra-
mannafélag Islands, eftir rit-
stjórann, þróf. S. P. Síyertsen,
er fróðleg grein og hugnæm.
Dæmin, sem þar eru sögð af
því, hve nafngreindir menn
hafa lært að bjarga sér og af-
kasta miklu, eru eftirtektar-
verð. Fróðlegt og að lesa, hve
mikið raá gera og hefir verið
gert blindum mönnum til
gagns. Sennilegt er, að íslenzk
vikublöð hér endurprenti þessa
fróðlegu ritgerð í heilu lagi, og
skal því ekki frekar ræða um
hana hér.
XJtvarpið og kirkjan nefnist
ræða eftir séra Jakob Jónsson
á Norðfirði, skýr og góð grein-
argjörð fyrir nytsemi útvarps-
ins fyrir kristni landsins. Tel-
ur höf. útvarp guðsþjónust-
anna frá höfuðkirkjum lands-
ins gagnlegt jafnt þeim, sem
ekki sækja kirkjur venjulega og
eins þeim, sem kirkjur sækja.
Bergkonan við Ásbyrgi, eft-
ir séra Knút Arngrímsson.
Ekki veit eg, hvort það stafar
af því, að eg er ættaður frá Ás-
byrgi og nærri eina draumsýn-
in, sem eg á frá bernsku minni
á íslandi, er úr Asbyrgi, að eg
varð hrifinn af þessari rit-
gerð. Öllu fremur hygg eg
þó, að það hafi komið til af
því, hve listilega hún er færð
í stíl. Höf. lýsir kletti, sem
gnæfir stakur upp úr austara
bergvegg Ásbyrgis. A hann er
mótuð mynd, sem Hkist konu,
sem krýpur á stallinum, horfir
til himins, réttir héndur fram
fyrir sig eins og í lotningar-
fullri bæn. Fær höf. af þessu
tilefni til þess að lýsa lofgerð
mannanna út af dásemdum
skaparans. Er liann hefir flutt
mál sitt all-ítarlega um það
efni, hverfur hann aftur til
bergkonunnar í Ásbyrgi og
lýkur máli sínu með þessum
gullfallegu orðum:
“Eg mintist hér að framan á
bergkonuna við Ásbyrgi. Hón vakti
hjá mér þessar hugleiðingar um
lofgjörðina. Hún stendur mér
fyrir hugskotsjónum sem einn af
þeim steinum, sem hrópa.
“Áður en menn stigu fæti á þett.a
land. hefir hún kropið þarna og
horft móti himni með lofgiðrðar-
svip. Mér finst hún tala til ve'g-
farandans, sem fram hjá fer, á
þessa leið:
Þótt sú tíð kæmi, að þjóð þessa
lands hætti að lofsvngja Guði sín-
um, og allir heltridómar, sem af
mönnum eru reistir, yrðu rifnir
til grunna, mun eg krjúpa hér og
flytia lofgjörð Guði máttarins,
gæzkunnar og dýrðarinnar—hon-
um, sem var og er og verður, unz
U»DD
IKIUNEY
PILLS^
lL kidnev ?\
TROýS
THEjy
1 meir en þrlBjung aldar hafa Dodd'n
Kidney Pills veriS viBurkendar rétta
meBaliB viB bakverk, gigt, þvagteppu
og mörgum fleirl sjúkdómum. Fftst hj.t
öllum lyfsölum, fyrir 60c askjan, eBa
sex öskjur fyrir $2.60, eBa beint frfi. The
Dodd's Medicine Co., Ltd., Toronto, ef
borgun fylgír.
mér tekst að kenna ókomnum kyn-
slóðum að flytja lofgjörð af nýju
og syngja Guði nýja söngva. Eg
ir.un horfa í himinátt, þar til mér
tekst að lyfta hugum þeirra í átt
til Guðs. Eg mun rétta fram út-
reidda lófa þar til bæn og þakkar-
gjörð verður Guði flutt frá sér-
hverri sál. Eg mun vaka, unz, all-
ir, sem fram hjá fara, hafa skilið
niál mitt og festa það í huga o!g
hjarta.”
Æskulýður nútimans og lífs-
skoðun Jesú Krists er ritgerð
eftnr séra öskar J. Þorláksson.
Fjallar hún um breytingar, sem
oi Öið bafi á nær öllum hugsun-
arhætti síðan um stvrjöld,
einkum með æskulýðnum.
Kannast höf. við að í»skan hafi
að nokkra leyti f jarlægst kirkj-
unni. Telur hann ]>að kirkj-
unnar sök með fram, fyrir það,
að hún ekki liafi fylgst með
tímanum. Fyrir því hafi þó
æskulýðurinn okki horfið frá
lífeskoðun Krists. “Til þess
að vinna fylg'i nútíma-æskunn-
ar þarf kirkjan að taka meira
tillit til vitsmunasviðsins, en
hún liefir gert--------Trú og
þekking þnrfa að lialdast í
hendur, en mega ekki standa á
öndverðum meiði.”
Ecclesia Orans, liugleiðing-
ar um helgihald kirkjunnar,
eftir séra Jón Auðuns, frí-
kirkjuprest í Hafnarfirði. ÍJm
þessa vönduðu ritgerð er okki
ólíklegt að skoðanir skiftist.
Meginmálið er hvatning til
aukinna helgisiða og' hátíðlegri
guðsþjónustugerðar. Er þar
rétt skýrt frá hinni víðtæku
hreyfingu í öllum deildum
kirkjunnar, sem nú miðar að
því, að gera kirkjulegar at-
hafnir sem mest lítúrgiskar.
Réttilega er með það farið,
hvernig áður fyr og fram á
vora daga hafi margir góðir
helgisiðir verið drepnir með
því orði einu, að þeir væru
“kaþólskir”. Nú sé upprunnin
önnur öld. Er svo lýst aftur-
hvarfinu til helgisiða í öllum
aðal-deiidum kirkjunnar. Er
það langt mál og fróðlegt. Er
svo komið að hinni ‘liturgisku’
tilhneigingu íslenzku kirkj-
unnar og má merkja, að höf.
hefir mikla samúð með há-
kirkju-stefnunnL Vel er að
orði komist, er höf. segir:
“Framtíðar guðsþjónusta ís-
lenzku kirkjunnar á að verða
trúarlegt listaverk, bygt utan
um meginhugtök kristninnar:
synd og náð.------Og framtíð-
ar guðsþjónustan á að vekja
og dýpka anda tilbeiðslunnar í
kirkjunni, og hún á um fram
alt að lyfta söfnuðinum upp
yfir þrengsli einstaklings-
hyggjunnar upp í víðfeðmi
samfélagsbænar. ’ ’
Um áraskeið hefir kirkjan á
Islandi verið að búa sér til nýj-
ar tíðareglur. Fátt er vnnda-
samara. Til þess þarf mikla
sérþekkingu og listræna sál.
Hvort leiðtogar kirkjunnar á
íslandi eiga yfir þeirri þekk-
ingu að ráða, eða hvort þar
eru nú svo listrænar sálir, áð
þær sé þeim skáldskap vaxnar,
er mér ókunnugt um. Vona að
svo sé. Af sýnishorni því að
dæma, sem út var sent fyrir
nokkra, var þó auðséð, að skort
liafði bæði þekkingu á þeirri
margbrotnu sérgrein og einnig
skáldlega list. En nú hefir