Lögberg - 27.07.1933, Blaðsíða 4

Bls. 4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 27. JÚLl, 1933
Högíjerg
Gefið út hvern íimtudag af
T B E C O LU M B I A P R E 8 S L I M I T E D
69» Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
Verð $3.00 urn árið—Borgist fyrirfram
rhe "Lögberg’’ is printed and published by The Columbia
Press, Limited, 695 Sargent Avs, Winnipeg, Manitoba.
PHONEB 86 327—86 328
St j ór nmálaf lokkur inn
nýi
Hann heitir fullu nafni Co-operative Com
monwealth Federation hinn nýi stjórnmála-
flokkuFf sem nú er myndaður í Canada, en
vanalega er hann táknaður og nefndur með
stöfunum C.C.F. Varla getur heitið að hann
hafi verið fullmyndaður, þó hann liafi að ví§u
verið til í ár eða svo. fyr en í vikunni, sem
leið, að hann hélt þing mikið í Regina, Sask.,
og kom sér niður á stefnuskrá og kaus sér
foringja og ýmsa aðra embættismenn.
Foringi flokksins hefir frá byrjun veíið
J. S. Woodsworth, sambandsþingmaður frá
Winnipeg og var liann nú kosinn foringi
flokksins í einu hljóði. Auk foringjans er
nokkurskonar flokksráð og mynda það þrír
fulltrúar í hverju fylki af sex fylkjunum í
sambandinu. Eru þeir sem hér segJr: British
Columbia—Angus Mclnnis, M.P., Vancouver;
George Williams, Kamloops og W. A. Pritch-
ard, Vancouver.
Alberta—William Irvine, M.P., Wetaski-
win; Robert Gardiner, M.P., Acadia og Elmer
Roper, Edmonton.
Saskatchewan—George Wiliiams, Semans;
M. J. Coldwell, Regina og Mrs. Sophia Dixon,
Unity.
Manitoba—Miss Beatrice Brigden, Bran-
don, John Queen, M.L.A., Winnipeg og S. J.
Farmer, M.L.A., Winnipeg.
Ontario—Miss Agnes McPhail, M.P., South
East Grey; Capt. Elmore Philpott, Toronto
og Thomas Cruden, Toronto.
Quebec—J. L. Whitty, Alderman Shubert
og Lloyd Hammond, allir í Montreal.
Þó .sumt sá kannske ekki sem ljósast í
stefnuskrá þessa nýja stjórnmálaflokks, þá
er það þó engum vafa bundið, að aðal stefna
hans er stefna socialistanna svo nefndu, og
sem allir þekkja að nafninu til að minsta
kosti. Gætir þessarar stjórnmálastefnu all-
mikið í mörgum löndum, en hér hefir ekki
mikið borið á henni til þessa. Hér hefir ver-
ið verkamannaflokkur, bændaflokkur og
kommúnistar nú síðustu árin. Verkamanna-
flokkurinn virðist hafa að miklu leyti gengið
inn í þennan nýja flokk og mikill hluti af
bændaflokknum, sem einu sinni var töluvert
fjölmennur á sambandsþinginu. Ivommún-
istar eru hér ekki með, að því er séð verður.
Yfirleitt eru hér samtök meðal þeirra
manna, sem ekki hafa trú á því, að hægt sé að
bæta það neyðarástand, sem nú á sér stað í
þessu landi, og víða um heim, meðan það
fyrirkomulag er ríkjandi, sem þjóðfélags-
skipulag þessa lands og flestra annara landa
er bygt á. Er hér átt við séreignarstefnuna,
sem stundum er kölluð auðvaldsstefna. Plér
er því um breytingu á grundvallaratriðum
að ræða. Stefna hins nýja flokks er aðallega
í því falin, að þjóðfélagið taki í sínar' hend-
ur sem flestar þeirra stofnana, sem einstak-
ir menn og félög reka nú. Eru þar á meðal,
og fyrst og fremst peningastofnanirnar,
bankarnir, þá samgöngutækin, járnbrautir
sérstaklega og svo iðhaðarfyrirtækin hvert af
öðru, einkum hin stærri. Br hér um stórfeld-
ar og róttækar breytingar að ræða og fólkið
í landinu þarf að gera sér grein fyrir þeim
áður en það styður þennan flokk til valda,
eða þá hafnar stefnu hans.
Hér er aðeins vejúð að segja frá stefnu
flokksins í nokkrum aðalatriðum. Hitt er
annað mál, hvernig honum kann að ganga, að
koma hugsjónum sínum í framkvæmd, jafn-
vel þó hann næði völdum. Má búast við að
báðir gömlu flokkarnir leggist hér fast á móti,
bæði frjálslyndi flokkurinn og íhaldsflokkur-
inn og þyki hér alt of langt gengið, en báðir
hafa þeir flokkar mikið fylgi og öflugt, eins
og öllum er kunnugt. Bftir því, sem vér vit-
um bezt, hefir jafnaðarstefnan haft heldur
lítið fylgi í Canada alt til þessa. íílá að vísu
búast við að hún hafi meira fylgi nú, heldur
en nokkurntíma áður, kannske miklu meira.
Kjör fólksins eru svo erfið, að það þráir
breytingu og einmitt á slíkum tímum er afar
hætt við, að fólk gleypi við nýjum hugmynd-
um án þess að gæta þess vandlega hve heil-
brigðar þær eru, eða á góðum rökum bygðar.
Þegar manni líður illa, vill maður, sem von er,
breyta til. En því aðeins er til nokkurs gagns
að breyta, til að þær breytingar séu til bóta.
Annars er ver farið en heima setið.
Sumarið 1930 var skift um stjórn í Canada.
Ihaldsmenn komust til valda, en frjálslyndu
stjórninni var hrundið af stóli. Þá var at-
vinnuleysið byrjað og fjárhagsörðugleikar.
Ileyrði maður þá kveða við úr öllum áttum:
“Það er bezt að breyta til; það getur aldrei
orðið verra en það er.” Síðan má heita að
ástandið hafi stöðugt farið liríðversnandi,
alt til þessa. Hafa menn nú fyrir löng"u séð.
að ástandið gat orðið miklu verra heldur en
það var 1930. Oss dettur ekki í hug að kenna
það alt íhaldsflokknum, síem þá komst til
valda. En það er sannfæring vor, að fóikinu
í Canada, og þá sérstaklega í Vestur-Canada
liði miklu betur nú, heldur en því líður, ef
ekki hefði vefið skift um stjórn við kosning-
arnar 1930. En það er ekkí ætlun vor að
fara hér út í þá sálma. Vér vildum aðeins
benda á, að það er varasamt að breyta til af
þeim ástæðum, að ástandið sé slæmt. Það
kemur því aðeins að haldi, að breytt sé til
liins betra, en ekki lakara. Enginn skyldi því
þjóta til og styðja liinn nýja flokk, af þeim
ástæðum einum, að ástandið sé vont og í
þéirri trú, að það geti ekki Versnað. ‘ ‘ Lengi
getur vont versnað,” segir máltækið, og á það
ekki síður við hér en annarsstaðar.
Ef þessi svokallaða jafnaðarstefna kæmist
á í raun og veru, eins og leiðtog'ar liennar
hugsa sér hana, þá skyldi enginn ætla að ein-
staklingsfrelsið yrði meira eftir en áður. Það
yrði miklu minna. Þeir, sem völdin hefðu í
það og' það skiftið, hefðu miklu meira vald
yfir fólkinu, heldur en stjórnin hefir nú. Hjá
því yrði ekki komist. Nokkurnveginn alt fólk
yrði vinnufólk stjórnarinnar. Vér erum ekki
að fortaka að mörgu fólki kynni þá að líða
töluvert betur en því líður nú. En afburða
hæfileikar gætu ekki notið sín með því móti,
og það, sem menn hafa talið svo dýrmætt
hnoss, einstaklingsfrelsið, hlyti að verða stór-
lega skert. Fullkominn jöfnuður meðal mann-
anna getur ómögulega miðast við hærra mark
heldur en meðalmenskuna, og varla það.
Enn er það að athuga við stefnu þessa nýja
flokks, að það er afarmiklum erfiðleikum
bundið, að koma henni á. Ríkismaðurinn
lætur ekki gera sig jafnan fátæklingnum,
nema hann megi til. Það verður að neyða
hann til þess. Mr. Woodsworth hefir að vísu
hvað eftir annað sagt, að hann vildi ekkert
ofbeldi nota- Mn hvernig hann hugsar sér að
koma á hinum stórfeldu breytingum, án þess
að nota eitthvað af því, sem kallað er ofbeldi,
er að minsta kosti ekki auðskilið.
Vér gerum naumast ráð fvrir að C.C.F.
flokkurinn nái völdum í Canada fyrst
um sinn. En það er ekki ástæða til að
gera lítið úr honum og það er líklegt
að hann hafi æði mikið fylgi við
næstu kosningar og væntanlega heggur hann
stærra skarð í frjálslynda flokkinn, heldur en
íhaldsflokkinn. En þeir, sem honum vilja
fylgja verða að gera sér grein fyrir því, að
hér er um hreina og beina jafnaðarstefnu að
ræða og milli hennar og kommúnisma er ekki
löng leið.
Islendingadagurinn
1 síðasta blaði var auglýst Islendingadags-
hald á þremur stöðum, Gimli, Hnausa og
Seattle (Silver Lake). 1 þessu blaði er aug-
lýstur Islendingadagur í Wynyard. Það lítur
því ekki út fyrir annað, en Islendingar hér í
landi vilji enn halda þeim góða sið, að piinn-
ast ættlands síns og alls þess, sem íslenzkt
er og gott. með því að halda Islendingadag
einu sinni á ári. íslendingarnir í Seattle
segja ekki mikið um það hvað um hönd verði
haft á þeim íslendingadegi, en vafalaust er
alveg óhætt að gera ráð fyrir, að til hans verði
vel vandað nú eins og áður og mun Seattle-
búum hafa jafnan hepnast vel sitt Islendinga-
dagshald.
í Wynyard verður Islendingadagur haldinn
nú eins og að undanförnu. Er þessi Islend-
ingadagur sá tuttugasti og fimti í samfeldri
röð, sem haldinn er í Vatnabygðunum. Munu
landar vorir í hinum stóru og blómlegu
Vatnabygðum í Saskatchewan ekki láta þann
góða sið niður leggjast.
Þá halda Islendingar í norðanverðu Nýja
íslandi sinn Islendingadag, nú eins og að und-
anförnu að Hnausum. Hafa þeir ágætan
samkomustað við vatnið, sem mikið hefir ver-
ið gert til að fegra og er sérlega fallegur.
Ber skemtiskrá dagsins það með sér, að mjög
vel hefir verið til hennar vandað. Þó það séu
menn í norðanverðri bygðinni, sem fyrir
þessu hátíðahaldi gangast, þá efum vér ekki
að þessi íslendingadagur verði vel sóttur af
fólki úr allri bygðinni og einnig frá Selkirk
og Winnipeg og kannske víðar að.
Það virðist dálítið skrítið, að ís-
letldingar í Manitoba halda nú tvo
Islendingadaga, ár eftir ár, og rétt
um sama leyti, meira að segja sama
daginn í fyrra, og á stöðum, sem
eru nærri hvor öðrum. Ekki nema
svo sem tuttugu mílur á milli, eða
þar um bil. Það sýnist ekki að mjög
miklir örðugleikar ættu að vera á
því) að sameina þessi tvö hátíðahöld
og hafa einn íslendingadag fyrir alt
Manitobafylki og þá helzt á Gimli,
eða Hnausa, eða þá sitt árið á hvor-
um staðnum. Væri þá þangað vit-
anlega allir íslendingar boðnir og
velkomnir, hvar sem þeir eiga heima.
Það sýnist nægilegt, að hafa einn
íslendingadag í Nýja íslandi og þar
með einn íslendingadag í Manitoba.
Meðan Islendingadagur var haldinn
i Winnipeg, var öðru máli að gegna.
Það getur verið, að þeir yrðu
færri, sem • með þessu móti gætu
sótt íslendingadaginn, en hann ætti
að geta orðið betri og fullkomnari,
ef aðeins einn íslendingadagur væri
haldinn í Manitoba. Oss finst að
þetta sé vel þess vert að um það sé
hugsað.
Gullbrúðkaup
Það var sunnudaginn 18. júni, að
fólk safnaðist úr öllum áttum að
heimili Mr. og Mrs. Johnson að
Otto, P.O., Man. í tilefni af því, að
fimtíu ára giftingarafmæli þeirra
hjóna var þann dag. Á íslandi í
Þistilf irði í Þingeyjarsýslu árið
1883 gaf séra Guttormur Vigfússon
saman í hjónaband Gu,leifu Jóns-
dóttur og ísleif Guðjónsson John-
son. Fluttu þau sama ár til Ame-
ríku og hafa búið mest af í Grunna-
vatnsbygð. ,
Það er ekki oft að hjón lifa sam-
an í friði og einingu svo mörg ár,
og er því skemtilegt og tilhlýðilegt
að minnast þess. Fólk var svo
margt samankomið að húspláss
reyndist heldur litið svo tekið var
það ráð að reisa borð úti í fögrum
skógarunni þar sem skuggar
trjánna skýldu þessum vinahóp frá
brennandi sólarhitanum.
Mr. Guðm. Breckman, mágur
gullbrúðgumans stýrði þessu fagn-
aðarmóti. Hann talaði fáein hlý-
leg orð /og afhenti hjónunum tvo
stóla sem gjöf frá gestunum. Var
svo tekið að snæða ljúffengar og
margbreyttar veitingar, sem kon-
ur bygðarinnar lögðu á borð með
mestu snild, og mátti með sanni
segja að enginn þurfti svangur frá
borðum að fara. Fáeinir skemtu
með stuttum en fallegum ræðum og
þar á milli voru sungin íslenzk lög.
Þegar kvelda tók fóru gestirnir
að smá tínast í burtu með gleði í
hjarta og innilegustu blessunarósk-
um til gull-brúðhjónanna.
Einn af gestum.
Nýr doktor.—Þorkell Jóhannes-
son magister varði nýlega doktors-
ritgerð við heimspekisdeild Hafnar-
háskóla, og fjallar hún um kjör
frjálsra verkamanna á íslandi fram
að miðri sextándu öld. í frétt frá
sendiherra Dana hér segir að blað-
ið “Berlingske Tidende” hafi átt tal
við Þorkel um doktorspróf hans og
hafi hann sagt svo frá efni doktors-
ritgerðarinnar í stuttu máli: Rit-
gerðin lýsir því að í fornöld var á
íslandi sérstök stétt frjálsra verka-
manna, jafnframt þrælasölunni.
Ekki voru þá greidd daglaun, en
fólk var ráðið í vist eitt misseri eða
ár í senn hjá bændum, og fékk kaup
sitt goldið í fríðu. Þessir frjálsu
menn fylgdu höfðingjum til víga.”
Séra Björn B. Jónsson prestur
Fyrsta lúterska safnaðar í Wínni-
peg, og frú hans, komu hingað um
síðustu helgi. Kornungur fluttist
hann vestur um haf, og hefir aldrei
komið hingað síðan, fyr en nú. Um
síðustu helgi átti hann 40 ára prest-
skaparafmæli. Hann hefir verið
prestur sama safnaðar síðan 1914,
kom þangað sem eftirmaður sr. Jóns
Bjarnasonar. Hann er meðal kunn-
ustu og merkustu íslendinga vestan
hafs. Þau hjónin fara héðan norð-
ur í land um miðjan júlí.
Mbls. 30. júní.
A Local School
With a
National Reputation
For many years the Dominion Business College, with which is
allied the Cooper Institute of Accountancy, has heen doing a
great work—not only in Winnipeg and Manitoba—but through-
out the length and breadth of this great Dominion with the
result that to day
The DOMINION
BUSINESS COLLEGE
is the largest school of its kind west
of Toronto
It, has students in every one of the nine provinces and at the
time this appears in print these provinces are not represented
by merely one or two, but by a substantial number of students
actually engaged on one or other of the schools many courses.
NOTE:
Students in attendance or studying by mail, July 1933:
Manitoba 394
Ontario ............................148
Quebec 68
Saskatchewan 45
British Columbia 30
Nova Scotia 26
Alberta 23
New Brunswick 14
Prince Edward Island 5
It will pay you well to train at a College that has had its
courses recognized in every province.
DOMINION
BUSINESS COLLEGE
THE MALL
••
••
WINNIPEG
Branches: St. James; St. John’s and Elmwood