Lögberg - 16.11.1933, Síða 1

46. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 16. NÓV. 1933
NÚMER 46
Frú Jakobína Johnson
í hinni undurfögru borg, Seattle,
vestur vi'ð Kyrrahafsströnd, býr einn
af útvörðum íslenzkrar menningar.
Þetta er kona, Jakobína Johnson aÖ
nafni, og á hún fimtugs afmæli í
dag.
Frú Jakobína Johnson er fædd að
HólmavaÖi í Suður-Þingeyjarsýslu
þann 24. okt. 1883. FaÖir hennar
var Sigurbjörn skáld Jóhannesson
frá Fótaskinni og móðir María
Jónsdóttir. Til Vesturheims flutt-
ist hún á 6, aldursári 1889 og hlaut
þar gott uppeldi. Gekk hún meðal
annars á kennaraskóla og útskrif-
aðist þaðan. Átti hún fyrst heima í
Argylebygð, en síðan í Seattle,
Wash. Hún giftist ísak Jónssyni
húsameistara, bróður þeirra Gísla
og Einars Páls Jónssonar, og átti
við honum 7 sonu. Hún hefir þvi
átt ærið erfitt um dagana, bæði sem
móðir og húsmóðir.
En frú Jakobína er ein af þeim
konum, sem lifir ekki á einu saman
brauði. Þrátt fyrir annríkið milli
búrs og eldhúss og við barnsvögg-
una, hefir henni unnist tími til að
fara eldi um lönd íslenzkra bók-
menta og snúa bæði ljóðum og leik-
ritum á enska tungu, auk þess sem
hún hefir ort nokkur kvæði á ís-
lenzku. (Sbr. “Vestan um haf.”).
Það er auðkenni á flestu þvi, sem
frú Jakobína hefir látið frá sér fara
og birst hefir á prenti, að það er
vandað að öllum frágangi, og verð-
ur ekki hið sama sagt um nærri alt
af því tæi, er birst hefir frá löndum
vorum vestra. Frú Jakobína hefir
einkennilega næmt eyra fyrir ljóð-
rænni fegurð, göfgi og þrótt í hugs-
un, þótt blíðunnar kenni mest i henn-
ar eigin ljóSum. Þó er eins og meiri
þróttur sé að færast yfir ljóð henn-
ar á síðari árum, en snildarhand-
bragðið engu minna en áður.
Við og við hafa birst í blöðum
og tímaritum yestan hafs þýðingar
á kvæðum íslenzkra skálda, einkum
Matthíasar Jochumssonar, eftir
hana, en af íslenzkum leikritum hef-
ir hún þýtt—til afnota fyrir unga
fólkið í Seattle — Nýársnóttina,
nokkuð stytt, Lénharð fógeta og
Galdra-Loft. Hún hefir jafnan tek-
ið rnikinn þátt í íslenzku félagslífi
vestra, en þó jafnan sneytt hjá deil-
um manna í kirkjumálum og pólitík
og staðið stuggur af þeim. Því bet-
ur hefir hún notað bókasöfnin og
lestrarfélögin og leitað sálufélags
við þá menn, er henni fanst mikið
til um, eins og t. d. Stephan G.
Stephanson.
Þegar við hjónin fórum vestur
undir Klettafjöll 1923, til þess að
heimsækja Stephan G. Stephanson,
gátum við ekki látið undir höfuð
leggjast að þiggja gott boð frú
Jakobínu og annara og fara alla leið
vestur yfir fjöllin, til Vancouver,
Blaine og Seattle, og gistum við þá
nokkra daga á heimili frú Jakobínu.
Þá kyntist eg henni persónulega og
komst að raun um, að kvæði hennar
báru henni rétt vitni. Ástúð, hlýja
og nærgætni lýsti sér í öllu dagfari
hennar.
f samkvæmi einu, sem okkur var
haldið, fanst mér eg þurfa að minn-
ast þessara nágranna á skáldvangin-
um vestra, Stephans G. og frú
Jakobínu. Líkti eg Stephani G. við
klettaörninn austan til í fjöllunum,
en frú Jakobínu við heiðlóuna í hin-
um gróðursælu hjöllum vestanvert í
f jöllunum. Þótti mér þá sú samlík-
ing ekki f jarri sanni. En nú er eklci
örgrant um að mér finnist, að eg
hefði alt eins vel mátt líkja frú
Jakobínu við ljóðsvaninn, sbr. þá
fáorðu, en fögru íslendingadags-
ræðu, er hún flutti í ljóðuðu máli
á íslendingadeginum í Seattle, 6.
ágúst í sumar. Ræðan var á þessa
leið:
JOHN QUEEN, M.L-Á.
sá, er af hálfu hins óháða verka-
mannaflokks, býður sig fratn til
borgarstjóra í Winnipeg.
Þú minninga munblíðust drotning,
þú móðir i norðljósa höll—
ljúk upp þinu háhvelfda hliði,
því heim koma börnin þín öll,
—koma hugfangin börnin þín öll!
Lát fornskáldin fágna og hvetja
—þá farnjenn og einvalalið.
Með skjöldum er skarað—til minja,
og skartlitum tjaldað hvert svið.
—Skarti tjaldað hvert minninga svið.
Setn áhrif frá ódáins veigum
berst ómanna djúpúðga sál.
Það drepur úr nútimans dróma
hið dáðreynda norræna stál,—
skáldsins dáðreynda norræna stál.
Heyr karlmensku hreiminn í kveðju,
heyr kempuna fornu að Borg;
þó harmur sé hjartanu búinn,
skal hugur ei bugast af sorg.
—Norrænn hugur ei bugast af sorg.
Heyr Kormák og Gunnlaug í kveðju
—þó kvæðið sé vonbrigðum skygt.
Vér hyllum þá hetju, sem tapar,
ef hjartað er göfugt og trygt.—
Norrænt hjarta er göfugt og trygt.
Frú Vestfjörðum viðkvæmt er
rómað,
hve vonlaus er útlegð og ströng.
Þar útlaginn draumspakur orti
og úthelti þránni í söng—
andans djúprættu heimþrá í söng.
En Þormóður strýkur um strenginn
—í styrjöld er spakur og skygn.
Hann helstríðsins hugraunir skoðar
með hóglátri norrænni tign,—
deyr í hóglátri norrænni tign.
Bér geymum þau áhrif og óma,
—það auðsafn vort, minningum fest.
I hafróti’ er hugsjón og stilling
og hugrekki sannast og bezt.
—Norrænt hugrekki er sannast og
bezt.
Hver skyldi trúa, að það væri
kona, sem hefði ort þetta, og að
hún hefði alið um hálfan fimta tug
ára meðal enskumælandi þjóða?
Og ber kvæðið ekki vott um, að höf-
undur þess muni vera all-kunnugur
íslendingasögum? Enda er það svo.
Frú Jakobína er það hið mesta yndi,
að lesa einhverja íslendingasöguna
við og við, og oft hefir hún látið í
ljós, að gaman væri að mega fara
um helstu sögustaðina heima. En
hún hefir aldrei haft tíma né tæki-
færi til þess. Og það grunar mig,
að hana hafi sárlangað heim 1930.
F,n það fer enginn frá mannmörgu
heimili með börnum á ýmsum aldri,
nema hann hafi því betri ástæður.
En hvort sem nú sú von frú
Jakobínu rætist, að komast heim
einhvern tíma og líta ættlandið marg-
þráða eða ekki, þá óskum við kunn-
ingjar hennar henni og ástvinum
hennar til hamingju á hálfrar
aldar afmæli hennar, og vonum, að
hún láti ekki þá venju sína niður
falla að svala—
“andans djúprættu heimþrá í söng.”
Ágúst H. Bjarnason.
Mbl. 24. okt.
iVinnur sér til frægðar
Unglingspiltur, Mr. Ingi Stefáns-
son, Teller-Accountant við útibú
Royal bankans, Sargent og Arling-
ton, lauk í síðastliðnum júnímánuði,
prófi í Associated Course in Bank-
ing, með ágætiseinkunn, 85 stigum,
i sex námsgreinum. Tímarit það, er
Tournal of the Canadian Bankers
Association nefnist, lætur þess getið,
að Mr. Stefánsson hafi orðið næst
hæstur allra þeirra nemenda í Can-
ada, er undir próf gengu á þessu
sviði, og hafi sakir frábærra hæfi-
leika verið gerður að félaga í The
Canadian Bankers Association.
Þessi ungi og efnilegi piltur, er
sonur Mr. og Mrs. K. Stefánsson-
ar að 581 Alverstone Street hér í
horginni.
Mr. Paul Bardal
Tvö undanfarin ár, hefir Mr.
Paul Bardal átt sæti í bæjarstjórn-
inni í Winnipeg, sem fulltrúi gjald-
enda í 2. kjördeild, og leitar endur-
kosningar til sömu sýslanar þann 24.
þ. m.
Á síðasta kjörtimabili átti Mr.
Bardal sæti i eftirgreindum nefnd-
um: Health and Licencing, Publip
Improvement, General Hospital
Commission og Social Welfare Com-
mission. I starfi sínu öllu í bæjar-
stjórninni, hefir Mr. Bardal komið
gætnislega fram og með fullri ein-
urð ; hann hefir reynst tillögugóður,
samvinnulipur og skyldurækinn
bæjarfulltrúi, og komið fram hinu
íslenzka þjóðarbroti til sæmdar. Mr.
Bardal er laus með öllu við þann
fiysjungshátt, er einkennir marga þá
menn, er við opinber mál fást um
þessar mundir; hann er enginn há-
vaðamaður, þó hann sé söngmaður;
hann er þéttur á velli og þéttur í
lund, og slíkir menn eru ávalt lík-
legastir til nytja.
íslendingar hér í borg voru prýði-
lega samtaka í síðustu kosningum,
að því er Paul Bardal snerti. Hann
hefir með drengilegri framkomu í
bæjarmálum reynst þannig, að ætla
má að þjóðbræður hans veiti honum
einhuga fulltingi við kosningar þær,
er nú fara i hönd.
Einokunar samtök
Nefnd sú, er frá því í vor hefir
verið að rannsaka fyrir hönd fylk-
isstjórnarinnar í Manitoba, ásig-
komulag fiskiframleiðslunnar og af-
stöðu fiskikaupmanna til framleið-
enda, hefir nú skilað frá sér bráða-
birgða áliti. Hefir nefndin. að því
er ráða má af fregnum í dagblöð-
um Winnipegborgar síðastliðinn
þriðjudag, komist að þeirri niður-
stöðu, að um einokunarsamtök sé að
ræða, fiskimönnum í óhag, og að
fiskikaupmenn hér sé umboðsmenn
voldugra amerískra verslunarsam-
taka á þessu sviði.
í rannsóknarnefnd þessari áttu
tveir íslendingar sæti, þeir Skúli
Sigfússon, þingmaður St. George
kjördæmis og Einar S. Jónasson,
þingmaður Gimli kjördæmis, sem
því miður hefir lengi verið veikur.
Var það hann, er á þingi í fyrra
vakti athygli á því í ágætri þing-
ræðu, að tímabært myndi vera að
sett yrði rannsóknarnefnd í þetta
mikilvæga mál.
Rúnaáteinn fundinn
Dagblöð Winnipegborgar fluttu
þá frfegn á mánudaginn að fundist
hefði í grend við Sandy Hook við
Winnipegvatn, rúnasteinn, er ef til
vill gæti til þess leitt, að sannað
yrði að norrænir víkingar hafi átt
dvöl á þessum stöðvum hálfri annari
öld áður en Columbus er sagður að
hafa fundið Ameriku.
íslendingur látinn á
Skotlandi
“Aberdeen . Evening Express”
segir frá því 21. sept. að daginn áð-
ur hafi andast þar í borginni Helgi
Jónsson frá Eyrarbakka. Dó hann
eftir uppskurð, sem á honum var
gerður.
Helgi heitinn fluttist til Aberdeen
fyrir 25 árum, ráðinn sem flatn-
ingsmaður hjá útgerðarfélaginu
Williamson og Co. En skömmu eft-
ir að hann kom þangað komst félag-
ið að því að hann var þjóðhagasmið-
ur og lagöi gjörva hönd á alt. Var
hann því látinn fást við smíðar upp
frá því og á striðsárunum vann
hann á skipasmíðastöð.
Helgi var drengur hinn besti og í
miklu áliti hjá húsbændum sínum,
samverkamönnum og öllum, sem
honum kyntust.
Fyrir mörgum árum fékk hann
enskan borgararétt. En hann hélt
fullkominni trygð við Island, þrátt
fyrir það og heimili hans í Aber-
deen stóð jafnan opið öllum þeim
íslendingum sem þangað komu. Fór
hann jafnaðarlega um borð í öll skip
frá íslandi og Færeyjúm, sem komu
til Aberdeen, boðinn og búinn til að
veita hverja þá aðstoð er þau þörfn-
uðust.
Helgi var sonur Jóns Arnasonar
kaupmanns og útgerðarmanns í
Þorlákshöfn. — Hann var kvæntur
Guðrúnu Ólafsdóttur frá Hlíðar-
endakoti og fifir hún mann sinn á-
samt tveimur dætrum þeirra.
—Mbl.
Tvítugur piltur fann upp flugkúl-
una, sem setti met í háflugi.
Sú fregn kemur frá Rússlandi, að
sá, sem fann upp flugkúluna, sem
nýlega komst i 20,200 metra hæð,
sé tvítugur unglingur, Levitan að
nafni. Það eru ekki nema nokkrir
mánuðir síðan hann útskrifaðist af
verkfræðingaháskólanum í Moskva.
í viðurkenningarskyni fyrir upp-
götvun hans gaf ríkið honum 50
þús. rúblur og heiðursmerki rauða
fánans. Einn af samverkamönnum
hans var pólitískur fangi, sein G. P.
U. hafði sett í fangelsi. Hann fékk
nú rauðu orðuna, var náðaður og
hátiðlega tekinn í Kommúnistaflokk-
inn.
Kosningar á Þýzkalandi
Síðastliðinn sunnudag fóru fram
þingkosningar á Þýskalandi, og má
svo að orði kveða að þær félli Hitler
stjórninni einhliða í vil. Samkvæmt
siðustu fregnum, greiddu fjörutíu
og fjórar miljónir manna atkvæði
með stefnu Hitlers í utanríkismál-
unum, eða einkum og sér í lagi af-
stöðu þeirri, er stjórn hans tók á
vopnatakmörkunarstefnunni í Gen-
eva.
JOHN WATERHOUSE
who is concertmaster of the Winni-
peg Symphony Orchestra which be-
gins a new series of symphony con-
certs on Sunday, November 26, with
Bernard Naylor conducting.
Minningarorð
Guðfinna Kristín Þorsteinsdóttir,
eiginkona Jóns Konráðssonar Kár-
dal, andaðist að heimili dóttur sinn-
ar og tengdasonar, Mr. og Mrs.
Magnús Einarsson i Árnes, Man.,
þann 30. okt. s. 1. eftir þjáningar er
vöruðu nærri tvö ár.—Hin látna
var fædd 14. april 1877, í Stóruhlíð
i Víðidalstungusókn í Húnavatns-
sýslu. Foreldrar hennar voru Þor-
steinn Sigurðsson og Guðrún Finn-
bogadóttir. Ólst hún upp hjá for-
eldrum sinum í fyrstu æsku, en fór
ung að vinna fyrir sér sjálf. Ung
giftist hún eftirlifandi manni sin-
um Jóni Konráðssyni. Bjuggu þau
i Kárdalstungu i Vatnsdal. Þau
fluttu vestur um haf frá Reykjavík
9. júní 1923.—Dvöldu þau um hrið
hjá Finnboga Finnhogasyni og
Agnesi konu hans á Finnbogastöð-
uml Hnausabygð, er Finnbogi móð-
urbróðir hinnar látnu. Síðar bjuggu
þau á Landamóti í sömu sveit unz
þau vorið 1932, brugðu búi og flutt-
ust til Gimli. — Af 12 börnum
þeirra lifa þessi:
Elinborg Lilja, gift kona, búsett
í Reykjavík. Þorsteinn, kvæntur
Lilju Johnson, búandi í Árnesbygð;
Sumarliði, kvæntur Sigurlaugu R.
Bjarnason, búa þau á Landamóti.;
Guðrún Margrét, gift Sigurði Þor-
steinssyni í Árborg, Man.; Jónína,
gift Magnúsi Einarssyni frá Ein-
arsstöðum ; Ólafur, Finnbogi og Páll
eru heima hjá föður sínum. Hin
látna var trúuð kona, tápmikil, söng-
hneigð og glöð í lund. Stóð hún
styrk og þróttmikil við hlið eigin-
manns síns í fátækt lífsins og bar-
áttu þess. Sjúkdóm sinn bar hún
einnig sem hetja. Síðustu mánuði
æfinnar naut hún ágætrar hjúkrun-
ar Jónínu dóttur sinnar og Magnús-
ar manns hennar. Hjá þeim and-
aðist hún, sem áður er frá sagt.
Jarðarför hennar fór fram frá
heimili þeirra og frá Hnausa kirkju
þann 4. nóv. að viðstöddu mörgu
fólki. Ástvinir geyma minningu
hennar sem helgan auð.
Sigurður Ólafsson.
ísland í ítölskum blöðum
I blaðinu “La Stampa” í Torino
birtist um þessar mundir greina-
flokkur um ísland eftir dr. Curio
Mortari, sem kom hingað i sumar
sem leið í tilefni ítalska hópflugs-
ins. Dvaldi hann hér lengst ítalskra
lilaðamanna og öllum þeim stund-
um, sem hann mátti missa frá
skyldustörfum sínum, sem frétta-
ritari, varöi hann í að kynnast landi
og þjóð. Gekk hann mjög ötullega
fram í því og gegnir furðu, hve
glöggan skilning hann hefir öðlast í
þeim efnum, á ekki lengri tíma.
Náttúrlega eru greinar ])essar
ekki lausar við missagnir, en þó er
margt gott og rétt í þeim, og fleira,
en hefði mátt vænta. Mortari er
einn af þeim, sem ber íslandi yfir-
leitt vel söguna. — Hann undir-
strykar það, að bæði hann og aðrir
ítalir, er hingað komu, hafi órðið
hissa að sjá ekki hér ísfláka og fisk-
stafla, hvítabirni og Eskimóa’, en í
þess stað nýtísku borg, sem ómar af
vélaskrölti, hús með gas- og raf-
magnslögnum og jafnvel laugar.
vatnshitun, kátt og skemtilegt fólk,
sí-starfandi. Velmegun hjá öllum
og nógir peningar, segir hann.
Kaffihús og gistihús með nýjasta
sniði alt af fulj^af gestum, er sitja
við át og drykkju langt fram á næt-
ur, reykja og dansa. Reykingar
finst honum keyra hér langt úr hófi,
einkum meðal kvenfólks, einnig
drykkjuskapur. Einkennilegt þykir
honum að sjá whisky og aðra brenda
drykki hafða um hönd í bannlandi,
en finna aftur ámóti ekkert af sín-
um ítölsku uppáhaldsvínum á vín-
RALPH H. WEBB
núverandi borgarstjóri í Winnipeg,
er einn þeirra þriggja, er um borg-
arstjóra stöðu sækja í kosningum
þeim til borgarráðs, er fram fara á
föstudaginn þann 24. þessa mánaðar.
lista þess eina gistihúss, sem leyft er
að veita vín með mat. Hann leitar
árangurslaust að Barolo, Barbera,
Asti freyðivínum, Chianti, Recchi-
otto o. s. frv., en þau eru þó ekki
sterkari drykkir en spönsku vínin,
sem nóg er af. Vermouth er það
eina, sem minnir á ítalíu. — Og svo
er verðið. — Einn peli af allra lé-
legasta dordóvíni kostar 18 lírur!
Þetta telur hann að verði að lagast,
og skellir allri skuldinni á bannlögin.
Hann er ákveðinn andbanningur.
En hann þarf ekki að vera það til að
sjá, að úr því að flutt eru inn létt
vín á annað borð, hversvegna eru
þau þá ekki heldur keypt frá ítalíu,
sem kaupir af okkur fyrir 20 miljón-
ir lírur á ári, heldur en frá Frakk-
landi, sem ekkert kaupir af okkur
sem um muni?
í grein, sem heitir “La banca degli
aþissi” lýsir Mortari íslenzka sjáv-
arútveginum og fiskimiðunum, þeim
banka í djúpum liafsins, sem veitir
óþrjótandi peningastraum inn yfir
landið og verið hefir uppistaðan í
öllum verklegum framkvæmdum
með þjóðinni. Þá minoist hann á
Eimskipafélagið, stjórnarfarslega og
efnahagslega sjálfstæðisbaráttu Is-
lendinga og sambandið við Dani. I
annari grein segir hann ýtarlega frá
söfnum þeim, er hann skoðaði, eink-
anlega Landsbókasafninu, sem hon-
um þótti mikið til koma, og lýsir af
mikilli hrifningu bókmentum íslend-
inga bæði nú og til forna.
Enn fleiri greinar hafa þegar birst
eftir Mortari í “La Stampa” og
aðrár koma síðar, að því er hann
segir, uns safnast hefir nægilegt efni
í heila bók. Verður henni án efa
veitt mikil athygli í ítalíu, bæði
vegna þess, að hún fjallar um ný-
stárlegt efni, sem mörgum þar syðra
leikur forvitni á að heyra eitthvað
um, og svo vegna þess, að Mortari
er mjög vel metinn rithöLindur.
—Mbl.
Ur bænum
í dánarfregn í síðasta blaði Lög-
bergs er rangt farið með nafn; á að
vera Jón Þorkelsson fyrir Jón Þor-
leifsson. ---------
Mr og Mrs. Óskar Erlendsson,
Gimli, Man., urðu fyrir þeirri sorg
að missa einkar efnilegt stúlkubarn
þann 4. nóv., Elizabet Ingu, að
nafni, nærri fjögra mánaða gamla.
Hún var jarðsungin á Gimli, þann
7. nóv. ------
Séra K. K. Ólafsson, forseti kirkju-
félagsins kom til borgarinnar á mið-
vikudagsmorguninn vestan frá
Seattle.
Látin er hér í borginni Mrs. Her-
bert Sellers, tengdamóðir J. Ragnars
Johnson, lögfræðings, hin mætasta
kona.