Lögberg - 27.07.1933, Blaðsíða 7

LÖGBiERG, FIMTUDAGINN 27. JÚLÍ, 1933
Bls. 7
Viðhorfið í áfengis-
malinu
(Framh. frá 1. bls.)
alvarlegir tímar kveðja til enn meiri
starfa.
Hver einstaklingur, sem vill kenna
þjóÖinni bindindi, kenna henni a'Ö
skoða launbruggara, smyglara og
launsala sem fööurlandsféndur, og
vinnur þannig að því, að skapa þaö
almenningsálit, sem dæmir þá óal-
andi og óferjandi, er að sjálfsögðu
hinn þarfasti liðsmaður i þessari
herferð. Vér viljum leggja áherzlu
á að sem flestir einstaklingar vinni
að því, að fá blöð crg timarit í þjón-
ustu þessa málefnis. Ennfremur að
reynt sé að stofna ný félög til þátt-
töku í herferðinni, þar sem þess
sýnist þörf.
í trausti þess að alþjóð bregðist
vel við áskorun vorri biðjum vér öll
blöð landsins að flytja hana.”
Undir áskorun þessa höfðu ritað
nálega fimtíu málsmetandi menn og
konur á Islandi, af öllum sléttum og
stjórnmálaflokkum; þeirra á meðal
voru kirkju- og kenslumálaráðherra
og biskup landsins ; þrír prófessorar
Háskóla Islands; landlæknir,
fræðslumálastjóri, búnaðarmála-
stjóri og stórtemplar; lögreglustjóri
og borgarstjóri Reykjavíkur; rektor
mentaskólans og margir aðrir skóla-
stjórar; alþingismenn, forgöngu-
menn íþrótta- og verkalýðsfélaga.
Þarf því enginn að óttast, að þessi
hópur merkra manna og kvenna hafi
bundist samtökum um, að gefa út
opinbera yfirlýsingu jafn alvarlegs
eðlis, án þess að næg rök væru fyr-
ir hendi og nauðsyn bæri til. Dreng-
skaparlund og heilbrigð ættjarðar-
ást knúðu þá til stárfa. Jafnframt
er það auðsætt, að þessum hálfgild-
ings bannlögum á íslandi er næsta
mikils áfátt, enda fer þjóðarat-
KAUPIÐ ÁVALT
LUMBER
tua
THE EMPIRE SASH & DOOR CO. LTD.
HENRY AVENUE AND ARGYLE STREEX.
WIN NTPKG, MAN.
kvæði fram um þau á næstunni.
Nú skulum við renna augum til
náfrænda okkar Norðmanna. Mik-
il gleði varð í herbúðum andbann-
inga þegar vínbannið var afnumið í
Noregi. Þar með átti að vera skor-
ið fyrir áfengis-meinsemdirnar hjá
þessari frændþjóð okkar. Hefir
drykkjuskapur farið minkandi? Eru
smygl, heimabrugg og leynisala
dottin úr sögunni í þessu fagra
landi feðra vorra? Sem miður fer,
er því ekki að heilsa. Mun láta
nærri að Norðmenn verji til vín-
kaupa 160 miljónum króna á ári.
Það er engin smáræðis upphæð fyr-
ir þjóð, sem ekki er fullar þrjár
miljónir að mannfjölda. I frétta-
dálkum norsku blaðanna má einnig
sjá nægar sannanir þess, að smygl,
heimabrugg og leynisala þrífast á-
gætlega í þessu vínbannslausa landi.
Flytjum okkur því næst um set
yfir til Svíþjóðar. Miklu lofi hef-
ir verið hlaðið á vínsölufyrirkomu-
lagið, sem ríkir þar í landi—Bratt-
fyrirkomulagið svonefnda. Fram-
leiSsla víns og sala eru í höndum
ríkistjórnarinnar. Þeir, sem kaupa
vilja sterka drykki, verða að hafa
til þess leyfi hins opinbera. Eng-
ar hömlur eru lagðar á sölu bjórs
og léttra vína. Hver sá, sem orð-
inn er hálf þrítugur, og yfirvöldin
þekkja að hófsemi, getur fengið
leyfi til áfengiskaupa. Bindindis-
nefnd hvers staðar, bæja eða sveita,
hefir fult vald til að svifta hvern
þann vínkaupa-leyfi, sem misbeitir
INNKOLLUNAR-MENN LOGBERGS
Amaranth, Man.................... B. G. Kjartanson
Akra, N. Dakota.................B. S. Thorvardson
Árborg, Man....................Tryggvi Ingjaldson
Árnes, Man............................. G. Sölvason
Baldur, Man..........................O. Anderson
Bantry, N. Dakota.............. Einar J. Breiðfjörð
Bellingham, Wash.........................Thorgeir Símonarson
Belmont, Man..........................O. Anderson
Blaine, Wash..................Thorgeir Símonarson
Bredenbury, Sask...............................S. Loptson
Brown, Man...........................J. S. Gillis
Cavalier, N. Dak®ta.............B. S. Thorvardson
Churchbridge, Sask.....................S. Loptson
Cypress River, Man..............F. S. Frederickson
Dafoe, Sask .........................J. Stefánsson
Edinburg, N. Dakota............ Jónas S- Bergmann
Elfros, Sask..............Goodmundson, Mrs. J. H.
Foam Lake, Sask...............Guðmundur Johnson
Garðar, N. Dakota...............Jónas S. Bergmann
Gerald, Sask.......................... C. Paulson
Geysir, Man....................Tryggvi Ingjaldsson
Gimli, Man..........................F. O. Lyngdal
Glenboro, Man...................F. S. Fredrickson
Hallson, N. Dakota....................J. J. Myres
Hecla, Man......................Gunnar Tómasson
Hensel, N. Dakota............................John Norman
Hnausa, Man..................................... G. Sölvason
Höve, Man..........................A. J. Skagfeld
Húsavík, Man...................................G. Sölvason
Ivanhoe, Minn............................B. Jones
Kandahar, Sask.......................J. Stefánsson
Langruth, Man...................John Valdimarson
Leslie, Sask..........................Jón Ólafson
Lundar, Man...........................S. Einarson
Markerville, Alta....................O. Sigurdson
Minneota, Minn............................B. Jones
Mountain, N. Dakota...................j. j. Myres
Mozart, Sask.................................Jens Eliason
Narrows; Man.......................Kr. Pjetursson
Oak Point, Man.....................A. J. Skagfeld
Oakview, Man.......................Búi Thorlacius
Otto, Man......................................S. Einarson
Pembina, N. Dakota...................G. V. Leifur
Point Roberts, Wash..................S. J. Mýrdal
Red Deer, Alta.......................O. Sigurdson
Reykjavík, Man.......................Árni Paulson
Riverton, Man..................................G. Sölvason
Seattle, Wash........................ J. J. Midda!
Selkirk, Man............................G. Nordal
Siglunes, Man. ....................Kr. Pjetursson
Silver Bay, Man....................Búi Thorlacius
Svold, N. Dakota................B. S. Thorvardson
Swan River, Man.......................A. J. Vopni
Tantallon, Sask................... J. Kr. Johnson
Upham, N. Dakota..............Einar J. Breiðfjörð
Vancouver, B.C.....................Mrs. A. Hárvey
Víðir, Man......................Tryggvi Ingjaldsson
Vogar, Man..............................Guðmundur Jónsson
Westbourne, Man..................Jón Valdimarsson
Winnipeg Beach, Man............................G. Sölvason
Winnipegosis, Man........................Finnbogi Hjálmarsson
Wynyard, Sask..................Gunnar Johannsson
þeim réttindum, að dómi nefndar-
innar. Má þá spyrja í fullri alvöru,
myndu þeir, sem telja vínbann ó-
þarfa skerðing á athafnafrelsi ein-
staklingsins, una því vel, að vera alt-
af undir rannsakandi augum bind-
indisnefndar, sem vald hefði til að
ákveða hve mikið vín þeir mættu
kaupa, eða hvort þeim ættu að leyf-
ast nokkur slík kaup ? Eg læt hvern
og einn um svariö. En geta má
þess, að í Svíþjóð hafa heyrst há-
værar raddir gegn þessu stöðuga eft-
irliti af hálfu bindindisnefndar.
Hvernig hefir þá Bratt-fyrir-
komulagið gefist? Dómarnir falla
auðvitað ekki á einn veg. Næsta al-
ment mun samt viðurkent, að fækk-
að hafi þeim, sem teknir hafa ver-
ið fastir vegna drykkjuskapar; þar
hefir þvi nokkuð áunnist, en hér
kemur fleira til greina. Nálega
fjórir af hverjum fimm, sem fastir
voru teknir vegna ofdrykkju, höfðu
ekki vinkaupaleyfi. Bendir það til
þess, sem staðreyndir sanna, að
smygl og launsala þróast í stórum
stíl í Svíþjóð. Opinberar skýrslur
bera því einnig vitni, að áfengis-
nautn hefir stórum aukist síðan
Bratt-lögin komust á, 1919. í Sví-
þjóð verður því sama uppi á ten-
ingnum og á íslandi og í Noregi.
Ríkisala á áfengi dregur ekki úr
drykkjuskapnum. Þáverandi for-
sætisráðherra Svía, Dr. Karl Ek-
man, lýsti með þessum orðum á-
standinu í áfengismálum hjá þjóð
sinni haustið 1931: “Sú von að nú-
verandi fýrirkomulag myndi nægi-
lega vernda þjóð vora gegn áfengis-
bölinu hefir reynst tálvon ein. Vín-
sölu í sinni grimihúðugustu mynd
hefir að vísu verið komið á kné, en
aukin áfengisnautn sýnir greinilega,
að ástandið fer versnapdi, þrátt fyr-
ir það, sem virðist hafa áunnist.
Núverandi fyrirkomulag hefir ekki
dregið úr vínhneigðinni. Þetta sýna
skýrslurnar svo greinilega að ekki
verður um vilst.”—Vart hefði sjálf-
ur forsætisráðherra þeirra Svíanna
gerst svo skorinorður opinberlega,
færi hann með “staðlausa stafi.”
Bregðum okkur nú yfir Atlants-
hafið hingað til Canada. Segja má,
að ekki þurfi að minna ykkur á á-
standið hér á heimalandi ykkar; þið
hafið það daglega fyrir augum og
eruð þessvegna þeim hnútum miklu
kunnugri heldur en eg, aðkomu-
maðurinn. Þó vil eg minna á nokk-
ur sérstaklega mikilvæg atriði þess-
um málum viðvikjandi, sem hreint
ekki mega liggja í þagnargildi.
Sunnan landamæra hafa andbann-
ingar sagt okkur margar dásemda-
sögur af því Paradísar-ástandi, sem
ríkti norður hér, í áfengismálum,
þar sem vín og ónnur drykkjuföng
eru seld undir handleiðslu sjálfrar
ríkisstjórnarinnar. Einkum hafa
miklar hvalsögur gengið af þvi,
hversu ágætlega reyndist ríkissalan i
Ontariofylki. Þar verða menn að
fá stjórnarleyfi til vínkaupa og vín-
nautn er bönnuð á opinberum stöð-
um. Samkvæmt lagastafnum erti
drykkjukrárnar landrækar gerðar.
Eðlilega verður þá fyrir að spyrja:
Hvar leyfist mönnum að nevta víns ?
Svarið er á reiðum höndum:—1
heima hjá sér. I þessu efni eru lög-
in mjög ótvíræð. Nú vill svo ein-
kennilega til, að andbanningar í
Bandaríkjum hafa meðal annars
fundið bannlögunum það til foráttu,
að þau gerðu heimilin að drykkju-
bælum; samt mæla þessir sömu
menn eindregið með Ontario-fyrir-
komulaginu. Fagurt samræmi er i
rökleiðslunni á bænum þeim!
Misminni mig ekki stórkostlega,
lofuðu andbanningar hér í fylki því
hátiðlega, að hverskonar lagaleysi
myndi þverra, ef bannlögin væru úr
gildi numin. Revndist það afbragðs
kosningabeita. En hvað hefir skeð?
Reynslan hefir sýnt að þessi loforð
voru gylling ein, falsvonir. Síðan
ríkissala áfengis hófst í Canada hef
ir margskonar lagaleysi farið vax-
andi. Þetta er ekki talað út í blá-
inn. Skjýrslur dómsmálaráðherra
sambandsfylkjanna (The Dominion
Attorney-General) sýna þetta ber
leg, og geta efasemdanna Tómasar
í þessum atriðum leitað þangað.
Ekki verður þetta aukna lagaleysi
hér norðan landamæranna skrifað
á skuldaskrá banniaganna, sem ýms-
um er svo tamt að kenna um bresti
og böl vorrar aldar.'
Þá er höfuðspurningin í þessu
sambandi: Hefir áfengisnautn i
Canada aukist eða minkað síðan rík-
issalan komst á? Það er ekki nóg,
að áfengis-fyrirkomulag beri ginn-
andi heiti; aðalatriðið er að það
setji skorður við vínflóðinu; annars
nær það ekki tilgangi sínum. Það
gerir engan mun, hvað snertir á-
hrif áfengis, hvort menn neyta þess
í svokölluðum stásstofum eða rétt-
um og sléttum knæpum. En svo að
eg komi aftur að aðalatriðinu: Hvað
segja ábyggilegar heimildir um á-
fengisnautn í Canada á síðari árum?
Skýrslan fyrir árið 1931 um ríkis-
sölu áfengis þar í landi (Report on
“The Control and Sale of Liquor”)
sýnir, að neyzla sterkra drykkja
hefir stöðugt aukist árin 1925-30,
og neyzla öls og léttra vina í enn
stærra stíl. Hið marglofaða ríkis-
sölu fyrirkomulag hefir því auðsjá-
anlega ekki reynst traustur varnar-
garður gegn áfengisflóðinu; það
streymir í breiðum bylgjum yfir
þetta land og skolar mörgu og miklu
niður í eyðileggingardjúpið.
Höldum þá suður fyrir landamær-
in til Bandaríkjanna. Ekki dettur
mér i hug að draga dul á það, að
æði mikið er um bannlagabrot og
drykkjuskap þar suður frá, einkum
stærri borgunum; þó að hinu
verði ekki neitað, að frásagnirnar
um hvorutveggja hafi verið stórum
ýktar í blaðafregnum. Eg er einn-
ig eindregið þeirrar skoðunar, að
aldrei hafi verið unnið jafn kröft-
uglega að því, að hnekkja gildandi
löggjöf í nokkru landi, eins og gert
hefir verið hvað snertir vínbanns-
lögin í Bandarikjunum. Þeim hef-
ir verið kent um flestar syndir, stór-
ar og smáar. Þau eiga að hafa inn-
leitt smygl, heimabrugg og leyni-
sölu áfengra drykkja. En eg hefi
þegar sýnt fram á það, að allur
þessi ófögnuður dafnar með mikl-
um blóma í þeim löndum, þar sem
litlar eða engar hömlur eru lagðar,
á sölu áfengis. Enda kvörtuðu vin-
salar í Bandaríkjum undan því,
löngu áður en vínbannið gekk í
gildi, hversu mikið væri um leyni-
sölu vínfanga.
Því er einnig haldið fram af
miklum túóð, að síðan bannið komst
á, hafi drykkjuskapur stórum auk-
ist meðal hinnar vngri kynslóðar í
Bandaríkjum. Um þetta atriði eru
skoðanir harla skiftar. Ástandið í
æðri skólum landsins ætti að gefa
sæmilega rétta hugmynd um sann-
leikann í þessu máli. Fyrir stuttu
síðan sendi ritstjóri kennarafélags-
ins ameríska fyrirspurn um þetta
efni til forseta mentaskóla viðsveg-
ar í Bandaríkjum. Af 312 svörum,
sem honum bárust, voru 303 á þá
leið, að drykkjuskapur rneðal stú-
denta væri minni en áður og færi
minkandi. En forsetum skólanna
ætti að vera manna kunnugast um
siðferðisástandið í mentastofnunum
þeim, sein þeir ráða yfir. — Pró-
fessor Irving Fisher, víðfrægur hag-
fræðingur og kennari i þeim fræð-
um við Yale háskólann, heldur þvi
fram, að síðan bannlögin komust á,
hafi drykkjuskapur í Bandarikjum
minkað um 80 til 90 “pró cent.”
Ættu orð sliks manns að vera að
einhverju hafandi.
Vínbanninu hefir einnig þráfald-
lega verið kent um glæpaölduna
miklu, sem illu heilli hefir flætt yfir
Bandaríkin á síðari árum. I skorin-
orðri ræðu um glæpamálin hjá þjóð
sinni, sem Hoover, þáverandi for-
seti, flutti 1929 og mikla athvgli
vakti, kvað hann svo að orði, að
einungis lítill hluti glæpa ætti rót
sina að rekja til bannlaga^nna; ýms-
ir merkustu dómarar landsins eru á
sama máli. Má og finna þeim skoð-
unum stað i opinberum skýrslum
Bandaríkja. Hinu mega menn ekki
gleyma, að áfengissala í hvaða mynd
sem er hefir alt af dregið dilk glæp-
seminnar á eftir sér.
Af ofangreindum ástæðum er
það, að fjólmargir eru þeir, þrátt
Losnið við þennan ótta
Ef þú gerir eins og aðrir góðir menn
og konur, þá er engin þörf á þvl, að
ganga með taugaveiklun og þetta mátt-
leysi og uppdráttarsýki. Mikill lyfja-
fræðingur hefir sett saman meðal, sem
nú er notað af þúsundum manna. Pað
fæst hjá lyfsölum og heitir
Nuöa-Tone
Hver naska er ábyrgst — einn dollar
borgar fyrir mánaðai’forða. Fáið flösku
strax í dag—lifið ekki aðra andvöku-
nótt. Ef þú ert ekki ánægður eítir að
hafa reynt meðalið i tuttugu daga. get-
ur þú fengið peninga þína aftur—þú átt
ekkert á hættu.
fyrir yfirvofandi afnám bannlag-
anna í Bandaríkjum, sem halda því
fram, eins og eg sagði í byrjun máls
míns, að þau hafi verið þjóðinni í
heild sinni meiri blessun ^n böl.
Svo ntikið hefir að minsta kosti á-
unnist, að vínkrárnar opinberu (the
open saloon) eru úr sögunni;
römmustu andbanningar hafa hvaS
eftir annað bannfært þær i yfirlýs-
ingum sínum. Þó er þess ekki að
dyljast, að margir óttast, að með
endurfenginni vínsölu muni þær
aftur stinga upp höfðinú, ekki ólík-
lega sem úlfar í sauðargæru, eins og
norður hér hjá ykkur undir stás-
stofuheitinu—beer parlors.
Ýmsir munu nú spyrja: Hvernig
stendur á því, að afnárn vínbanns-
ins í Bandaríkjunum virðist standa
fyrir dyrum? Eg held að um tvær
höfuð ástæður sé að ræða. I fyrsta
lagi, hin gífurlega útbreiðsla hlut-
drægra og ósannra frásagna um
bannið. Auðkýfingar, sem græöa
munu, að eigin sögn, offjár á af-
námi bannsins, hafa varið stórfé til
þess að láta afflytja það og ófrægja
í útbreiddustu blöðum landsins.
Þetta kom greinilega i ljós vorið
1930 þegar öldungadeild Banda-
ríkjaþingsins lét rannsaka starfsemi
Andbanningafélagsins ameriska.
I öðru lagi hefir þeirri skoðun
mjög verið haldið að almenningi í
seinni tið, að afnám vínbannsins
muni verða til þess að létta af
mönnum skattabyrðinni, sem þeir
sligast undir, og greiða leiðina út úr
kreppunni. Gleymt er auðvitað að
leggja áherslu á hitt, að úr vasa
einstaklinganna—langt í frá alt af
hinna ríkari — kemur það fé, sem
vínföngin kaupir ærnu verði. Þegar
gerðir eru upp reikningarnir, munu
það reynast sannast, að áfengis-
framleiðendurnir sitja í raun og
veru einir að gróðanum.
Loks ætla eg, að bindindis- og
bannvinir í Bandaríkjum hafi treyst
alt of mikið á lagastafinn einan
saman; þeir hafa á síðari árum van-
rækt miklu meir en skyldi fræðslu-
starfsemi í áfengismálum. Þeir hafa
staðið andbanningum langt að baki í
því að halda ötullega fram málstað
sinum. , Samt skyldi enginn ætla að
binindis og bannmenn Bandaríkja
Framh. á bls. 8
A Modern School of Business
in a
Modern Ofhce Building
THE ANGUS SCHOOL OF COMMERCE
Sixth Floor — Telephone Building—
Portage Ave., Winnipeg
Phone 9-5678—Ask for Prospectus
ANNOUNCEMENT
OPENING OF
Angus School oí Gommerce
AND
Angus School of Accountancy
and Business Administration
Monday, August 14th
UNEXCELLED FACULTY
W. C. Angus, C.A.; A. J. Gray, F.C.I.; D. S. Lofthouse, C.A.; C. Tyndall,
B.Sc.; Marguerite DeDeeker, Jean Law, P.C.T.; Kay Hopps.
SPECIAL LECTURE STAFF OF EIGHT CHARTERED
ACCOUNTANTS
SUPERIOR PREMISES
The College is located on the sixth
floor of the NEW TELEPHONE
BUILDING—Winnipeg’s finest mod-
ern office building. The rooms are
lofty and flooded with natural light;
the decorative scheme is pleasing and
restful, the floors are covered. with
rubber tiling; the air is filtered,
humidified, cooled and circulated
continuously. Separate rest and
cloakrooms are provided for students.
The appointments and servcies in the
building and in the school are con-
ducive to Health—Comfort—Quiet-
ness—Study.
MODERN EQUIPMENT
No expense has been spared in pro-
viding up-to-date furnishings and
equiþment. Modern office furniture
has replaced the old style of one-
size school desks and attached seats
in the elassrooms. Soundproof parti-
tions, absence of distracting noises
from thestreet, noiseless typewriters,
all make for quietness within the
school, and for quieker and better
results. The installation of other
latest office appliances make the
A.S.C. unexcelled in furnishings and
equipment.
TUITION
Day School, $15.00 a month. Night School $5.00 a month. Half Days
Morning or Afternoon, $10.00 a month.