Lögberg - 05.04.1934, Síða 4

Lögberg - 05.04.1934, Síða 4
4 LÖGBERG, FIMTUDAGINN 5. APRIL 1934 Högberg OeflB öt hvern fimtudag af TBE COLVMBIA PKE88 LIMITED 695 Sargrent Avenue Winnipeg, Manitoba. I Utairáakrift ritstjórans. BDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVE. WINNIPEG, MAN. VerO $3.00 um árið—Borgist tyrirlram The "Lögberg” is printed and published by The Colum- bia Press, Limited, 69 5 Sargent Ave., Wnnipeg, Manitoba PHOJÍE 86 327 Stórveldið Japan Mikið er talað nú á dögnm um þá ihættu, sem hvítum þjóðum stafi af Japönum og yfir- gangi þeirra í ýmsum löndum. Fyrir svo sem 25 árum síðan varaði Þýskalandskeisari, Vil- hjálmur II, stórveldin við þessari öflugu og framsæknu þjóð, sem starfaði með þeim á- setningi að ná undir sig allri Asíu. Nú er svo komið að flestir óttast Japana og það varla að ástæðulausu. Ekki er þó svo að skilja að stórveldin séu ekki fær um að verja sig, ef á þau væri sótt með vopnum. Hitt er hættulegra, að Japanar eru að ná und- ir sig verzlun um allan heim, sem áður féll í hlut Bretlands, Þýskalands og Bandaríkja. Mest kveður að þessu á Indlandi, og er nú svo komið að baðmullarklæðnaðar verzlunin er gjörsamlega að evðileggjast fyrir Lanca- shire vefurum, en Japanar, sem framleitt geta vöru ])essa með mjög lágu verði, eru að ná þeim markaði. 1 Suður-Ameríku keppa þeir einnig við Breta og hafa á síðustu árum unnið svo á, að ótrúlegt virðist. Ekki er þó nóg með það að Japanar hafi aukið verzlun sína í Suður-Ameríku, heldur eru þeir um leið að senda þangað innflytjendur í þúsunda- tali. Rúmlega 150 þúsund japanskir innflytj- endur hafa tekið sér bústað í Brazilíu, og stunda þeir þar kaffi og hrísgrjónarækt, og silki-iðnað. Brazilíumenn óttast þessa inn- flutninga, eins og bæði Canada og Bandarík- in, og vilja nú gjarnan stemma stigu við þeim. Til tals hefir komið að banna innflutning japanskra þegna með lögum. Þegar það fréttist, snerist japanska stjórnin illa við, og hafði í hótunum við Brazilíu. Svona mætti lengi telja. Japanar hafa þegar náð fótfestu í öllum löndum, sem liggja að Kyrrahafinu, svo sem í Kína, Astralíu, Indlandi, vesturströndum Norður-Ameríku og einnig í Kyrrahafseyj- unum. Nú eru þeir komnir alla leið til Brazilíu. tJtliter nú fyrir að Japan muni fáanlegt til að semja við bæði Bandaríkin og Rússa, um helztu ágreiningsmál þessara þjóða. Ef svo verður gefst Japan meiri tími til að efla iðnað sinn og verzlun, og með því verður ó- friði varnað í bráð. 1 Manchukuo er að skapa$t voldug þjóð undir handarjaðri Japana. Samt breytir það engu um helsta vandamál þeiiTa, sem sé að losna við fólk út úr landinu, því japönsku eyjumar era of þéttbygðar og geta tæplega framfleytt íbúum sínum. En Japanar vilja ' ekki flytja til Manchukuo, og stafar það að mestu leyti af því, að kuldi er þar of mikill á vetrum og lifnaðarhættir ólíkir því, sem þeir eiga að venjast. Það er því fjarstæða að álíta að nægilegt hafi verið að gefa Jap- önum þetta landflæmi. Það cr aðeins byrj- unin. Japan verður að leggja undir sig önn- ur lönd, annaðhvort með vopnum eða verzlun. Japanar hafa jafnan tekið Breta sér til fyrirmyndar í flestum greinum. Þeir ætla, margir hverjir, að land sitt eigi eftir að verða bústaður voldugrar þjóðar, sem drotni yfir Austurlöndum, og eigi sér nýlendur víðsvegar á hnettinum. Ekki er það skemtilegt umhugsunarefni, en margt hefir skeð, sem ólíklegra þótti. Gyðingar róa að því öllum árum, að spilla fyrir verzlun Þjóðverja um ailan heim. Á- stæðan er auðvitað sú, að Hitler heíir látið ofsækja Gyðinga herfilega, og hafa þeir því tekið þetta ráð. Eitthvað hefir Gyðingum orðið ágengt í þessu efni, því nú hafa ýmsar stærstu verzlan- ir í New York borg hætt við að kaupa inn þýzkar vörur. Stærsta deildavörubúð í heimi, Macy’s í New York, er ein af þessum. FjárhagSíSkýrslur Þýskalands sýna að verzlunarhalli þeirra við útlönd hefir numið 34 miljónum marka yfir febrúarmánuð þessa árs, en sama |nánuð í fyrra var verzlunar- hagnaður þeirra 30 miljón mörk. Þetta stafar þó aðallega af því að gengi marksins hefir lækkað allmikið síðastliðið ár, en ekki af hinu, að minna hafi verið keypt af vörum þeirra. Getum vér hagnast á stríði? Ef að annað stríð byrjaði á næstunni, myndi strax batnal í ári. Svo segja speking- arnir. Ef að ófriður skylli á, fengju allir nóga atvinnu og greiða sölu fyrir framleiðslu sína. Hver einasta verksmiðja tæki aftur til starfa, landshornanna á milli og alt gengi að óskum. Og nú heyrum við hvaryetna, á kaffi húsum, á járnbrautarvögnum og öðrum þeim stöðum þar sem menn eru samankomnir, að ekki þurfi nú annað til víðreisnar landinu en að ófriður blossi upp einhversstaðar á hnettinum. Lesið til dæmis þetta: “Miljónir manna ganga nú atvinnulaus- ir. Það er verra en nokkuð stríð. Spyr þú hermennina, sem til Frakklands fóru. Þeir geta svarað. Þeim leið betur í skotgröfunum en þeim líður nú við fátækt og atvinnulevsi. Hver óskar eftir stríði? Vissulega enginn. En hjá ófriði verður hvert sem er ekki komist. Ef til vill yrði stríð ekki eins hryllilegt og vér höfum ætlað. Stríð hafa jafnan haft efna- lega velmegun í för með sér.’’ Þessa málsgrein er að finna í ritgerð einn, sem birtist nýlega í fjörutíu stórblöðum Bandaríkjanna. Eða lesið þér þetta; það er tekið úr sunnudagsræðu: “Stríð er það eina, sem komið getur hveitiverðinu upp í tvo dollara fyrir mælinn.” Þetta sannar að mönnum er gjarnt, á erfiðistímum sem þessum, að gleyma því hve hræðileg stríð geta verið. Stjórnir landanna eru sífelt að reyna hitt og þetta, til að ráða bót á vandræðunum, en ekkert dugar. Menn verða trúlitlir á framtíðina. Lífið vjerður mörgum erfið byrði að bera og loks fara þeir að hugsa að margt geti verra verið en ófrið- ur. Þessi hugsunarháttur er hættulegt fyrir- brigði og það sem verra er, hann stafar af misskilningi og er á engu bvgður. Ófriður getur ekki á nokkurn hátt bætt liag vorn. Hvernig hefir það orsakast, að stríð, sem gerði oss ríka 1915, getur nú aðeins gert ilt verra? Svarið er auðfengið. Þegar stórþjóðir Evrópu tóku upp vopn, árið 1914, þá batnaði strax í ári fyrir okkur. 1 tvö ár hafði alt gengið örðuglega. Iðnaður og verzlun voru í kaldakoli. Alt í einu skifti um til hins betra. Með hverju skipi frá Evrópu komu erindrekar stríðslandanna til að kaupa af oss vörur. Yerksmiðjurnar tóku aftur til starfa; alt stóð í blóma enn einu sinni. En athugum nú þetta nánar. Umboðs- menn Evrópu komu hingað með péninga í vösunum. 1 þá daga voru þær þjóðir ríkari en vér. Vér vorum þá fremur fátæk þjóð. Eftir svo sem ár voru stríðsþjóðirnar búnar að tæma ríkishirzlurnar, en þá tóku þær til láns frá alþýðunni og miklum hluta af því fé var varið til að kaupa vörur af oss. Þegar vér fórum sjálfir í stríðið jókst velgengnin enn meir. Miljónir manna gengu í herinn og skapaði það um leið aukna atvinnu fyrir þá, sem ekki fóru þangað. Kaup hækk- aði stórkostlega. Nú þurftum vér einnig að taka til láns, til að standast stríðskostnað- inn. Vér héldum áfram að lána Evrópu, sem nú var orðin fátæk. Meirihluti fjárins var notaður til að kaupa vörur af oss. En mest af fé þessu var tekið að láni. Það var fengið með því að selja Veðbréf stjórnarinnar. Stríðinu er lokið. Velgengnin er horfin. Skuldirnar eru enn óborgaðar. Evrópa skuld- ar oss s'em ríki, næstum 10 biljónir dollara, og einkalán umeinar 17 biljónir eru enn úti- standandi. Hugsum okkur nú að Evrópu þjóðirnar færi enn í stríð, hvaða áhrif myndi það hafa á þetta land? Kæmu erindrekar þeirra aftur með peningana í vösunum til að kaupa af oss ? Auðvitað ekki. Allar þessar þjóðir eru nú næstum gjaldþrota. Stríðslánin eru enn ó- borguð, nema hjá Þjóðverjum og Riíssum, er eyðilögðu þau, með því að fella gildi peninga sinna. Það, sem við lánuðum Evrópu, er ó- borgað, og nú er okkur sagt að það verði aldrei borgað. Er þá líklegt að vér yrðum beðnir um meiri lán ? Evrópu þjóðirnar eiga j ekki lengur peninga og lánstraust þeirra er þrotið. Hvaða hagnað hefðum vér þá af því að til ófriðar drægi? Vér yrðum bara fyrir sárum vonbrigðum. Stríð myndi eyðileggja þá litlu milliþjóða verzlun, sem nú er. % Ef vér aftur á móti reyndum að hlaða upp enn stærri skuldabyrði, þá yrði öll ver- öldin gjaldþrota innan skamms tíma. Annað stríð myndi brátt stöðvast vegna fjárskorts, og það, sem byrjaði sem stríð, myndi enda með allsherjar byltingu og stjórnleysi. Það yrði eyðilegging vor og siðmenningar vorrar. Láti því enginn sér detta í hug að hægt sé að losna við kreppuna með því að stofna til ófriðar. —Grein þessi er eftir velþektan blaða- mann í Bandaríkjunum, John T. Flynn. Walter Scott ( Aldarminning) Eftir prófessor Richard Beck I. Á liðnu hausti var þess minst með hátíðahöldum viða um lönd, að 21. september voru hundrað ár liðin frá dauða Walters Scotts, skáldsagna- meistarans víðfræga og ástsæla. Hann naut meiri lýðhylli en nokk- urt annað samtíðarskáld hans; og þrátt fyrir nýjan tíðaranda og breytt- an bókmentasmekk eru skáldsögur hans ennþá víðlesnar, ekki sist á Englandi og Skotlandi, þar sem ó- dýrar útgáfur þeirra eru hvarvetna á boðstólum. Svipuðu máli mun gegna um vinsældir þeirra í Vest- urheimi, og ekki er Scott heldur gleymdur utan landamæra enskrar tungu. Leiti menn vitnisburðar bókavarða og bóksala, mun það sannast, að hann á sér enn þá þús- undir lesenda og aðdáenda um allan hinn mentaða heim. Nýjar útgáfur rita hans koma alt af öðru hvoru á markaðinn, og vart myndi því svo farið, ef engir keyptu þær. Rit- frægð Scotts er bersýnilega langt frá þvi, að vera, “fallin í gleymsku og dá.” Hann er einn hinna til- tölulega fáu “útvöldu” í ríki bók- mentanna, en þar var hann braut- ryðjandi á tveim sviðum. Slíkra úrvalsmanna andans er maklegt og holt að minnast á merkum tímamót- um. Vér íslendingar höfum auk þess sérstaklega ástæðu til þess að heiðra minningu Scotts á þessum aldahvörfum í sögu hans. Hann hafði mikla ást á fornum fræðum vorum, teygaði djúpt af lindum þeirra, og dró athygli enskumælandi manna að þeim. Hitt er ekki síður merkilegt, að Scotí hafði mikil áhrif á Jón skáld Thoroddsen, þann manninn, sem með sanni má kalla föður íslenzkrar skáldsagnagerðar á seinni öldum. Á því vel við, að víkja nokkrum orðum að sambandi Scotts við íslenzkar bókmentir að fornu og nýju, en stiklað verður aðeins á stærstu steinum. Ungur tók Scott trygð við hin fornu fræði vor. Innan við tvítugt samdi hann ritgerð um siðu og háttu norrænna þjóða, sem þótti lýsa víð- tækri þekkingu á viðfangsefninu og miklum áhuga á fræðirannsókn- um#). Einnig sést það af bréfum Scots, að þegar á næsta ári er hann farinn að sökkva sér niður i hið víðkunna rit Thomasar Bartholins: “Um orsakir hugrekkis Dana að fornu,” merkisrit á latfnu um nor- ræna menningu og bókmentír, ásamt útdráttum úr fjölda íslenzkra forn- sagna á frummálinu og i latneskri þýðingu. Fjöldi tilvitnana í ritum Scotts bera þess órækan vott, að hann hefir alla æfi haft mestu mæt- ur á Bartholin. Auk þess vitnar hann í fleiri latnesk rit um norræn fornfræði, svo sem bækur Þormóðs Torfasonar (Torfaeus), einkum útgáfu hans af Hrólfs sögu kraka. Scott var einnig kunnugur stæling- um Thomas Grays af íslenzkum fornkvæðum og þýðingu A. S. Cottle á Sæmundareddu (1797); ennfremur skrifaði Scott langan og skarplegan ritdóm um þýðingar Wil- liams Herberts af islenzkum úrvals- ljóðum, og loks endursagði hann Eyrbyggju fyrir hið fræga rit Mal- lets: “Skýringar á norrænum forn- fræðum.” Skráin yfir bækur Scotts í Abbotsford ber einnig vitni áhuga hans á norrænum fræðum ; hann átti kringum fimtíu bindi rita um Norð- urlönd, meðal þeirra allmargar ís- lenzkar fomsögur á frummálinu og í þýðingum. Má benda á það hér, að Scott mun hafa skilið talsvert i íslenzku, enda gerði móðurmál hans honum tiltölulega létt fyrir að kom- ast niður í Norðurlandamálum; mestan fróðleik sinn um norræn efni #)ítarlegasta frásögn um kynni Scotts af norrænum fræðum er að finna í ritgerðinni: “Scott and Scandinavian Literature,” eftir Paul R. Lieder, Smith College Studies in Modern Languages, Vol. 11, 1920— 21, bls. 8—57. Sjá einnig: Conrad H. Nordby, The Influence of Old Norse Literature upon English Literature, New York, 1901. 1 meir en þriSjung aldar hafa Dodd’s Kidney Pills verið viðurkendar rétta meðaliS við bakverk, gigt, þvagteppu og mörgum öðrum sjúkdömum. Fást hjá öllum lyfsölum, fyrir 50c askjan, eða sex öskjur fyrir $2.50, eða beint frá The Dodd’s Medicine Co., Ltd., Toronto, ef borgun fylgir. sótti hann samt í latneskar og ensk- ar þýðingar, sér í lagi hinar fyr- nefndu; eigi er þvi heldur að neita, að þekking hans á norrænum fræð- um er harla ónákvæm, þó honum takist sumstaðar allvel að lifa sig inn í norrænan hugsnnarhátt. Tilvitnanir í goðafræði og bók- mentir Norðurlanda eru dreifðar um f jöldamörg skáldrit Scotts; hér sem annarsstaðar var það hið stór- felda, yfirnáttúrlega og æfintýra- lega, sem laðaði að sér huga hans; honum verður tiðrætt um dverga, völvur og berserki. Langmest gæt- ir þó áhrifanna frá norrænum bók- mentum í þessum ritum Scotts: ljóðsögunni “Harold the Dauntless” (Haraldur hugrakki) og skáldSög- unni “The Pirate” (Sjóræninginn). í Haraldi hugrakka tók höfundur- inn sér fyrir hendur að lýsa nor- rænum víking, að hætti fornra skálda; kvæðið er kröftugt á köfl- um, en æði mikilla öfga kennir í lýs- ingunni. Skáldsagan Sjóræninginn gerist í Orkneyjum, en Scott hafði ferðast um þær stuttu áður en hann ritaði sögu þessa. Inn í frásögnina fléttar hann ýmsar gamlar sögu- sagnir, sem hann hafði heyrt af vörum eyjaskeggja, og tilvitnanir í norræn fræði. Hinn norræni andi birtist þó einkum í kvæðunum í sög- unni; víkingslundin kemur þar víða fram í kröftugri mynd. Kvæðið, sem seiðkonan Norna þylur mitt í æðisgangi stormsins, ber mikinn svip af “Völuspá.” Ofangreind dæmi eru næg sönn- un þess, að Scott hafði lifandi áhuga á norrænum fræðum, og hélst svo fram á efri ár hans Þó verður vart sagt, að áhrifa frá forníslenzkum bókmentum gæti í frásagnaraðferð hans. Áhugi hans á þeim fræðum bar engu að síður merkilegan og víðtækan árangur. Heill hópur enskra skálda, samtímamenn og vin- ir Scotts, meðal þeirra lárviðarskáld- ið Southey, urðu, á einn cða annan hátt, fyrir áhrifum af norrænum bókmentum og breiddu út hróður þeirra. Skal þá horfið að sambandi Scotts við ný-íslenzkar bókmentir; þeim bárust frjóvgandi straumar frá ritum hans. í mjög eftirtektar- verðri ritgerð: “Jón Thoroddsen og den islandske nutidsromans op- hav” (Nordisk Tidskrift, 1926, bls. 76—83), hefir dr. Sigfús Blöndal, bókavörður, Ieitt gild rök að þvi, að Jón skáld Thoroddsen hafi orðið fyrir áhrifum frá þeim skáldsögum Scotts, sem lýsa skotsku sveitalifi og skotsku alþýðufólki. Sýnir dr. Blöndal fram á, að þeim Thorodd- sen og Scott svipar saman í ýmsum greinum, einkum í lýsingum þeirra á alþýðufólki. I bréfi til Gísla skálds Brynjólfssonar, sem Blöndal vitnar í, gefur Thoroddsen beint í skyn, að Scott hafi verið honum fyrirmynd í skáldsagnasmíðinni. En eins og Blöndal bendir á, þá var Thoroddsen alt of frumlegt skáld til þess, að hann færi í smiðju til Scotts eða nokkurs annars; honum varð dæmi hins skozka skáldsagna- meistara hvatning til sjálfstæðra ritsmíða, andleg vakning. Framh. SUETAN MURAD II. 855 (1450 Ó, ástmær fagra kom, ó, kom með guðveig sem í gær; og hörpu þinnar himin söng, er hjartanu gleði fær. Að lifa 0g njóta mest eg met á meðan lífsrós grær; því sú kemur stund um gleymda gröf að gnauðar vorsins blær. BAKIiTI (Sultan Ahmed I.) 1026 (1617) Ó, að eg mætti árla vorsins ilm mér finna í sál! Ó, að eg mætti hlynskógs heyra himneskt þrasta mál! Ó, að í söngsins silfur óm eg sælu hlyti á ný, og næturgala kæran klið, að kæfa sorgum í! Ó, mér er vorsins koma kær, þá kvöl er liðin hjá, er allir skoða örlög sín og ástir nýjar fá! Sér óskar skáldið æsku sinnar enn að stíga spor, á meðal rósa löngun fær að lifa eilíft vor. Úr tyrkneskum ljóðum, þýtt úr ensku af A. B. Benedictssyni. Maður var spurður um veikan hest, Tivernig honum liði. “Honum líður nú ekki vel,” sagði maðurinn, “því að hann er búinn að missa jórtrið.” Ha5aG00DGARDEN I PlentuofEyenithinq tcfat-Fresh- ændfoE, \ t^\Á/7/V> Á5/L B/g Oversize Packets MÍFAYDEN SEEDS 0„il, 3V4' PFR PACKET *** PAV 5* ANP 4 Meira en 150,000 ánægðir við- skiftavinir sönnuðu aftur, árið sem leið, að McFayden fræið er það bezta. Margir höfðu áður borgað 5 til 10 cents fyrir pakk- ann og héldu að minna mæt,ti ekki borga til að fá gott útsseði. Nú er óþarfi að borga meira en 2%, 3, eða 4 cents fyrir flestar teg- undir af fræi. Lágt verð eru þó ekki beztu meðmælin með McFayden fræinu, heldur gæði þess. Frækornið er lifandi, og því fyr sem það kemst til þeirra, sem það nota, þess betur vex það og dafnar. Breytingar á útsæðislögum heimta nú að útsæði sé merkt með ártali og mánaðardegi. petta gerði okkur ekkert. Alt okkar útsæði er nýtt. Ef að McFayden fræið væri sent til kaupmanna I stðrum kössum, þá ættum vér jafnan mikið af því fyrirliggjandi á hverju sumri. Ef svo þessu fræi væri hent, myndum við skaðast og yrðum þvf að hækka verðið á útsæðisfræi okkar. Ef við aftur á mðti geymdum það, yrði það orðið gamalt næsta vor, en gamalt fræ viljum vér ekki seija. pess vegna seljum vér fræið beint til ykkar. BIG 25c Seed Special j Tfu pakkar af fullri stærð, frá 5 til 10 centa _ virði, fást fyrir 25 cents, ; þér fáið 25 centin til baka með yrstu pöntun gegn “refund cou- on,” sem hægt er að borga með æstu pöntun, hún sendist með essu safni. Sendið peninga, þð íá senda frímerki. Safn þetta er illeg gjöf; kostar lftið, en gefur íikla uppskeru. Pantið garð- -æ yðar strax; þér þurfið þeirra íeð hvort sem er. McFayden efir verið bezta félagið sfðan 910. NEW-TESTED SEED Every Packet Dated BEETS—Detroit Dark Red % oc. Sows 23 ft. of row. CARROTS—Chantenay Half Long Yt oz. Sows 25 ft. of row. CUCUMBER—Early Fortune, % oz. sufficient for 100 plants. LETTUCE—Grand Rapids, % oz. Sows 50 ft. of row. ONION—White Portugals Silver Skin % oz. Sows 15 ft. of row ONION—Yellow Globe Danvers, % oz. Sows 15 ft. of row. PARSNIP—Sarly hort Round, % oz. Sows 40 ft. of row. RADISH—French Breakfast, Y* oz. Sows 25 ft. of row. SWEDE TURNIP — Canadian Gem„ Yt oz. Sows 75 ft. of row. TURNIP—Wihte Summer Table, % oz. Sows 50 ft. of row. pað nýjasta og bezta. Peir, sem vilja það nýjasta og bezta vilja eflaust kynna sér nýjustu teg- undir af Sweet Corn, Early Beans og Stringless Beans, sem búnað- arskóli Manitoba hefir ræktað og reynst hefir oss ágætlega. GEFINS—Klippið út þessa aug- lýsingu og fáið stóran pakka af fallegasta blómafræi gefins. Mikill sparnaður i því aö senda sameiginlegar pantanir. McFayden Seed Co. Winnipeg

x

Lögberg

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.