Lögberg - 17.01.1935, Blaðsíða 2

2
LöGBERGr, FIMTUDAGINN 17. JANÚAR 1935.
Stalin og Wells
Á síðastliðnu sumri brá hinn vel-
þekti rithöfundur og fræðiniaður
H. G. Wells, sér til Moscovv, á fund
Josef Stalin, til þess að ræða við
hann um hinn mismunandi skilning
manna á stefnu og útbreiðsluað-
ferðum sósíalismans.
Eftirfarandi er samræða þessara
merku manna-—í lauslegri þýðingu,
—eins og Wells hefir látið birta
hana í blaðinu “The New States-
man and Nation.”
Eins og samræðan ber með sér,
hafa þessir menn all-ólíkar skoðan-
ir á þvi, hvaða aðferðir séu heppi-
legastar til útbreiðslu sósialismans,
meðal hinna ýmsu stétta borgaralegs
mannfélags; og hvaða afstöðu
sósíalisminn eigi að taka til stétta-
baráttunnar. Þrátt fyrir það að
augnamið beggja mannanna er í eðli
sínu, að miklu leyti hið sama, er þó
skilningur þeirra á því, hvaða að-
ferðum skuli beita til útbreiðslu
sósialismans, mjög ólíkar.
Wells: Eg er þér mjög þakklát-
ur, Mr. Stalin, fyrir að gefa mér
tækifæri til að koma á þinn fund,
og ræða við þig um hið mikla á-
hugamál mannanna, sósíalismann.
Eg fór til I’andaríkjanna í sumar,
og átti fangt samtal við Roosevelt
forseta; eg reyndi að fræðast um,
hver stefna hans væri til mannfé-
lagsmálanna. Nú er eg kotninn á
þinn fund í hinuni sömu erinda-
gerðum, til að fræðast um hvað þú
sért að hafast að, í hinu mikla um-
bótastarfi mannfélags fyrirkomu-
lagsins.
Stalin: Það er nú ekki mikið, sem
stendur,-
Wells: Eg ferðast um heiminn
sem hver annar óbreyttur alþýðu-
maður, og reyni, sem slíkur að gera
mér grein fyrir hvað fram er að
fara meðal hinna ýmsu þjóða.
Stalm: Sltkur athafna- og áhrifa-
maður sem þú ert, ferðast ekki sem
hver algengur alþýðumaður. Auð-
vitað verður saga framtíðarinnar að
skera úr því, hversu þýðingarmikill
þessi eða hinn hefir verið fyrir vel-
ferð mannanna. En hvað um það,
þú litur ekki á heiminn með augum
hins umkomulausa alþýðumanns.
Wells: Eg er ekki að gera mér
upp neina auðmýkt með því sem eg
sagði. Það sem eg meina er það,
að eg sé að reyna að sjá heiminn
frá sjónarmiði hins óbreytta al-
þýðumanns, en ekki sem pólitískur
flokksmaður, eða valdsmaður í á-
byrgðarmikilli stöðu.
Ferð mín til Bandaríkjanna í
sumar, opnaði fyrir mér ný viðhorf.
Hið gamla hagfræðis fyrirkomulag
þar riðar til falls, og nú er unnið að
því að koma á nýju og skipulags-
bundnara hagsmuna fyrirkomulagi.
Lenin sagði: “Við verður að læra
að starfa,” læra starfsaðferðirnar
frá kapítalistunum. En nú verða
kapítalistarnir að læra af þér, að
gera sér grein fyrir og skilja hug-
sjónir sósíalismans. Mér virðist að
það, sem er að ské í Bandaríkjun-
um, sé að nýtt hagsmuna fyrirkomu-
lag bygt á öðrum grundvelli, en það
sem er, sé í smíðum, sem svarar til
hinnar skipUlagsbundnu hagsstefnu
sósíalista. Þú og Mr. Roosevelt
hófuð starf ykkar undir ólíkum
kringumstæðum, og viðfangsefnin
voru að sama skapi ólík, en er samt
sem áður ekki skyldleiki í hugsjón-
um og tilgangi milli Washington og
Moscow ? Eg sá það sama vera að
gerast í Washington, sem er verið
að gera hér. Þeir voru að setja á
stofn fjölda nýrra embætta, til þess
að halda á betri reglu og nákvæm-
ara eftirliti; þeir eru að koma í
framkvæmd því, sem þá hefir lengi
vantað; sem er skipulagsbundin
þegnþjónusta. Þeir þurfa eins og
þið, á lægni og vitsmunalegri fyrir-
hyggju að halda.
Stalin : Bandaríkin hafa alt annað
augnamið en vér. Viðfangsefni
Ameríkumanna er sprottið af hags.
munalegri kreppu; augnamið þeirra
er að stöðva eða koma í veg fyrir
áframhaldandi fjármálahrun, það
sem þeir kalla að brjóta “kreppuna,”
og það með því að hlúa að gróða-
fyrirtækjum, stór-kapítalistanna, án
þess að breyta nokkuð þvi hagfræð.
isfyrirkomulagi, sem þar er. Það
sem þeir eru að gera, er að reyna að
stöðva eða draga úr því hagsmuna-
lega tjóni, sem starfar af þeirra
eigin fjármála fyrirkomulagi.
Hér, aftur á móti, eins og þú
veist, var hið gamla fjármálafyrir-
komulag með öllu þurkað út, og í
stað þess höfum vér bygt upp alveg
nýtt hagsmunafyrirkomulag, á alt
öðrum og ólíkum grundvelli.
Jafnvel þó Abmeríkumönnum, að
einhverju leyti hepnist að ná tilgangi
sínum, þ. e., að koma í veg fyrir
framhaldandi f jármálakreppu, þá
samt sem áður uppræta þeir ekki þá
rót, er slíkri fjárhagskreppu veld-
ur. Þeir virðast vera að vernda og
viðhalda því hagfræðisfyrirkomu-
lagi, sem óhjákvæmilega leiðir af
sér, og getur ekki annað en leitt af
sér, stjórnleysi á sviði framleiðslu
og viðskifta.
Stefna þeirra er ekki, að mér
skilst, að bylta þjóðfélagsfyrirkomu-
laginu, eða jafnvel að róta nokkuð
við því, sem er, þó það óhjákvæmi-
lega leiði af sér óstjórn og kreppu.
Þeirra markmið virðist vera að tak-
marka, eða reisa skorður við sumu,
sem gengið er úr öllu hófi, á sviði
fjármála og viðskifta. Hugsæislega
halda þessir Ameríkumenn, sem þú
talar um, að þeir séu að byggja upp
nýtt þjóðfélagslegt fyrirkomulag;
en raunsæislega eru þeir að vernda
óbreyttan grundvöll núverand^ f vr-
irkomulags. Þeir stefna því ekki
að neinu nýju, eða grundvallarlega
breyttu þjóðfélagsfyrirkotnulagi. Og
þess vegna geta þeir ekki komið á
hjá sér skipulagsbundinni hagsmuna
tilhögun.
Hvað er skipulagsbundið hags-
muna fyrirkomulag ? Hver eru
helstu einkenni þess?
Skipulagsbundin hagsmunastefna
setur sér sem mark og mið, að út-
rýma með öllu atvinnuleysi og vönt-
un. Við skulum ímynda okkur að
mögulegt væri, undir auðvaldsfyrir-
komulaginu, að minka atvinnuleysið
að einhverju lágmarki; en hinu má
ekki búast við, að nokkur kapítalisti
mundi nokkurn tíma samþykkja að
atvinnuleysi væri með öllu útrýmt.
Svo og svo mikið af atvinnulausu
fólki, er það varalið, sem þeim er
nauðsynlegt, til þess að geta haldið
niðri kaupgjaldi verkalýðsins. Þeir
þurfa alt af að hafa svo mikið til
vara af atvinnulausu og hálf-hungr-
uðu fólki, sem er viljugt að vinna
fyrir hversu lítið sem því er boðið,
og með því tryggir kapítalistinn
yfirráð sín yfir verkalýðnum, og
þaggar niður allar umbótakröfur
hins eignalausa f jölda.
Þú sérð að í því felst ein feyran
í hagfræði hins borgaralega fyrir-
komulags. Skipulögð hagfræðis-
stefna gerir og ráð fyrir aukinni
framleiðslu, þeirra tegunda, er al-
menningur fólks má sízt án vera.
Þú veizt að iðnaðarframleiðsla,
undir auðvalds fyrirkomulagi, er
með alt öðru augnamiði. Kapítalinu
er varið til þeirrar framleiðslu, sem
mestan ágóða gefur af sér, án til-
lits til þarfa eða þæginda. Hið
fyrsta sem kemur til greina, í sam-
bandi við öll fyrirtæki, og alla fram-
leiðslu, undir auðvaldsfyrirkomu-
laginu, er gróði. Þú getur aldrei
neytt kapítalista til að gera sig á-
nægðan með að taka minni gróða,
aðeins til þes^ að fullnægja hinum
nauðsynlegustu þörfum hins eigu-
lausa lýðs.
Meðan kapítalisminn er við lýði,
og framleiðslutækin einstakra manna
eign, verður ómögulegt að koma á
skipulagsbundnu hagsmunafyrir-
komulagi.
Wells: Eg er samþykkur flestu af
þvi, sem þú hefir sagt, en eg vil
leggja áherzlu á það, ef einhver
þjóð, af frjálsum vilja aðhyltist
grundvallarstefnu skipulagsbund-
innar hagfræði. Ef stjórnin byrj-
aði með einlægri ákvörðun, smátt
og smátt, að feta sig áfram stig af
stigi, til að innleiða hið skipulags-
bundna fyrirkomulag. mundi þá ekki
hinn tiltölulega fámenni hópur
þeirra manna, er peningavaldið hafa
í höndum sér, hverfa úr sögunni, og
sósíalisminn, í engil-saxneskri merk-
ingu þess orðs, bráðlega komast á.
Afleiðingarnar af Roosevelts
“New Deal” eru orðnar mikið áber. I
andi og eftir mínum skilningi er
það grundvallað á hugsjónum jafn-
aðarstefnunnar. Mér finst, undir |
núverandi kringumstæðum að vér j
ættum ekki að leggja mikla áherzlu
á flokks- eða stefnuheiti, heldur
ættum vér að koma oss saman um, I
að nota eitt orð, sem næði yfir, eða
innibindi í sér allar hinar framsækj-
andi hugsjónir, á sviði nýs mann-
félagsfvrirkomulags.
Staiin: Það er að tala um það ó-
mögulega, að tala um að koma á
skipulögðu hagsmuna fyrirkomulagi,
meðan þjóðfélagið hvilir á grund-
velfi einstaklings íramtaks og gróða.
Þú sérð að hér er um tvær algjör-
lega andstæðar stefnur að ræða, sein
eru með öllu ósamrýmanlegar.
Mér dettur ekki í hug að gera lít-
ið úr hinum miklu persónulegu hæfi-
leikum Roosevelts forseta ; eg viður-
kenni með aðdáun hið mikla áræði
hans, og þá viðleitni til umbóta, sem
felst í “The New Deal.” Það er
engum vafa undirorpið að Roose-
velt er einhver hinn sterkasti vald-
hafi meðal samtíðarmanna sinna, í
hinum kapítaliska heimi. Það ei
þessvegna, sem eg vil taka það fram,
einu sinni enn, og það er mín sann-
færing, að skipulögð hagsstefna sé
ómöguleg, undir auðvaldsfyrir-
komulaginu; en það meinar ekki að
eg sé i nokkrum efa um Roosevelts
persónulega yfirburði, svo sem:
dugnað, gáfur, hugdirfð og góðan
vilja. En, ef, eins og eg hefi sagt,
aðstaðan er óhagstæð, þá er og leið-
in lokuð, og hinn slyngnasti stjórn-
andi nær ekki því marki, sem þú j
talar um.
Að feta sig áfram tröppu af tröpp
tröppu undir auðvalds fyrirkomu-1
lagi, að því takmarki, sem þú kallar !
sósíalisma í engil-saxneskri merk-1
ingu þess orðs, er ekki þar með úti-
lokað. En hvað mun slíkur sósíal-
ismi verða?
1 beztu tilfellum, að leggja ein-
hverjar haldlausar hömlur á hinn,
takmarkalausa gróða, einstaklings1
kapítalista og auðmanna-félög, sem
þó hvorki mikuðu eða gætu miðað
til jafnaðar og þjóðlegra hagsmuna. 1
Hversu langt þora hinir áræðnustu
stjórnendur að fara í því að tak- j
marka réttindi stóreignamannastétt-
arinnar? — takmarka eigna- og
fjárráða réttinn? Undir eins og
Roosevelt eða nokkur annar stjórn-
andi í hinum borgaralega heimi,
færi að innleiða nokkur þau ný-
mæli, sem líkleg væru til að veikja
eða grafa undan grundvelli auðs-
skipulags-fyrirkomulagsins, yrði
honum sem fljótast vikið úr valda-
sessinum, ef ekki með góðu, þá með
ofbeldi.
Bankarnir, iðnaðarstofnanirnar,
hin miklu gróðafyrirtæki, og auðs-
samsteypur, eru ekki í hendi Roose-
velts, það er alt einstakra manna
eign.
Járn brautirnar, allslags flutn-
ingafæri, og verzlunarflotinn til-
heyra privat eigendum; og að síð-
ustu má benda á allan þann fjölda
faglærðra verkamanna og verkfræð-
inga og hina Iærðu stétt yfirleitt.
Þetta fólk er ekki í þjónustu Roose-
velts, það er í þjónustu einstaklings
vinnuveitenda af öllum hugsanleg-
um tegundum. Það er þeirra, sem
framleiðsluna eiga. Við megum,
ekki gleyma í þessu sambandi ætlun. j
arverki ríkisins, undir hinu borgara-
lega fyrirkomulagi. Ríkið er stofn- j
un, sem skipuleggur vörn þindsins,!
og setur reglur fyrir og uppiheldur
því, sem kallað er lög og regla. Það
er og skylda ríkisins að leggja á
skatta og innheimta þá. Hið borg-
aralega ríki, fæst mjög lítið við hina
eiginlegu f jármálatilhögun í orðsins
fylstu merkingu; það er, hin al-
mennu fjármál eru ekki í höndum
rkisins'; hið gagnstæða er tilfellið,
ríkið er í höndum hins borgaralega
( kapítali ska ) f j ármálaf yr irkomu-
lags. Það er þessvegna sem eg ótt-
ast, að þrátt fyrir alla lægni, þrek
og góðan vilja, að Mr. Roosevelt
muni ekki ná því tarkmarki, er þú
talar um; ef það er þá það mark,
sem hann stefnir að. Það er ekki
með öllu óhugsanlegt að á mörgum
mannsöldrum megi takast að ná
þessu takmarki, sem þú hugsar þér;
en eg verð að segja, að eg er mjög
vantrúaður á að því verði nokkurn
KAUPIÐ AVALT
LUMBER
hjá
THE EMPIRE SASH & DOOR CO., LTD.
HENRY AVENUE AND ARGYLE STREET
WINNIPEG, MAN. PHONE 95 551
tíma náð, með þeirri aðferð, er þú
heldur fratn.
Wells: . Ef til vill líjgg eg meir
upp úr hinni stjórnfræðilegu túlk-
un hagfræðinnar en þú. Við vitum
að fjöldi fólks er að berjast við að
koma á betra skipulagi og betri sam-
vinnu á mörgum sviðum—það er
sósíalisma.—Þessari hreyfingu hef-
ir aukist, og eykst, magn með hverri
nýrri uppfyndingu á sviði verk-
fræði og vísinda.
Skipulagsbönd og takmörkun ein-
staklingsathafna eru orðin að óhjá-
kvmilegri nauðsyn, hversu mjög
sem slíkt brýtur í bága við félags-
legar venjur.
Ef vér byrjum nieð þvi, að rikið
taki undir sin yfirráð, peninga-
stofnanirnar, bankana og haldi svo
áfram með því að gera iðnaðar-
stofanirnar að ríkiseign, þar til að
alt athafnalíf þjóðarinnar, er kom-
ið undir bein yfirráð ríkisins, og
ríkið samábvrgðarfult fyrir öllum.
Þannig lagað fyrirkomulag mundi
samsvara þjóðeignafyrirkomulagi,
sem innibindi í sér allar tegundir'
þjóðlegra hagsmuna, til almennings-
nota.
Þannig hugsum vér oss fram-
vindu sósíalismans.
Jafnaðarstefnan og einstaklings
hagsmunastefnan eru ekki svo ólík-
ar í eðli sínu hvor annari, eins og
hvítt og svart. Það eru auðvitað
margir millibilsvegir. Það má nátt-
úrlega benda á einstaklings hags-
munastefnu, eða sem sumir kalla
einstaklings framtak, sem gefur lít-
ið eftir reglulegum ræningjahætti.
”En svo eru aðrir löghlýðnir og
fvlgja fyrirskipuðum reglum í at-
höfnum sínum, og þar verður ein-
staklings framtakið á borð við
sósíalismann. Að innleiða ákveðnar
reglur um hagsmunalegt fyrirkomu-
lag er vandaverk og hvilir auðvitað
á þeim, sem gangast fyrir stofnun
og skipulagningu n^s mannfélags-
fyrirkomulags, og á því ríður mest,
því án hagkvæms skipulags getur
enginn lögjöfnuður átt sér stað.
Stalin: Það er ekki, og ætti heldur
ekki að vera, ósamrýmanleg mót-
setning á rnilli einstaklingsins og
samfélagsins; þ. e., milli hagsmuna
einstaklingsins og hagsmuna sam-
félagsins. Engin slík mótsetning
á að eiga sér stað vegna þess að
samfélagið—jafnaðar samfélagið—
neitar ekki réttmæti einstaklings
hagsmuna, heldur samræmir ein-
staklings hagsmunina, við hagsmuni
samfélagsins. Sósíalisminn heldur
íram vernd hagsmuna einstaklings-
ins, í hlutfalli við hagsmuni samfé-
lagsins. Það er einungis sósíalist-
iskt mannfélag, sem getur fyllilega
verndað persónulega hagsmuni ein-
staklingsins. Þannig skilið eru
hagsmunir einstaklingsins og sam-
félagsins eitt og hið sama. En get-
um vér neitað því, að stéttaskifting
eigi sér stað? Annars vegar eru
þeir, sem eiga og þeir sem njóta
umsorgunar í skjóli þeirra (milli-
stétt) en hins vegar eru þeir eigna-
lausu—hinn allslausi verkalýður.—
Eignamanna-stéttin á bankana,
framleiðslustofnanirnar, verksmiðj.
urnar, námurnar flutningatækin og
mikið af landinu. Þessi stétt manna
keppir að því einu að auka inn-
tektir sínar, ná meiri vöxtum af því,
sem þeir kalla framlagðan höfuðstól.
Þeir vilja ekki lúta vilja samfélags-
ins, en leggja alt kapp á, að sveigja
alt starfslíí þjóðfélagsins undir sín
yfirráð.
Annars vegar höfum vér hina
allslausu þrælkuðu, sem hvorki eiga
framleiðslustofnanir né framleiðslu,
en draga fram lífið á þvi að selja
starfsorku sína í þjónustu eigna-
mannanna, í flestum tilfellum fyrir
svo lítið, að þeir hafa ekki ráð a
að veita sér þau lífsþægindi, sern
samsvara hinum einföldustu skilyrð.
um til menningarlegs lífs. Hvernig
hyggur þú að svona gerólík hags-
munaleg aðstaða verði jöfnuð?
Eg veit ekki til að Roosevelt, eða
nokkrum öðrum hafi hepnast, enn
sem komið er, að finna leið til sátta
og einingar, milli þessara hagsmuna-
lega andstæðu f lokka; enda er það
ómögulegt, eins og reynslan hefit
sýnt. Þú veist eðlilega meira um
ástandið í Bandaríkjunum en eg.
Eg hefi aldrei komið þangað, en eg
reyni að fylgjast með því, sem þar
er að gerast, eftir þeirri fræðdu,
sem eg get aflað mér úr amerískum
bókum. Eg verð að segja, að eg
hafi dálitla reynslu í því að berjast
fyrir útbreiðslu sósíalismans, og
þessi reynsla mín færir mér heim
sanninn um það, að ef Mr. Roose-
velt, i fullri alvöru. gerir tilraunir
til þess að bæta úr hinu hagsmuna-
lega ástandi öreiganna á kostnað
kapítalistanna, þá bara setja þeir
annan forseta í hans stað. Kapítal-
istarnir segja sem svo: Forseti
kemur og forseti fer, en við höld-
um áfram að vera það, sem við er-
um.
Ef þessi eða annar forseti vernd-
ar ekki hagsmuni vora, þá bara leit-
um við að öðrurn. Hverju getur
forsetinn komið til leiðar á móti
skipulagsbundnum vilja eignastétt-
arinnar ?
Wells: Eg mótmæli því að skifta
mannkyninu í tvo flokka, ríka og
fátæka. Eg veit vel, að sumt fólk
sækist ekki eftir öðru en gróða, og
að þessi gróðafýkn virðist blinda
það fyrir öllu öðru. En er ekki lit-
ið á það sem úrhrak í Ameríku,
rétt eins og hér? Og er ekki fjöldi
fólks, sem ekki hefir ágóðann sem
takmark ? Fólk, sem á talsverðan
auð, sem það ávaxtar í ýmsum
fyrirtækjum, til þess að afla sér inn-
tekta, en sem að öðru leyti hefir ekki
hagsmunina fyrir augnamið? Þetta
fólk lítur yfirleitt á ávöxtun f jár
sem Öþægilega nauðsyn.
Er ekki fjöldi af velhæfum og
virðulegum verkfræðingum, sem
með starfi sínu hafa sýnt, að þeir
hafi haft annað og göfugra augna-
mið en gróða?
Það er fjöldi af mentuðu fólki í
öllum löndum, sem viðurkennir það,
að mannfélagsfyrirkomulagið, eins
og það er, sé úrelt og óhafandi, og
þetta fólk er einmitt fólkið, sem
kemur til með að hafa mest áhrif á
framtiðarfyrirkomulag mannfélags-
ins. A síðastliðnum árum hefi eg
unnið talsvert að því að útbreiða
sósíalismann og heimsborgara-hug-
myndina meðal verkfræðinga, flug-
manna og herforingja og annarra
lærðra manna. Það er þýðingar-
laust að halda að þessum mönnum
kenningunni um tvær stéttir manur.,
ríka og fátæka, sem andstæðar hvor
annari. Þeir mundu líta á stétta-
baráttu kenningu þína sem hverja
aðra fjarstæðu.
Stalin: Þú neitar hinni einföldu
skiftingu mannanna í tvo flokka,
ríka og fátæka. Það er auðvitað
millistétt, það er hin lærðramanna
stétt, sem þá hefir minst á; eg við-
urkenni að slik stétt eigi sér stað,
og að hennar á meðal séu margir
góðir og heiðvirðir menn og konur.
En það er og meðal þeirrar stéttar
margt óheiðarlegt og vont fólk;
það eru allar sortir af fólki meðal
hinnar lærðu stéttar, ekki síður en
— —— •
INNKÖLLUNAR-MENN LÖGBERGS
Arras, B. C
Amaranth, Man
Akra, N. Dakota
Árborg, Man
Árnes, Man
Baldur, Man
Bantry, N. Dakota
Bellingham, Wash
Belmont, Man
Blaine, Wash
Bredenbury, Sask
Brown, Man
Cavalier, N. Dakota....
Churchbridge, Sask
Cypress River, Man
Dafoe, Sask J. G. Stephanson <
Darwin, P.Q., Man. ...
Edinburg, N. Dakota...
Elfros, Sask ... Goodmundson, Mrs. J. Hk
Garðar, N. Dakota
Gerald, Sask
Geysir, Man
Gimli, Man
Glenboro, Man
j Hallson, N. Dakota ....
Hayland, P.O., Man. ...
Hecla, Man
Hensel, N. Dakota
• Hnausa, Man
Ivanhoe, Minn
Kandahar, Sask J. G. Stephanson
Langruth, Man
Leslie, Sask
Lundar, Man
Markerville, Alta....
Minneota, Minn
Mountain, N. Dak. .., S. J. Hallgrimson
Oak Point, Man
; Oakview, Man
Otto, Man
Point Roberts, Wash.... S. J. Mýrdal
Red Deer, Alta
Reykjavík, Man
: Riverton, Man
Seattle, Wash
Selkirk, Man
Siglunes, P.O., Man. .
Silver Bay, Man
Svold, N. Dakota
Tantallon, Sask
Upham, N. Dakota
Víðir, Man
Vogar, Man
Westbourne, Man
Winnipegosis, Man
Wynyard, Sask • •