Lögberg - 08.06.1933, Page 5

Lögberg - 08.06.1933, Page 5
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 8. JÚNI, 1933. Bls. 5 U.L.C.A. nema yfirgnæfandi meiri- hluti allra meÖlima kirkjufélagsins sé slíkri inngöngu samþykkur. Það getur því ekki undir nokkrum kringumstæðum komið til mála, að næsta kirkjuþing geti lagalega eða siðferðislega samþykt að kirkjufé- lagið gangi inn í U.L.C.A. Séra Kristinn skýrir frá því að ársgjald það, sem ákveðið verður að kirkjufélaginu beri að borga U.L. C.A., sé urn $7,000.00. Hann tekur það fram, að ársgjaldið sé miðað við tölu altarisgesta og að þessi upp- hæð sé miðuð við 2,440 altarisgesti. Eg hefi ekki tölu altarisgesta í Fyrsta lúterska söfnuði árið 1932, en árið 1931 var talan 420, eða rúm- ur sjötti hluti allra altarisgesta í kirkjufélaginu. Ársgjald Fyrsta lúterska safnaðar yrði því um $1,200.00 ef staðið verður fyllilega í skilum. Eg get ekki verið séra Kristni sammála um, að kirkjufélaginu sé það vansalaust þó litið eSa ekkert af þessu ársgjaldi sé borgað. Séra Kristinn lætur sér sæma að kalla þetta óheilbrigðan peningahroka. Mér aftur á móti finst það bera vott um skort á ráðvendni að lofast til þess að borga það, sem maður veit fyrirfram að maður getur ekki borgað og ætlar ekki einu sinni að reyna. að borga. Eg veit, að þeir, sem fastast berjast með þessari inn- göngu, eru of skynsamir til þess aS láta sér detta í hug, að það gangi greitt að safna upp í þetta gjald eða að upphæðin, sem safnast, verði annað en nafnið tómt. Ef það er óheilbrigður peninga- hroki að vilja, að söfnuður sá, og kirkjufélag það, sem maður tilheyr- ir, standi við loforð sín ekki siSur en einstaklingar, þá verð eg að játa, að eg er fullur af slikum hroka. En ef þetta er peningahroki, hvað verð- ur þá sagt um þá afstöðu að gefa slík loforð i þeirri von að upp úr því loforði hafist margfalt meira fé í aðra hbnd en það, sem borgað verður upp í ársgjaldið. Væri ekki að minsta kosti eins sanngjarnt aS kalla það peningagræðgi. Það er lát- ið i veðri vaka að með því að ganga inn í U.L.C.A. sé fjárhag kirkju- félagsins borgið. Þá er talið víst, að nægilegt fé verði lagt frant af U.L.C.A. til þess að sjá Jóns Bjarnasonar skóla borgið, til þess að mæta öllum þörfurh heimatrúboðs og heiðingjatrúboSs og til þess að tryggja prestunum eftirlaun. Eg vil leyfa mér að benda á, að U.L.C.A. hefir aldrei lofað neinu af þessu, og það er engin ástæða til þess að ætla, að það félag leggi kirkjufélaginu til lengdar rneira fé tii en kirkjufélagið borgar sem ársgjald, eða einu sinni það. En þó um slíkt loforð væri að ræða, þá væri það U.L.C.A. alveg vansalaust að svikja það loforS, ef það er kirkjufélaginu vansalaust að gefa það loforð, sem það hugsár sér ekki að standa við. Það sæti illa á okkur að kvarta, þó aðrir breyti við okkur eins og við breytum við þá. En setjum nú sem svo að hægt verði að safna myndarlegri upphæS upp í þetta ársgjald til U.L.C.A., þá mundi sú upphæð nægja til þess að sjá heimatrúboðsstarfi kirkjufélags- ins borgið. Séra Jóhann Bjarnason gerir ráð fyrir, að til þess aS byrja með, ættum við að geta borgað fjórðapart til þriðjungs, af þessu ákveðna gjaldi, og hann virðist ala þá von i brjósti, að viS gerurn bet- ur seinna meir. Ef háegt er að safna jafnvel $2,000.00 á ári til að borga U.L.C.A., þá er enginn vafi á þvi að hægt verður að safna eins miklu eða meiru í heimatrúboðssjóð. Hvað er þá grætt, eftir alt saman, jafnvel i peningalegu tilliti? Um nokkurn gróða af andlegu samneyti við U.L.C.A. er ekki hægt að ræða, þó enginn árekstur ætti sér stað hvað trúarskoðanir snertir. Það heldur kirkjuþing sín aS eins ann- aðhvort ár. Kirkjufélögum, sem til- heyra U.L.C.A., er leyfilegt að senda sem erindreka á þessi kirkjuþing einn prest og einn leikmann fyrir hver tíu prestaköll. Þar sem presta- köllin eru færri en tíu, eins og í kirkjufélaginu, er leyfilegt að senda einn prest og einn leikmann. Það er því augljóst, að við hefðum ekkert að segja á þessum kirkjuþingum, þó við notuðum okkur þau hlunnindi að senda erindreka á þing. Einnig er það augljóst, að undir þessu fyrir- komulagi hefði einn prestur jafn mikið að segja eins og allir leik- menn kirkjufélagsiris. Eg furða mig því ekkert á þvi, að slíkur félags- skapur sé aðgengilegur fyrir prest- ana, þegar einn prestur hefir jafn mikið að segja eins og tíu presta- köll og jafnvel hed kirkjufélög. Eitt enn, sem eg vil leyfa mér að benda á, er það, að það er ekkert á- kvæði í grundvallarlögum U.L.C.A., sem gefur nokkuru kirkjufélagi rétt til þess að segja sig úr U.L.C.A. eftir að það er einu sinni gengið þar inn. Séra Jóhann Bjarnason heldur því fram, að ef við verðum óánægðir með U.L C.A. eftir að inn er gengið, “þá getum vér alveg vaf a- laust fengiS því sambandi slitið.” En mér skilst, að þessi staðhæfing sé bygð á þeirri von að kirkjufélag- inu verði góðfúslega leyft að segja sig úr,'ef til þess kemur, en alls ekki að það hafi rétt til þess að segja sig úr. Mér finst, að þetta sé stórvægi- legt atriði og mér er það ekki full- nægjandi, að séra Jóhann Bjarnason hafi von um að leyfi muni fást til að slíta sambandinu ef til þess kæmi. Og það get eg fullyrt, að ekkert slíkt leyfi er að finna í grundvallar- lögurn U.L.C.A. Um eitt er eg sammála séra Kristni. Hann segir: “Þegar að því kernur að islenzka taugin slitni, hverfur sjálfsagt kirkjufélag vort úr sögunni.” Sú taug er enn mjög sterk. Mér finst að þrátt fyrir alt, sem út á það má setja, sé kirkjufé- lagið sá þarfasti félagsskapur sem Vestur-lslendingar eiga. Það er sannfæring mín, að þegar það hættir að vera til, þá hætti Vestur-íslend- ingar að vera til. Mér er þvi ant um að það lifi sem lengst og vinni sent þarfast verk. Á meðan það heldur á- frant að vera félagsskapur, sem Vestur-íslendingar sjálfir eiga og sjálfir ráða yfir að öllu leyti, láta þeir sér ant urn það og verða fúsir að leggja eitthvað í sölurnar fyrir það. En þegar það gengur inn í stærri heild eins og U.L.C.A., sem Vestur-íslendingar bera ekki full- komið traust til, og afsalar sjálfstæði sínu, hættir það í þeirra augunt að vera til. Þeir hætta að hafa áhuga fyrir þvi og hætta að starfa, og þeir láta sér standa á sama hvernig starfið geng- ur. Félagsskapurinn verður andlaus og dauður, því sálina vantar. Það er sannfæring min, að með inngöngu í U.L.C.A. væri ísfenzka taugin al- veg skorin og þess verði þá ekki lengi að bíöa að kirkjufélagið hverfi alveg úr sögunni. Eg vona, að þeirri ógæfu verði afstýrt. Hjálmar A. Bergman. Séra Jónas A. Sigurðs- son —Kveð j a— Fækkar forvígsmönnum! Feyskjast landnáms stofnar; Leiðarljós, sem Vestra Logað hafa skærast. Blakta á brunnu skari, —Bræðrafylking klofnar.— Hér i ysi og önnum Þarf ótal márgt að lærast. Þó Einn þar fram úr skari, Gýn feigð, ef heildin sofnar. Við annan Jónas*) áttum, Sem íslands tungu skreytti; Sem gimsteinn fegri er gleri, Hann gullöld málsins reisti. Vár skáld að Guðs náð gerður, í glóð þeim neistum breytti. Þó sumum fyndist fátt um, Hans frumljóð drómann leysti. Hann öllum ástkær verður •Um eilífð háflug þreytti. Við þökkunt einn og allir Þér íslands trygð sem honum, Og skulum ljóð þin læra Og lengi nafn þitt geyma; Að þjórækt þinni hlúa, Og þínum sigurvonum, Og reisa á rústum hallir, En rifrildinu gleyma, Af ást á ísland trúa Með ættlands dánu sonum. *)Jónas Hallgrímsson. Þórðnr Kr. Kristjánsson. Ocean Falls, B.C. 27. mai, 1933. “Tímarnir breytast og mennirnir með ” Hann er spakmæli málshátturinn sá, eins og svo margir aðrir. Um það getum við borið gömlu menn- irnir, sem ólumst upp fyrir 60—70 árunt. Þá var vinnutími hjá bændum heima á gamla landinu 14—18 tím- ar á sumrum, og til skamms tíma mun hann hafa verið likur hjá bænd- unr hér í landi, meðan annir voru mestar. Nú er almennur vinnutími hér í bæjum 8 tímar, og varla yfir 10 tímar hjá bændum alment; og þó þykir hann of langur. Það er rnikið ritað og rætt um kreppuna, nú á dögum, enda mun hún nú vandasamasta úrlausnarefn- ið í heimi þessum. Lærðu mennirnir eru að kenna ýms ráð til endurbóta, en ekkert þeirra mun enn hafa unnið samhuga fylgi. Þeir verða ekki 'á eitt sáttir nteð bjargráðin, og við ó- mentuðu mennirnir skiljum þau ekki. Eitt af því, sem þeir kenna er, að ef enginn verkamaður ynni lengur en 4 stundir á dag, þá mundi nægi- legt verkefni handa öllum sem nú eru vinnulausir. Raddir í þessa átt berast nú úr ýmsum áttum. Eg las nýlega ritgjörð um þetta í Iðunni, eftir Bertrand Russell, um “Ágæti hóglífis”. Nafnið er ljómandi fall- egt, enda er mörgum fögrum orð- um farið um vellíðan þá og frelsi sem slik breyting mundi færa mann- kyninu. Enginn mun efast um það, að nægilegt verkefni væri handa öll- um sem nú eru vinnulausir með 4 stunda vinnu, því tæplega mun helmingur af verkamönnum vera vinnulaus nú. En þeim gleymist öll- um að gjöra grein fyrir því, hvernig sú breyting geti komist á, án-þess að raska viðskiftalífi þvi og vinnu- brögðum, sern.nú eru í heiminum. Þetta gæti nú máske hepnast í stórum verksmiðjum, þar sem fram- leiðslan má vera hægfara, svo ekki þarf að vinna lengur en 4 stundir á dag. En það verður verra viðfangs hjá einstaklingum, en verst hjá bændum. Eitt verður þó sameiginlegt hjá öllum, og það er, að eins hátt kaup, eða hærra verðifr að borga fyrir þessa 4 stunda vinnu, eins og áður var borgað fyrir 8—40 stunda vinnu. Kaupið verður að vera svo hátt að lífvænlegt sé fyrir meðal fjölskyldu. En verkið sem rnenn leystu af hendi yrði hálfu minna en með 8 stunda vinnu.' Hvernig ættu nú vinnuveitendur að vinna upp þennan halla? Mundi ekki iðnaður allur og framleiðsla verða þeim mun dýrari, og þar af leiðandi hærra verð á nauðsynjum manna. Þar af leiddi aftur að verkamenn þyrftu hærra kaup fyrir 4 tíma en þeir höfðu áð- ur fyrir 8 tima. Nú hagar svo til að fjöldinn all- ur af bæjarmönnum þarf að hafa vinnufólk allan daginn. Kaupmað- urinn mundi litla verslun gera á 4 tímum. Seinlegt mundi að koma upp byggingum með 4 tíma vinnu. Óþægilegt mundi húsfreyjunni þykja að þurfa að halda 3 eldhús- stúlkur og 3 barnfóstrur á dag; og svo mundi fara um ótal fleiri. Og öllu þessu fólki mundi þurfa að gjalda full laun fyrir 4 tíma vinnu. Þó mundu bændurnir verða harð- ast úti. Mundi þeint ekki þykja ak- urvinna ganga nokkuð seint, með 4 tíma vinnudegi? Eða ættu þeir að hafa 2 eða 3 hópa af verkamönnum á degi hverjum, og fæða þá alla borgunarlaust ? Ekki mundu gripabændur betur settir. Fyrsti hópurinn gjörði ekk- ert betur en að mjólka kýrnar i bæði mál, svo þyrfti annan til súninga og smávika. Seint mundi heyskapurinn ganga með 4 tíma vinnu; og mörg yrðu þau aukaverkin, sem þyrfti að fá sérstaka menn til að vinna. Það er því auðsætt að með þess- ari tilhögun kostaði öll heimilis- vinna hjá bændum tvöfalt, og í mörgum tilfellum þrefalt, við það sem áður var, og að verkið yrði ver af hendi leyst, þegar margir væru um sama verkið daglega. Til þess að slík verkaskipun gæti staðist, þyrfti að hækka urn helm- ing eða meira, verð á öllum afurð- um búanna, og samt yrðu slík vinnu- brögð ætíð óhentug. Eg get búist við að þessu yrði svarað þannig að bændur mundu geta haft hjúahald og vinnutíma á líkan hátt eins og áður; þessi breyt- ing mundi aðeins verða á stóriðn- aði. Þá þekki eg illa hugsunarhátt unga fólksins, ef það mundi ekki vilja hafa sarna frelsi og sarna vinnutíma hjá bændum, eins og i stórbæjunum, enda er það eðlilegt; það er líka hægra að nota frítim- ann til að skemta sér i bæjunum en úti á landi. Það væri líka ótrúleg breyting frá því sem nú er, þegar unga fólkið vill heldur betla sér mat hjá bæjarstjórninni, en að vinna fyrir sæmilegu kaupi úti á landi. Eg fæ því ekki betur séð en að fræðimenn þeir, sem boða þennan fagnaðarboðskap, byrji á öfugum enda. Þeir þyrftu fyrst að lagfæra stóriðnaðinn, og verslunarólagið, áður en þeir koma á 4 stunda vinnu. —Annars er hætt við að þeim fari líkt og smiðnum, sem átti að smíða skip, og byrjaði á neglunni. En þegar ’skipið var búið, þa var negl- an of digur, svo hann klauf skipið að endilöngu þegar hann rak hana i. Guðm. Jónsson, (frá Húsey). Nýr Sæmundur Fróði Eftir Jón Einarsson Foam Lake. Svo langt hefir vantrúin teygt anga sína í liðinni tíð, einkum hinni seinni, að æðimargir hafa efast um sanngildi gömlu sögunnar í þjóð- sögum Jóns Árnasonar um Sæmund prest hinn fróða, þegar hann slapp úr Svarta Skóla frá töfranáminu og “synti á sel” yíir hafsins heljar bárur alla leið til fslands. Sagt var mér þó og fleirum í æsku, að sög- unni væri óhætt að trúa, ella myndi hún ekki hafa prentuð verið. Nú hefi eg fyrir framan mig nýtt mjög merkilegt vikublað, kanadiskt, sem segir meðal annars fylgjaridi tiðindi: Maður að nafni Roy Wilson var að baða sig i sundvík einni að Bris- bane í Ástraliu. Veit hann þá ei fyrri til en þrír stórir hákarlar synda þar inn á pollinn, auðvitað í mesta grarrdleysi. En á hinn bóg- inn eru þessir forfeður Darwinist- anna taldir að vera stundum æði nærgöngulir afkomendum sinum, mannskepnunum og hætti til að vilja helzt éta þá með húð og hári. En hvort sem þessir þrir hákarlar höfðu nokkur keksnisáfornt eða eigi, þá tók Mr. Wilson þeim frekar gletnis- lega og óvinsamlega. Þó hann vopn- laus væri synti hann til móts við einn hákarlinn, rykti sér upp á bak hans, krækti fótum sarnan undir kvið hans og ók svo hvað aftök um pollinn. Gráni var þessum “komplimentum” óvanur og átti sér auðvitað einskis ills von, og vildi losna við kunn- ingja af þessu tægi. Segir ekki nánar af raunum hans fyr en hann að lokum hljóp á land upp og var þá alveg örmagna af þreytu. En ekki lét Wilson hér við sitja, heldur veitti hann hinum tveimur hákörl- um sömu skil og gekk að lokum af þeim öllum þreniur dauðum, án allra vopna. Þessi saga hlýtur að vera sönn því hún var prentuð. Það er ekkert undarlegt þótt Mr. Wilson rynni þannig blóðið til skyldunnar, á sinn hátt, þótt ekki hefði hann þurft að vera svona harðleikinn. Nú mun einhver segja að þetta sé ekki svipað því eins ótrúlegt atvik eins og hitt að séra Sæmundur hefði “synt á sel” alla leið vfir heilt haf. En slikt er bara hættuleg vantrú. Fyrst og fremst er selurinn einn af ættingjum Darwinista, þótt ekki sé hann þar jafn frægur sem hákarl- inn; svo var þessi sundskjóti Sæ- rnundar, eins og “lærðir” menn muna, sérstakt selakyn. En þetta eitt út af fyrir sis* að sá er selnurn synti var “landi”, ætti að vera full sönnun fyrir áreiðanleik þessarar stórmerkilegu frásögu. Og máltæk- ið segir að sannleikurinn sé jafnan ólíklegri en ósannindin. Druknun Helgu Jóns- dóttir Akureyri 5. maí Kviksögur og réttarrannsókn. í gær bárust hingað fréttir um það frá Akureyri, að grunur léki á þvi, að Helga Jónsdóttir, sem fanst örend í fræðarmálinu skamt frá samkomuhúsi bæjarins kl. 5I/, á mánudagsmorguninn var, hafi verið ráðin af dögum—eða að líkur bentu til þess að svo hefði verið. Morgunblaðið átti í gær tal við Akureyri til að spyrjast fyrir um rannsókn ntálsins. Var frásögnin þaðan í stuttu máli þessi: Læknisskoðun leiddi ótvirætt í ljós, að dauðaorsökin hafi verið druknun. Kvjj<sögur um það, að áverkar hafi sést á líkinu eru að mestu leyti gripnar úr lausu lofti, að minsta kosti mjög orðum auknar. Réttarhöld hafa staðið yfir und- anfarna daga, og hafa átta manns verið yfirheyrðir. Helga heitin Jónsdóttir fór í skemtiferð á sunnudagskvöld í bíl fram i Fjörð. I bílnum var einn karlmaður og þrjár stúlkur, auk bílstjóra. KL rúmlega 1, um nótt- ina komu þau aftur til bæjarins. Er þau voru komin út á móts við sam- komuhús bæjarins kyaðst Helga heitin ekki vilja fara lengra, en ætl- aði að ganga heim til sín. Hún átti heima suður í Fjöru. Kl. 5I/) á mánudagsmorguninn fanst lík hennar í flæðarmálinu sem fyr segir. Hvort rannsókn hefir leitt i ljós vitneskju um hvar Helga heitin hafi verið, eftir að hún skildi við sam- ferðafólk sitt, vissi tíðindamaður blaðsins ekki. í gærkvöldi átti Morgunblaðið tal við bæjarfógetann á Akureyri. Sagði hann að rannsókninni væri ekki að fullu lokið enn, þvi að ekki væri upplýst um það, hvernig stúlk- an hefði druknað. En menn hefði séð til hennar á leið heim til sín nokkru eftir að hún skildi við sam- ferðafólkið og var hún þá komin suður undir bæjarbryggjuna. —Mbl. Deilan um Jan Mayen Fyrir nokkrum árum helgaði norska stjórnin sér eyna Jan Mayen, sem liggur i Norðurhafi um 70 sjó- mílur norður af Langanesi. En þegar þetta var gert hafði norskur maður, Birgir Jakobsen að nafni numð þar land á eiðinu milli jök- ulsins Bjarnarfjalls og hins höfð- ans. Hafði hann ræktað það nokk- urt land og afgirt. En þegar norska stjórriin sló eign sinni á landið fór Birgir Jakobsen í mál við hana út af því. Mun hann hafa haldið því fram, að einstakir menn mætti eins vel nema lönd og þjóðir, og að þjóð- ir hefði ekki rétt til að ganga á rétt einstaklinga og áskilja sér lönd, sem þeir hefði numið áður. Nú er dómur í málinu nýlega fall- inn í hæstarétti í Osló, og var hann á þá leið, “að norska stjórnin hefði engan rétt til eignarumráða á land- svæði þvi, sem Birgir Jakobsen helgaði sér.” Voru svo Birgir Jakobsen til- dæmdar 2000 krónur í málskostn- INNKÖLLUNAR-MENN LÖGBERGS Amaranth, Man.................... B. G. Kjartanson Akra, N. Dakota..................B. S. Thorvardson Árborg, Man....................Tryggvi Ingjaldson Árnes, Man.................................... G. Sölvason Baldur, Mam.........................O. Anderson Bantry, N. Dakota.............Einar J. Breiðfjörð Bellingham, Wash.........................Thorgeir Símonarson Belmont, Man.........................O. Anderson Blaine, Wash..................Thorgeir Simonarson Bredenbury, Sask...............................S. Loptson Brown, Man...........................J- S. Gillis Cavalier, N. Dak®ta.............B. S. Thorvardson Churchbridge, Sask..............................S. Loptson Cypress River, Man..............F. S. Frederickson Dafoe, Sask ........................J- Stefánsson Edinburg, N. Dakota............Jónas S- Bergmann Elfros, Sask.............Goodmundson, Mrs. J. H. Foam Lake, Sask...............Guðmundur Johnson Garðar, N. Dakota..............Jónas S. Bergmann Gerald, Sask........................... C. Paulson Geysir, Man....................Tryggvi Ingjaldsson Gimli, Man..........................F. O. Lyngdal Glenboro, Man...................F. S. Fredrickson Hallson, N. Dakota..............Col. Paul Johnson Hecla, Man......................Gunnar Tómasson Hensel, N. Dakota.............................John Norman Hnausa, Man................................... G. Sölvason Hove, Man..........................A. J. Skagfeld Húsavík, Man..........................G. Sölvason Ivanhoe, Minn............................B. Jones Kandahar, Sask......................J. Stefánsson Langruth, Man...................John Valdimarson Leslie, Sask..........................Jón Ólafson Lundar, Man...........................S. Einarson Markerville, Alta...............................O. Sigurdson Minneota, Minn............................B. Jones Mountain, N. Dakota..............Col. Paul Johnson Mozart, Sask..................................Jens Eliason Narrows, Man.......................Kr. Pjetursson Oak Point, Man.....................A. J. Skagfeld Oakview, Man.......................Búi Thorlacius Otto, Man.............................S. Einarson Pembina, N. Dakota..................G. V. Lei-fur Póint Roberts, Wash..................S. T. Mýrdal Red Deer, Alta......................O. Sigurdson Reykjavík, Man......................Arni Paulson Riverton, Man........................G. Sölvason Seattle.‘Wash........................J- J. Middal gelkirk, Man............................G. Nordal Siglunes, Man......................Kr. Pjetursson Silver Bay, Man....................Búi Thorlacius Svold, N. Dakota................B. S. Thorvardson Swan River, Man.......................A. J. Vopni Tantallon, Sask................... ]■ Kr. Johnson Upham, N. Dakota..............Einar J. Breiðfjörð Vancouver, B.C......................Mrs. A. Harvey Víðir, Man.................................Tryggvi Ingjaldsson Vogar, Man...............................Guðmundur Jónsson Westbourne. Man................................Jón Valdimarsson Winnipeg Beach, Man..................G. Sölvason Winnipegosis, Man...........Finnbogi Hjálmarsson Wynyard, Sask................. .Gunnar Johannsson

x

Lögberg

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.