Lögberg - 28.09.1933, Blaðsíða 5

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 28. SEPTEMBER, 1933
Bls. 5
Leifs Eiríkssonar
minnisvarðinn
Eins og lesendur blaÖsins mun
reka minni til, var farið fram á þaÖ
meÖ ritgerðum er birtar voru í blöð-
unum á síðastliÖnum vetri að íslend-
ingar legðu fyrirtæki þcssu eitthvert
lið. Tók Þjóðræknisfélagið að sér
að fara með þessa málaleitun, að til-
mælum fundar, er haldinn var 21.
okt. f. á. að 910 Palmerston Ave.
A fundinum var staddur hr. Árni
Helgason, úr framkvæmdarnefnd
íslendingafélagsins “Vísir” í Chi-
cago, og flutti erindi minnisvarða-
nefndarinnar. Var þá í ráði að
minnisvarðanum yrði komið upp á
þessu vori, svo afhjúpun gæti farið
fram, samtímis við setningu alþjóða
svningarinnar, “Century of Pro-
grcss,’ ’ er opnuð var á þessu vori óg
stendur enn yfir í Chidago.
Fundarmenn skrifuðu sig allir
fyrir ákveðnu tillagi í minnisvarða
sjóðinn, en samþyktu jafnframt að
fé því, er safnast kynni, skyldi
haldið kyrru í vörzlum félagsins,
þangað til vissa væri fengin fyrir því
að minnisvarðinn yrði reistur og þá
eftir samskotunum gengið, en yrði
ekkert úr fyrirtækinu skyldu pen-
ingarnir sendir til baka aftur til gef-
endanna. Er því fé þetta er safn-
ast hefir, og eigi nemur nema lítil-
fjörlegri upphæð, enn i höndum
stjórnarnefndar félagsins og fylgir
hér á eftir skrá yfir gjafir og lof-
orð er félaginu haía borist.
Sökum f járhagserfiðleika varð
ekkert úr framkvæmdum hjá minn-
isvarðanefndinni á síðastliðnu vori,
og ekki líkur til að neitt verði gert á
þessu yfirstandandi ári, en frá fyr-
irtækinu er þó ekki horfið, fáist
seinna nægilegt fé til þess að ljúka
við það. Hversu sakir standa má
ráða af bréfi nýrituðu frá hr. Árna
Helgasyni, er sjálfur er í minnis-
varðanefndinni, til hr. J. J. Bíld-
fells, forseta Þjóðræknisfélagsins,
er spurnum hefir haldið uppi um
gerðir og fyrirætlanir minnisvarða-
nefndarinnar. Er þar tekið fram
hvað nefndin hefir í hyggju, og er
bréfið á þessa leið:
Wilmette, Illinois.
6. sept. 1933.
Kæri vinur, Jón Bíldfell:
Það hefir dregist fyrir mér að
svara bréfi þinu, og bið þig afsaka
það. Þú mátt ekki halda, þrátt fyr-
ir þenna drátt, að áhugi minn fyr-
ir Leifs minnisvarðanum hafi dofn-
að, en upp á síðkastið hefi eg orðið
að vanrækja ýmislegt.
Hanson fór til Noregs í vor og er
kominn aftur fyrir all-löngu. Með-
an hann var í Noregi var ákveðið
að erfðaprinzinn kæmi hingað, í stað
konungs, í haust til að vera við-
staddur er horsteinn minnisvarðans
væri lagður. Hanson segir að Há-
kon konungur hafi spurt um, er
hann færði konungi boðið, hvernig
íslendingar og Danir myndu líta á
þessa fyrirhuguðu þátttöku norsku
hirðarinnar. Hanson kvaðst alt af
hafa ætlast til að íslendingum yrði
einnig boðið að taka þátt í athöfn-
um þeim, sem haldnar verða í sam-
bandi við minnisvarðann.
Nú er svo komið að Ólafur prinz
kemur ekki hingað í haust. Ástæð-
an fyrir þeirri ákvörðun kvað vera
uppskerubrestur í Noregi.
Einnig er lítið útlit til að undir-
staða minnisvarðans verði bygð í ár.
Eitthvað hefir áunnist með fjár-
framlög síðan þú varst hér og talaðir
við Hanson, en nokkuð vantar til að
hægt sé að byrja á að reisa varðann.
Úr því ekki tókst að koma málinu
nægilega langt svo að minnisvarð-
inn væri bygður áður en sýningin
byrjaði, má ekki búast við að skrið
komist á málið fyr en sýningunni
er lokið. Nú um tíma mun aðal
starfið verða fjársöfnun svo að
byrja megi á undirstöðunni, þá má
búast við að fleiri taki þátt í málinu,
og varðinn verður hér aldrei lengi
hálfgerður.
Eg er að vona að íslendingar taki
nokkurn þátt i þessu máli og að
þessi dráttur á framkvæmd verksins
gefi þeim tækifæri til að styrkja
fyrirtækið. Þátttaka okkar, hvað
f járframlög snertir, verður auðvitað
lítil, en æskilegt væri að ísland gæti
tekið þátt í þeim athöfnum, sem i
þessu sambandi verða. Fyrst verð-
ur varðinn að vera bygður og við
allir að hjálpa þar til, en þar á eftir
langar mig til að Island verði þátt-
takandi í afhjúpunar athöfninni, og
njóti þá þeirrar virðingar og viður-
kenningar, sem það réttilega á sem
fæðingarstaður Leifs. En eg sé líka
að við Vestur-Islendingar verðum að
sjá um þessa þátttöku, hún verður
fúslega veitt.
Það er óþarfi fyrir mig að tala
um þetta við þig, þú veist hvernig
málið liggur við síðan þú talaðir við
Hanson. Mér finst hann líta rétt-
um augum á afstöðu íslands til
þessa máls og liann er einn af þeim
möi;gu vinum, sem það hefir heillað.
Vinsamlegast,
Árni Helgason.”
Eftir bréfi þessu að dæma er bú-
ist við að áfram verði haldið með
fjársöfnun unz útséð verður um
það hvort minnisvarðanum verði
komið upp. Á stjórnarnefndarfundi
Þjóðræknisfélagsins 23. þ. m. var
því ákveðið að stjórnarnefndin héldi
áfram að taka á móti gjöfum í
minnisvarðasjóðinn ef einhverjar
kynnu að verða, en jafnframt gera
fólki ofanritaða grein fyrir viðhorfi
þessa máls. Loforð og gjafir, er
félagsstjórnin hefir þegar veitt mót-
töku eru þessi:
Áskriftir óborgaðar á fundi 21 okt.
1932.
Finnur Johnson, Columbia Press
Ltd.
B. B. Jónsson, 774 Virtor St.
H. J. Stephenson, Columbia Press,
Ltd.
Ragnar E. Kvaran, 796 Banning St.
J ónas Thordarson, 696 Sargent Ave.
O. Björnson, 764 Victor St.
P. H. T. Thorlakson, 74 Queenstön
St.
Árni Eggertson, 766 Victor St.
Einar P. Jónsson, 524 Langside St.
M. B. Halldórsson, 46 AlloÓay Ave.
Ölafur Pétursson, 123 Home St.
Rögnv. Pétursson, 45 Home St.
Jónas Jónasson, 663 Pacific Ave.
T. E. Thorsteinson, 140 Garfield St.
Guðjón F. Fredrickson, 518 Sher-
brooke St.
H. Pétursson, 608 Toronto General
Trust Bldg.
G. S. Thorvaldson, 702 Confedera-
tion Life Bldg.
Pétur Anderson, 109 Grain Ex-
change Bldg.
J. J. Bíldfell, 1025 Downing St.
Peningar borgaðir inn til féhirðis
Þjóðrœknisfélagsins t sambandi við
Leifs Eiríkssonar myndastyttuna.
Guðm. Ólafsson frá Firði,
Tantallon, Sask. ........$ 2.50
Wm. Anderson, Vancouver. 2.50
S. Anderson, Piney, Man... 2.50
Magnús Hinriksson, Church-
bridge, Sask........., ... 10.00
J. K. Einarsson, Cavalier,
N. D....................... 5.00
Halldór Hermansson,
Ithaca, N. Y............... 8.55
Ketill Valgarðson, Gimli,
Man........................ 5.00
Deildin “ísland,” Brown,
P. O., Man................ 10.00
Dr. Jón Stefánsson, Winni-
peg, Man................... 2.50
A. P. Jóhannsson, Winnipeg,
Man. ...................... 2.50
W. J. Jóhannsson, Winnipeg,
Man........................ 2.50
G. L. Jóhannsson, Winni-
peg, Man................... 2.50
Brúarfoss bjargar
þremur mönnum
í Themsármynni.
í Lundúnablaði frá 17. þ. m. er
frá því sagt, að Brúarfoss hafi að-
faranótt 16. þ. m. bjargað þrem
mönnum. Þeir höfðu verið á segl-
skipi “Faith Robey” frá London,
sem var að flytja sand. Skyndilega
kom leki að skipinu og sökk það á
svipstundu. Þeir höfðu smábát
meðferðis og fóru í hann, en voru
í 8 tíma að velkjast í bátnum og
voru mjög þjakaðir þegar Brúarfoss
hitti þá.
Samtal við 2. stýrimann á Brúarfossi
Mbl. hefir snúið sér til 2. stýri-
manns á Brúarfossi og fékk hjá
honum nánari upplýsingar um þessa
bjorgun. Honum fórust orð á
þessa leið:
Það var kl. 1.40 aðfaranótt 16.
ágúst. Brúarfoss var á‘ leið frá
Leith til London og kominn inn í
Themsármynnið. Sjór var úfinn
og mikill straumur frá landi.
Þegar Brúarfoss var staddur ca.
3 sjómálur frá Mousse vitaskipi
sást ljósleiftur á. stjórnborða. Við
nánari athugun kom í ljós, að þetta
var mjög litið bátkrili með þrem
mönnum i, sem voru frá skipi er
sokkið hafði fyrir 8 klukkustundum,
en mennirnir velktust í bátnum ailan
?ennan tíma.
Skipbrotsmennirnir voru teknir
um borð í Brúarfoss. Svo þjakaðir
voru þeir af kulda og vosbúð, að
þeir gátu naumast komist upp stig-
ann í Brúarfossi. Báturinn var
hálffullur af sjó og svo illa útlítandi,
að furðu gegnir, að mennirnir skyldu
geta haldist lifandi í honum þennan
tima. Var bátnum slept, því menn
töldu hann einskisvirði.
Þegar skipbrotsmenn voru komn-
ír um borð í Brúarfoss, og þeir
fengið þar föt og hressing, tóku
þeir smám saman að ná sér eftir
volkið. Skipstjóri þeirra skýrði frá,
að skipið, sem þeir voru á, hafi ver-
ið lítil seglskúta og var hún lestuð
með sandi. Kom snögglega leki á
skútunni svo mikill, að þeir höfðu
ekki við að dæla. Neyddust skips-
menn því til að yfirgefa skipið úti
rúmsjó og fara i þennan smábát,
sem var svo lítill, að hann naumast
gat borið þá alla.
Brúarfoss flutti skipbrotsmennina
til London. Skipstjóri á Brúarfossi
er, sem kunnugt er, Júlíus Júlíusson.
Mbl. 31. ág.
$61.05
—Winnipeg 25. sept. 1933.
JÓ11 J. Bíldfell,
Forseti Þjóðræknisfélagsins.
Rögnvaldur Pétursson,
Skrifari Þjóðræknisfélagsins.
Árni Eggertson,
Féhirðir Þjóðræknisfélagsins.
ySokílómctra flug til þess að sœkja
veika Lappakonu.
Snemma í þessum mánuði fór
sænskur flugmaður, Gunnerfeldt,
frá Boden til Kabanejaur, sem er
lítið Lappaþorp hjá landamærum
Svíþjóðar og Finnlands, til þess að
sækja þangað sjúka Lappakonu og
koma henni undir læknishendur.
Honum gekk ferðin vel og flutti
hann sjúklinginn til sjúkrahússins í
Gallivare. Hafði hann þá flogið
um 750 km., til þess að bjarga lífi
þessarar fátæku konu.
Ekkert var þá að hjá honum, enda
sæmilegt veður.
“Skallagrímur” finnur rckald
Miðvikudaginn 30. ágúst sendi
togarinn “Skallagrímur” Slysavarna
félaginu svohljóðandi skeyti: “Sið-
astliðinn sunnudag flaut mikið af
þurkuðum fiskbeinum 7 mílur
ANA af Amdrupsboða.”—(Amd-
rupsboði er ca. 19 sjómílur SA af
Horni).
Eru allar líkur til þess, að þarna
hafi verið farmur “Gunnars,” og
þar sem ekkert hefir til bátsins
spurst síðan “Skaftfellingur” mætti
honum á laugardagskvöld, má telja
víst að báturinn hafi farist með alrli
áhöfn í ofviðrinu aðfaranótt sunnu-
dags, 27. ágúst.
Árangurslaus leit.
Bæjarfógetinn á Isafirði simaði
til stjórnarráðsins og óskaði þess að
hafin yrði leit að bátnum. Var það
gert og var varðskipið Óðinn beð-
inn að leita. I gær (fimtudag)
fékk dómsmálaráðuneytið svohljóð-
andi skeyti frá Óðni:
“Höfum leitað árangurslaust frá
Siglunesi að Isafjarðardjúpi, grunt
og djúpt og inn allan Húnaflóa.”
Skipshöfnin.
Á bátnum voru þessir 5 menn,
allir til heimilis á Isafirði:
Sigurður Samúelsson, skipstjóri,
kvæntur Sigriði Gísladóttur; áttu
eitt barn.
Kristján Siggeirsson, stýrimaður,
trúlofaður Halldóru Hafliðadóttur
og áttu þau 2 börn.
Sigurvin Pálmason, vélstjóri,
trúlofaður Kristínu Þórðardóttur
og áttu þau eitt barn.
Guðmundur Bjarnason frá Skála-
vík í Mjóafirði, einhleypur.
Hafsteinn Halldórsson, unglings
piltur um tvitugt; hann var mat-
sveinn á bátnum, ókvæntur.
Allir voru menn þessir dugnaðar
sjógarpar og bráðefnilegir.
Mbl. 1. sept.
skýra . . . .”
Komu leiðangursmenn að landi í
Austfjörðum (Berufirði) og fóru
nokkrir þeirra landveg þaðan til Ak-
ureyrar. Því næst var haldið suður
á boginn, farinn Vatnhjallavegur og
Kjalvegur, og sem leið liggur til
Reykjavíkur.
Eftir nokkura viðdvöl hér syðra
var lagt af stað vestur í höfn. Lenti
skipið í miklu ofviðri og hrakning-
um og birtir Jón læknir kafla úr riti
Zeilau’s, er skýrir greinilega frá því
volki öllu saman. Greininni lýkur
í þessu hefti, áður en komið er að
minnisgreinum séra Arnljóts, og
mun ýmsum leika hugur á að kynn-
ast athugasemdum og frásögnum
þessa gáfaða, • skemtilega og orð-
kringa höfundar.
. Síðast í heftinu er framhald af
æfisöguþáttum séra Friðriks Frið-
rikssonar. Segir hann að þessu
sinni frá ferðum um Austf jörðu ár-
ið 1905. Hafði hann fengið tilmæli
um að takast “ferð á hendur til
Austfjarða, til þess að halda sam-
komur fyrir norska sjómenn, sem
væru á víð og dreif um firðina. “Er
þessi kafli frásögunnar skemtilegur
og hispurslaus, eins og hinir fyrri,
og segir frá því, sem á dagana dreif,
alla leið úr Reykjavik austur utn
land og norður til Sigluf jarðar.
Talsvert er af bundnu tnáli í þessu
hefti Óðins, svo sem venja er til í
því riti. — Þar er m. a. þessi fagra
vísa, er Stefán skáld frá Hvítadal
orti skömmu fyrir andlát sitt:
Siglan feld og fallinn byr;
feigðarveldin toga.
Glaðir eldar, eins og fyr,
undir kveldin loga.
—Vísir.
Annar ferðamannaflokkur kom
til sæluhússins um nón þennan dag.
Voru fjórir þaulvanir fylgdarmenn
með honum. Leist þeim illa á f erða-
dag stúdentanna, því að komin var
þoka á Piz Roseg og þótti þeim stú-
dentunum seinka. Lögðu þeir þá
á stað allir f jórir að leita þeirra, og
eftir langa leit fundu þeir lík þeirra
allra bundin saman með reipi. Höfðu
stúdentarnir hrapað í fjallinu.
Fundust líkin um 900 fetum neðar
heldur en f jallstindurinn er.
Foringi leitarmanna sagði, að
þetta væri gamla sagan, Englend-
ingar vöruðu sig aldrei á sólbráðinni
á daginn. Vegna þess að snjórinn
í fjöllunum væri harður og gott að
ganga hann á nóttu, þætti þeim ó-
þarfi að höggva spor í hann. En
þegar þeir ætti svo að ganga niður
hjarnið í sólbráð, væri það flug-
hált, og ekki þyrfti nema einum
þeirra að verða fótaskortur til þess
að hann kipti öllum hinum með sér
niður snarbrattann. Mbl.
Bátur hefir farist með
5 mönnum
Fjórir stúdentar
hrapa til bana í Alpafjöllum
Kl. um 11 laugardagsmorgun
(26. ág.) lagði flutningabáturinn
“Gunnar” (skrásettur á ísafirði)
frá Hrísey í Eeyjafirði og var ferð-
inni heitið til ísafjarðar. Þetta var
gufubátur, 50—60 smál. að stærð.
Var hann hlaðinn fiskbeinum og
hafði mikið háfermi; farminum var
staflað langt upp eftir siglunni, eins
og títt er við slika flutninga.
Fimm skipsmenn voru á bátnum,
allir frá ísafirði. Haldið var, að
farþegar hefðu einnig verið með,
en svo mun ekki hafa verið, sam-
ið hefir fengið frá stöðvarstjóranum
kvæmt upplýsingum þeim, sem blað-
í Hrísey.
Slysavarnafélaginu gert aðvart
Svo sem kunnugt er gerði aftaka-
veður aðfaranótt sunnudags 27. ág.)
Og þar sem báturinn var ekki kom-
inn til Isafjarðar á mánudag (28.
ág.) fóru menn aS óttast um hann.
Gerði þá formaður Slysavarnadeild-
arinnar á Isafirði stjórn Slysavarna-
félagsins hér aðvart um bátinn og
óskaði eftir, að haldið yrði spurnutn
um hann. Þetta var svo gert hvað
eftir annað í útvarpinu.
“SkaftfelUngur rncetir “Gunnari”
við Horn á laugardagskvöld.
Vélbáturinn “Skaftfellingur” hef-
ir um tíma verið að flytja síld
hingað suður, norðan frá Sauðár-
króki. Frá skipsmönnum hans barst
Slysavarnafélaginu tilkynning um
það, að kl. um 9 á laugardagskvöld
(26. ág.) hafi þeir mætt flutninga-
bátnum “Gunnari'’ út af Horni.
Öðinn
Janúar—júní hefti Óðins þ. á. er
nú komið út fyrir skömmu og flyt-
ur að vanda minningargreinar (með
myndum) um ýmsa menn og konur.
En auk þess er grein um “Hópflug
ítala vestur um Atlantshaf” og
fylgja myndir, m. a. af Balbo, “er
hann lítur yfir liS sitt, áður en lagt
er af stað frá Rómaborg.”
Jón Jónsson læknir birtir upphaf
langrar ritgerðar um “Grænlands-
för Arnljóts Ólafssonar alþm. sum-
arið 1860.’’—“Þann 29. júní 1860,”
segir í greininni, “voru þeir herra
löjtenant Th. Zeilau, præmier-
löjtenant i Infanteriet, og alþm.
Arnljótur Ólafsson, sem þá var í
Kaupmannahöfn, útnefndir að f jár-
málaráðuneytinu til þess að vera
fulltrúar dönsku stjórnarinnar í
leiðangri þeim, er ofursti Tal. P.
Shaffner, frá fríríkjum Norður-
Ameríku, ætlaði að fara á eimskip-
inu Fox, skipstjóri Allan Young, til
að rannsaka hvort framkvæmanlegt
mundi vera, að leggja simalinu frá
Norður Ameríku um Grænland, ís-
land, Færeyjar og Hjaltland til
Evrópu. En Shaffner hafði áður,
16. ágúst 1854, fengið kgl. leyfis-
bréf til að leggja síma þessa leið
fyrir eigin reikning og áhættu, yfir
þau lönd og höf, sem heyrðu til
Danaveldi. Er þeir félagar höfðu
fengið þetta skipunarbréf, lögðu
þeir af stað frá Kaupmannahöfn
þegar næsta dag, 30. júní 1860,
suður um þýskaland og Frakkland
til Lundúna. . . .
Arnljótur Ólafsson hafði sér til
minnis skrifað í hefti helstu at-
burði á sjóferðinni, og er það hefti
enn til og verður prentað hér (þ. e. í
ÓSni), en áður þykir rétt að skýra
nokkuð frá tildrögum fararinnar og
undirbúningi, og er það gert eftir
ferðabók præmier-löjtenants Th
Zeilau’s, sem ritaði ítarlega um ferð-
ina og kom bók hans út í Kaup
mannahöfn 1861. — Er ferðasaga
Zeilau’s að mörgu leyti mjög merki
leg, því að hún skýrir greinilega frá
jafnvel því, sem aðrir munu telja
smámuni, og er hann þá nokkuð
langorður, en með þessu tekst hon-
um einmitt að gera lýsingu sína
Fjórir enskir stúdentar frá Eton
háskólanum, fórust nýlega í fjall-
göngu í Ölpunum.
Þeir lögðu á stað frá Samaden í
Sviss ög var ferðinni fyrst heitið
til sæluhúss í fjöllunum, sem heitir
Tscierva. Fengu þeir ágætt veður
og náðu sæluhúsinu fyrir sólarlag.
I ferðabók, sem þar er, höfðu þeir
skrifað að þeir legðu á stað þaðan
klukkan 4 um nóttina og ætluðu sér
að ganga á f jallstindinn Piz Roseg,
sem er 11,000 feta hár.
Góður gestur
Hér er nú á ferð Mrs. Dora
Lewis frá Seattle. Hennar fulla
nafn er Halldóra Sumarliðadóttir,
Sumarliðasonar írá Æðey. Það
kannast margir við Sumarliða gull-
smið, sem var á sínum tíma nafn-
kunnur maður um land alt. Hann
fluttist til Norður-Dakota með f jöl-
skyldu sinni og seinna þaðan til
Seattle, þar sem ekkja hans, Helga
Kristjánsdóttir, er enn á lífi. Frú
Lewis misti mann sinn í stríðinu,
Hún hélt þó áfram námi, því eins
og svo margir afkomendur Islend-
inga vestra, er hún framúrskarandi
námskona. Árið 1926 var henni
veitt meistaratign við Columbia há-
skólann í New York. Síðan hefir
hún verið í þjónustu Washington
ríkisins og hefir starf hennar verið
umsjón með skólum og foreldra-
fræðsla meðal almennings. Sökum
dugnaðar í hvívetna hefir frú Lewis
verið veittur eins árs styrkur úr
sjóði Rockefellers til framhalds-
náms i sálarfræði og öðrum upp-
eldisfræðum. Hún er hér aðallega
í þeim erindum að sjá skyldmenni
sin og feðrafold. Þó hún sé fædd
og uppalin vestra, talar hún og skil-
ur móðurmál sitt mjög vel.
H. Á. Visir 4. sept.
uí»ísssu.-> ' ' veai
THE GIRL WHO
IS HAPPY
This girl who is really happy is the one who is useful, inde-
pendent, self-reliant, self-supporting—and the ability to be self-
supporting is the result of training—always.
The mastery of stenography furnishes a sure means of self-
support—and the mastery may be quickly attained.
A few months in our shorthand department will qualify the
average young lady having a High Sehool education, some native
ability, and the inclination to work, for a good position where pro-
motion will be certaln.
Stenography will give her a respectable place among respect-
able people who appreciate worth and accomplishment.
You should write, call or telephone for free, valuable informa-
tion concerning our work.
TUITION RATES
Day School (full day). $15.00 amonth
Day School (half day). $10.00 amonth
Night School $ 5.00 a month
Mr. Ferguson’s policy of providing “Better Teachers and Better
Employment Service” has attracted more than 40,000 students
to this College during the past twenty years. In fact, it is quite
impossible to secure better value in business education than is
available at “The Success.”
ENROLL NOW
Phone 25 843
D. F. FERGUSON,
President and Principal
PORTAGE AVE.
at Edmonton St.